W praktyce stomatologicznej spotyka się pacjentów, którzy pomimo zaleceń lekarzy, nie zwracają szczególnej uwagi na higienę jamy ustnej, lub mają wysoką podatność na próchnicę. Wybierając materiał do wypełnienia zęba przedtrzonowego lub trzonowego, należy kierować się wtedy nie tylko jego wytrzymałością mechaniczną, estetyką i względami ekonomicznymi, ale również brać pod uwagę jego potencjalne właściwości przeciwpróchnicowe. Właściwości te są przypisywane uwalnianiu fluoru i przyswajaniu go przez przylegające tkanki zęba lub działaniu przeciwbakteryjnemu, które wiąże się z niskim, początkowym pH w czasie wiązania, uwalnianiem jonów hydroksylowych, jonów wapnia, miedzi, złota, fluoru, itp. (10, 15, 16, 22, 23, 24). Od dziesiątków lat znane są materiały obdarzone tego rodzaju zaletami. Można tu wymienić cementy krzemianowe, stopy złota, cementy fosforanowo-miedziowe (14, 25). Również niektórym ze współcześnie stosowanych materiałów, udowodniono w wielu badaniach in vivo i in vitro działanie przeciwbakteryjne (2, 3, 4, 11, 26). Trudno jest jednak uzyskać wiarygodną, opartą na długim okresie obserwacji ocenę kliniczną właściwości przeciwpróchnicowych służących nowej generacji materiałów do odbudowy, z których wiele przedstawianych jest jako uwalniające substancje czynne. Zachęca to jednak do bezpośredniego porównania właściwości przeciwbakteryjnych tychże materiałów, ich zdolności do hamowania wzrostu drobnoustrojów w warunkach laboratoryjnych.
Jedną z głównych przyczyn wymiany wypełnień jest próchnica wtórna, a badania wykazują, że płytka nazębna i zapalenie dziąseł występuje w obecności żywic kompozytowych. Udowodniono, że szczepy kariogennych bakterii są w stanie zaadherować do powierzchni wypełnień wykonanych z mikrohybrydowych żywic kompozytowych (19, 20, 21). Adherencja bakterii próchnicotwórczych do powierzchni wypełnień i ich autoagregacja stanowi istotny początkowy czynnik w powstawaniu płytki nazębnej. Ma na to wpływ zarówno obecność składników śliny tworzących błonę na powierzchni materiału jak i właściwości powierzchni tegoż materiału, do których można zaliczyć jej gładkość, wolną energię powierzchniową, uwalnianie substancji czynnych (18, 19). Niektóre ze szczepów
Streptococcus wybierają powierzchnie o właściwościach hydrofobowych (
S. sanguis), inne wykazują korelacje z oddziaływaniem elektrostatycznym (
S. mutans) (17, 18). Bez wątpienia istotnym czynnikiem jest tu również gładkość powierzchni wypełnienia (21). Jak w tej sytuacji zachowują się żywice modyfikowane polikwasem i cementy szkłojonomerowe?
Celem pracy było zbadanie właściwości przeciwbakteryjnych wybranych materiałów stomatologicznych przeznaczonych do wypełniania ubytków próchnicowych.
MATERIAŁY I METODY
Hamowanie wzrostu i adherencję drobnoustrojów oceniono w następujących materiałach: mikrohybrydowej żywicy kompozytowej, dwóch żywicach kompozytowych modyfikowanych polikwasem, cemencie szkło-jonomerowym, cemencie szkło-jonomerowym modyfikowanym żywicą, oraz cemencie fosforanowo-miedziowym i 20-karatowym stopie złota (tab. 1).
Tabela 1. Materiały poddane badaniom inhibicji wzrostu i adherencji szczepów Streptococcus.
| Nazwa materiału | Rodzaj materiału | Producent | Nr serii |
| Polofill Supra | Mikrohybrydowa żywica kompozytowa | Voco, Cuxhaven, Niemcy | 65057 |
| Hytac | Żywica kompozytowa modyfikowana polikwasem | Espe Dental AG, Seefeld, Niemcy | 02 29798, 007 33719 |
| Compoglass F | Żywica kompozytowa modyfikowana polikwasem | Vivadent Ets., Schaan, Liechtenstein | 902646, 546979 |
| Fuji II LC | Cement szkło-jonomerowy modyfikowany żywicą | GC Corporation, Tokyo, Japonia | 290587 |
| Ketac Molar | Konwencjonalny cement szkło-jonomerowy | Espe Dental AG, Seefeld, Niemcy | 29613 |
| Erytros | Cement fosforanowo-miedziowy | Chema-Elektromet, Rzeszów, Polska | 961119 |
| Stop złota | 20-karatowy | Warmet Warszawa, Polska | 2777 |
Próbki materiałów kształtowano w mosiężnych formach o średnicy 20 lub 10 mm, wysokości 1 mm, pomiędzy szklanymi płytkami izolowanymi poliestrową folią. Materiał przygotowywano zgodnie z zaleceniami producentów. Do polimeryzacji materiałów utwardzanych światłem używano lampy QHL 75, Dentsply. Do mieszania kapsułkowanych cementów mieszalnika Silamat, Vivadent. Po 1 godz. od wykonania próbek przenoszono je na 24 ? 1 godz. do cieplarki, w temp. 37°C zapewniając wilgotność zbliżoną do 100%.
Badania prowadzono z użyciem standardowych szczepów bakteryjnych Streptococcus mitis ATCC 53429, Streptococcus mutans ATCC 25175, Streptococcus sanguis ATCC 10556 i Streptococcus salivarius NCTC 7366. Drobnoustroje hodowano w 5 ml płynnego podłoża tryptozowo-sojowego (TSB) przez 18 godzin w temp. 37°C. Komórki paciorkowców płukano i zawieszano w buforowanym roztworze soli fizjologicznej. Zawiesinę standaryzowano do odpowiedniej gęstości.
Wpływ materiałów do wypełnień na wzrost drobnoustrojów testowych oznaczano dwiema metodami. W pierwszej z nich – metodzie bezpośredniej, opartej na zmodyfikowanej metodzie dyfuzji w podłożu agarowym umieszczano krążki z materiału o średnicy 10 mm na podłożu agarowyrn uprzednio inokulowanym zawiesiną drobnoustroju testowego. W drugiej – metodzie pośredniej, krążki umieszczano na podłożu agarowym na okres 24 godzin, następnie usuwano i posiewano zawiesinę. Płytki inkubowano przez 18 godz. w temp. 37°C a następnie mierzono strefę zahamowania wzrostu, gdy była obecna. Równolegle wykonywano również oznaczenie w hodowli płynnej, w której próbkę badanego materiału (krążek o średnicy 20 mm) umieszczano w bulionie z wyciągu mózgowo-sercowego (BHI) świeżo inokulowanym drobnoustrojem testowym (106 CFU/ml) i inkubowano w standardowych warunkach. Po zakończeniu inkubacji przygotowywano seryjne rozcieńczenia hodowli, z których 100 µl rozprowadzono po powierzchni płytek agarowych. Liczbę wyrosłych komórek określano po następnej dobie inkubacji.
Adherencję komórek bakteryjnych oznaczono przy użyciu prostej metody polegającej na barwieniu komórek bakteryjnych przylegających do próbek materiałów. 20 mm krążki badanych materiałów z naniesioną wystandaryzowaną zawiesiną szczepu testowego umieszczano w wilgotnej komorze o temp. 37°C. Po 1 godz. krążki płukano w buforowanym roztworze soli fizjologicznej (PBS). Komórki związane na powierzchni materiału wybarwiano roztworem fioletu krystalicznego.
WYNIKI
Hamowanie wzrostu drobnoustrojów próchnicotwórczych badane zmodyfikowaną metodą dyfuzji agarowej wykazał cement fosforanowo-miedziowy. Jedynie w tym przypadku zaobserwowano widoczną nieuzbrojonym okiem strefę zahamowania wzrostu.
Metoda bezpośrednia pozwoliła na wyróżnienie trzech materiałów cechujących się aktywnością przeciwbakteryjną. Hamowanie wzrostu szczepów Streptococcus przez próbki materiałów poddanych badaniom przedstawiono na rycinach 1 i 2. Gęstość optyczna hodowli po 18 godz. inkubacji nie różniła się w istotny sposób pomiędzy próbą kontrolną i próbami pobranymi z wyciągów zawierających żywice kompozytowe i modyfikowany cement szkło-jonomerowy. Różniące się między sobą o rząd wielkości wyniki uzyskano w obecności próbek stopu złota, cementu fosforanowo-miedziowego i cementu szkło-jonomerowego. Na podstawie wyników tych badań można stwierdzić, że aktywność przeciwbakteryjną wykazywał stop złota i cement fosforanowo-miedziowy, oraz w mniejszym stopniu konwencjonalny cement szkło-jonomerowy.
Ryc. 1. Wpływ materiałów do wypełnień na wzrost szczepu Streptococcus mitis
Ryc. 2. Wpływ materiałów do wypełnień na wzrost szczepu Streptococcus mutans
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chung C.K. et al.: Fluoride release and cariostatic ability of a compomer and a resinmodified glass-ionomer cement used for orthodontic bonding. J. Dentg., 1998, 26, 5-6:533-8. 2. De Schepper E.J. et al.: Antibacterial effects of light-cured liners. Am. J. Dent., 1989, 2, 3:74-6. 3. DeSchepper E.J. et al.: Antibacterial effects of glass ionomers. Am. J. Dent., 1989, 2, 2:51-6. 4. DeSchepper E.J. et al.: Antibacterial effects of light cured liners. Am. J. Dent., 1989, 2, 3:74-6. 5. Dijken van J.W. et al.: Fluoride and mutans streptococci levels in plaque on aged restorations of resin-modified glass ionomer cement, compomer and resin composite. Caries Res., 1997, 31, 5:379-83. 6. Donly K.J. et al.: Evaluating the effects of fluoride-releasing dental materials on adjacent interproximal caries. JADA 1999, 130, 6:817-25. 7. Donly K.J. et al.: Evaluating the effects of fluoride-releasing dental materials. JADA 1999, 130, 6:817-24. 8. Fischer-Brandies H. et al.: Fluorverteilung im Schmelz bei Einsatz von GlasIonomer Zementen als Befestigungswerkstoff. Dt. Zahn-, Mund-, Kieferheilk., 1991, 79, 5:349-55. 9. Forss H. et al.: Fluoride and mutans streptococci in plaque grown on glass ionomers and composites. Caries Res., 1991, 25, 6:454-8. 10. Forsten L.: Fluoride release and uptake by glass-ionomers and related materials and its clinical effect. Biomaterials, 1998, 19:503-8. 11. Friedl K.-H. et al.: Resin-modified glass ionomer cements: fluoride release and influence on Streptococcus mutans growth. Eur. J. Oral Sci., 1997, 105:81-5. 12. Hsu C.Y. et al.: Effects of aged fluoride-containing restorative materials on recurrent caries. J. Dent. Res., 1998, 77, 2:418-25. 13. Millar B.J. et al.: In vitro caries inhibition by polyacid – modified resins. J. Dent., 1998, 26, 2:133-6. 14. O´Brien W.J.: Dental Materials and Their Selection. Quintessence Publishing Co, Inc., Chicago 1997. 15. Palenik C.J., Setcos J.C.: Antimicrobial abilities of various dentin bonding agents and restorative materials. J. Dent., 1996, 24, 4:289-95. 16. Palenik C.J. et al.: Inhibition of microbial adherence and growth by various glass ionomers in vitro. Dent. Mater., 1992, 8, 1:16-20. 17. Satou J. et al.: Streptococcal adherence on various restorative materials. J. Dent. Res., 1988, 67, 3:588-91. 18. Spiechowicz E. i wsp.: Kliniczne implikacje gładkości powierzchni i wolnej energii powierzchniowej, materiałów używanych w wykonawstwie uzupełnień stałych, na odkładanie się i mikrobiologię płytki nad- i poddziąsłowej. Prot. Stom., 1995, XLV, 4:185-7. 19. Suljak J.P. et al.: Bacterial adhesion to dental amalgam and three resin composites. J. Dent., 1995, 23, 3:171-6. 20. Svanberg M. et al.: Mutans streptococci in plaque from margins of amalgam, composite and glass ionomer restorations. J. Dent. Res., 1990, 69, 3:861-4. 21. Verheyen C.C.: Adherence to a metal, polymer, and composite by Staphylococcus aureus and Staphylococcus epidermidis. Biomaterials, 1993, 14, 5:383-91. 22. Wagner L. i wsp.: Uwalnianie jonów fluorkowych z materiałów złożonych. Stomat. Współczesna, 1996, III, 2:138-140. 23. Wagner L. i wsp.: Uwalnianie jonów fluorkowych z materiału wypełniającego Ariston pHc do 0,01 M roztworu NaCl przy stałym i zmiennym pH (badanie doświadczalne). Stomat. Współczesna, 1998, V, 5:337-43. 24. Wagner L. i wsp.: Uwalnianie jonów fluorkowych z cementów szklano-jonomerowych do 0,01M roztworu NaCl. Stomat. Współczesna, 1997, IV, 1:22-4. 25. Wilson A.D.: A Hard Decade´s Work: Steps in the Invention of the Glass-ionomer Cement. J. Dent. Res., 75, 10:1723-7.
