Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Fitoterapii 2-3/2001, s. 9-11
Jan Hasik
Usprawnienia dietetyczne procesów metabolicznych. Co to są fitaminy?*
The dietetic facilities of metabolic process. What the fitamins are?
Klinika Gastroenterologii – Klinika Żywienia Człowieka AM, Poznań
Summary
Besides the basic food components as water, protein, carbohydrates, fat and vitamins, for many years we isolate the plant derived substances which take part in metabolic, repairing and adaptative process. They prevent to spread many of cardiovascular disorders as well as decelerate the speed of neoplasmus development. They need not be taken systematicly every day. To differentiate them from vitamins they were named fitamins.



Często nie zdajemy sobie sprawy ile czynników mających wpływ na ludzki metabolizm pochodzi z owoców i warzyw. Mimo stosowania fitoterapii ciągle jeszcze niewiele wiadomo o działaniu tych substancji na przemianę materii, a tym samym na nasze zdrowie. Wystarczy wspomnieć o tym, że substancje takie jak włókna roślinne w zakresie znaczenia w metabolizmie są znane bliżej dopiero od 20 lat.
W 1998 roku profesorowie E. Lamel-Zalewska i J. Oszmiański opisali bardzo ostatnio zintensyfikowane badania medyczne, które ujawniły, że niektóre składniki roślin warzywnych, bądź zielarskich mają, poza wartościami odżywczymi, również duże znaczenie profilaktyczne w wielu chorobach cywilizacji – m.in. miażdżycy i chorobie nowotworowej. Składniki te określono w zachodniej medycynie jako substancje profilaktyczne (chemopreventers), które choć nie są potrzebne człowiekowi każdego dnia (tak jak inne podstawowe składniki odżywcze pokarmów, w tym witaminy) mają jednak do spełnienia w organizmie ważną rolę. Uczestniczą one w różnorodnych procesach metabolicznych, naprawczych (odtruwających) i adaptacyjnych ustroju, wpływając pośrednio na ogólny stan zdrowia, zapobiegając przy tym różnorodnym stanom patologicznym.
Składnikami takimi są przede wszystkim barwniki roślinne różnych klas: antocyjany (barwniki czerwonofioletowe), flawonoidy właściwe (flawony, flawonole i inne barwniki żółte), procyjanidyny i taniny (związki prekursorowe barwników i garbników). Zaliczamy też do nich niektóre kwasy polifenolowe, jak kwas: kawowy, chlorogenowy, ferulowy, galusowy, elagowy, związki pochodne siarki, jak tiocyjaniny, izotiocyjaniany, sulforafany, siarczki allilowe i inne obficie występujące w czosnku, cebuli i innych roślinach warzywnych z rodziny Crucifarae (Brassicaceae).
Wypada przypomnieć, że kariera witamin C, E, prowitaminy A (b-karoten) zaczęła się od ich uznania jako antyoksydantów, ale w ostatnich latach podkreśla się ich duże znaczenie w zapobieganiu i terapii chorób serca i krążenia, a również w geriatrii.
Czynniki te wpływające na poprawę zdrowia są ostatnio określane głównie jako fitaminy, (phytamine), dla podkreślenia ich zbliżonego działania fizjologicznego do witamin. Farmacja sklasyfikowała fitaminy jako fenolowe antyoksydanty (flawonoidy, polifenole), fitoestrogeny (izoflawony, lignany), triozwiązki (sulfidy, tiole, izotiacyanaty) i karotenoidy. Preparaty te można stosować nie tylko w chorobach serca i naczyń, ale i w geriatrii, oraz jako elementy zapobiegające lub osłabiające rozwój nowotworów.
Tabela 1.
Nazwa związkuWystępowanieDziałanie przeciwnowotworowe
Związki allilowe: 
siarczek dialilu 
trisiarczek allilometylu
Warzywa cebulowe: 
cebula 
czosnek
Zapobieganie przemianom azotanów w azotyny oraz powstawaniu nitroazoamin.
Detoksykacja kancerogenów
Karotenoidy: 
a-karoten 
b-karoten 
likopen 
luteina
Pomarańczowe i żółte owoce i warzywa:
 brzoskwinie, morele, pomarańcze, marchew, pomidory, papryka, dynia, melony. 
Ciemnozielone warzywa liściaste: brukselka, szpinak, nać pietruszki, jarmuż, brokuły
Antyoksydanty: zapobieganie powstawaniu i „wyłapywanie” wolnych rodników
Witamina COwoce cytrusowe, czarna porzeczka, truskawki, brokuły, zielona papryka, kapusta, melony, pomidoryAntyoksydant
KumarynyWarzywa, owoce cytrusoweAntyoksydant
Błonnik pokarmowyWszystkie owoce i warzywaPoprawa perystaltyki jelit, obniżanie stężenia kwasów żółciowych, usuwanie toksyn i czynników rakotwórczych
DitioltionyWarzywa kapustneDetoksykacja kancerogenów
Flawonoidy:
kwercetyna, kempferol
Owoce jagodowe, pomidory, cebula, rzodkiewka, chrzanAntyoksydanty
Kwas foliowyZielone warzywa, szparagi, brokuły, fasola, buraki, grochZapobieganie uszkodzeniom chromosomów
IndolilometylKapustaWpływ na metabolizm estrogenów (zapobieganie powstawaniu raka piersi i macicy)
Heksafosforan inozytoluWarzywa strączkowe: sojaObniżenie ilości wolnych rodników
Izoflawony: genisteinaWarzywa strączkowe: sojaWpływ na metabolizm estrogenów (zapobieganie powstawaniu raka piersi i macicy). Niszczenie komórek nowotworowych
IzotiocyjanianyWarzywa kapustneAktywacja enzymów tkankowych o działaniu antykancerogennym
D-limonenPomarańczeAktywacja enzymów tkankowych niszczących kancerogeny
Inhibitory proteazWarzywa strączkowe, kukurydza, szpinak, brokuły, ogórki, brukselka, rzodkiewkaZapobieganie powstawaniu komórek nowotworowych
SaponinyWarzywa strączkowe: sojaWiązanie kwasów żółciowych i cholesterolu
SelenKukurydzaSkładnik enzymu usuwającego nadtlenki
Witamina EOleje roślinne, nasiona, sałata, szparagi, orzechyAntyoksydant

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Długosz A.: Chemoprewencja – nowa alternatywa zwalczania nowotworów. Farm. Pol. 56(8), 2000, 371-375. 2. Gardiner P., Kemper K.J.: Zioła w leczeniu dzieci i młodzieży. Pediatria po Dyplomie 4/2000. 3. Hasik J., Lutomski J.: Ziołolecznictwo. Racjonalny poradnik dla lekarzy i farmaceutów. Borgis, Warszawa 2000. 4. Lamel-Zalawska E., Oszmiański J.: Rola niektórych substancji roślinnych w profilaktyce przeciwnowotworowej. Wiad. Ziel. 5/1998, 1-4. 5. Metz G.: Pravention mit Messer und Gabel. Pharm. Ztg (11), 2000, 11-18. 6. Zatoński W.: Warzywa i owoce 5 razy dziennie. Świat Nauki 1996, 16-18.
Postępy Fitoterapii 2-3/2001
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii