Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2019, s. 111-117 | DOI: 10.25121/PF.2019.20.2.111
*Beata Piłat1, Ryszard Zadernowski1, 2
Rokitnik zwyczajny (Hippophaë rhamnoides L.) w profilaktyce nowotworowej
The Sea buckthorn (Hippophaë rhamnoides) fruits in cancer prevention
1Katedra Przetwórstwa i Chemii Surowców Roślinnych, Wydział Nauki o Żywności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Kierownik Katedry: dr inż. Iwona Zofia Konopka, prof. UWM
2Katedra Towaroznawstwa, Wydział Rolniczo-Ekonomiczny, Wyższa Szkoła Agrobiznesu w Łomży
Dziekan Wydziału: dr inż. Andrzej Borusiewicz
Streszczenie
W pracy opisano dotychczasowe badania na temat zastosowania owoców rokitnika w profilaktyce nowotworowej. Rokitnik zwyczajny (Hippophaë rhamnoides L.) to gatunek krzewu liściastego, szeroko rozpowszechnionego na całym świecie. Znaczenie użytkowe mają owoce oraz liście, z których wytwarzane są soki, oleje, ekstrakty i wyciągi. Produkty otrzymywane z rokitnika znalazły w wielu krajach uznaną pozycję odżywczą i leczniczą. Owoce zawierają różne rodzaje składników odżywczych i substancji biologicznie aktywnych, tj. witaminy, karotenoidy, flawonoidy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, wolne aminokwasy i składniki mineralne. Badania kliniczne i naukowe, wykonane w ubiegłym wieku, potwierdzają wartość odżywczą i właściwości lecznicze rokitnika, a w tym najważniejsze z nich – działanie przeciwnowotworowe. Przedstawiony przegląd piśmiennictwa koncentruje się na przeciwnowotworowym potencjale lipo- i hydrofilnych ekstraktów otrzymywanych z owoców, nasion i liści rokitnika oraz na możliwościach wykorzystania ich w profilaktyce przeciwnowotworowej.
Summary
The paper describes current research on the use of sea-buckthorn berries in cancer prevention. Sea buckthorn (Hippophaë rhamnoides L.) is a species of leafy shrub widely used throughout the world. The fruits and leaves, from which juices, oils and extracts are produced have the importance of usability. Products obtained from sea-buckthorn have found a recognized nutritional and medical position in many countries. The fruits contain various types of nutrients and bioactive substances: vitamins, carotenoids, flavonoids, polyunsaturated fatty acids, free amino acids and minerals. Clinical and scientific research carried out in the 20th century confirm the nutritional value and therapeutic properties of sea buckthorn, including the most important of them anti-cancer activity. The presented review of the literature is focused on the anti-cancer potential of lipo- and hydrophilic extracts obtained from fruits, seeds and leaves of sea-buckthorn, as well as on the possibilities of their use in anti-cancer prevention.



Charakterystyka i skład chemiczny rośliny
W XX wieku nastąpił ogromny wzrost zachorowań na tzw. choroby cywilizacyjne. W związku z tym wielu badaczy zwróciło uwagę na możliwość wykorzystania roślinnych substancji biologicznie aktywnych w profilaktyce takich chorób, jak: nowotwory, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe, choroby układu moczowego, jednocześnie wskazując na owoce jako potencjalne źródło tych substancji. W każdej strefie klimatycznej występują owoce, które wyróżniają się spośród innych bogactwem substancji biologicznie aktywnych. W ostatnich latach nadano im nazwę „superowoce” (ang. super fruits). Za kryterium wyróżnienia przyjęto fakt, że charakteryzują się one większą zawartością witamin i składników mineralnych, a przede wszystkim substancji przeciwutleniających. Ich spożywanie może przyczynić się do wzmocnienia układu krążenia, systemu nerwowego, obniżenia poziomu cholesterolu we krwi, spowolnienia procesów starzenia organizmu, a także może zapobiegać powstawaniu nowotworów (1). Uczeni zajmujący się tym problemem uważają, że aby konkretny związek mógł być uznany za substancję przeciwnowotworową, powinien hamować wszystkie stadia kancerogenezy: inicjację, promocję, progresję i przerzuty. Badania ostatnich lat dowodzą, że wszystkie etapy procesu nowotworowego mogą być przyspieszane lub hamowane przez niektóre substancje bioaktywne (1-3). Należy jednak pamiętać, że roślinne substancje biologicznie aktywne mogą zapobiegać lub wspomagać leczenie wielu chorób, ale nie są w stanie zastąpić nowoczesnej medycyny.
Jedną z roślin, której owoce i liście są bogate w różnego rodzaju substancje bioaktywne, jest rokitnik. Rokitnik zwyczajny (Hippophaë rhamnoides L.) to gatunek krzewu z rodziny Oliwnikowatych (Elaeagnaceae), szeroko rozpowszechniony na całym świecie. W Polsce, poza gatunkiem dziko rosnącym, rokitnik uprawiany jest na plantacjach towarowych o ogólnej powierzchni ok. 100 ha (4). Znaczenie użytkowe mają przede wszystkim owoce, z których można wytwarzać soki i oleje, oraz liście wykorzystywane do przygotowywania leczniczych naparów i ekstraktów (5).
W wielu krajach przetwory otrzymywane z rokitnika znalazły ważną pozycję leczniczą i zapobiegawczą. Owoce rokitnika są bogatym źródłem składników odżywczych, tj. białek, tłuszczów, węglowodanów (5-7), oraz substancji biologicznie aktywnych: witamin, karotenoidów, flawonoidów, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, wolnych aminokwasów i składników mineralnych. Wymienione substancje były przedmiotem wielu prac naukowych, które w ostatnim trzydziestoleciu ukazały się w czasopismach krajowych i zagranicznych (6-11). Owoce rokitnika, ze względu na bogactwo substancji biologicznie aktywnych, zaliczane są do superowoców pozyskiwanych w naszej strefie klimatycznej. Substancje obecne w owocach rokitnika tradycyjnie wykorzystywane są w leczeniu wielu chorób (8, 12, 13). Owoce rokitnika wyróżnia fakt, że gromadzą one lipidy nie tylko w nasionach, ale także w miąższu i skórce (7, 8).
Do chwili obecnej w owocach rokitnika zidentyfikowano ponad 200 substancji o właściwościach lipo- i hydrofilnych. Wybrane przykłady tych substancji występujących w różnych częściach strukturalnych tej rośliny zestawiono w tabeli 1. Substancje lipofilne rokitnika pozyskiwane są z owoców w postaci oleju, oleosomu oraz zespołów fosfolipidokarotenoidowych (7, 14, 15). W związku z tym olej można otrzymywać z całych owoców, miąższu, skórki lub nasion. Natomiast oleosomy pochodzą tylko z miąższu (7). Oleje otrzymywane z miąższu i skórki oraz tłuszcz oleosomowy wyróżnia kwas palmitooleinowy (C16:1 – omega-7). Kwas ten nie występuje w oleju rokitnikowym otrzymanym z nasion, a także rzadko spotykany jest w innych olejach roślinnych. Podstawowymi substancjami rozpuszczalnymi w oleju są: karotenoidy, tokoferole, fitosterole, olejki eteryczne i witaminy (7, 9). We frakcji hydrofilnej znajdują się substancje z grupy polifenoli oraz witamin rozpuszczalnych w wodzie (7, 9). To sprawia, że sok rokitnikowy jest bogatym źródłem związków o właściwościach przeciwutleniających (5).
Tab. 1. Skład chemiczny surowców pozyskiwanych z rokitnika
SurowiecSubstancje chemiczne
Owocewitaminy (C, E, B, K1, D, kwas foliowy); makro- i mikroelementy (Mn, Mg, K, Ca, Fe, Na, Zn, Ni); karotenoidy; związki fenolowe; lipidy, kwasy organiczne; białka; cukry; pektyny
Liście witaminy (E, kwas foliowy); makro- i mikroelementy (Mn, Mg, K, Ca, Fe, Na, Zn, Ni); karotenoidy; związki fenolowe; aminokwasy; lipidy; chlorofil; białka; cukry; pektyny
Nasionawitaminy (E, kwas foliowy); makro- i mikroelementy (Mn, Mg, K, Ca, Fe, Na, Zn, Ni); karotenoidy; związki fenolowe; aminokwasy (niebiałkowe); lipidy; białka; cukry; pektyny
Obie frakcje – lipo- i hydrofilna – stosowane są w leczeniu wielu chorób. W piśmiennictwie można znaleźć liczne dowody świadczące o leczniczych właściwościach owoców rokitnika i produktów z nich pozyskiwanych (13, 16, 17). Do najgoźniejszym chorób zalicza się nowotwory. Ich liczba szybko rośnie, zwłaszcza w krajach rozwijających się, gdzie terapia lekami syntetycznymi jest bardzo kosztowna. W krajach rozwijających się nowotwory leczy się zwykle sposobami tradycyjnymi z udziałem roślin leczniczych. Jedną z takich roślin jest rokitnik, którego owoce i liście są bogate w substancje biologicznie aktywne. Celem niniejszej pracy było podsumowanie dotychczasowej wiedzy wskazującej na ewentualną korelację między składnikami biologicznie aktywnymi rokitnika a ich właściwościami przeciwnowotworowymi. W pracy wykorzystano wyniki badań własnych (7), a także wyniki pochodzące z innych placówek naukowych opublikowane w ostatnich 30 latach.
Substancje przeciwnowotworowe rokitnika
Owoce rokitnika należą do najbardziej odżywczych owoców występujących w przyrodzie, chociaż pod względem organoleptycznym budzą wiele zastrzeżeń ze względu na kwaśny smak i swoisty zapach. Skład chemiczny owoców został opisany w licznych publikacjach krajowych i zagranicznych (6, 7, 12, 13, 18). Znacznie mniej informacji można znaleźć na temat właściwości leczniczych liści. W dotychczasowych pracach podano skład chemiczny liści, identyfikację niektórych związków biologicznie aktywnych, określając ich właściwości przeciwutleniające i zapobiegające chorobom (19-22).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Turati F, Rossi M, Pelucchi C i wsp. Fruit and vegetables and cancer risk: a review of southern European studies. Br J Nutr 2015; 113(2):102-10.
2. Steinmeitz KA, Potter JD. Vegetables, fruit and cancer prevention: a review. J Am Diet Assoc 1996; 96:1027-39.
3. World Cancer Research Fund/American Institute for Cancer Research. Food, nutrition, physical activity, and the prevention of cancer: a global perspective. AICR, Washington 2007.
4. Piłat B, Bieniek A, Zadernowski R. Common sea buckthorn (Hippophaë rhamnoides L.) as an alternative orchard plan. Pol J Natur Sci 2015; 30(4):417-30.
5. Piłat B, Zadernowski R. Wartość odżywcza i przydatność owoców rokitnika do produkcji soków. Mat Konf, Arłamów 2016.
6. Zadernowski R, Szałkiewicz M, Czaplicki S. Skład chemiczny i wartość odżywcza owoców rokitnika. PFiOW 2005; (8-9):56-8.
7. Piłat B. Owoce rokitnika (Hippophaë rhamnoides L.) jako źródło substancji biologicznie aktywnych. Praca doktorska. Biblioteka UW-M, Olsztyn 2014.
8. Christaki E. Hippophaë rhamnoides L. (Sea Buckthorn): a potential source of nutraceuticals. Food Public Health 2012, 2(3):69-72.
9. Teleszko M, Wojdyło A, Rudzińska M i wsp. Analysis of lipophilic and hydrophilic bioactive compounds content in sea buckthorn (Hippophaë rhamnoides L.) berries. J Agr Food Chem 2015; 63(16):4120-9.
10. Zheng RX, Xu XD, Tian Z i wsp. Chemical constituents from the fruits Hippophaë rhamnoides. Nat Prod Res 2009; 23(15):1451-6.
11. Zeb A. Chemical and nutritional constituents of Sea buckthorn juice. Pak J Nutrition 2004; (3):99-106.
12. Zeb A. Important therapeutic of Sea buckthorn (Hippophaë): a review. J Biol Sci 2004; (4):687-93.
13. Piłat B, Zadernowski R. Owoce rokitnika (Hippophaë rhamnoides L.) – bogate źródło związków bioaktywnych. Post Fitoter 2016; 17(4):298-306.
14. Piłat B, Zadernowski R. Sposób otrzymywania preparatu fosfolipidowo-karotenoidowego z owoców rokitnika. Patent nr P.229221.
15. Piłat B, Zadernowski R, Czaplicki S i wsp. Sposób otrzymywania liposomów z owoców rokitnika. Patent nr P.406658.
16. Krejcarová J, Straková E, Suchý P i wsp. Sea buckthorn (Hippophaë rhamnoides L.) as a potential source of nutraceutics and its therapeutic possibilities – a review. Acta Vet Brno 2015; 84:257-68.
17. Zeb A. Anticarcinogenic potential of lipids from Hippophaë-evidence from the recent literature. Asian Pac J Cancer Prev 2006; (7):32-5.
18. Ghaffar F, Ilyas T, Shah H i wsp. Nutritional, physicochemical and biological activities of Hippophae rhamnoides L. SSP. Turkistanica seeds grown under the agroclimatic conditions of skardu. IJBPAS 2017; 6(12):2565-78.
19. Pirvua L, Pantelia M, Rasita I i wsp. The leaves of Aronia melanocarpa L. and Hippophae rhamnoides L. as source of active ingredients for biopharmaceutical engineering. Agric Agric Sci Proc 2015; (6):593-600.
20. Jaroszewska A, Biel W. Chemical composition and antioxidant activity of leaves of mycorrhized sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.). Chilean J Agric Res 2017; 77(2):155-62.
21. Cho H, Cho E, Jung H i wsp. Antioxidant activities of Sea buckthorn leaf tea extracts compared with green tea extracts. Food Sci Biotechnol 2014; 23(4):1295-303.
22. Kauppinen S. Sea buckthorn leaves and the novel food evaluation. Proc Latv Acad Sci, Sect B 2017; 71(3):111-4.
23. Zakynthinos G, Varzakas T, Petsios D. Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides) lipids and their functionality on health aspects. Curr Res Nutr Food Sci J 2016; 4(3):182-94.
24. Markiewicz E, Zadernowski R, Markiewicz K i wsp. Zawartość mikro- i makropierwiastków w owocach rokitnika. Folia Hort 2003; Supl 1:282-4.
25. Bekker NP, Glushenkova AI. Components of certains species of the Elaeagnaceae family. Chem Nat Comp 2001; 37:97-116.
26. Bal LM, Meda V, Naik SN i wsp. Sea buckthorn berries: A potential source of valuable nutrients for nutraceuticals and cosmoceuticals. Food Res Int 2011; 44:1718-27.
27. Kumar R, Kumar GP, Chaurasia OP i wsp. Phytochemical and pharmacological profile of Sea buckthorn oil: a review. Res J Med Plant 2011; 5:491-9.
28. Guliyev VB, Gul M, Yildirim A. Hippophae rhamnoides L.: chromatographic methods to determine chemical composition, use in traditional medicine and pharmacological effects. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci 2004; 812:291-307.
29. Goel HC, Gupta D, Gupta S i wsp. Protection of mitochondrial system by Hippophae rhamnoides L. against radiation-induced oxidative damage in mice. J Pharm Pharmacol 2005; 57:135-43.
30. Rosch D, Bergmann M, Knorr D i wsp. Structure – antioxidant efficiency relationships of phenolic compounds and the contribution to the antioxidant activity of sea buckthorn juice. J Agric Food Chem 2003; 51:4233-9.
31. Wang B, Lin L, Ni Q i wsp. Hippophae rhamnoides Linn. for treatment of diabetes mellitus: a review. J Med Plant Res 2011; (5):2599-607.
32. Suomela JP, Ahotupa M, Yang B i wsp. Absorption of flavonoids derived from Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) and their effect on emerging risk factors for cardiovascular disease in humans. J Agric Food Chem 2006; 54:7364-9.
33. Eccleston C, Baoru Y, Tahvonen R i wsp. Effect of antioxidant-rich juice (sea buckthorn) on risk factors for coronary heart disease in humans. J Nutr Biochem 2002 13:346-54.
34. Olas B, Skalski B, Ulanowska K. The anticancer activity of Sea buckthorn (Elaeagnus rhamnoides (L.) A. Nelson). Front Pharmacol 2018; (9):232.
35. Suryakumar G, Gupta A. Medicinal and therapeutic potential of Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.). J Ethnopharmacol 2011;138:268-78.
36. Guan TTY, Cenkowski S, Hydamaka A. Effect of drying on the nutraceutical quality of sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L. ssp. sinensis) leaves. J Food Sci 2005; 70:514-8.
37. Yoshida T, Tanaka K, Chen X-M i wsp. Tannins from Hippophae rhamnoides. Phytochem 1991; 30(2):663-6.
38. Nersesian AK, Zilfian VN, Kumkumadzhianand VA i wsp. Antimutagenic properties of Sea buckthorn oil. Genetika 1990; 26:378-80.
39. Agrawala PK, Goel HC. Protective effect of RH-3 with special reference to radiation induced micronuclei in mouse bone marrow. Indian J Exp Biol 2002; 40:525-30.
40. Chen Y. Study on the effects of the oil from Hippophae rhamnoides in hematopoiesis. Chin Herb Drugs 2003; 26:572-5.
41. Yu L. Effects of Hippophae rhamnoides juice on immunologic and antitumor functions. Acta Nutr Sin 1993;15:280-3.
42. Zhong F. Effects of the total flavonoid of Hippophae rhamnoides on non specific immunity in animals. Shanxi Med J 1989; 18:9-10.
43. Mingyu X. Anticancer effects of and direction of research on Hippophae. Hippophae 1994; (7):41-3.
44. Mingyu X, Xiaoxuan S, Wenxin T. Medical research and development on Sea buckthorn. Hippophae 1994; (7):32-9.
45. Yang J. Preliminary studies on the effects of oil from fruit residues of Sea buckthorn upon anti-tumor. Proc Int Symp on Sea buckthorn, Xi’an (China) 1989; 382-4.
46. Xu M, Sun S, Cui J. The medicinal research on Sea buckthorn. Proc Int Workshop Seabuckthorn. New Delhi (India) 2001;18-21.
47. Gao ZL, Gu XH, Cheng FT i wsp. Effect of Sea buckthorn on liver fibrosis: a clinical study. World J Gastroenterol 2003; (9):1615-7.
48. Nitin K, Upadhyay MS, Kumar Y i wsp. Antioxidant, cytoprotective and antibacterial effects of Sea buckthorn (Hippophae rhamnoides L.) leaves. Food Chem Toxicol 2010; 48:3443-8.
otrzymano: 2019-01-10
zaakceptowano do druku: 2019-03-05

Adres do korespondencji:
*dr inż. Beata Piłat
Katedra Przetwórstwa i Chemii Surowców Roślinnych Wydział Nauki o Żywności Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Pl. Cieszyński 1/322, 10-957 Olsztyn
tel.: +48 (89) 523-37-70
e-mail: beata.pilat@uwm.edu.pl

Postępy Fitoterapii 2/2019
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii