Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2020, s. 74-81 | DOI: 10.25121/NS.2020.25.3.74
*Joanna Bagińska1, Renata Chałas2, Ewa Rusyan3, Agnieszka Mielczarek3
Profilaktyka stomatologiczna – zalecenia dla osób starszych, rezydentów domów opieki i ich opiekunów. Stanowisko grupy roboczej Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy (ACFF) ds. zapobiegania próchnicy w populacji osób dorosłych
Dental prophylaxis - recommendations for elderly, nursing home residents and their carers. The position of the Polish working group of The Alliance for a Cavity-Free Future (ACFF) for caries prevention in the adult population
1Zakład Propedeutyki Stomatologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Anna Kierklo
2Zakład Patologii Jamy Ustnej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Chałas
3Zakład Stomatologii Zachowawczej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mielczarek
Streszczenie
Wstęp. Zdrowie jamy ustnej jest integralną częścią zdrowia ogólnego. W populacji osób starszych, obciążonych wielochorobowością, profilaktyka chorób jamy ustnej powinna być integralnym elementem opieki medycznej. Osoby starsze są często niesamodzielne, mają ograniczoną zdolność manualną i wymagają pomocy lub asysty przy wykonywaniu zabiegów higienicznych, w tym szczotkowania zębów.
Cel pracy. Opracowanie standardów dotyczących profilaktyki chorób jamy ustnej dedykowanych osobom starszym, rezydentom domów opieki i ich opiekunom.
Materiał i metody. Analiza medycznych baz danych Pubmed, EMBASE, MEDLINE, z użyciem słów kluczowych: „oral health”, „prophylactic procedures”, „oral care”, „elderly”, „residents of nursing home” oraz zaleceń towarzystw stomatologicznych i Światowej Organizacji Zdrowia.
Wyniki. Dostępne piśmiennictwo wskazuje na potrzebę opracowania standardów profilaktyki stomatologicznej dla osób starszych, w tym osób zamieszkujących domy opieki. Edukacja prozdrowotna osób starszych i ich opiekunów jest kluczowym elementem profilaktyki stomatologicznej i istotnym elementem opieki medycznej.
Wnioski. Regularna higiena jamy ustnej i żywienie zgodne z zaleceniami ukierunkowanymi na ograniczenie ryzyka próchnicy wpływa na poprawę zdrowia ogólnego i poprawia jakość życia seniorów.
Summary
Introduction. Oral health is an integral part of general health. In the population of elderly people with multiple chronic diseases, the prevention of oral diseases should be an integral part of medical care. Older people are often dependent, have limited manual skills and require help or assistance in performing hygiene procedures, including brushing teeth.
Aim. Development of standards for the prevention of oral diseases dedicated to the elderly, residents of nursing homes and their carers.
Material and methods. Analysis of the medical databases (Pubmed, EMBASE, MEDLINE), using the following search phrases: “oral health”, “prophylactic procedures”, “oral care”, “elderly”, “residents of nursing home” and manual search of recommendations of dental societies and the World Health Organization.
Results. The available literature indicates the need to develop standards of dental prophylaxis for the elderly, including those living in nursing homes. Pro-health education of the elderly and their caregivers is a key element of dental prophylaxis and an important element of medical care.
Conclusions. Regular oral hygiene and nutrition in accordance with the recommendations aimed at reducing the risk of caries improves general health and improves the quality of life of seniors.



Wstęp
Zdrowie jamy ustnej osób w podeszłym wieku odgrywa istotną rolę w utrzymaniu ich dobrego zdrowia ogólnego i wysokiej jakości życia. Stan jamy ustnej bezpośrednio wpływa na zdolność spożywania posiłków, rodzaj diety, wagę i odżywienie, nawodnienie, mowę, kontakty społeczne. Pogłębiające się wraz z wiekiem trudności w samodzielnym wykonywaniu czynności życia codziennego mogą wpływać na kondycję jamy ustnej. Zwiększona akumulacja płytki nazębnej jest związana z ograniczeniami manualnymi utrudniającymi oczyszczanie niektórych powierzchni zębów, a miękka, papkowata dieta oraz spadek wydzielania śliny dodatkowo nasilają ten proces. Drugim czynnikiem nasilającym problemy stomatologiczne w podeszłym wieku jest współwystępowanie chorób przewlekłych oraz zażywanie leków, które mogą bezpośrednio lub pośrednio wpływać na tkanki twarde i miękkie jamy ustnej. Szacuje się, że około 400-500 leków może powodować kserostomię, w tym preparaty stosowane w leczeniu depresji i zaburzeń snu, nadciśnienia, choroby wieńcowej, alergii czy choroby wrzodowej i refluksu. Do efektów ubocznych zażywania leków o działaniu przeciwpsychotycznym i antydepresyjnym zalicza się także dyskinezję późną i objawy z układu pozapiramidowego, np. zgrzytanie zębami i protezami. W miarę starzenia się zachodzą także zmiany w sferze intelektualnej. Typowe są sztywność schematów myślowych, negatywne nastawienie do zmian, upór jako mechanizm obronny. Z tego powodu osobom starszym trudno jest zmienić nawyki żywieniowe i higieniczne na bardziej właściwe.
Wraz ze wzrostem odsetka osób starszych w społeczeństwie rośnie także zapotrzebowanie na zinstytucjonalizowaną opiekę. Liczne badania wskazują, że pensjonariusze domów opieki mają gorszy stan uzębienia niż seniorzy mieszkający w środowisku rodzinnym. Osoby wymagające zinstytucjonalizowanej opieki niejednokrotnie już w momencie przyjęcia do ośrodka opiekuńczego mają bardzo zaniedbany stan jamy ustnej ze względu na ich wiek, choroby, niepełnosprawność oraz trudną sytuację socjalną (brak lub ograniczone środki do życia i brak wsparcia rodziny).
Szczególną grupę pensjonariuszy domów opieki stanowią osoby cierpiące na choroby otępienne. Cechują się one wysokim stopniem niesamodzielności i wymagają asysty lub całkowitej pomocy przy wykonywaniu podstawowych czynności samoobsługowych, w tym zabiegów higienicznych. U osób z otępieniem występuje szereg problemów związanych ze zdrowiem jamy ustnej, np. obniżenie funkcji ślinianek w chorobie Alzheimera, problemy behawioralne w trakcie zabiegów pielęgnacyjnych, zwiększenie odkładania płytki i kamienia na zębach i dziąsłach, nasilenie próchnicy, chorób przyzębia oraz szybsza utrata zębów, zaniechanie korzystania z usług stomatologicznych. Dodatkowym problemem jest utrudniona komunikacja z osobami z zaburzeniami funkcji poznawczych, które nie są w stanie zgłosić problemów ze swoim zdrowiem, np. bólu w obrębie jamy ustnej.
Cel pracy
Celem pracy jest prezentacja stanowiska grupy roboczej Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy (ACFF) na temat zasad profilaktyki stomatologicznej dedykowanej osobom starszym, rezydentom domów opieki i ich opiekunom w aspekcie zapobiegania chorobie próchnicowej.
Materiał i metody
Dokonano przeglądu piśmiennictwa oraz zaleceń towarzystw naukowych i Światowej Organizacji Zdrowia w odniesieniu do profilaktyki stomatologicznej dedykowanej osobom starszym. W ocenie materiału uwzględniono publikacje dotyczące stanu zdrowia jamy ustnej rezydentów domów opieki. Analizie poddano medyczne bazy: Pubmed, EMBASE, MEDLINE, wpisując hasła: „oral health”, „prophylactic procedures”, „oral care”, „elderly”, „residents of nursing home”. Jako filtry zastosowano: język angielski i polski, prace oryginalne, poglądowe, zalecenia, wytyczne. W oparciu o dostępne dane opracowano zalecenia dla seniorów i ich opiekunów dotyczące zasad higieny jamy ustnej i profilaktyki stomatologicznej. Przeglądu piśmiennictwa dokonano w ramach działalności Grupy Roboczej Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy (ACFF) ds. zapobiegania próchnicy w populacji osób dorosłych.
Wyniki
Sukces programów profilaktyki chorób jamy ustnej w domach opieki zależy od zaangażowania całego zespołu. Kierownictwo placówek powinno opracować stosowne procedury postępowania oraz zapewniać odpowiednie środki i preparaty do higieny jamy ustnej. Kluczowe jest przekonanie personelu domów opieki co do celowości dbania o jamę ustną podopiecznych oraz wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za sprawowanie nadzoru nad zabiegami higienicznymi. Konieczne są szkolenia w zakresie pielęgnacji jamy ustnej, profilaktyki chorób jamy ustnej oraz wykrywania symptomów tych schorzeń. Jakkolwiek dostępna w bazie Cochrane Library metaanaliza nie potwierdziła związku między szkoleniem personelu a zmniejszeniem poziomu płytki nazębnej u pensjonariuszy domów opieki, to niewątpliwie brak wiedzy i umiejętności uniemożliwia prawidłowe wykonywanie zabiegów higienicznych. Niezbędna jest ścisła współpraca domów opieki z higienistkami stomatologicznymi i lekarzami stomatologami, którzy powinni służyć wsparciem i pomocą. W przypadku pacjentów z demencją, u których często występują zmiany w zachowaniu utrudniające przeprowadzenie zabiegów higienicznych, personel powinien znać odpowiednie techniki postępowania.
Całościowe podejście do zdrowia jamy ustnej w opiece zinstytucjonalizowanej obejmuje następujące elementy:
1. ocenę stanu jamy ustnej,
2. ustalenie planu postępowania profilaktycznego i leczniczego,
3. codzienne zabiegi higieniczne,
4. leczenie stomatologiczne.
Ocena stanu jamy ustnej

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Albrecht M, Kupfer R, Reissmann DR et al.: Oral health educational interventions for nursing home staff and residents (Review). Cochrane Database Syst Rev 2016; 9(9): CD010535.
2. Altani A, Wyatt CC: Oral hygiene and institutionalized elders. Probe – Scientific Issue 2008; 36(3): 92-96.
3. Barczak K, Palczewska-Komsa M, Buczkowska-Radlińska J: Zdrowie jamy ustnej u osób w podeszłym wieku zamieszkujących domy rodzinne i domy pomocy społecznej. Environmental Medicine 2016; 19(4): 48-52.
4. Błędowski P, Szatur-Jaworska B, Szweda-Lewandowska Z, Kubicki P: Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce. Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 2012.
5. Girestam Croonquist C, Dalum J, Skott P et al.: Effects of Domiciliary Professional Oral Care for Care-Dependent Elderly in Nursing Homes – Oral Hygiene, Gingival Bleeding, Root Caries and Nursing Staff’s Oral Health Knowledge and Attitudes. Clin Interv Agingg 2020; 15: 1305-1315.
6. Knychalska-Karwan Z: Stomatologia wieku podeszłego. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2005.
7. Kokubu K, Senpuku H, Tada A et al.: Impact of routine oral care on opportunistic pathogens in the institutionalized elderly. J Med Dent Sci 2008; 55(1): 7-13.
8. Kusa-Podkańska M, Nastaj M, Wysokińska-Miszczuk J: Periodontologiczne zabiegi profilaktyczne możliwe do wykonania w jamie ustnej u osób starszych. Gerontologia Polska 2013; 21(1): 1-3.
9. Lewis A, Fricker A: Better oral health in residential care. Staff portfolio. Education and training program. Government of South Australia 2008.
10. Materiały dydaktyczne dla uczestników kursu specjalistycznego „Kompleksowa pielęgniarska opieka nad pacjentem z najczęstszymi schorzeniami wieku podeszłego”. Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych, Warszawa 2013.
11. Oral Health for Older People, A Practical Guide for Aged Care Services. Rural and Regional Health and Aged Care Services. Department of Human Services Melbourne 2002.
12. Pearson A, Chalmers J: Oral hygiene care for adults with dementia in residential age care facilities. JBI Reports 2004; 2(3): 1-89.
13. Sonde L, Emami A, Kiljunen H, Nordenram G: Care providers’ perceptions of the importance of oral care and its performance within everyday caregiving for nursing home residents with dementia. Scan J Caring Sci 2011; 25(1): 92-99.
14. Wong FMW, Ng YTS, Leung WK: Oral Health and Its Associated Factors Among Older Institutionalized Residents – A Systematic Review. Int. J. Environ. Res. Public Health 2019; 16: 4132.
otrzymano: 2020-07-13
zaakceptowano do druku: 2020-08-03

Adres do korespondencji:
*Joanna Bagińska
Zakład Propedeutyki Stomatologicznej Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
ul. Szpitalna 30, 15-295 Białystok
tel.: +48 (85) 745-09-64
jbaginska@wp.pl

Nowa Stomatologia 3/2020
Strona internetowa czasopisma Nowa Stomatologia