Zenon Chwieśko, Sylwia Chwieśko, Stanisław Sierakowski, Karol Kita, Bogdan Lewandowski
Fizjoterapia i balneoterapia w leczeniu rehabilitacyjnym osteoporozy
Physiotherapy and balneotherapy in treatment of osteoporosis
z Kliniki Reumatologii i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Białymstoku
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Stanisław Sierakowski
Streszczenie
Main methods used in osteoporosis therapy with chronic pain are: massage, galvanization, jonophoresis, diadynamics, ultrasounds, magnetotherapy, peloids and crenotherapy.
In cases with acute pain we can use isometric excercises, criotherapy and massage.
The aim is to stimulate the mechanism of bone reconstruction, relaxation of muscles, prevention from atrophic changes, reduction pain ailments, improvment dynamic function and correction of posture disorders.
WSTĘP
Jak dotychczas najwięcej uwagi poświęcono leczeniu, profilaktyce oraz promocji osteoporozy, natomiast w niewielkim stopniu uwzględniono postępowanie rehabilitacyjne.
Aktualnie brak jest jednolitych poglądów i kryteriów do stosowania zabiegów fizjoterapeutycznych u osób z osteoporozą, jak też kwalifikowania ich na leczenie uzdrowiskowe.
W doniesieniach z piśmiennictwa zaleca się w osteoporozie dobór odpowiednich ćwiczeń kinezyterapeutycznych, jak również helioterapii (w tym naświetlań lampą kwarcową) odpowiednio dozowanej. W większości przypadków intensywnie stosowane zabiegi cieplne (gorące) zaostrzają objawy przebiegu choroby.
Do efektywnych zabiegów fizjoterapeutycznych (2) w leczeniu osteoporozy z bólem przewlekłym można zaliczyć: masaż, galwanizację, jonoforezę, prądy diadynamiczne, interferencyjne, ultradźwięki, magnetoterapię, a w uzdrowisku peloidy (borowina) oraz krenoterapię (tab. 1).
Tabela 1. Fizjoterapia w osteoporozie.
| | Natężenie | Czas (min) | Częstotliwość | Seria | Uwagi |
| Galwanizacja | słabe
średnie | 10-20 | Codziennie lub co drugi dzień | 10-20 | |
| Jontoforeza | lokalnie | 20 | jw | 10-20 | Wapniowa spod anody |
| Diadynamik | 1-3 mA | DF - 1CP - 4 | jw | 10 | Przerwa tygodniowa |
| Prądy interferencyjne | 0-10,
0-100 | 10-15 | jw | 10-15 | Na przemian diadynamik |
| Ultradźwięki | 0,2 W/cm2 | 3-65-8 | jw | 6-8
10-15 | Parafina (woda Lokalnie/ segmentarnie |
| Magnetoterapia | 15 mT | 12 x 3 | codziennie | 60 | Zmienne pole magnetyczne |
| Peloidoterapia | 37°C | 15-20 | co drugi dzień | 10-15 | Kąpiel zawiesinowa całkowita/częściowa |
W przypadkach osteoporozy z bólem ostrym wskazane są ćwiczenia izometryczne, krioterapia, galwanizacja oraz masaż rozluźniający.
W oparciu o własne doświadczenie z pracy w poradni reumatologicznej, ośrodku rehabilitacyjnym (1), kwalifikowania na leczenie uzdrowiskowe oraz relacji pacjentów leczonych w uzdrowiskach podajemy do rozważenia celowość leczenia fizjoterapeutycznego we wspomaganym leczeniu osteoporozy przez zastosowanie następujących zabiegów rehabilitacji leczniczej (10).
GALWANIZACJA
W osteoporozie stosowana jest w związku z bólem napiętych mięśni zgodnie z ich lokalizacją. Stosujemy natężenie prądu słabe lub średnie, w czasie od 10-20 minut. Zabiegi codziennie lub co drugi dzień, w serii od 10 do 20.
JONOFOREZA
Z 1-2% chlorkiem wapnia spod anody. Elektrodę czynną umieszcza się nad miejscem przyczepu mięśni chorobowo zmienionej kości, elektrodę bierną przeciwlegle. Natężenie prądu uzależnione jest od lokalizacji zabiegu. Czas zabiegu 20 minut, codziennie lub co drugi dzień, serie od 10 do 20 zabiegów.
PRĄDY DIADYNAMICZNE
W osteoporozie stosuje się na napięte mięśnie. Elektrody przegubowe ustawiamy wzdłuż przebiegu mięśnia. Elektrody płytkowe równej wielkości lokalizujemy na obu przyczepach mięśnia. Natężenie prądu od 1 do 3 mA. Prądy: DF („difaza stała”) do granicy bólu 1 minuta, CP („krótkie okresy”) do granicy bólu 4 minuty. Zabiegi wykonywane codziennie lub co drugi dzień, w serii po 10 z możliwością powtórzenia po tygodniowej przerwie.
PRĄDY INTERFERENCYJNE
Stosuje się w przypadkach osteoporozy powikłanej złamaniem. Zadaniem jest pobudzenie nerwów ruchowych (gimnastyka mięśniowa), regulacja zaburzeń troficznych oraz działanie przeciwbólowe. Stosujemy 4 elektrody w zależności od lokalizacji ułożone tak, aby skrzyżowanie prądów znalazło się w miejscu chorobowo zmienionym. Częstotliwość rytmiczna od 0-10 i od 0-100. Czas trwania zabiegu od 10-15 minut. Zabiegi stosujemy codziennie lub co drugi dzień na przemian z prądami diadynamicznymi w serii od 10 do 15 razy.
ULTRADŹWIĘKI
a) W osteoporozie po przebytym złamaniu.
Zadaniem jest miejscowe rozluźnienie i uelastycznienie tkanki. Zabiegi miejscowe stosuje się w sprzężeniu głowicy z płynną parafiną ruchami kolisto-postępującymi o natężeniu 0,2 W/cm2. Czas twania zabiegu od 3 do 6 minut codziennie, w serii od 6 do 8 zabiegów (korzystniejsze jest stosowanie ultradźwięków podczas kąpieli wodnej).
b) W osteoporozie niepowikłanej urazem stosuje się na napięte grupy mięśniowe ultradźwięki impulsowe: lokalnie i segmentarnie o natężeniu 0,2 W/cm2 w czasie od 5 do 8 minut, co drugi dzień w serii od 10 do 15 razy.
MAGNETOTERAPIA
Wykazuje korzystny wpływ zmiennego pola magnetycznego na procesy demineralizacji kości w przebiegu osteoporozy. Skuteczne jest stosowanie zmiennego pola magnetycznego o przebiegu trójkątnym, indukcji 15 mT, częstotliwości 10 Hz, 3 razy dziennie po 12 minut przez kilka tygodni (9).
PELOIDOTERAPIA
Farmakologiczne właściwości borowiny związane są z zawartością substancji biologicznie czynnych – hormonów. Stąd też działanie borowiny między innymi to działanie estrogenne, wynikające z obecności tych substancji w borowinie.
Z wyboru preparatów do tego celu może służyć pasta borowinowa uzyskana z naturalnej borowiny poprzez odpowiednie rozdrobnienie i homogenizację.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1.Chwieśko Z.: Alternatywne zabiegi fizjoterapeutyczne w osteoporozie leczonej w uzdrowisku (doniesienie oryginalne) Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Połczyn 25-27.04.1996: Osteoporoza, diagnostyka, terapia. 2. Engel J. M., Strobel G.: Rheumotherapie. 1990, 8-45. 3. Happach M.: Miejsce balneoterapii w leczeniu chorób reumatycznych. Nowa Medycyna – Reumatologia IV, 1999, 1-8. 4. Jankowiak J.: Balneologia kliniczna. 1962. 5. Kalmus P.: Możliwości uzdrowiskowej profilaktyki i terapii w osteoporozie. Balneologia Polska, t.XXXX, 1998, 1-2. 6. Kochański J.W.: Diagnostyka, zapobieganie i leczenie osteoporozy w uzdrowiskach profilu rehabilitacji narządu ruchu. 1995, Lądek Zdrój. 7. Księżpolska-Pietrzak, Lesiak A.: Rehabilitacja w leczeniu osteoporozy i zapobieganiu jej następstwom. Terapia, 1997. 8. Samborski W.: Fizykoterapia w osteoporozie. Ogólnopolska Konferencja Naukowa, Połczyn 25-27.04.1996: Osteoporoza, diagnostyka, terapia. 9. Sieroń A., i wsp.: Magnetoterapia i laseroterapia. 1994, 72-83. 10. Winklerowa J., i wsp.: Zrzeszotnienie kości. Problemy uzdrowiskowe. 1986, 5-6, 260-262.
