© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2002, s. 107-111
Ewa Rybarczyk-Townsend
Ocena stomatologicznej świadomości zdrowotnej dzieci
Oral health awareness of 12-year – old children in Łódź region in the light of dental questionnaire
z Zakładu Stomatologii Dziecięcej IS AM w Łodzi
Kierownik Zakładu: prof. zw. dr hab. n. med. Magdalena Wochna-Sobańska
Niezbędnym elementem promocji zdrowia jest edukacja prozdrowotna, rozumiana jako proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i innych. Powinna ona zatem oddziaływać na świadomość człowieka w celu zmiany stylu życia, kształtować prawidłowe nawyki higieniczne i żywieniowe oraz tworzyć warunki sprzyjające poprawie i ochronie zdrowia (1).
Decydujący wpływ na stan uzębienia mają zachowania prozdrowotne takie jak: higiena, żywienie, zabiegi profilaktyczne, wizyty kontrolne u lekarza stomatologa, natomiast braki w zakresie wiedzy na temat profilaktyki próchnicy sprzyjają rozwojowi chorób narządu żucia. Zatem ważne jest ciągłe podnoszenie świadomości zdrowotnej dzieci, młodzieży oraz ich rodziców, która pozwoli w przyszłości eliminować niekorzystne nawyki wśród populacji.
CEL PRACY
Celem pracy było zbadanie stomatologicznej świadomości zdrowotnej dzieci 12-letnich z województwa łódzkiego.
MATERIAŁ I METODA
Badaniami objęto 222 dzieci, pod koniec roku 2000, które ukończyły 12 rok życia, zamieszkałych w województwie łódzkim, w tym 113 dziewczynek i 109 chłopców (tab. 1). Kwalifikacja dzieci do badań odbyła się na podstawie trójwarstwowego losowania z trzech regionów zamieszkania: duże miasto, małe miasto i wieś. Do oceny zachowań zdrowotnych wykorzystano specjalnie przygotowaną dla celów niniejszej pracy ankietę. Badania ankietowe obejmowały zagadnienia dotyczące higieny jamy ustnej, profilaktyki chorób jamy ustnej, nawyków żywieniowych oraz częstości wizyt u stomatologa. Dzieci wypełniały ankietę samodzielnie. Zakreślając wybrane odpowiedzi dokonywały oceny wyglądu własnych zębów, wykazywały znajomość czynników wywołujących próchnicę (bakterie, zła higiena), oraz znajomość czynników prozdrowotnych (fluor, wizyty u stomatologa).
Tabela 1. Liczebność poszczególnych grup środowiskowych z uwzględnieniem płci.
| Środowisko | Razem | Chłopcy | Dziewczynki |
| Duże miasto | 117 | 60 | 57 |
| Małe miasto | 56 | 28 | 28 |
| Wieś | 49 | 21 | 28 |
| Razem | 222 | 109 | 113 |
Wyniki badań poddano analizie statystycznej i wykorzystano test Manna-Whitney´a, oraz Chi kwadrat.
WYNIKI BADAŃ
Jak wykazały badania ankietowe 48% badanych dzieci szczotkuje zęby 2 razy dziennie, największy odsetek dzieci czyszczących zęby 2 razy dziennie odnotowano na wsi (59,2%), potem w małym mieście (51,8%) i w dużym mieście (41,4%) – rycina 1. 22,2% 12-latków myje zęby raz dziennie, Więcej niż 2 razy dziennie szczotkuje tylko 16,7% badanej populacji, a największy odsetek zanotowano w dużym mieście (22,4%). Różnica pomiędzy wsią, a dużym miastem okazała się istotna statystycznie. 10,4% dzieci badanych zapomina czasami o umyciu zębów, a tylko 2,7% zbadanych 12-latków czyści zęby raz na kilka dni.
Ryc. 1. Częstość szczotkowania zębów w badanej populacji.
Zdecydowanie większa część populacji (72,5%) używa gumy do żucia w utrzymaniu higieny jamy ustnej, a tylko 27,5% jej nie stosuje. Największy odsetek dzieci zanotowano na wsi (77,6%) i dużym mieście (74,4%), a najniższy w małym mieście (64,3%). Wszystkie różnice nie były istotne statystycznie (tab. 2).
Tabela 2. Pojadanie słodkich przekąsek między posiłkami, spożywanie gumy do żucia przez dzieci oraz profilaktyka fluorowa w szkole.
| Pojadanie słodyczy | Miejscowość | Razem |
| Duże miasto | Małe miasto | Wieś |
| n | % | n | % | n | % | n | % |
| NIE | 23 | 19,7 | 12 | 21,4 | 8 | 16,3 | 43 | 19,4 |
| TAK | 94 | 80,3 | 44 | 78,6 | 41 | 83,7 | 179 | 80,6 |
| RAZEM | 117 | 100,0 | 56 | 100,0 | 49 | 100,0 | 221 | 100,0 |
| Żucie gumy | Miejscowość | Razem |
| Duże miasto | Małe miasto | Wieś |
| n | % | n | % | n | % | n | % |
| NIE | 30 | 25,6 | 20 | 35,7 | 11 | 22,4 | 61 | 27,5 |
| TAK | 87 | 74,4 | 36 | 64,3 | 38 | 77,6 | 161 | 72,5 |
| RAZEM | 117 | 100,0 | 56 | 100,0 | 49 | 100,0 | 222 | 100,0 |
| Czy była fluoryzacja | Miejscowość | Razem |
| Duże miasto | Małe miasto | Wieś |
| n | % | n | % | n | % | n | % |
| TAK | 21 | 18,1* | 2 | 3,6* | 45 | 91,8* | 68 | 30,8 |
| NIE | 95 | 81,9 | 54 | 96,4 | 4 | 8,2 | 153 | 69,2 |
| RAZEM | 116 | 100,0 | 56 | 100,0 | 49 | 100,0 | 221 | 100,0 |
*- Różnica istotna statystycznie
Tabela 2 przedstawia również dane na temat spożywania słodyczy między posiłkami. Z ankiety wynika, że 80,6% dzieci spożywa słodycze, a tylko 19,4% ich nie pojada między posiłkami. Największy odsetek dzieci spożywających słodycze odnotowano na wsi (83,7%) i dużym mieście (80,3%), a najniższy w małym mieście (78,6%).
Jak obrazuje tabela 2 prawie wszystkie dzieci na wsi (91,8%) były objęte programem profilaktyki fluorowej w szkole, natomiast w dużym i małym mieście odsetek ten był bardzo niski, a różnica pomiędzy wsią i pozostałymi regionami zamieszkania okazała się istotna statystycznie.
Uzyskane dane na temat stosowania środków do czyszczenia zębów wykazują, że 100% dzieci badanych używa do mycia zębów pasty z fluorem.
Rycina 2 pozwala stwierdzić, że zdecydowana większość badanych dzieci oceniła wygląd swoich zębów jako dobry. Na wsi odsetek ten był najwyższy (85,7%), nieco niższy w małym mieście (73,2%), a znamiennie niższy w dużym mieście (57,3%). Na wsi nie było też żadnych dzieci, które oceniły swoje uzębienie jako bardzo złe, natomiast w dużym i małym mieście odsetek ten odnotowano wyższy od zera i wynosił odpowiednio 1,7% i 3,6%. W dużym mieście zanotowano również największy odsetek dzieci, które uznały swoje uzębienie za niezadowalające (30,8%). Tylko 7,2% dzieci ogółem oceniło go jako bardzo dobry. Największy odsetek dzieci z tą oceną odnotowano w dużym mieście (10,3%), a wiele niższy na wsi (4,1%) i małym mieście (3,6%). Różnice nie były istotne statystycznie.
Ryc. 2. Ocena wyglądu własnych zębów.
Tabela 3 zawiera odpowiedzi dzieci na temat przyczyn powstawania próchnicy.
Z tabeli tej wynika, że przeszło połowa badanych uczniów (60%) wie, że bakterie powodują próchnicę i poprzez szczotkowanie zębów można jej zapobiegać. Na wsi odsetek ten był najwyższy bo aż 71,4%, a najniższy w małym mieście (57,4%).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Bartkowiak Z.: Promocja zdrowia jamy ustnej u dzieci i młodzieży. Stom. Współcz. 1996, 3, 3, 236-239. 2. Borysewicz-Lewicka M. i wsp.: Wiadomości o sposobach utrzymania higieny jamy ustnej młodzieży regionu poznańskiego w świetle badań ankietowych. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1998, 2/3, 35-41. 3. Borysewicz-Lewicka M., Przystanowicz A.: Wiedza o powinnościach wobec zdrowia jamy ustnej a realne zachowanie uczniów szkół podstawowych. Czas. Stomat. 2001, LIV,3,152-158. 4. Fetkowska-Mielnik K. i wsp.: Analiza stanu świadomości w zakresie higieny jamy ustnej u 13-14-letnich dzieci ze zbiorczej szkoły gminnej województwa lubelskiego przeprowadzona w 1993 roku. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1994, 6-7,26-27. 5. Tomankiewicz M., Mielnik-Błaszczak M.: Stan jamy ustnej i przyzębia u dzieci 12-letnich z makroregionu lubelskiego. Czas. Stom. 1999, LII, 5, 311-316. 6. Guidelines to oral hygiene- FDI Technical Report nr 23, 1985. 7. O Keeffe I.P.: J. Jr. Dent. Assoc. 1991, 37(2), 48-50. 8. Rybarczyk E., Hilt A.: Ocena wiedzy na temat profilaktyki próchnicy i sposobu utrzymania higieny jamu ustnej dzieci 12-letnich zamieszkałych w Łodzi. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 2001, 1, 3-6. 9. Borysewicz-Lewicka M. i wsp.: Spożywanie słodyczy przez dzieci w świetle wypowiedzi ankietowych rodziców regionu poznańskiego. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1996, 2/3, 18-22. 10. Szatko F.: Świadomość zdrowotna, postawy i zachowania zdrowotne 12-13-letnich uczniów. II etap Międzynarodowych Badań Epidemiologicznych. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1994, 6-7, 110-112. 11. Mielnik-Błaszczak M. i wsp.: Poziom świadomości prozdrowotnej w zakresie zdrowia jamy ustnej dzieci Szkoły Podstawowej w Lublinie – badania ankietowe. Przegl. Stom. Wieku Rozw. 1994, 6-7, 78-81. 12. Bordoni N. et al.: Dental caries in excluded populations: Evaluation of non – invasive methods. Int. J. of Pead. Dent., 1999, 9(1), 97. 13. Tomankiewicz M.: Ocena stanu narządu żucia i potrzeb leczniczych dzieci 12-letnich z makroregionu lubelskiego. Rozprawa doktorska. Lublin 1998.
