© Borgis - Nowa Stomatologia 2/2003, s. 77-79
Maciej Dijakiewicz, Bożena Soroka-Letkiewicz, Violetta Szycik
Metody chirurgicznego odsłonięcia zatrzymanych zębów w aspekcie leczenia ortodontycznego – przegląd piśmiennictwa
Techniques of surgical exposure of impacted teeth for orthodontic treatment – a review
z Samodzielnej Pracowni Chirurgii Stomatologicznej Katedry Chirurgii Szczękowo-Twarzowej i Stomatologicznej Akademii Medycznej w Gdańsku
Kierownik: dr n. med. Maciej Dijakiewicz
Zęby zatrzymane stanowią dość częsty problem z którym spotyka się lekarz stomatolog, zwłaszcza ortodonta i chirurg. Określenie zęby zatrzymane (z.z.) dotyczy zębów całkowicie uformowanych z ukształtowanym i zamkniętym wierzchołkiem korzenia, pozostających w kości lub w tkankach miękkich jamy ustnej po okresie ich fizjologicznego wyrzynania. Należą do nich trzecie zęby trzonowe tzw. mądrości, podniebiennie przemieszczone kły górne, przedtrzonowce dolne. Powyższe zęby nie wykazują już tendencji wzrostowych. Brak wyrzynania się zęba z nieuformowanym wierzchołkiem po okresie przewidzianym dla danej grupy zębów i koroną przykrytą cienką blaszką kostną lub błoną śluzową jamy ustnej przemawia za opóźnionym wyrzynaniem. Ząb taki, wykazujący dynamikę wzrostową określa się jako niewyrznięty (z.n.w.). Zaburzenie najczęściej dotyczy siekaczy centralnych i wargowo ustawionych kłów szczęki (1). Problem jest szczególnie ważny, gdyż obejmuje zęby w przednim odcinku szczęki – siekacze i kły. Ze względu na wartość estetyczną uzębienia i znaczenie w odtwarzaniu ciągłości łuku zębowego, istnieją wskazania do sprowadzania niewyrzniętych i zatrzymanych zębów przednich (2). Decyzję należy podjąć po szczegółowej analizie diagnostycznej uwzględniającej położenie z.n.w. lub z.z. w stosunku do sąsiednich struktur, stan higieny jamy ustnej wraz z motywacją pacjenta, która zapewni ścisłą współpracę podczas długotrwałego leczenia (3).
Leczenie chirurgiczno-ortodontyczne obejmuje operacyjne odsłonięcie z.n.w. lub z.z. oraz umieszczenie na powierzchni korony elementu ortodontycznego wraz z trakcją ortodontyczną wprowadzającą ząb do łuku zębowego, czego efektem jest prawidłowe ustawienie zęba w zgryzie. Istnieje wiele metod chirurgicznych pozwalających dotrzeć do zęba w zależności od jego wargowego lub podniebiennego położenia względem sąsiednich zębów. Jedną z pierwszych i najprostszych, stosowanych przy wargowej lokalizacji niewyrzniętych siekaczy i kłów szczęki jest gingiwektomia, „excisional gingivectomy” obejmująca wycięcie śluzówki pokrywającej niewyrznięty wargowo ząb wraz z odsłonięciem 1/2 do 3/4 powierzchni korony (4). Cięcie prowadzi się łukowato z pozostawieniem minimum 3-5 mm kołnierza dziąsłowego otaczającego przyszyjkową część korony z.z. Po wycięciu tkanek miękkich, na powierzchni szkliwa korony zęba zakłada się opatrunek chirurgiczny zapobiegający przerostowi dziąsła pozostawiając go na okres około 1 tygodnia. Tkanki dziąsła przyjmują odpowiedni kształt w okolicy szyjki korony zęba w ciągu 2-3 tygodni, co umożliwia umocowanie zamka ortodontycznego na powierzchni korony (4). Wskazane jest poinformowanie pacjenta o konieczności wzmożonej higieny jamy ustnej.
Kolejną z wcześniejszych technik chirurgicznych związaną z chirurgicznym odsłonięciem zębów jest radykalne usunięcie zarówno kości jak i tkanek miękkich pokrywających koronę z.z. „radical surgical exposure” (4, 5, 6, 7, 8). Utworzone „okienko” zostaje analogicznie zabezpieczone opatrunkiem chirurgicznym, a następnie na powierzchni odsłoniętej korony zęba zostaje umieszczony zamek ortodontyczny. W ten sposób zapewniona jest otwarta erupcja zęba, „open eruption” (9). Wskazaniem do zastosowania tej metody są zarówno niewyrznięte wargowo siekacze i kły, jak i podniebiennie zatrzymane kły szczęki. Niektórzy autorzy uważają zastosowanie metody „okienkowej” za metodę z wyboru przy odsłanianiu niektórych podniebiennie zatrzymanych kłów, gdzie następuje wstępne wyrznięcie zatrzymanego kła do jamy ustnej, a w dalszej kolejności przemieszczenie na właściwe miejsce w łuku zębowym (4, 10).
Powyższe metody ułatwiały wprawdzie umocowanie zamków lub innych zaczepów ortodontycznych, skupiając się na sprowadzaniu zęba do łuku zębowego, jednak sprawiały pacjentowi znaczny dyskomfort związany z ziarninującą raną i trudnością w utrzymaniu higieny. Według Doniec-Zawidzkiej (7) zęby doprowadzone do płaszczyzny zgryzu posiadały dłuższe korony kliniczne w stosunku do zębów jednoimiennych, średnio o 1,34 mm i były zauważalnym zaburzeniem estetyki. Różnice w długości koron klinicznych były tym większe im bardziej z.z. umieszczony był wysoko w przedsionku jamy ustnej, ponad granicą śluzówkowo-dziąsłową. Często dotyczy to zębów po urazie, szczególnie centralnych siekaczy (11, 12, 13, 14). Do podobnych wniosków doszli również w swoich badaniach Brand i wsp. (15). Zaletą powyższej metody, co podkreślali na podstawie swoich obserwacji Tin (9), Iramaneerat (6), Witsh (5), była możliwość maksymalnego wglądu i bezpośredniego badania zęba oraz w przypadku odklejenia się zamka ortodontycznego, możliwość ponownego umocowania go na powierzchni korony zęba. Tradycyjne zabiegi chirurgiczne nie zapewniały jednak odpowiedniej szerokości związanego dziąsła, co w późniejszych badaniach kontrolnych objawiało się recesjami dziąsłowymi, zbyt głębokimi kieszonkami dziąsłowymi oraz zapaleniem przyzębia, stwarzając estetyczne i funkcjonalne problemy (6, 16, 17).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kahl-Nieke B.: Wprowadzenie do ortodoncji. Wydawnictwo Medyczne Urban i Partner, 1999, 217-218. 2. Ucherek-Kowalska U., Iwanecka-Zduńczyk M.: Diagnostyka zębów zatrzymanych w przednim odcinku szczęki. Ortop. Szczęk. i Ortod. 2001, 1:11-16. 3. Pospieszyńska M. i wsp.: Ortodontyczne wprowadzanie do łuku zębowego zatrzymanych i przemieszczonych kłów za pomocą cienkołukowego aparatu stałego. Prot. Stom. 2000, L, 4:208-211. 4. Kokich V., Mathews D.: Surgical and orthodontic management of impacted teeth. Dent. Clin. North Am. 1993, 37(2):181-204. 5. Wisth P. et al.: Comparison of surgical methods in combined surgical-orthodontic correction of impacted maxillary canines. Acta Odontol. Scand. 1976, 34:53-57. 6. Iramaneerat S. et al.: The effect of two alternative methods of canine exposure upon subsequent duration of orthodontic treatment. Internat. J. Paediatr. Dent. 1998, 8:123-129. 7. Doniec-Zawidzka I.: Ortodontyczno-chirurgiczne leczenie zębów zatrzymanych z zachowaniem prawidłowej długości ich koron klinicznych. Czas. Stomat. 1998, LI, 7:479-482. 8. Piekarczyk-Siemińska B., Piekarczyk J.: Chirurgiczno-ortodontyczne wprowadzanie do łuku zębowego zębów zatrzymanych z użyciem ruchomych aparatów ortodontycznych. Czas. Stomat. 1992, XLV, 1:46-51. 9. Tin P., Fine J.: Closed flap Technique for Management of Impacted Canines. Columbia Dent. Rev. 2000, 5:17-20. 10. Machuca G. i wsp.: Zespołowe leczenie ortodontyczne, chirurgiczne i protetyczne nasilonej wady zgryzu. Quintessence 1999, VII, 3:161-168. 11. Vermette M. et al.: Uncovering labially impacted teeth: apically positioned flap and closed-eruption technikques. Angle Orthod. 1995, 65(1):23-34. 12. Kajiyama K., Kai H.: Esthetic management of an unerupted maxillary central incisor with a closed eruption technique. Am. J. Orthod. Dentof. Orthop. 2000, 118(2):224-228. 13. Kołodziejczyk K.: Etapowe sprowadzanie zębów zatrzymanych. Quintessence 1995, III, 9:601-604. 14. Różyło K.: Najczęstsze przyczyny występowania zębów zatrzymanych u dzieci. Przegl. Stomat. Wieku Rozw. 1995, 2(10):42-46. 15. Brand A. et al.: Orthodontic, genetic and periodontal considerations in the treatment of impacted maxillary central incisors: A study of twins. Am. J. Orthod. Dentof. Orthop. 2000, 117:68-74. 16. Vanarsdall R., Corn H.: Soft-tissue management of labially positioned unerupted teeth. Am. J. Orthod. 1977, 72, 1:53-64. 17. Caminiti M. et al.: Outcomes of the Surgical Exposure, Bonding and Eruption of 82 Impacted Maxillary Canines. Canad. Dent. Assoc. 1998, 64(8):1-11. 18. Pogorzelska-Stronczak B., Juraszek-Półtaronos K.: Postępowanie chirurgiczne w opóźnionym wyrzynaniu lub zatrzymaniu stałych siekaczy szczęki. Czas. Stomat. 1994, L, 5:52-55. 19. Kincaid L.: Flap desing a labially impacted canine. J. Oral Surg 1976, 34:270-271. 20. Aguilo L., Gandia J.: Forced eruption of a labially impacted maxillary canine witha transcoronal stainless wire: report of case. J. Dent. Child. 2000, 67(4): 288-292. 21. Bishara S.: Impacted maxillary canines: A review. Am. J. Orthod. Dentof. Orthop. 1992, 101:159-171. 22. Romankiewicz P. i wsp.: Zabiegi chirurgiczne stosowane w zespołowym leczeniu pacjentów z zatrzymanymi kłami. Czas. Stomat. 2002, LV, 4:237-241. 23. Wędrychowska-Szulc B.: Wprowadzenie zatrzymanego dolnego kła do łuku zębowego u pacjentki z hipodoncją. Ortop. Szczęk. Ortod. 2001, 4:5-9. 24. Cecherz Z. i wsp.: Zęby zatrzymane. Ortod. Współcz. 1999, 1(3):11-13. 25. Crescini A. et al.: Tunnel traction of infraosseous impacted maxillary canines. A three-year periodontal follow-up. Am. J Orthod. Dentof. Orthop. 1994, 105:61-72. 26. Kohavi D. et al.: Surgical exposure, orthodontic movement and final tooth position as factors in periodontal breakdown of treated palatally impacted canines. Am. J. Orthod. 1984, 85:72-77. 27. Becker A. et al.: Periodontal status following the alignment of palatally impacted canine teeth. Am. J. Orthod. 1983, 84:332-336. 28. Proffit W., Fields Jr H.: Ortodoncja Współczesna. Wyd. Czelej. Lublin 2001.
