Bodźcem do podjęcia tematu był przeglądowy artykuł Bendera z 1999 roku dotyczący szkodliwych skutków zbędnego lub w nadmiarze stosowania wszystkich witamin, tak w profilaktyce jak i w leczeniu (1). Szczególne zainteresowanie Brytyjskiego Wydziału Zatruć Komitetu Zdrowotnego wzbudziła witamina B₆ (pirydoksyna) powodując w rezultacie propozycję nowych zasad jej stosowania, polegających na znacznych ograniczeniach.

Historia witaminy B₆ rozpoczęła się wykryciem jej w 1934 r. przez P. Gyorgy´ego i wyizolowaniem z zespołu witamin B. W 1938 roku Lepkowsky uzyskał tę witaminę w formie krystalicznej, a Harris w USA i Kühn w Niemczech zsyntetyzowali ją chemicznie. Od 1942 r. znane są także inne czynne biologicznie formy witaminy B₆ jak pirydoksal i pirydoksamina (adermina). W kolejnych latach za najbardziej aktywne w przemianach ustrojowych uznano fosforowe pochodne witaminy B₆ to znaczy fosforan pirydoksalu, a szczególnie jego 5-fosforanową postać (PLP) (2). Witamina B₆ jest niezbędnym czynnikiem do prawidłowego rozwoju człowieka. Dostarczona powinna być z pożywieniem, a zapotrzebowanie dla zdrowego dziecka wynosi około 2 mg na dobę. Są dane, że niewielkie ilości witaminy B₆ mogą być syntetyzowane przez prawidłową florę w jelitach na użytek makroorganizmu. Witamina B₆ jest wydalana głównie przez nerki z moczem. Do jej niedoboru może się przyczynić zbyt mały dowóz, upośledzone wchłanianie jelitowe oraz zwiększone zapotrzebowanie jak np. w ciąży, w bardzo szybkim przybytku masy ciała, nadczynności tarczycy, w infekcjach, na skutek działania jej antymetabolitów (antywitamin), we wrodzonych chorobach metabolicznych jak hiperhomocysteinemia oraz przy długotrwałym stosowaniu hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych.

Znaczenie biologiczne witaminy B₆ wynika z jej roli jako koenzymu przyspieszającego szereg przemian w ustroju – na przykład katalizuje ona aminotransferazy różnych aminokwasów, dekarboksylazy, desulfydrazy cysteiny. Wpływa na drogi przemiany tryptofanu i na witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, co w przypadku witaminy A wyraża się niwelacją jej czynnych analogów. Pośrednio witamina B₆ prawdopodobnie chroni w ten sposób płody narażone na działanie analogów witaminy A, przed wadami wrodzonymi. Wejście analogu strukturalnego witaminy B₆ (antywitaminy) w jej miejsce w koenzymie powoduje zablokowanie czynności tego enzymu, co wyraża się objawami identycznymi z awitaminozą (3). Głównymi znanymi antymetabolitami witaminy B₆ są toksopirymidyna i metoksypirydoksyna oraz leki przeciwprątkowe jak INH i dezoksypirydoksyna szeroko stosowane w leczeniu gruźlicy. Znane i opisane w przeszłości są ciężkie, ostre i przewlekłe zatrucia INH u ludzi, poddające się leczeniu odpowiednio dużymi dawkami witaminy B₆ podawanej w iniekcjach. W latach 1950-53 w USA i Anglii opisano epidemie drgawek u niemowląt karmionych luksusowymi mieszankami mlecznymi, które jak się później okazało były pozbawione witaminy B₆, głównie na skutek przegrzania w procesie ich produkcji (4).

W obrazie klinicznym jawnego niedoboru witaminy B₆ na pierwszy plan, u najmłodszych dzieci, wysuwają się objawy ze strony układu nerwowego jak zwiększona pobudliwość, drażliwość, nadmierna wrażliwość na bodźce słuchowe, drżenie kończyn, a w ciężkich przypadkach drgawki. Drgawki te mają charakter toniczno-kloniczny, są uogólnione, towarzyszy im utrata przytomności, oczopląs i piana na ustach – a więc obraz ten przypomina duży napad (grand male) w padaczce. Obraz EEG jest nieprawidłowy, a powrót do normalnej czynności bioelektrycznej mózgu można obserwować już po kilku godzinach od podania witaminy B₆. Płyn mózgowo-rdzeniowy nie wykazuje zmian patologicznych, ale nie oznaczano w nim stężenia witaminy B₆, chociaż obecnie w odpowiednio wyposażonych ośrodkach jest to możliwe. Po podaniu leków przeciwdrgawkowych ogólnie stosowanych uzyskuje się, także w niedoborze witaminy B₆, chwilowe ustąpienie objawów, po czym drgawki wracają i trwają dopóki nie włączy się leczenia przyczynowego. Obecnie wiadomo także, że odwrotnie witamina B₆ stymulując metabolizm leków uspokajających przyspiesza ich wydalanie z ustroju, a tym samym może mieć niekorzystny wpływ na powrót drgawek o różnej, innej etiologii (5).