Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Balneologia Polska 3/2006, s. 156-160
*Przemysław Lisiński, Włodzimierz Samborski
Bóle kręgosłupa lędźwiowego w grupie zawodowej fizjoterapeutów
Low back pain among physiotherapeutic
z Kliniki Fizjoterapii, Reumatologii i Rehabilitacji Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Włodzimierz Samborski
Streszczenie
Przeciążenia układu ruchu wynikające z wykonywanej pracy zawodowej uważane są za jeden z głównych czynników predysponujących do wystąpienia bólu kręgosłupa lędźwiowego. Najczęściej bezpośrednią przyczyną bólu jest dźwignięcie lub skręt tułowia. Znajomość charakteru pracy fizjoterapeutów wskazuje, że ból występuje częściej w tej grupie zawodowej.
Celem pracy było określenie stopnia występowania omawianego zjawiska wśród fizjoterapeutów oraz przeanalizowanie okoliczności mogących mieć wpływ na jego pojawienie się. Badaniami objęto 70 fizjoterapeutów (średnia wieku 37,5 lat). Grupa ta składała się z 38 kobiet i 32 mężczyzn. W pracy posłużono się metodą ankietową zawierającą pytania o charakter bólu (historia rozwoju dolegliwości) oraz okoliczności jego powstania. W badaniu przedmiotowym oceniono zakres ruchu kręgosłupa lędźwiowego w płaszczyźnie strzałkowej i czołowej. Stwierdzono 90% występowanie bólu w badanej grupie, którego główną przyczyną były pozycje i czynności związane z wykonywanym zawodem (najczęściej dźwiganie i skręty tułowia). Uzyskane wyniki wskazują, że opisywany przez osoby badane ból ma etiologię złożoną, a do jego powstania przyczyniło się kilka czynników statyczno-dynamicznych. Reasumując zawód fizjoterapeuty wiąże się z wysokim ryzykiem występowania bólu kręgosłupa. Zjawisko to powinno podlegać stałej ocenie.
Słowa kluczowe: kręgosłup, przeciążenie, praca.
Key words: spine, overload, employment.



Wstęp
Jednym z wielu czynników sprzyjających występowaniu bólu dolnej części kręgosłupa jest charakter pracy zawodowej związany z obciążeniem układu ruchu (1, 2). Szczególnie często ból pojawia się w trakcie podnoszenia ciężarów, częstokroć powtarzanych skłonów i rotacji w obrębie tej części kręgosłupa, a także długotrwałego utrzymywania jednej, wymuszonej pozycji ciała (3, 4). Nawet pobieżna analiza charakteru pracy fizjoterapeutów skłania do przypuszczenia, że w obrębie tej właśnie grupy zawodowej zjawisko bólu kręgosłupa może występować szczególnie często. Fizjoterapeuta pracując w bezpośrednim kontakcie z chorym zmuszony jest zarówno do dźwigania (części ciała lub całego pacjenta), pozostawania przez długie okresy w jednej wymuszonej pozycji ciała (najczęściej w przodopochyleniu) oraz częstego schylania się. Wymienione czynności i pozycje ciała są bowiem nieodłącznym elementem jego pracy i trudno ich uniknąć. W związku z powyższym możliwość wystąpienia urazu lub przeciążenia mięśni przykręgosłupowych, więzadeł przykręgosłupowych czy też w ostateczności krążków międzykręgowych jest szczególnie duża (5, 6).
Obecnie czynnikiem dodatkowo sprzyjającym rozwojowi patologii w obrębie kręgosłupa jest wymuszony sytuacją ekonomiczną, znacznie wydłużony w stosunku do ustawowo przewidzianego, czas pracy tej grupy zawodowej, nierzadko sięgający dziesięciu godzin dziennie. O ewentualnym wystąpieniu bólu kręgosłupa decyduje oczywiście także szereg innych czynników. Do najistotniejszych zaliczyć należy tutaj indywidualne cechy antropometryczne danego człowieka, poziom jego aktywności fizycznej (nie należy utożsamiać pracy o charakterze fizycznym z szeroko pojętą aktywnością fizyczną), uwarunkowania genetyczne oraz przebyte urazy lub choroby mogące mieć wpływ na funkcje kręgosłupa. Prawdopodobieństwo pojawienia się zaburzeń czynności kręgosłupa, manifestujące się jego bólem będzie prawdopodobnie większe przy jednoczesnym oddziaływaniu kilku czynników wymienionych powyżej (7, 8, 9). Stąd też zamierzeniem autorów było przeanalizowanie zjawiska występowania bólu kręgosłupa w grupie zawodowej fizjoterapeutów w odniesieniu do potencjalnych czynników ryzyka związanych z ich pracą zawodową, cechami antropometrycznymi badanych oraz poziomem ich aktywności fizycznej.
Cel pracy
Celem prowadzonych badań było:
1. Potwierdzenie lub zaprzeczenie występowania bólu oraz wywołanych nim ograniczeń ruchomości części lędźwiowej kręgosłupa w grupie zawodowej fizjoterapeutów.
2. Określenie istotności omawianego zjawiska w kategoriach ilościowych.
3. Opisanie najczęściej występujących pozycji ciała i czynności związanych z charakterem pracy badanej grupy zawodowej.
4. Prześledzenie ewentualnego związku pomiędzy występowaniem bólu kręgosłupa lędźwiowego, a charakterem pracy badanych.
5. Prześledzenie dynamiki omawianego zespołu bólowego w aspekcie pracy zawodowej.
Materiał
Badaniu poddano 70 osób pracujących w zawodzie fizjoterapeuty. Grupa ta składała się z osób, które w ramach swojej pracy łączyły obowiązki kinezyterapeuty i fizykoterapeuty. Wiek badanych wahał się w granicach od 21 lat do 53 lat (średnia wieku 37,5 ± 3 lat). Wśród poddanych ocenie, 38 osób to kobiety, a pozostali to mężczyźni.
Badane kobiety miały średnio 165 ± 3 cm wzrostu i ważyły przeciętnie 58 ± 2 kg. Średni wzrost badanych mężczyzn wyniósł 176 ± 3 cm a ważyli średnio 72 ± 4 kg. Przeważająca większość badanych fizjoterapeutów (58 osób) pracowała od 8 do 10 godzin dziennie. Czas pracy pozostałych nie przekraczał 6 godzin efektywnej pracy dziennie.
Metoda
Realizację celów określonych w założeniach pracy umożliwiło zastosowanie metody badania składającej się z dwóch wzajemnie uzupełniających się części. W pierwszej z nich wykorzystano ankietę, w której respondent określał bądź opisywał charakterystykę swoich dolegliwości bólowych. Pytania koncentrowały się na fakcie występowania bólu kręgosłupa lędźwiowego, lokalizacji oraz czasu jego trwania, ciągłości objawów, a także jego domniemanej przyczyny lub przyczyn. Ponadto ankietowany dzielił się informacjami dotyczącymi charakteru pracy zawodowej w sensie jej wymiaru czasowego, rodzaju czynności dominujących w jej trakcie, ilości godzin pracy oraz liczby przepracowanych efektywnie lat. Wszystkie badane dla potrzeb doniesienia osoby poproszono również o określenie poziomu ich aktywności fizycznej (szeroko pojęta rekreacja). Druga zasadnicza część badania obejmowała niezbędne z punktu widzenia diagnostycznego elementy badania przedmiotowego. Odnotowano wartości ciężaru ciała i wzrostu uczestniczących w badaniu. Na tej podstawie obliczono wskaźnik masy ciała (BMI). Następnie poproszono uczestników badania o określenie natężenia bólu według zmodyfikowanego kwestionariusza Latinnena (kategorie: brak, łagodny, średni, silny).
U wszystkich osób dokonano następnie pomiaru zakresu ruchomości w obrębie części lędźwiowej kręgosłupa. Pomiary te przeprowadzono przy użyciu testu Schobera (płaszczyzna strzałkowa) oraz testu Molla (płaszczyzna czołowa).
Do oceny uzyskanych wyników zastosowano podstawowe pomiary statystyki opisowej. Obliczono średnią arytmetyczną x oraz odchylenie standardowe SD.
Wyniki
Spośród badanych siedemdziesięciu osób aż u 63 (90%) stwierdzono występowanie bólu kręgosłupa lędźwiowego. Pierwszy incydent bólu występował najczęściej pomiędzy dwudziestym a trzydziestym rokiem życia. Fakt ten zgłosiły 43 osoby (68%).
W czwartej dekadzie życia ból kręgosłupa lędźwiowego ujawnił się u 15 badanych fizjoterapeutów (24%). Najmniej przypadków pojawienia się po raz pierwszy bólu kręgosłupa odnotowano w badanej grupie wśród osób, które ukończyły czterdziesty rok życia (8%).
Uczestniczące w badaniu osoby potrafiły dosyć precyzyjnie powiązać wystąpienie bólu z określoną czynnością. Najczęściej pojawienie się omawianej dolegliwości wiązało się z dźwignięciem lub skrętem tułowia. Warto zaznaczyć, że tylko w pięciu przypadkach (8% całości przyczyn) nie można było ustalić jednoznacznej przyczyny wywołującej ból kręgosłupa. W sposób zbiorczy rozkład liczbowy przyczyn występowania bólu kręgosłupa w badanej grupie fizjoterapeutów przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Okoliczności wystąpienia pierwszego epizodu bólu kręgosłupa.
CzynnośćLiczba przypadków%
Dźwiganie1829
Skręt tułowia1321
Skłon tułowia1116
Przeprost tułowia69
Pchnięcie ciężaru69
Nieuchwytna58
Pociągnięcie ciężaru58
Analiza częstotliwości występowania epizodów bólowych w badanej grupie terapeutów wydaje się potwierdzać związek pomiędzy wykonywaniem zawodu fizjoterapeuty a nawrotem dolegliwości bólowych. W większości badanych przypadków (36 osób/57%) ból występował kilka razy do roku. U dziesięciu badanych terapeutów (16%) ból miał charakter stały, a u kolejnych 12 (19%) pojawiał się kilka razy w miesiącu. Pozostałych 5 badanych (8%) stwierdziło, że ból kręgosłupa lędźwiowego pojawia się rzadziej niż raz w roku. Lokalizacja bólu w części lędźwiowo-krzyżowej występowała u 40 badanych osób (63%). Tendencję do promieniowania bólu w kierunku jednej lub obu kończyn dolnych zgłosiły pozostałe 23 osoby (37%). Za wykładnik intensywności dolegliwości bólowych uznano natężenie bólu w trakcie ostatniego, opisywanego przez uczestniczących w badaniu, epizodu bólowego. Spośród 63 osób, u których występował ból kręgosłupa lędźwiowego, ponad połowa (44 osoby/70%), określiła swój ból jako łagodny. Kolejnych 17 badanych (28%) opisało swój ból jako silny, a tylko dwie osoby (3%) jako bardzo silny.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kirkaldy-Willis W.H., Hill R.J.: A more precise diagnosis for low back pain. Spine, 1997; 4: 102-109.
2. Anderson J.A.D.: Low back pain cause and prevention of long term handicap. Int Rehab Med, 1981; 81-92.
3. Becker W.F.: Prevention of back injuries through pre-employment examinations. Idust. Med. Surg., 1955; 24: 486-490.
4. Frymoyer J.W., Pope M.H., Costnza M.C.: Epidemiologic studies of low-back pain. Spine, 1980; 5: 419.
5. Kirkaldy-Willis W.H.: The site and nature of the lesion. W: Kirkaldy-Willis W.H. Managing low back pain. Second Edition. Churchill Livingstone 1988: 135-154.
6. Krämer J.: Intervertebral disk diseases. Causes, diagnosis, treatment and prophylaxis. Year book medical publishers 1981: 7-43.
7. Macintosh J., Bogduk N.: The attachments of the lumbar erector spine. Spine, 1991; 16(7): 783-792.
8. Williams W.: Examination and conservative treatment for disc lesion in the lower spine. Clin. Orthop., 1995; 5: 28-40.
9. Nachemson A., Lindh M.: Maesurement of abdominal and back muscle strength with and without low back pain. Scand. J. Rehab. Med., 1969; 1: 60-65.
10. Białachowski J., Stryła W.: Analiza wybranych cech antropometrycznych i rodzaju pracy zawodowej u chorych z przepukliną jądra miażdżystego części lędźwiowej kręgosłupa. Post. Rehab., 2002; 1:37-38.
11. Tancred B., Tancred G.: Interpretation of exercise programmers for prevention and treatment of low back pain. Physiotherapy, 1996; 23(3): 168-173.
12. Heliővaara M., Mäkelä M.: Determinants of sciatica and low back pain. Spine, 1991; 16(6): 608-614.
13. Bolach B., Koźniewski M., Bolach E.: Niektóre czynniki warunkujące skuteczność fizjoterapii chorych z dyskopatią odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Fizjoterapia, 2000; 8 (8): 16-19.
14. Manniche C., Bentzen I.: Clinical trial of intensive muscle training for low back pain. Lancet, 1988; 2: 1473-1476.
15. Hansen F., Bendix T.: Intensive, dynamic, back-muscle exercises, conventional physiotherapy or placebo-control treatment of low back pain. Spine, 1993; 18(1): 98-108.
16. Kohles S., Barnes D.: Improved physical performance outcomes after functional restoration treatment in patients with chronic low back pain. Spine, 1990; 15(2): 1321-1324.
17. Risch S., Norrell N.: Lumbar strengthening in chronic low back pain patients. Spine, 1993; 18(2): 232-238.
18. Tucci J., Carpenter D., Effect of reduced frequency of training and detraining on lumbar extension strength. Spine, 1992; 17(12): 1497-1501.
otrzymano: 2006-04-06
zaakceptowano do druku: 2006-08-22

Adres do korespondencji:
*Przemysław Lisiński,
ul. 28 Czerwca 1956 r. 135/147, 61-545 Poznań
Tel. 061 8310 388
e-mail plisiński@vp.pl

Balneologia Polska 3/2006