© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2012, s. 126-129
*Bartłomiej Górski
Wybrane czynniki ryzyka chorób przyzębia w świetle współczesnej wiedzy
Selected risk factors for periodontal diseases in the light of a contemporary knowledge
Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Renata Górska
Summary
Introduction: Risk factors are characteristics that have a casual relationship with the development of a disease and risk assessment is an important component of modern periodontal therapy. The reported risk factors for periodontal diseases are: a patient’s age and their gender, social status, genetics, periodontal pathogens, the smoking frequency, diabetes mellitus, osteoporosis, stress and immune system disorders.
Overview of the literature: The aim of the study was to discuss the evidence supporting the link between progression of periodontal disease and a patient’s age, tobacco smoking, diabetes mellitus and the presence of abnormal oral environment.
Conclusions: Having identified risk factors in a patient, a treatment plan to modify, control or eliminate most of them can be implemented, all of which will help reduce periodontal risk.
Wstęp
W obowiązującej w Polsce klasyfikacji chorób przyzębia pierwszą grupę schorzeń stanowią choroby dziąseł związane z płytką nazębną. Jeśli ta jednostka nie jest leczona, może prowadzić do rozwoju zapalenia przyzębia. Najczęstszą postacią w tej grupie obserwowaną u dorosłych jest przewlekłe zapalenie przyzębia. Choroby przyzębia dotykają wszystkie grupy wiekowe, jednak najczęściej są przyczyną utraty zębów po 40. roku życia. Choroba przyzębia rozwija się w wyniku zakłócenia równowagi pomiędzy oddziaływującymi na tkanki przyzębia drobnoustrojami płytki nazębnej, a mechanizmami obronnymi gospodarza. Czynniki modulujące odporność gospodarza i zwiększające podatność na chorobę przyzębia Genco podzielił na dwie grupy. Na te, na które nie mamy wpływu (determinanty, czyli wyznaczniki): wiek, płeć, status społeczny i czynnik genetyczny; oraz na właściwe czynniki ryzyka, wśród których należy wyróżnić: mikroflorę, palenie tytoniu, stres, cukrzycę, osteoporozę oraz choroby ogólnoustrojowe przebiegające z niedoborami immunologicznymi wrodzonymi lub nabytymi (1). Analiza wszystkich wyżej wymienionych czynników w ostatnich latach wykazała, że największe znaczenie w etiologii utraty zębów na skutek progresji zapalenia przyzębia odgrywają cztery z nich, mianowicie: wiek, niezadowalająca higiena jamy ustnej, palenie tytoniu i cukrzyca (2). Sterowanie czynnikami ryzyka jest istotną częścią zapobiegania i leczenia chorób przyzębia.
Celem pracy jest przedstawienie wzajemnych korelacji pomiędzy wiekiem pacjenta, paleniem tytoniu, cukrzycą i niewłaściwą higieną jamy ustnej a stanem klinicznym przyzębia w świetle współczesnych dowodów naukowych.
Przegląd piśmiennictwa
Wraz z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia choroby przyzębia. Nie jest do końca wyjaśnione, w jakim stopniu procesy fizjologiczne zachodzące w przyzębiu wraz ze starzeniem się organizmu związane są z destrukcją tkanek przyzębia. Zmniejszona odporność immunologiczna organizmu i zwiększona podatność na infekcję wraz z akumulacją płytki nazębnej mogą nasilać procesy destrukcyjne (3). W zależności od szerokości geograficznej obserwuje się pewne zróżnicowanie występowania chorób przyzębia, biorąc pod uwagę całą populację ludzką ocenia się tę częstotliwość na od 20 do 50% (4). Z obserwacji prowadzonych w Stanach Zjednoczonych w latach 1999-2004 wynika, że zapalenie przyzębia występuje u 20% populacji dorosłych pacjentów, a częstotliwość występowania tej choroby w stadium zaawansowanym (CPITN 4) wynosi od 3 do 17% (5). Wyniki te potwierdzają przeprowadzone w ostatnim czasie (2010-2011) badania epidemiologiczne na terenie 6 miast wojewódzkich w ośrodkach akademickich w Polsce (Białystok, Kielce, Lublin, Szczecin, Warszawa, Wrocław), które objęły 1238 losowo wybranych dorosłych Polaków w wieku 35-44 lata. W badanej grupie zaobserwowano bardzo niski odsetek osób zdrowych (1,7%) oraz bardzo wysoki odsetek osób z zaawansowaną chorobą przyzębia wymagających leczenia specjalistycznego (17,5%) (6). Badania populacji powyżej 70. roku życia wykazują, że przewlekłe średnio zaawansowane zapalenie przyzębia dotyczy 86%, a wśród wymienionych 86% więcej niż jedna czwarta pacjentów straciła wszystkie zęby z powodu progresji choroby przyzębia. Po 35. roku życia schorzenia przyzębia są najczęstszą przyczyną ekstrakcji zębów (7).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Górska R: Choroby przyzębia. Warszawa, AM 2000; 13. 2. Al-Shammari KF, Al-Khabbaz AK, Al-Ansari JM et al.: Risk indicators for tooth loss due to periodontal disease. J Periodontol 2005; 76: 1910-1918. 3. Haake SK, Nissengard RJ, Newman MG, Miyasaki KT: Microbial interactions with the host in periodontal diseases. Clin Periodontol 2000; 8: 132. 4. Albandar JM, Rams TE: Global epidemiology of periodontal diseases: an overview. Periodontol 2000 2002; 29: 7-10. 5. Dye BA, Tan S, Smith V et al.: Trends in oral health status: United Statets, 1998-1994 and 1999-2004. Vital Health Stat 2007; 11, 248: 1-92. 6. Górska R, Pietruska M, Dembowska E et al.: Częstość występowania chorób przyzębia u osób w wieku 35-44 lat w populacjach dużych aglomeracji miejskich. Dental and Medical Problems 2012; 49: 19-27. 7. Muzzi L, Nieri M, Cattabriga M et al.: The potential prognostic value of some periodontal factors for tooth loss: a retrospective multilevel analysis on periodontal patients treated and maintained over 10 years. J Clin Periodontol 2006; 77: 2084-2089. 8. Brothwell DJ: Should the use of smoking cessation products be promoted by dental offices? An evidence-based report. J Canad Dent Assoc 2001; 67: 149-155. 9. Axelsson P, Paulander J, Linde J: Relationship between smoking and dental status in 35-, 50-, and 75-year-old individuals. J Clin Periodontol 1998; 25: 297-305. 10. Macgregor IDM: Toothbrushing efficiency in smokers and non-smokers. J Clin Periodontol 1984; 11: 313-320. 11. Koivusilta L, Honkala S, Honkala E, Rimpela A: Toothbrushing as part of the adolescent lifestyle predicts education level. J Dent Res 2003; 82: 361-366. 12. Martinez-Ganut P, Lorca A, Magan R: Smoking and periodontal disease sverity. J Clin Periodontol 1995 22: 743-749. 13. Clark NG, Hirsch RS: Personalized risk factors for generalised periodontitis. J Clin Periodontol 1995; 22: 136-145. 14. Palmer RM, Scott DA, Meekin TN et al.: Potentail mechanisms of susceptability to periodontitis in tobacco smokers. J Perio Res 1999; 34: 363-369. 15. Mahuca G, Rosales I, Lacalle JR et al.: Effect of ciagertte smoking on periodontal status of healthy young adults. J Periodontol 2000; 71: 73-78. 16. Obradovic R, Kesic LJ, Mihailovic D et al.: Comparative efficiency analysis of biomaterials and soft lasers in repair of bone defects. J Oral Laser Appl 2007; 7: 161-166. 17. Luzzi TLI, Greghi SLA, Passanezi E, Santana ACP: Evaluation of clinical periodontal conditions in in smokers and non-smokers. J Appl Oral Sci 2007; 15: 512-517. 18. Calsina G, Ramon JM, Echeverria JJ: Effects of smoking on periodontal tissues. J Clin Periodontol 2002; 29: 771-776. 19. Alavi AL, Palmer RM, Odell EW et al.: Elastase in gingival cervicular fluid from smokers and non-smokers with chronic inflammatory periodontal disease. Oral Dis 1995; 3: 110-114. 20. Fredriksson M, Bergstrom K, Asman B: Il-8 and TNF-alpha from peripheral neutrophils and acute-phase proteins in periodontitis. J Clin Periodontol 2002; 29: 123-128. 21. Sayers NM, James JA, Drucker DB, Blinkhorn AS: Possible potentiation of toxins from Prevotella intermedia, Prevotella nigrescens and Porphyromonas gingivalis by cotinine. J Periodontol 1999; 70: 1269. 22. Kazor C, Taylor GW, Loesche WJ: The prevalence of BANA-hydrolyzing periodontopathic bacteria in smokers. J Clin Periodontol 1999; 26: 814-821. 23. Bergstrom J, Eliasson S, Doch J: Exposure to tobacco smoking and periodontal health. J Clin Periodontol 2000; 27: 61-68. 24. Golla K, Epstein JB, Rada RE et al.: Diabetes mellitus: an updated overview of medical management and dental implications. Gen Dent 2004; 52: 529-535. 25. Moore PA, Weyant RJ, Mongelluzzo MB et al.: Type 1 diabetes mellitus and oral health: assessment of periodontal disease. J Periodontol 1999; 70: 409-417. 26. Shlossman M, Knowler WC, Pettitt DJ, Genco RJ: Type 2 diabetes mellitus and periodontal disease. J Am Dent Assoc 1990; 121: 532-536. 27. Firatli E: The relationship between clinical periodontal status and insulin-dependent diabetes mellitus. Results after 5 years. J Periodontol 1997; 68: 134-140. 28. Lim LP: Periodontal status of the Singapore population – summary report. Singapore Dental J 2003; 25: 58-59. 29. Tervonen T, Oliver RC: Long-term control of diabetes mellitus and periodontitis. J Clin Periodontol 1993; 20: 431-435. 30. Campus G, Salem A, Uzzau S et al.: Diabetes and periodontal disease: a case control study. J Periodontol 2005; 76: 418-425. 31. Sastrowijoto SH, van der Velden U, van Steenbergen TJ et al.: Improved metabolic control, clinical periodontal status and subgingival microbiology in insulin-dependent diabetes mellitus. A prospective study. J Clin Periodontol 1990; 17: 233-242. 32. Smith GT, Greenbaum CJ, Johnson BD, Person GR: Short-term responses to periodontal therapy in insulin-dependent diabetic patients. J Periodontol 1996; 67: 794-802. 33. Alpagot T, Silverman S, Lundergan W et al.: Cervicular fluid elastase levels in relation to periodontitis and metabolic control of diabetes. J Periodontol Res 2001; 36: 169-174. 34. Oliver RC, Tervonen T, Flynn DG, Keenan KM: Enzyme activoty on crevicular fluid in relation to metabolic control of diabetes and other periodontal risk factors. J Periodontol 1993; 64: 358-362. 35. Löe H: Periodontal disease. The sixth complication of diabetes mellitus. Diabetes care 1993; 16: 329-334. 36. Al-Shammari KF, Al-Ansari JM, Moussa NM et al.: Association of periodontal disease severity with diabetes duration and diabetic complications in patients with type 1 diabetes mellitus. J Int Acad Periodontol 2006; 8: 109-114. 37. Al-Zahrani MS, Bissada NF, Borawskit EA: Obesity and periodontal disease in young, middle-aged, and older adults. J Periodontol 2003; 74: 610-615. 38. Eun-Jin K, Bo-Hyoung J, Kwang-Hak B: Periodontitis and obesity: A study of the Fourth Korean National Health and Nutrition Examination Survey. J Periodontol 2011; 82: 533-542. 39. Kumar PS, Griffen AL, Barton JA et al.: New bacterial species associated with chronic periodontitis. J Dent Res 2003; 82: 338-344. 40. Kumar PS, Griffen AL, Moeschberger ML, Leys EJ: Identification of candidate periodontal pathogens and beneficail species by quantitative 16S Clonal Analysis. J Clin Microbiol 2005; 43: 3944-3955. 41. Boyanova L, Setchanova L, Gergova G et al.: Microbiological diagnosis of the severe chronic periodontitis. Journal of IMAB 2009; book 2: 89-94. 42. Amel Y, Bouziane D, Leila M, Ahmed B: Microbiological study of periodontitis in the West of Algeria. J Med Sci 2010; 5: 7-12. 43. Kunzel C, Lalla E, Lamster IB: Management of the patient who smokes and the diabetic patient in the dental office. J Periodontol 2006; 77: 331-340. 44. Tomar S, Asma S: Smoking attributable periodontitis in the United States: findings from NHANES III. J Periodontol 2000; 71: 743-751. 45. Pershaw PM, Heasman L, Stacey F et al.: The effect of quitting smoking on chronic periodontitis. J Clin Periodontol 2005; 32: 869-879. 46. Tervonen T, Knuuttila M: Relation of diabetes control to periodontal pocketing alveolar bone level. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1986; 61: 346-349. 47. Górska R: Periodontologia na świecie i w kraju. Miniony rok w periodontologii – moje refleksje. Mag Stom 2012; 3: 103-105. 48. Gottehrer N, Shirdan TA: A new guide to nonsurgical management of periodontal disease. Dent Today 2002; 21: 54-60. 49. Nicholls C: A retrospective study of comliance (adherence) with a care pathway in periodontal therapy in a primary care setting. Br Dent J 2006; 201: 709-712.
