Prezentowany numer „Postępów Nauk Medycznych” poświęcony został onkologii i hematologii dziecięcej. Jest to znakomity przyczynek do obchodzonego w ubiegłym roku 50-lecia istnienia instytucjonalnego onkologii dziecięcej, związanego z powstaniem z inicjatywy prof. dr. Józefa Bożka w 1962 roku odpowiedniej kliniki w Instytucie Matki i Dziecka. Artykuł redakcyjny autorstwa prof. Michała Matysiaka przedstawia w tym numerze historię warszawskich klinik hematologii dziecięcej, w których leczono dzieci z białaczkami i nienowotworowymi schorzeniami układu krwiotwórczego. Dzięki dużej aktywności i zaangażowaniu prof. Marii Ochockiej i prof. Romy Rokickiej-Milewskiej możliwe było wprowadzanie w Polsce coraz bardziej skutecznego leczenia białaczek u dzieci, a także diagnozowania i leczenia skaz krwotocznych i różnych postaci wrodzonych niedokrwistości.

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) u niemowląt występuje stosunkowo rzadko, ale przysparza wiele problemów terapeutycznych i w przeciwieństwie do tej postaci białaczki u dzieci powyżej pierwszego roku życia, daje w dalszym ciągu mniejsze szanse na wyleczenie. W wieloośrodkowej publikacji przestawiono analizę 36 niemowląt z ALL. W badanym materiale stwierdzono szereg cech klinicznych, immunofenotypowych i genetycznych charakteryzujących tę grupę chorych, takich jak: znacznie większe zaawansowanie choroby przy rozpoznaniu w porównaniu do ALL u starszych dzieci, częściej stwierdzaną hepatosplenomegalię i wstępne zajęcie ośrodkowego układu nerwowego. W niemowlęcej ALL bardzo często występują aberracje genu MLL, co odzwierciedla immunofenotyp pro-B-ALL. ALL u niemowląt charakteryzuje się w porównaniu do ALL u starszych dzieci znamiennie większą opornością na stosowane leczenie.

Profesor Jan Styczyński z zespołem przeprowadził analizę 241 zabiegów transplantacji komórek krwiotwórczych przeprowadzonych u dzieci w ośrodku bydgoskim. Po przeszczepieniach autologicznych zmarło 28,5%, a po allogenicznych 41,2% pacjentów. Na podstawie analizy autorzy stwierdzają, że najczęstszymi przyczynami niepowodzeń po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych są nawroty choroby nowotworowej i powikłania infekcyjne.

Druga praca z tego ośrodka przedstawia analizę 79 dzieci poddanych transplantacji allogenicznych komórek krwiotwórczych, u których zastosowano palifermin, rekombinowany ludzki czynnik wzrostu keratynocytów, zmniejszający ryzyko wystąpienia zapalenia śluzówek jamy ustnej. Stwierdzono, że palifermin jest bezpiecznym lekiem do stosowania u dzieci i młodzieży poddanych transplantacji allogenicznych komórek krwiotwórczych. Zastosowanie tego leku wiąże się z istotnym zmniejszeniem powikłań związanych z uszkodzeniem błon śluzowych oraz zmniejszeniem ryzyka rozwoju ostrej i przewlekłej choroby GVHD.