Renata Pazera1, *Joanna Szczepańska2
Wykorzystanie potencjału fibryny bogatopłytkowej (PRF) w stomatologii wieku rozwojowego
Exploitation of the platelet rich fibrin (PRF) potential in paedodontics
1Doktorantka w Zakładzie Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny, Łódź
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. prof. Joanna Szczepańska
2Zakład Stomatologii Wieku Rozwojowego, Uniwersytet Medyczny, Łódź
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. prof. Joanna Szczepańska
Summary
Based on literature, the exploitation of the potential of platelet rich fibrin (PRF) in many branches of dentistry, in particular in paedodontics, has been described. Platelet rich fibrin is a platelet concentrate collected directly from the patient, thus being biocompatible. Due to several growth factors – cytokines present in the fibrin structure – it shows a great angiogenic and proliferation potential.
In paedodontics, an important issue is to treat permanent teeth with the not completely developed apex where carious or posttraumatic pulp damage occurred. In such a case, the aim is to provide conditions for the further formation of the apex through leaving a fragment of pulp in the apical region, chamber pulp extirpation (pulpotomy), apexification or revascularization. Platelet rich fibrin can be successfully used in each of those procedures.
Platelet rich fibrin is a spectacular biocompatible preparation supporting many branches of dentistry. It is of particular importance in the treatment of immature teeth. Obtaining the preparation neither requires a specialist procedure nor increases costs; hence, it is worth attention as a method of treatment.
Wstęp
Fibryna bogatopłytkowa jest koncentratem płytek pozyskiwanym z krwi własnej pacjenta. Zawiera szereg czynników przyśpieszających angiogenezę, tworzenie się fibroblastów i osteoblastów, przyśpiesza proces gojenia. Dzieje się tak dlatego, że w odpowiednim czasie uwalnia zawarte w sobie czynniki wzrostu, cytokiny oraz komórki (1). Po okresie zapalnym (1-4 dni) następuje etap proliferacji (2-22 dni), w trakcie którego dochodzi do nabłonkowania, angiogenezy, odkładania depozytów kolagenu oraz tworzenia tkanki ziarninowej. Ostatnim etapem jest dojrzewanie i przebudowa kolagenu, trwająca 6-12 miesięcy (2). Poszukiwanie nowych metod leczniczych opartych na wynikach biologii molekularnej pozwoliło na jej wykorzystanie w wielu dziedzinach stomatologii: endodoncji, pedodoncji, chirurgii i periodontologii.
Celem pracy było omówienie wykorzystania fibryny bogatopłytkowej w stomatologii wieku rozwojowego ze szczególnym uwzględnieniem leczenia zębów stałych z niezakończonym rozwojem korzenia. Problem niedojrzałych zębów stałych, które na skutek urazu lub próchnicy wymagają specjalistycznego leczenia, nadal jest trudnym zagadnieniem. Wiąże się to z niezakończonym rozwojem wierzchołka, który kształtuje się 3 lata od momentu wyrznięcia się zęba. Proces ten określany jest mianem apeksogenezy. Z uwagi na duże zdolności regeneracyjne miazgi niedojrzałego zęba, dąży się do pozostawienia chociaż jej fragmentu w okolicy wierzchołka. Działający szkodliwy bodziec może doprowadzić do odwracalnego/nieodwracalnego zapalenia miazgi lub jej martwicy. Dzięki swoim właściwościom fibryna bogatopłytkowa znalazła zastosowanie na każdym etapie leczenia zębów z niezakończonym rozwojem wierzchołka. Konieczność usunięcia miazgi z kanału pozwala na wykorzystanie tego preparatu w apeksyfikacji oraz rewaskularyzacji. W przypadku odwracalnego zapalenia można wykonać pulpotomię lub przykrycie bezpośrednie (2-4).
Na podstawie piśmiennictwa zwrócono uwagę na proces otrzymywania fibryny bogatopłytkowej, mechanizm jej działania oraz możliwości wykorzystania.
Przegląd piśmiennictwa
Charakterystyka fibryny bogatopłytkowej
Fibryna jest aktywną formą fibrynogenu. Przekształcenie następuje pod wpływem trombiny, polega na odczepieniu fibrynopeptydów A i B oraz spontanicznej polimeryzacji. Efektem jest labilna postać fibryny, która na skutek działania czynnika krzepnięcia XIII oraz jonów wapnia transformuje się do nierozpuszczalnej stabilnej fibryny. Jej struktura gwarantuje elastyczną matrycę dla wędrówki komórek w kanale korzeniowym (5, 6). Płytki krwi obecne w PRF (ang. Platelet-Rich Fibrin) ogrywają istotną rolę w angiogenezie. Stymulują one proces angiogenezy poprzez uwalnianie następujących czynników: naskórkowy czynnik wzrostu pochodzenia płytkowego – PD-EGF (ang. Platelet-Derived Epidermal Growth Factor), czynnik wzrostu pochodzenia płytkowego – PDGF (ang. Platelet-Derived Growth Factor), czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego – VEGF (ang. Vascular Endothelial Growth Factor), czynnik wzrostu fibroblastów – bFGF (ang. Basic Fibroblast Growth Factor), angiopoetyny – Angs (ang. Angiopoietins) i transformujący czynnik wzrostu – TGF-β (ang. Transforming Growth Factor Beta). Na skutek ich działania dochodzi do wędrówki komórek śródbłonka, makrofagów, komórek macierzystych pochodzenia mezenchymalnego oraz osteoblastów, a w efekcie gojenia ran, angiogenezy i regeneracji tkanek (7). Fibryna bogatopłytkowa wspiera układ odpornościowy oraz bierze udział w hemostazie (8).
Dostępne są różne źródła osocza bogatopłytkowego. Można je pozyskać po zastosowaniu separatorów używanych w hematologii lub poprzez dwukrotne odwirowanie próbki krwi żylnej pobranej od pacjenta (cPRP) (6).
Metodyka wytworzenia osocza bogatopłytkowego jest następująca:
1. Pobranie krwi żylnej pacjenta.
2. Dodanie do przygotowanych próbek antykoagulantów zabezpieczających płytki krwi przed wykrzepianiem.
3. Wirowanie 1000 x/10 min.
4. Z powstałej trójwarstwowej zawiesiny usuwamy górną warstwę stanowiącą blisko 40% (ubogopłytkowe osocze), a pozostałą część poddaje się wirowaniu 2200 x/15 min.
5. W następstwie ponownego wirowania dochodzi do ponownego wytworzenia trzech warstw, a po usunięciu pozostałej warstwy ubogopłytkowego osocza, stanowiącego blisko 80%, powstaje cPRP (6).
Z uwagi na stosowane antykoagulanty oraz fibrynę wołową osocze bogatopłytkowe, nawet ze zwiększoną ilością płytek, stanowi zagrożenie dla organizmu człowieka. Fibryna bogatopłytkowa jest bezpieczniejsza, gdyż przy jej użyciu nie dodaje się trombiny wołowej zagrażającej wystąpieniem krwawienia, zakrzepicy, istotnej reakcji immunologicznej (toczeń rumieniowaty układowy). Sześć czynników wzrostu uwalnia się z fibryny bogatopłytkowej ze stałym natężeniem przez okres 7-14-28 dni. Osocze bogatopłytkowe jest ich źródłem bezpośrednio po aplikacji. Wydłużony okres uwalniania wynika z odpowiedniej struktury PRF oraz zabezpieczenia czynników wzrostu przed proteolizą (5, 9, 10). Z tego też powodu wprowadzono fibrynę bogatopłytkową (PRF).
Jej pozyskiwanie polega na następujących procedurach:
1. Pobranie krwi od pacjenta bez dodawania antykoagulantów.
2. Poddanie natychmiastowemu, szybkiemu odwirowaniu (3000 rpm przez 10-12 min).
3. Szybkie umieszczenie w docelowym miejscu z uwagi na rozpoczynającą się kaskadę koagulacji (6, 8, 10).
PRF jest wykorzystywana w różnych dziedzinach stomatologii, takich jak:
1. stomatologia dziecięca:
– w leczeniu endodontycznym zębów stałych z niezakończonym rozwojem wierzchołka: regeneracja kompleksu miazgowo-zębinowego (rewaskuryzacja) oraz w apeksyfikacji w celu stabilizacji MTA,
– w pulpotomii;
2. chirurgia stomatologiczna:
– do wypełniania defektów kości oraz zębodołów poekstrakcyjnych,
– w augmentacji kości często jako przygotowanie do leczenia implantologicznego,
– do sterowania regeneracją kości;
3. periodontologia:
– w leczeniu ubytków kostnych i recesji dziąsłowych,
– w leczenie zmian okołowierzchołkowych (3).
Pulpotomia
Pulpotomia polega na usunięciu miazgi koronowej z jej zachowaniem w kanałach korzeniowych. Poprzez zastosowanie preparatów odontotropowych dąży się do pobudzenia odontoblastów celem wytworzenia mostu zębinowego w okolicy ujść kanałowych, który izoluje pozostawiony fragment miazgi. Nieuszkodzony kompleks miazgowo-zębinowy pozwala na dalsze formowanie korzenia w zębach niedojrzałych. Istnieją doniesienia o skutecznym wykonywaniu amputacji komorowej również w zębach dojrzałych u dzieci, a w przypadku wystąpienia powikłań – wdrożeniu standardowego leczenia endodontycznego (11).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Gupta V, Bains VK, Singh GP et al.: Regenerative Potential of Platelet Rich Fibrin In Dentistry: Literature Review. Asian J Oral Health Allied Sci 2011; 1(1): 22-28. 2. Pazera R, Szczepańska J: Nowoczesna metoda leczenia martwicy miazgi w zębach z nieukształtowanym wierzchołkiem – rewaskularyzacja miazgi. Część II. Nowa Stomatol 2014; 2: 110-115. 3. Agrawa M, Agrawa V: Platelet Rich Fibrin and its Applications in Dentistry – A Review Article. NJMDR 2014; 2(3): 51-58. 4. Pazera R, Szczepańska J: Nowoczesna metoda leczenia martwicy miazgi w zębach z nieukształtowanym wierzchołkiem – rewaskularyzacja miazgi. Część I. Nowa Stomatol 2014; 1: 37-40. 5. Shivashankar VY, Johns DA, Vidyanath S, Kumar MR: Platelet Rich Fibrin in the revitalization of tooth with necrotic pulp and open apex. J Conserv Dent 2012; 15(4): 395-398. 6. Dohan DM, Choukroun J, Diss A et al.: Platelet-rich fibrin (PRF): A second-generation platelet concentrate. Part I: Technological concepts and evolution. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2006; 101(3): 37-44. 7. Mammoto T, Jiang A, Jiang E, Mammoto A: Platelet rich plasma extract promotes angiogenesis through the angiopoietin1-Tie2 pathway. Microvasc Res 2013; 89: 15-24. 8. Naik B, Karunakar P, Jayadev M, Marshal VR: Role of Platelet rich fibrin in wound healing: A critical review. J Conserv Dent 2013; 16(4): 284-293. 9. Girish Rao S, Bhat P, Nagesh KS et al.: Bone regeneration in extraction sockets with autologous platelet rich fibrin gel. J Maxillofac Oral Surg 2013; 12(1):11-16. 10. Chang YC, Zhao JH: Effects of platelet-rich fibrin on human periodontal ligament fibroblasts and application for periodontal infrabony defects. Aust Dent J 2011; 56(4): 365-371. 11. Hiremath H, Saikalyan S, Kulkarni SS, Hiremath V: Second-generation platelet concentrate (PRF) as a pulpotomy medicament in a permanent molar with pulpitis: a case report. Int Endod J 2012; 45 (1): 105-112. 12. Barngkgei IH, Halboub ES, Alboni RS: Pulpotomy of symptomatic permanent teeth with carious exposure using mineral trioxide aggregate. Iran Endod J 2013; 8(2): 65-68. 13. Keswani D, Pandey RK, Ansari A, Gupta S: Comparative evaluation of platelet-rich fibrin and mineral trioxide aggregate as pulpotomy agents in permanent teeth with incomplete root development: a randomized controlled trial. J Endod 2014; 40(5): 599-605. 14. Lee KY, Lee SH, Lee NY: Vital pulp therapy using platelet – rich fibrin in an immature permanent tooth: case reports. J Korean Acad Pediatr Dent 2013; 40(2): 120-126. 15. Rudagi KB, Rudagi B: One-step apexification in immature tooth using grey mineral trioxide aggregate as an apical barrier and autologus platelet rich fibrin membrane as an internal matrix. J Conserv Dent 2012; 15(2): 196-199. 16. Khetarpal A, Chaudhry S, Talwar S, Verma M: Endodontic management of open apex using MTA and platelet – rich fibrin membrane barrier: A newer matrix concept. J Clin Exp Dent 2013; 5(5): 291-294. 17. Keswani D, Pandey RK: Revascularization of an immature tooth with a necrotic pulp using platelet-rich fibrin: a case report. Int Endod J 2013; 46: 1096-1104. 18. Johns DA, Shivashankar VY, Krishnamma S, Johns M: Use of photoactivated disinfection and platelet-rich fibrin in regenerative Endodontics. J Conserv Dent 2014; 17(5): 487-490. 19. Chandran P, Sivadas A: Platelet-rich fibrin: Its role in periodontal regeneration. J Dent Res 2014; 5(2): 117-122. 20. Geeta IB, Galagali G, Kulkarni S et al.: A Natuaral Meliorate: Revolutionary Tissue Engineering in Endodontics. J Clin Diagn Res 2013; 7(11): 2644-2646. 21. Bezgin T, Yilmaz AD, Celik BN, Sönmez H: Concentrated platelet-rich plasma used in root canal rewaskularuzation: 2 case reports. Int Endod J 2014; 47: 41-49. 22. Simon BI, Zatcoff AL, Kong JJW, O’Connell SM: Clinical and Histological Comparison of Extraction Socket Healing Following the Use of Autologous Platelet-Rich Fibrin Matrix (PRFM) to Ridge Preservation Procedures Employing Demineralized Freeze Dried Bone Allograft Material and Membrane. Open Dent J 2009; 3: 92-99. 23. Athraa Y, Alhijazi BDS, Siba AM: Evaluation the effect of platelet rich fibrin matrix on bone healing. J Bagh College Dentistry 2011; 23(4): 65-70.
