Małgorzata Badełek-Izdebska, Małgorzata Dębska, *Lidia Zawadzka-Głos
Profil pacjenta diagnozowanego w kierunku boreliozy na przykładzie pacjentów szpitala pediatrycznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w latach 2013-2015
Profile of a patient diagnosed with lyme disease in the years 2013-2015 on the example of patients of the pediatric hospital Medical University of Warsaw
Klinika Otolaryngologii Dziecięcej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Lidia-Zawadzka Głos
Summary
Introduction. Lyme borreliosis is the most frequent tick-borne disease in Europe and North America. It is a chronic, multi-organ disease, with phasic course. The diagnosis is based on clinical symptoms and serologic findings at the patient bitten by the tick.
Aim. Aim of this study was to analyze the recommendations for the tests towards the Lyme disease at patients of the Pediatric Hospital of Medical University of Warsaw.
Material and methods. We conducted a retrospective analysis of medical data of children hospitalized at the Pediatric Hospital in the period from January 2013 to the end of February 2015, who had performed diagnostic tests for Borrelia burgdorferi infection.
Results. In the period from 1st January 2013 to 28th February 2015 tests forantibodies to Borrelia burgdorferi were ordered in 226 patients, including 119 girls and 107 boys. The ELISA test was performed in 219 patients, Western blot test was performed in 25 patients, and the presence of antibodies in the cerebrospinal fluid was examined in 2 patients. Diagnosed patients presented various symptoms. Patients from the two largest groups reported with articular complaints and heart symptoms. The group of patients diagnosed with fever, headache and facial nerve paralysis was less numerous. A small group of patients had a history of tick bite and presented with erythema.
Conclusions. Patients of the Pediatric Hospital of the Medical University of Warsaw, who were ordered to perform tests for Lyme disease, presented symptoms from various organs and systems. These symptoms overlap with ailments and symptoms described in people who have been diagnosed with Lyme disease in both the early and late stages of the disease. The serological tests in connection with the medical history and physical examination are an important element in the diagnostics of Lyme disease in children.
Wstęp
Borelioza z Lyme, zwana też chorobą z Lyme, jest przewlekłą wielonarządową chorobą wywoływaną przez krętki Borrelia burgdorferi. Jest najczęściej występującą w Europie oraz Stanach Zjednoczonych chorobą przenoszoną przez kleszcze Ixodes ricinus (1-3). Dotyczy z podobną częstością płci męskiej i żeńskiej i atakuje pacjentów w każdym wieku (4).
Dla celów klinicznych borelioza z Lyme została podzielona na trzy okresy (1, 2, 4). W okresie pierwszym (od kilku dni do kilku tygodni od zakażenia) występują wczesne zlokalizowane zmiany skórne. Charakterystycznym objawem wczesnego zlokalizowanego zakażenia jest zmiana skórna w postaci rumienia wędrującego Erythema migrans pojawiająca się zwykle w ciągu miesiąca od ugryzienia przez zakażonego kleszcza. Wystąpieniu rumienia mogą towarzyszyć: stany gorączkowe lub podgorączkowe, bóle głowy, osłabienie, objawy grypopodobne, powiększenie węzłów chłonnych. W przypadku stwierdzenia rumienia wędrującego w połączeniu z wywiadem ugryzienia przez kleszcza nie jest konieczne wykonywanie badań serologicznych. Jest to bowiem jedyny pewny objaw wystąpienia zakażenia Borrelia burgdorferi, co wystarcza do włączenia antybiotykoterapii.
W drugim okresie (trwającym do około pół roku od zakażenia) mamy do czynienia z rozsiewem krętka do poszczególnych narządów i układów, takich jak: tkanka podskórna, mięśnie, stawy, serce, układ nerwowy. Dominujące w tym okresie są: męczliwość, osłabienie, bóle mięśniowe (5), bóle i stany zapalne stawów kończyn górnych oraz dolnych, często o charakterze wędrującym (6). Ze strony serca najczęściej stwierdzane są zaburzenia przewodnictwa w postaci bloków przedsionkowo-komorowych, zaburzeń rytmu komorowych i nadkomorowych, zaburzeń repolaryzacji. Rzadziej może występować zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie osierdzia, kardiomiopatie zastoinowe lub rozstrzeniowe. Najczęstszą postacią rozsianego zakażenia krętkami Borrelia jest neuroborelioza. Mogą występować bóle i zawroty głowy, bóle korzeniowe, porażenia lub niedowłady nerwów obwodowych, w tym czaszkowych (najczęściej nerw twarzowy), objawy oponowe, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu (7).
Trzeci okres choroby – borelioza późna – w przypadku dalszego rozwoju choroby (po upływie pół roku od zakażenia), trwający nierzadko latami, charakteryzuje się utrwaleniem zmian w zakresie tkanek i narządów wymienionych wcześniej. Neuroborelioza późna objawia się zapaleniem mózgu i rdzenia kręgowego z objawami przypominającymi stwardnienie rozsiane, a także obwodową polineuropatią pod postacią parestezji i zaburzeń czucia z niedowładami. Licznie opisywane są zmiany w narządzie wzroku – stany zapalne nerwu wzrokowego, naczyniówki, tęczówki czy rogówki. Mogą występować również zaburzenia psychiczne, poznawcze, otępienne. W tym okresie również można stwierdzić acrodermatitis chronica atrophicans w postaci zanikowych zmian skórnych.
Diagnostyka boreliozy – badanie obecności przeciwciał IgM i IgG w surowicy krwi – przebiega w protokole dwuetapowym: najpierw test ELISA (ang. enzyme linked immunosorbent assay), następnie Western blot. W interpretacji badań należy skorelować wyniki serologiczne z objawami klinicznymi oraz wywiadem ugryzienia przez kleszcza.
Cel pracy
Celem pracy była analiza wskazań do wykonania badań w kierunku boreliozy z Lyme u pacjentów Szpitala Pediatrycznego WUM w Warszawie.
Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły historie chorób 226 pacjentów hospitalizowanych w poszczególnych oddziałach specjalistycznych Szpitala Pediatrycznego WUM w Warszawie w okresie od początku stycznia 2013 roku do końca lutego 2015 roku. Wśród analizowanych pacjentów było 119 dziewczynek i 107 chłopców. Najmłodszy pacjent miał 7 miesięcy, najstarszy 17 lat i 11 miesięcy.
Wykonano retrospektywną analizę danych medycznych dzieci hospitalizowanych w Szpitalu Pediatrycznym WUM w Warszawie w okresie od stycznia 2013 roku do końca lutego 2015 roku. Przeanalizowano dane z wywiadu, dolegliwości i stwierdzane objawy, wyniki badania klinicznego oraz badań dodatkowych, takich jak: morfologia z rozmazem, EKG, badanie ogólne moczu. U prezentowanych pacjentów zlecano badania serologiczne w kierunku zakażenia Borrelia burgdorferi, badano obecność przeciwciał w surowicy krwi oraz płynie mózgowo-rdzeniowym. U 217 pacjentów wykonano badanie krwi metodą immunoenzymatyczną ELISA oceniające obecność swoistych przeciwciał w klasie IgM oraz IgG. Dwóch pacjentów z tej grupy miało powtórnie wykonane badanie. Technikę Western blot z antygenami rekombinowanymi zastosowano w próbkach surowicy krwi w przypadku 26 pacjentów, wśród których jednemu powtórzono badanie, u 18 wykonano badanie w drugim etapie diagnostyki – po badaniu ELISA, natomiast u 9 badanie nie było poprzedzone testem ELISA. U dwóch pacjentów oznaczono poziom przeciwciał w płynie mózgowo-rdzeniowym. Pierwszy z nich miał wykonane badanie PMR po teście ELISA oraz Western blot, drugi pacjent miał to badanie zlecone po teście ELISA. U żadnego z opisywanych dzieci nie wykonywano badania metodą PCR z krwi, wycinka skórnego, płynu stawowego ani też płynu mózgowo-rdzeniowego.
Wyniki
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Nau R, Christen HJ, Eiffert H: Lyme disease – current state of knowledge. Dtsch Arztebl Int 2009; 106(5): 72-82.
2. Marques AR: Laboratory diagnosis of Lyme disease: advances and challenges. Infect Dis Clin North Am 2015; 29(2): 295-307.
3. Biesiada G, Czepiel J, Leśniak MR et al.: Lyme disease: review. Arch Med Sci 2012; 8(6): 978-982.
4. Hengge UR, Tannapfel A, Tyring SK et al.: Lyme borreliosis. Lancet Infect Dis 2003; 3(8): 489-500.
5. Bitar I, Lally EV: Musculoskeletal manifestations of Lyme disease. Med Health R I 2008; 91: 213-215.
6. Ołdak E, Flisiak I, Chodynicka B: Borelioza z Lyme u dzieci. Przegl Dermatol 2009; 96: 146-151.
7. Marques AR: Lyme neuroborreliosis. Continuum (Minneap Minn) 2015; 21(6 Neuroinfectious Disease): 1729-1744.
8. Aquero-Rosenfeld ME, Wang G, Schwarz I et al.: Diagnosis of Lyme borreliosis. Clin Microbiol Rev 2005; 18: 484-509.
9. Patel KP, Farjo PD, Juskowich JJ et al.: Early-onset Lyme carditis with concurrent disseminated erythema migrans. Am J Cardiovasc Dis 2017; 7(2): 53-56.
10. Kostić T, Momčilović S, Perišić ZD et al.: Manifestations of Lyme carditis. Int J Cardiol 2017; 232: 24-32.
11. Fishe JN, Marchese RF, Callahan JM: Lyme myocarditis presenting as chest pain in an adolescent girl. Pediatr Emerg Care 2016; 32(7): 459-461.
12. Christen HJ, Hanefeld F, Eiffert H, Thomssen R: Epidemiology and clinical manifestations of Lyme borreliosis in childhood. A prospective multicentre study with special regard to neuroborreliosis. Acta Paediatr Suppl 1993; 386: 1-75.
13. Ołdak E, Rozkiewicz D, Sulik A: Clinical manifestation of Lyme borreliosis in children with positive and negative Western blot results. Przegl Epidemiol 2008; 62 (suppl. 1): 77-82.
14. Florens N, Lemoine S, Guebre-Egziabher F et al.: Chronic Lyme borreliosis associated with minimal change glomerular disease: a case report. BMC Nephrol 2017; 18(1): 51.
15. Huppertz HI, Bartmann P, Heininger U et al.: Rational diagnostic strategies for Lyme borreliosis in children and adolescents: recommendations by the Committee for Infectious Diseases and Vaccinations of the German Academy for Pediatrics and Adolescent Health. Eur J Pediatr 2012; 171(11): 1619-1624.
16. van Gorkom T, Kremer K, Voet W et al.: Disagreement between the results from three commercial tests for the detection of Borrelia-specific serum antibodies in the Netherlands associated with antibiotic treatment for Lyme borreliosis: a retrospective study. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2017; 36(11): 2137-2146.
17. Kalish RA, McHugh G, Granquist J et al.: Persistence of immunoglobulin M or immunoglobulin G antibody responses to Borrelia burgdorferi 10-20 years after active Lyme disease. Clin Infect Dis 2001; 33(6): 780-785.
18. Leeflang MMG, Ang CW, Berkhout J et al.: The diagnostic accuracy of serological tests for Lyme borreliosis in Europe: a systematic review and meta-analysis. BMC Infect Dis 2016; 16: 140.
19. Pancewicz SA: Borelioza z Lyme – zasady rozpoznawania i leczenie. Pediatr Med Rodz 2014; 10(2): 163-173.
20. Müllegger RR, Glatz M: Skin manifestations of Lyme borreliosis: diagnosis and management. Am J Clin Dermatol 2008; 9: 355-368.
21. Stanek G, Wormser GP, Gray J, Strle F: Lyme borreliosis. Lancet 2012; 379: 461-473.
