Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19
© Borgis - New Medicine 1/2018, s. 11-16 | DOI: 10.25121/NeMed.2018.22.1.11
*Lidia Zawadzka-Głos, Monika Jabłońska-Jesionowska
Ocena skuteczności zabiegów rekonstrukcyjnych krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego
Assessment of efficacy of laryngotracheal reconstruction with autogenous rib cartilage graft
Department of Pediatric Otolaryngology, Medical University of Warsaw, Poland
Head of Department: Associate Professor Lidia Zawadzka-Głos, MD, PhD
Streszczenie
Wstęp. Zwężenia podgłośniowe krtani są przyczyną niewydolności oddechowej, w szczególności u noworodków i małych dzieci. Są najczęstszym wskazaniem do wykonywania tracheostomii w celu utrzymania drożności dróg oddechowych w tej grupie wiekowej. Zwężenia te wymagają leczenia chirurgicznego. Jedną z wielu metod leczenia jest zabieg rekonstrukcji krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego z żebra.
Cel pracy. Celem pracy była ocena skuteczności zabiegów rekonstrukcji krtani z użyciem wszczepu z żebra.
Materiał i metody. Poddano analizie przebieg leczenia operacyjnego 8 dzieci ze zwężeniem okolicy podgłośniowej krtani. Stopień zwężenia w badaniu endoskopowym oceniono, stosując skalę Myera?Cottona. Miarą skuteczności leczenia była możliwość wykonania skutecznej dekaniulacji pacjenta.
Wyniki. Wśród 8 pacjentów było 6 chłopców i 2 dziewczynki. Wszystkie dzieci były urodzone przedwcześnie pomiędzy 24. a 34. tygodniem ciąży i zostały zaintubowane we wczesnym okresie noworodkowym. W 5 przypadkach dokonano dekaniulacji, w 3 przypadkach leczenie nie było wystarczająco skuteczne, a u dzieci występowały dodatkowe problemy pediatryczne.
Wnioski. Do pointubacyjnych zwężeń okolicy podgłośniowej predysponowane są wcześniaki zaintubowane we wczesnym okresie noworodkowym. Leczenie chirurgiczne z użyciem wszczepu chrzęstnego z żebra jest skuteczną metodą leczenia. Wyniki leczenia są powiązane również ze stanem pediatrycznym pacjenta oraz ze współistniejącymi zmianami w obrębie krtani.
Summary
Introduction. Subglottic stenosis may lead to respiratory failure, especially in newborns and small children. It is the most common indication for tracheostomy in order to maintain airway patency in this age group. Subglottic stenosis requires surgical treatment. Laryngotracheal reconstruction with autogenous rib cartilage graft is one of the many treatment methods.
Aim. The aim of the study was to assess of efficacy of laryngotracheal reconstruction with autogenous rib cartilage graft.
Material and methods. Clinical data of 8 children operated for subglottic stenosis has been analysed. The severity of stenosis was assessed during the endoscopic examination with the Myer?Cotton Grading System. The efficacy of treatment was understood as a possibility of decannulation.
Results. The study group included 8 patients: 6 boys and 2 girls. All the children had been born prematurely between the 24th and 34th week of pregnancy and were intubated in the early neonatal period. In 5 cases, decannulation followed, and in 3 cases, the treatment proved to be not effective enough, as the children had additional health problems.
Conclusions. Prematurely born children intubated in the early neonatal period are at risk of post-intubation subglottic stenosis. Laryngotracheal reconstruction with autogenous rib cartilage graft is an effective treatment method. Treatment outcomes are also dependent on the overall health status of the patient and coexisting tracheal lesions.
Wstęp
Zwężenie dróg oddechowych u dzieci jest poważnym problemem wymagającym często leczenia chirurgicznego. Fizjologicznie najwęższym odcinkiem krtani jest okolica podgłośniowa. Zbudowana ona jest z pełnego pierścienia chrzęstnego zwanego chrząstką pierścieniowatą. Właśnie ta okolica krtani jest najczęściej powiązana z problemami oddechowymi. Łatwo ulega obrzękom zapalnym lub alergicznym, jest to także miejsce predysponowane do zwężeń pointubacyjnych oraz zmian wrodzonych (np. wrodzonego zwężenia chrząstki pierścieniowatej). Niekiedy rozróżnienie zmian wrodzonych i pointubacyjnych może nastręczać trudności, zwłaszcza w przypadkach, gdy zwężenie dotyczy wcześniaków zaintubowanych zaraz po urodzeniu w celu utrzymania drożności dróg oddechowych. Niezależnie od etiologii, zwężenie okolicy podgłośniowej krtani wymaga leczenia zabiegowego. Rodzaj zastosowanego leczenia zależy od stopnia zwężenia oraz zmian pointubacyjnych o charakterze wczesnym lub późnym. W zwężeniach znacznego stopnia w celu utrzymania drożności dróg oddechowych wykonuje się tracheostomię. Istnieje wiele metod leczenia chirurgicznego, od leczenia endoskopowego aż po resekcje pierścienno-tchawicze. Jedną z opcji jest zabieg rekonstrukcji krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego pobranego z żebra pacjenta (ryc. 1).
Ryc. 1. Pobranie chrząstki z żebra
Cel pracy
Celem pracy była analiza skuteczności zabiegów rekonstrukcyjnych krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego pobranego z żebra.
Materiał i metody
Na potrzeby pracy wyselekcjonowano pacjentów Kliniki Otolaryngologii Dziecięcej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, u których wykonano zabieg rekonstrukcji krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego pobranego z żebra. Analizowano stopień zwężenia, wiek urodzeniowy pacjenta, płeć, wynik badania endoskopowego przed i po rekonstrukcji. Wszyscy pacjenci przed rozpoczęciem leczenia mieli wykonaną tracheostomię w celu utrzymania drożności dróg oddechowych. Miarą skuteczności leczenia była dekaniulacja pacjenta lub uzyskanie dostatecznie szerokich dróg oddechowych.
Stopień zwężenia dróg oddechowych przed włączeniem leczenia i po leczeniu oceniany był wg skali Myera?Cottona. Wg przyjętej skali zwężenie I stopnia to zwężenie mniejsze niż 50%, II stopnia ? zwężenie 51-70%, III stopnia ? zwężenie 71-99% (ryc. 2), a IV stopnia ? zwężenie 99-100%.
Ryc. 2. Zwężenie podgłośniowe III stopnia w skali Myera?Cottona
U pacjentów zastosowano metodę rekonstrukcji krtani przy użyciu wszczepu chrzęstnego z żebra pacjenta. Chrząstkę pobierano z 6. żebra, a pobrany wszczep opracowywano i wszywano w okolicę podgłośniową, poszerzając w ten sposób jej średnicę (ryc. 3).
Ryc. 3. Wprowadzony wszczep chrzęstny w okolicę podgłośniową krtani
Wyniki
Analizie poddano dane 8 pacjentów, w tym 2 dziewczynek i 6 chłopców leczonych z powodu zwężenia pointubacyjnego krtani. Czas obserwacji wynosił 5 lat. Wszystkie dzieci były urodzone przedwcześnie pomiędzy 24. a 34. tygodniem ciąży i zostały zaintubowane we wczesnym okresie noworodkowym. U 4 chłopców i 1 dziewczynki rozpoznano przed zabiegiem III stopień zwężenia krtani wg skali Myera?Cottona, u 2 chłopców i 1 dziewczynki ? IV stopień zwężenia krtani w okolicy podgłośniowej. Wszystkie dzieci zostały zakwalifikowane do zabiegu rekonstrukcji okolicy podgłośniowej z użyciem wszczepu chrzęstnego pobranego z żebra. Badanie endoskopowe wykonane po rekonstrukcji u wszystkich pacjentów wykazało poszerzenie okolicy podgłośniowej, ale nie powrót do wymiarów fizjologicznych. U 5 pacjentów stwierdzono po rekonstrukcji zwężenie I stopnia, u pozostałych ? zwężenie II stopnia. U 5 pacjentów umożliwiło to dekaniulację, u 3 pozostawiono tracheostomię. U 1 dekaniulowanego dziecka wykonano retracheostomię z powodu niewydolności dolnych dróg oddechowych spowodowanej infekcją. U 5 dzieci wystąpiło przemieszczenie wszczepu w stronę dróg oddechowych i konieczność reoperacji, u 1 dziecka nastąpił zrost pomiędzy przednią a tylną ścianą tchawicy. Troje dzieci nie zostało dekaniulowanych. Dwoje z nich miało wyjściowo IV stopień zwężenia krtani, a u wszystkich 3 współwystępowały zmiany w obrębie strun głosowych i górnego piętra krtani, przemieszczenie wszczepu chrzęstnego, a także różnego stopnia obciążenia pediatryczne, takie jak dysplazja oskrzelowo-płucna oraz stan po wylewie do ośrodkowego układu nerwowego.
Dyskusja
Zwężenia okolicy podgłośniowej u dzieci stanowią poważny problem diagnostyczny i leczniczy. Obecnie są one najczęstszym wskazaniem do wykonania tracheostomii u dzieci. Leczenie jest trudne i często wieloetapowe, a efekt nie zawsze zadowalający. Problemem jest szerokość dróg oddechowych, która fizjologicznie u zdrowego noworodka wynosi jedynie około 5-8 mm w okolicy podgłośniowej, a u noworodków przedwcześnie urodzonych wymiar ten jest odpowiednio mniejszy. Poród przedwczesny i jego następstwa stanowią poważny problem we współczesnej perinatologii. W Polsce częstość porodów przedwczesnych mieści się w granicach 4,5-12% żywych urodzeń zależnie od regionu kraju (1). Przedwczesne urodzenia są główną przyczyną umieralności okołoporodowej noworodków (2, 3). Największe zagrożenie życia i dalszego rozwoju noworodka stanowi ogólna niedojrzałość wszystkich układów, a szczególnie niedojrzałość układu oddechowego (2, 3). W przypadkach niewydolności oddechowej stosuje się przedłużoną intubację, co może prowadzić do powstania zwężeń okolicy podgłośniowej. Wyniki naszego badania potwierdzają te wnioski ? wszyscy pacjenci włączeni do analizy urodzili się przedwcześnie oraz byli intubowani. Ryzyko zwężeń pointubacyjnych u dzieci ocenia się na 0,1-2% (4). Solvitzky i wsp. (5) wysunęli hipotezę, że u dzieci przedwcześnie urodzonych zwężenia podgłośniowe powstają w mechanizmie autoimmunologicznym związanym z kolagenem typu II w odpowiedzi uraz intubacyjny. W badaniu wykryto przeciwciała przeciwko kolagenowi typu II u wcześniaków, u których wystąpiło zwężenie pointubacyjne krtani, których nie stwierdzono u dzieci bez powikłań pointubacyjnych (5). Inną koncepcję dotyczącą predyspozycji do zwężeń pointubacyjnych krtani przedstawili Lima i wsp. (6). Na podstawie przeprowadzonych badań morfometrycznych udowodnili oni, że kształt okolicy podgłośniowej noworodków przedwcześnie urodzonych jest eliptyczny i zdecydowanie różni się od kształtu rurki intubacyjnej, co może być przyczyną powstawania odleżyn i wtórnie zwężeń krtani. Na kształt okolicy podgłośniowej zwrócił uwagę również Monnier (7), co stało się punktem wyjścia do opracowania profilowanych separatorów.
Wszczepienie chrząstki z żebra jest uznaną od wielu lat metodą chirurgii otwartej w leczeniu poważnych zwężeń krtani. Często jednak obserwuje się wtórne zwężenia po operacjach rekonstrukcyjnych, które uniemożliwiają dekaniulację i są podstawą do reoperacji lub leczenia endoskopowego (8-12). Podstawą kwalifikacji do operacji rekonstrukcyjnej krtani opisywanych pacjentów było poważne zwężenie pointubacyjne krtani oraz brak satysfakcjonującego efektu po leczeniu endoskopowym. Autorzy zastosowali leczenie endoskopowe w sumie u 91 pacjentów. Pięcioro z 8 dzieci leczonych metodą z wszczepem chrzęstnym z żebra zostało dekaniulowanych. Bakthavachalam (13) odnotował, że w grupie 102 pacjentów leczonych technikami chirurgii otwartej aż 56 dzieci wymagało dodatkowych zabiegów z powodu nawrotu zwężenia.
Do podstawowych problemów obserwowanych przez autorów u dzieci, które miały wykonaną rekonstrukcję krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego, jest przemieszczenie się wszczepu i zrosty. W naszym materiale w 4 przypadkach wykonano reoperację z powodu przemieszczenia się wszczepu. Dodatkowym utrudnieniem w uzyskaniu szerokiego światła dróg oddechowych i przeprowadzeniu dekaniulacji są zmiany na poziomie strun głosowych i przedsionka krtani. Dodatkowymi czynnikami wpływającymi na możliwość dekaniulacji są współistniejące zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego, takie jak dysplazja płucno-oskrzelowa oraz dysfunkcja dolnych dróg oddechowych. U 3 pacjentów, których nie udało się dekaniulować, oprócz wąskiego światła krtani stwierdzono dysfunkcję dolnych dróg oddechowych oraz zmiany w obrębie strun głosowych.
Wnioski
Wcześniactwo jest poważnym czynnikiem ryzyka wystąpienia zwężeń pointubacyjnych krtani u dzieci. Metoda rekonstrukcji krtani z użyciem wszczepu chrzęstnego z żebra jest skuteczną metodą leczenia zwężeń okolicy podgłośniowej. W przebiegu leczenia mogą wystąpić komplikacje pod postacią przemieszczenia wszczepu lub zrostów. Na proces dekaniulacji ma wpływ wiele czynników takich jak szerokość dróg oddechowych oraz ogólny stan pediatryczny. Pacjenci ze współistniejącym zmianami w dolnych drogach oddechowych oraz w obrębie głośni mają gorsze rokowanie.
Piśmiennictwo
1. Pietrzak B, Kawka J: Zakażenia a poród przedwczesny. Nowa Med 1999; 6: 19-20.
2. Urban J, Lemancewicz A: Nowe spojrzenie na patomechanizm porodu przedwczesnego. Nowa Med 1999; 6: 24-27.
3. Karwan-Płońska A: Kliniczna analiza porodów przedwczesnych. Nowa Med 1999; 6: 21-23.
4. Walner DL, Loewen MS, Kimura RE: Neonatal subglottic stenosis ? incidence and trends. Laryngoscope 2001; 111(1): 48-51.
5. Stolovitzky JP, Todd NW: Autoimmune hypothesis of acquired subglottic stenosis in premature infants. Laryngoscope 1990; 100(3): 227-230.
6. Lima LF, Nita LM, Campelo VE et al: Morphometric study on the anatomy of fetal cricoid cartilage and comparison between its inner diameter and endotracheal tube sizes. Ann Otol Rhinol Laryngol 2008; 117(10): 774-780.
7. Monnier P: Airway stenting with the LT-Mold: Experience in 30 pediatric cases. Int Journal of Ped Otorhinolaryngol 2007; 71: 1351-1359.
8. Berkowitz RG: Failed paediatric laryngotracheoplasty. ANZ J Surg 2001; 71(5): 292-296.
9. Hartnick CJ, Hartley BE, Lacy PD et al: Surgery for pediatric subglottic stenosis: disease-specific outcomes. Ann Otol Rhinol Laryngol 2001; 110(12): 1109-1113.
10. Matute JA, Villafruela MA, Hernandez JM et al: Analysis of treatment failure in pediatric subglottic stenosis. Ann Esp Pediatr 2000; 52(3): 242-244.
11. Monnier P, Lang F, Savary M: Partial cricotracheal resection for pediatric subglottic stenosis: a single institution’s experience in 60 cases. Eur Arch Otorhinolaryngol 2003; 260(6): 295-297.
12. Younis RT, Lazar RH, Bustillo A: Revision single-stage laryngotracheal reconstruction in children. Ann Otol Rhinol Laryngol 2004; 113(5): 367-372.
13. Bakthavachlam S, McClay JE: Endoscopic management of subglottic stenosis. Otolaryngol Head Neck Surg 2008; 139(4): 551-559.
otrzymano: 2018-01-23
zaakceptowano do druku: 2018-03-02

Adres do korespondencji:
*Lidia Zawadzka-Głos
Klinika Otolaryngologii Dziecięcej Warszawski Uniwersytet Medyczny
ul. Żwirki i Wigury 63A,
02-091 Warszawa, Polska
tel.: + 48 (22) 317-97-21
e-mail: laryngologia@spdsk.edu.pl

New Medicine 1/2018
Strona internetowa czasopisma New Medicine