Grażyna Jarząbek-Bielecka1, Małgorzata Mizgier2, Ewa Jakubek3, Katarzyna Bojanowska1, Witold Kędzia1, Klaudyna Madziar1
Wybrane kwestie dotyczące seksualności kobiecej w praktyce ginekologicznej oraz w praktyce lekarza rodzinnego
Selected issues regarding female sexuality in gynecological practice and in family practice
1Pracownia Ginekologii Wieku Rozwojowego i Seksuologii, Klinika Ginekologii, Katedra Perinatologii i Ginekologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2Zakład Dietetyki, Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wielkopolskim, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu 3Katedra Prawa, Organizacji i Zarządzania w Służbie Zdrowia, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Summary
Introduction. The Female Sexual Function Index (FSFI) is considered to be an excellent tool for assessing female sexuality and screening for sexual dysfunctions in women.
Aim. An attempt was made to demonstrate the desirability of using the FSFI questionnaire in gynaecological and general practice.
Materials and methods. The study included 147 mature women (18 to 63 years of age) who reported for preventive gynaecological examinations and agreed to answer questions about their sexuality in the form of an anonymous FSFI questionnaire. Before proceeding with the questionnaire, the patients were asked, as part of an expanded medical history, if they received sexual education in their subjective assessment.
Results. The average FSFI scores for all domains and the FSFI total score were higher in women with basic sex education compared to women who received no such education.
Conclusions. Regardless of the issue of sex education, the important aspect of gynaecological counselling is the sexological aspect – it is also important in the general practice. This sphere still seems to be a taboo subject in many patients. The usefulness of the IFSK questionnaire for assessing female sexuality and the factors influencing it was confirmed.
Wstęp
Indeks Funkcji Seksualnej Kobiety (IFSK; ang. Female Sexual Function Index – FSFI) jest uznany za doskonałe narzędzie do oceny seksualności kobiet i skryningu zaburzeń seksualnych u kobiet. Przedstawiono wyniki próby zastosowania kwestionariusza IFSK/FSFI w praktyce ginekologicznej z uwzględnieniem informacji z wywiadu lekarskiego, czy pacjentki w swej subiektywnej ocenie doświadczyły edukacji seksualnej, czy też nie.
Cel pracy
Wykazanie celowości poszerzenia wywiadu lekarskiego w ginekologii i medycynie rodzinnej o aspekt edukacji seksualnej i funkcjonowania w sferze seksualnej.
Materiał i metody
Badano 147 dojrzałych kobiet (w szerokim zakresie wiekowym od 18 do 63 lat), które zgłaszały się na profilaktyczne badania ginekologiczne i zechciały odpowiedzieć na pytania dotyczące ich seksualności w formie anonimowego kwestionariusza FSFI. Zanim przystąpiono do przeprowadzenia kwestionariusza, zapytano pacjentki w ramach poszerzonego wywiadu lekarskiego, czy doświadczyły w ich subiektywnej ocenie w swoim życiu edukacji seksualnej. U wszystkich badanych na wstępie wykluczono też w wywiadzie lekarskim traumę seksualną.
Mimo że do badań przystąpiły wszystkie kobiety i wszystkie podały informację o wieku menarche, swej masie ciała i wzroście oraz stosowanych preparatach hormonalnych, aż 24 badane nie odpowiedziały na pytanie o wiek inicjacji seksualnej (pacjentki w wywiadzie lekarskim zapytane, czy doświadczyły w życiu edukacji seksualnej, odpowiedziały, że nie).
Czternaście ankiet wypełniono w sposób niepełny, z pozostałych 133 – 66 kobiety podały, że nie doświadczyły edukacji seksualnej, 67, że tak – wyniki z ankiety FSFI odniesiono do obu tych grup. W analizie statystycznej posłużono się testem Manna-Whitneya oraz oceną korelacji rang Spearmana Rs.
Wyniki
Punktacja FSFI a podstawowa edukacja seksualna
Średnie wartości punktacji FSFI dla wszystkich domen i sumarycznego wyniku FSFI są wyższe u kobiet z podstawową edukacją seksualną w porównaniu z kobietami, które nie doświadczyły takiej edukacji, co pokazuje tabela 1.
Tab. 1. Statystyki opisowe oraz wynik testu Manna-Whitneya punktacji FSFI badanych kobiet z podstawową edukacją seksualną i bez takiej edukacji
| FSFI | Podstawowa edukacja seksualna | n | Średnia | Odch. std. | Mediana | Test Manna-Whitneya |
| Z poprawkami |
| Pożądanie [pkt] | Nie | 66 | 3,4 | 1,3 | 3,6 | -3,837* |
| Tak | 67 | 4,3 | 1,2 | 4,2 |
| Pobudzenie [pkt] | Nie | 66 | 3,7 | 1,8 | 4,4 | -3,979* |
| Tak | 67 | 4,8 | 1,2 | 5,1 |
| Lubrykacja [pkt] | Nie | 66 | 4,0 | 2,0 | 4,8 | -2,795* |
| Tak | 67 | 4,9 | 1,3 | 5,1 |
| Orgazm [pkt] | Nie | 66 | 3,7 | 2,0 | 4,4 | -2,492* |
| Tak | 67 | 4,6 | 1,4 | 5,2 |
| Satysfakcja [pkt] | Nie | 66 | 4,6 | 1,7 | 5,2 | -0,181 |
| Tak | 67 | 4,8 | 1,3 | 5,2 |
| Ból [pkt] | Nie | 66 | 4,3 | 2,1 | 5,2 | -0,330 |
| Tak | 67 | 4,6 | 1,6 | 4,8 |
| FSFI ogółem [pkt] | Nie | 66 | 23,6 | 9,8 | 27,3 | -2,455* |
| tak | 67 | 28,0 | 6,2 | 29,5 |
*różnica istotna statystycznie, p < 0,05
Mediany wartości punktacji FSFI dla prawie wszystkich domen (oprócz satysfakcji i bólu) i sumarycznego wyniku FSFI są wyższe u kobiet, które w swej ocenie doświadczyły w życiu edukacji seksualnej niż u kobiet, które tej edukacji w swej ocenie nie doświadczyły. W przypadku satysfakcji seksualnej mediana jest na tym samym poziomie w obu grupach, a w przypadku bólu – wyższa mediana jest u kobiet, które tej edukacji w swej ocenie nie doświadczyły.
Porównanie poziomu punktacji FSFI u kobiet z podstawową edukacją seksualną i bez takiej edukacji wykazało istotne statystycznie różnice dla domen:
– Pożądanie – wyższą punktację uzyskały kobiety, które podały w wywiadzie lekarskim poprzedzającym przeprowadzenie kwestionariusza, że doświadczyły podstawowej edukacji seksualnej,
– Pobudzenie – wyższą punktację uzyskały kobiety, które podały w wywiadzie lekarskim poprzedzającym przeprowadzenie kwestionariusza, że doświadczyły podstawowej edukacji seksualnej,
– Lubrykacja – wyższą punktację uzyskały kobiety, które podały w wywiadzie lekarskim poprzedzającym przeprowadzenie kwestionariusza, że doświadczyły podstawowej edukacji seksualnej,
– Orgazm – wyższą punktację uzyskały kobiety, które podały w wywiadzie lekarskim poprzedzającym przeprowadzenie kwestionariusza, że doświadczyły podstawowej edukacji seksualnej,
– FSFI ogółem – wyższą punktację uzyskały kobiety, które podały w wywiadzie lekarskim poprzedzającym przeprowadzenie kwestionariusza, że doświadczyły podstawowej edukacji seksualnej.
Analiza danych z kwestionariusza FSFI (NIEZALEŻNA OD DANYCH DOTYCZĄCYCH EDUKACJI)
Wiek, BMI, pierwsza miesiączka, inicjacja seksualna
Wiek kobiet wahał się od 18 do 63 lat. Średnia wieku badanych kobiet wynosiła 28,2 ± 10,3 roku (5). Połowa ze 133 badanych kobiet miała poniżej 24 lat, a połowa powyżej 24 lat (mediana = 24 lata).
Wskaźnik BMI kobiet wahał się od 16,73 do 33,98 kg/m2 (średnio 22,44 ± 3,52 kg/m2). Połowa kobiet miała BMI poniżej 21,49 kg/m2, a połowa powyżej 21,49 kg/m2. Kobiet z niedowagą i prawidłową masą ciała było 106, a kobiet z nadwagą i otyłością 41.
Pierwsza miesiączka u badanych wystąpiła średnio w wieku 12,9 ± 1,8 roku (pojawiła się ona pomiędzy 10. a 18. rokiem życia). Dwie kobiety nie pamiętały, kiedy miały pierwszą miesiączkę.
U wszystkich badanych kobiet pierwsza miesiączka wystąpiła samoistnie.
Pierwszy kontakt seksualny badane miały średnio w wieku 18,6 ± 2,6 roku (pomiędzy 15. a 28. rokiem życia). Aż 24 kobiety nie podały w ankiecie roku życia, w którym nastąpiła inicjacja seksualna (tab. 2).
Tab. 2. Statystyka opisowa wieku, wskaźnika BMI, roku pierwszej miesiączki i inicjacji seksualnej badanych kobiet
| Zmienne | N | Średnia | SD | Mediana | Min. | Maks. |
| Wiek [lata] | 147 | 29,1 | 10,4 | 25,0 | 18,0 | 63,5 |
| BMI [kg/m2] | 147 | 22,44 | 3,52 | 21,49 | 16,73 | 33,98 |
| Pierwsza miesiączka [lata] | 145 (2 nie pamiętały wieku menarche) | 12,9 | 1,8 | 13,1 | 10,2 | 18,0 |
| Inicjacja seksualna [lata] | 123 (24 badanych nie odpowiedziało) | 18,6 | 2,6 | 18,2 | 15,2 | 28,5 |
Leki hormonalne
Leków hormonalnych nie stosowało 78 kobiet (53% respondentek). Pozostałe kobiety (48 badanych) stosowały leki hormonalne: 48 tabletki antykoncepcyjne (32,7%), 21 inne leki hormonalne (14,3%).
Dalsza analiza kwestionariusza dotyczy 133 badanych (14 ankiet odrzucono z dalszej analizy ze względu na niepełne dane w nich zawarte) (tab. 3).
Tab. 3. Tabela wielokrotnych odpowiedzi kobiet na pytanie: „Jakie leki hormonalne otrzymywałaś”
| Jakie leki hormonalne otrzymywałaś: | Liczebność | Procent |
| Nigdy nie otrzymywałam leków hormonalnych | 78 | 53,0 |
| Tabletki antykoncepcyjne | 48 | 32,7 |
| Inne leki hormonalne | 21 | 14,3 |
| Ogółem | 147 | 100 |
Spośród 133 kobiet 18 podało, że nie podjęło próby współżycia w ciągu ostatnich 4 tygodni, w tym:
– 9 kobiet podało, że nie były aktywne seksualnie w ciągu ostatnich 4 tygodni,
– 4 kobiety raz podawały, że były aktywne seksualnie, innym razem, że nie podjęły współżycia w ciągu ostatnich 4 tygodni,
– 2 kobiety podały, że były aktywne seksualnie w ciągu ostatnich 4 tygodni,
– 3 kobiety raz podawały, że były aktywne seksualnie, innym razem, że nie podjęły współżycia oraz że podjęły próbę współżycia w ciągu ostatnich 4 tygodni (tab. 4).
Tab. 4. Statystyka opisowa punktacji FSFI badanych kobiet
| FSFI | n | Średnia | SD | Mediana | Min. | Maks. |
| Pożądanie [pkt] | 133 | 3,9 | 1,3 | 3,6 | 1,2 | 6,0 |
| Podniecenie [pkt] | 133 | 4,2 | 1,6 | 4,8 | 0,0 | 6,0 |
| Nawilżenie [pkt] | 133 | 4,4 | 1,8 | 5,1 | 0,0 | 6,0 |
| Orgazm [pkt] | 133 | 4,1 | 1,8 | 4,8 | 0,0 | 6,0 |
| Satysfakcja [pkt] | 133 | 4,7 | 1,5 | 5,2 | 0,8 | 6,0 |
| Ból [pkt] | 133 | 4,4 | 1,9 | 5,2 | 0,0 | 6,0 |
| FSFI ogółem [pkt] | 133 | 25,8 | 8,5 | 28,5 | 2,0 | 36,0 |
Sumaryczny wynik FSFI (FSFI ogółem) kobiet wahał się od 2,0 do 36 punktów (średnia 25,8 ± 8,5 punktu) w skali 2-36 pkt. Połowa kobiet uzyskała poniżej 28,5 punktu, a połowa powyżej 28,5 punktu (tab. 4).
Najwyższą średnią punktację z domen FSFI uzyskała Satysfakcja (średnia 4,7 ± 1,5 punktu w skali 0,8-6), a najniższą Pożądanie (średnia 3,9 ± 1,3 punktu w skali 1,2-6) (tab. 4).
Korelacje pomiędzy wiekiem, BMI, pierwszą miesiączką i inicjacją seksualną a punktacją FSFI
Jak wynika z tabeli 5, istotne statystycznie korelacje pomiędzy wiekiem, wskaźnikiem BMI, pierwszą miesiączką i inicjacją seksualną a punktacją FSFI wystąpiły dla:
– wieku i pożądania – przeciętna ujemna korelacja (R = -0,42). Im kobiety starsze, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Pożądanie,
– wieku i pobudzenia – słaba ujemna korelacja (R = -0,32). Im kobiety starsze, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Pobudzenie,
– wieku i lubrykacji – słaba ujemna korelacja (R = -0,24). Im kobiety starsze, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Lubrykacja,
– wieku i orgazmu – słaba ujemna korelacja (R = -0,22). Im kobiety starsze, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Orgazm,
– wieku i FSFI ogółem – słaba ujemna korelacja (R = -0,24). Im kobiety starsze, tym niższe uzyskane wyniki dla sumarycznego FSFI,
– BMI i pożądania – słaba ujemna korelacja (R = -0,20). Im kobiety mają wyższe BMI, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Pożądanie,
– BMI i pobudzenia – słaba ujemna korelacja (R = -0,20). Im kobiety mają wyższe BMI, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Pobudzenie,
– BMI i satysfakcji – bardzo słaba ujemna korelacja (R = -0,17). Im kobiety mają wyższe BMI, tym niższe uzyskane wyniki dla domeny Satysfakcja,
– pierwszej miesiączki i pożądania – słaba ujemna korelacja (R = -0,29). Im później u kobiet wystąpiła pierwsza miesiączka, tym niższe wyniki dla domeny Pożądanie,
– pierwszej miesiączki i pobudzenia – słaba ujemna korelacja (R = -0,28). Im później u kobiet wystąpiła pierwsza miesiączka, tym niższe wyniki dla domeny Pobudzenie,
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Wiegel M, Meston C, Rosen R: The female sexual function index (FSFI): cross-validation and development of clinical cutoff scores. J Sex Marital Ther 2005; 31(1): 1-20.
2. Kuile MM, Brauer M, Laan E: The Female Sexual Function Index (FSFI) and the Female Sexual Distress Scale (FSDS): psychometric properties within a Dutch population. J Sex Marital Ther 2006; 32(4): 289-304.
3. Zoldbrod A: Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o swojej seksualności. Wydawnictwo Sensus, Gliwice 2010.
4. www.indeks-seksualny-kobiet.pl (adaptacja Beata Wróbel, Krzysztof Nowosielski, 2013. Wersja angielska: Female Sexual Function Index (FSFI) Ferguson and Rosen, 2000).
5. Sinica M, Jarząbek-Bielecka G, Pisarska-Krawczyk M et al.: Women’s sexuality as surveyed by the FSFI questionnaire in those with no history of childhood sexual abuse or violence. J Health Inequal 2017; 3(1): 109-114.
6. Jarząbek-Bielecka G, Pisarska-Krawczyk M, Opala T: Przemoc wobec dzieci, molestowanie seksualne jako problem ginekologii wieku rozwojowego. [W:] Pisarska-Krawczyk M, Jarząbek-Bielecka G (red.): Zagadnienia interdyscyplinarne w ginekologii praktycznej. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta S. Wojciechowskiego, Kalisz 2014: 157-176.
7. Jarząbek-Bielecka G, Wilczak M, Potasińska-Sobkowska A et al.: Overweight, obesity and female sexuality in perimenopause: a preliminary report. Prz Menopauz 2015; 14(2): 97-104.
8. Jarząbek-Bielecka G, Wilczak M, Pisarska-Krawczyk M et al.: Wyniki badania seksualnego funkcjonowania kobiet z zastosowaniem kwestionariusza FSFI z uwzględnieniem BMI: XXXII Kongres Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Łódź, 3-5 IX 2015 r. Streszczenia [B.m.], 2015: 4.
