Aleksandra Gajewska, Arkadiusz Goliszek, *Aleksandra Olejnik
Zakażenie OUN wywołane przez parechowirusy u dzieci poniżej 3. miesiąca życia – charakterystyka i przebieg zakażenia omówione na przypadkach
Central nervous system infection caused by human parechovirus in infants younger than 3 months – characteristics of the infection illustrated by clinical cases
Oddział Pediatrii, Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Szpital Zachodni im. św. Jana Pawła II w Grodzisku Mazowieckim
Kierownik Oddziału: lek. Iwona Bubisz-Dukat
Summary
Human parechoviruses are an important cause of meningo-encephalitis in infants younger than 3 months. Clinical presentation include fever, rash, irritability, lethargy, seizures, diarrhea and feeding difficulties. The outcome can be variable and some patients may require intensive care. Usually there are no important alterations in blood test results. The absence of CSF pleocytosis is common in HPeV infections and the diagnosis is confirmed by molecular tests. Genotype 3 of HPeV is known to have particular neurotropism. Some infants develop serious neurodevelopmental sequelae. In our case series there were no severe cases of HPeV and the MRI imaging as well as short-term neurological assessment showed no abnormalities.
WSTĘP
Parechowirusy należą do rodziny Pikornawirusów, jednej z najliczniejszych rodzin wirusów, obejmującej kilka najważniejszych ludzkich i zwierzęcych patogenów (https://www.picornaviridae.com/). Są to małe cząsteczki o nagim kapsydzie, zawierające pojedynczą dodatnio spolaryzowaną nić RNA (1). Większość ma właściwości cytolityczne. Wyróżnia się dwa gatunki: A i B, z których gatunek A dzieli się na 16 typów (występujących u człowieka), a gatunek B na 4 typy (występujących głównie u gryzoni) (2, 3).
Genotypy najczęściej wywołujące infekcje u ludzi to 1, 3 oraz 6. Genotypy 1 i 6 są związane głównie z objawami nieżytu żołądkowo-jelitowego (4, 5). Typ 3 ma powinowactwo neurotropowe i odpowiada za większość poważnych infekcji ośrodkowego układu nerwowego (6-8).
Ludzkie parechowirusy (HPeV) są rozpowszechnione w populacji – badania serologiczne z różnych regionów świata wskazują, że nawet 90% dzieci do 2. roku życia miało kontakt z wirusem (5, 9-13). Do transmisji zakażenia dochodzi najczęściej drogą fekalno-oralną i kropelkową (14), ale w literaturze opisano także przypadek transmisji przezłożyskowej (15). Wirus może być wydalany z kałem zakażonego dziecka do 2 miesięcy po przechorowaniu (16), dlatego ważne jest zachowywanie odpowiednich zasad higieny.
Opisywano przypadki wyizolowania materiału genetycznego HPeV wśród domowników zakażonych niemowląt (17, 18).
Złotym standardem diagnostyki jest izolacja materiału genetycznego wirusa metodą odwróconej reakcji łańcuchowej polimerazy (RT-PCR). Jest to metoda szybsza i czulsza niż hodowla komórkowa (19, 20). Materiałem do badań poza płynem mózgowo-rdzeniowym mogą być także krew, mocz, kał oraz wymaz z nosogardła, jednak wykrycie RNA wirusa w materiale innym niż PMR nie może stanowić podstawy rozpoznania neuroinfekcji (21, 22).
Parechowirusy mogą wywoływać infekcje w każdej grupie wiekowej, jednak zakażenia najczęściej dotyczą dzieci poniżej 1. roku życia (14).
Manifestacje kliniczne zakażenia zależą od wieku chorego oraz genotypu samego wirusa. Najczęściej zakażenie przybiera postać łagodnej infekcji układu oddechowego lub przewodu pokarmowego (23). W badaniu Britton i wsp. (8) dotyczącym populacji Australii, jak również w badaniach brytyjskich (13) opisano sezonowość zakażeń HPeV wśród dzieci < 3. m.ż., z epidemiami występującymi co 2 lata. Najczęściej infekcje pojawiają się na wiosnę, późnym latem oraz jesienią (13, 17, 23, 24).
U noworodków i niemowląt poniżej 3. m.ż. infekcja może wywoływać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu, a także przebiegać jako infekcja uogólniona, z wysoką gorączką oraz objawami wstrząsu (ang. sepsis-like illness) (3, 18, 23, 24). W populacji dzieci < 3. m.ż. zakażeniom wywołanym przez HPeV najczęściej towarzyszyły: gorączka, zaburzenia łaknienia, drażliwość. Opisywano także wysypkę rumieniową, drgawki (2, 7, 8, 23-33). Zakażenie najczęściej przebiega z niewielkim podwyższeniem wykładników stanu zapalnego, a wartość cytozy może pozostawać w normie (17, 23, 34, 35). Jednak nawet przy braku odchyleń w badaniach laboratoryjnych możliwe jest pojawienie się zmian w OUN. USG przezciemieniowe nie jest wystarczająco czułe w diagnostyce zmian zachodzących w istocie białej mózgu (8), dlatego właściwym badaniem obrazowym jest rezonans magnetyczny (MRI) mózgowia (36). Rezonans magnetyczny może ujawnić zmiany odpowiadające zapaleniu zarówno mózgu, jak i opon mózgowo-rdzeniowych, takie jak okołokomorowe hiperintensywne zmiany w istocie białej mózgu, torbielowate leukomalacje, zmiany w płatach ciała modzelowatego i wzgórzu (26, 36, 37). Do 50% dzieci może wymagać intensywnej terapii w przebiegu zakażenia. Wśród czynników ryzyka ciężkiego przebiegu wymienia się: wcześniactwo, młodszy wiek w chwili zachorowania (26, 36), a także zakażenie genotypem 3 (14, 32). W badaniach określających genotyp wirusa dzieci zakażone HPeV3 wymagały intensywnej terapii w 20-50% przypadków (27-29).
Nie istnieje leczenie przyczynowe. Po wykluczeniu zakażenia o etiologii bakteryjnej lub wywołanego przez wirusy Herpes simplex należy wdrożyć postępowanie objawowe (8).
Część dzieci rozwija powikłania neurologiczne, takie jak: mózgowe porażenie dziecięce, opóźnienie rozwoju ruchowego czy zaburzenia widzenia pochodzenia ośrodkowego (36). Dlatego niezwykle ważna jest diagnostyka molekularna w kierunku zakażeń HPeV u dzieci prezentujących objawy kliniczne, nawet przy braku odchyleń w wynikach badań laboratoryjnych, a także monitorowanie rozwoju dzieci po przebytym zakażeniu (37, 38).
Opisy przypadków
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Pikornawirusy. [W:] Murray PR, Rosenthal KS, Pfaller MA: Mikrobiologia. 6 edycja. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011: 531-532.
2. De Crom SCM, Rossen JWA, Van Furth AM, Obihara CC: Enterovirus and parechovirus infection in children: a brief overview. Eur J Pediatr 2016; 175: 1023-1029.
3. Kielar M, Tokarz A, Dumnicka P et al.: Parechovirus and enterovirus infections in neonates. Folia Med Cracov 2019; 59: 37-47.
4. De Crom SC, Rossen JW, de Moor RA et al.: Prospective assessment of clinical symptoms associated with enterovirus and parechovirus genotypes in a multicenter study in Dutch children. J Clin Virol 2016; 77: 15-20.
5. Watanabe K, Hirokawa C, Tazawa T: Seropositivity and epidemiology of human parechovirus types 1, 3, and 6 in Japan. Epidemiol Infect 2016; 144(16): 3451-3460.
6. Westerhuis BM, Koen G, Wildenbeest JG et al.: Specific cell tropism and neutralization of human parechovirus types 1 and 3: implications for pathogenesis and therapy development. J Gen Virol 2012; 93(11): 2363-2370.
7. Olijve L, Jennings L, Walls T: Human parechovirus: an increasingly recognized cause of sepsis-like illness in young infants. Clin Microbiol Rev 2018; 31(1).
8. Britton PN, Jones CA, Macartney K, Cheng AC: Parechovirus: an important emerging infection in young infants. Med J Aust 2018; 208(8): 365-369.
9. Westerhuis B, Kolehmainen P, Benschop K, et al.: Human parechovirus seroprevalence in Finland and The Netherlands. J Clin Virol 2013; 58: 211-215.
10. Ito M, Yamashita T, Tsuzuki H et al.: Isolation and identification of a novel human parechovirus. J Gen Virol 2004; 85: 391-398.
11. Tapia G, Cinek O, Witso E et al.: Longitudinal observation of parechovirus in stool samples from Norwegian infants. J Med Virol 2008; 80(10): 1835-1842.
12. van der Sanden SM, Koopmans MP, van der Avoort HG: Detection of human enteroviruses and parechoviruses as part of the national enterovirus surveillance in The Netherlands, 1996-2011. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2013; 32: 1525-1531.
13. Harvala H, McLeish N, Kondracka J et al.: Comparison of human parechovirus and enterovirus detection frequencies in cerebrospinal fluid samples collected over a 5-year period in edinburgh: HPeV type 3 identified as the most common picornavirus type. J Med Virol 2011; 83(5): 889-896.
14. Harvala H, Wolthers KC, Simmonds P: Parechoviruses in children: understanding a new infection. Curr Opin Infect Dis 2010; 23: 224-230.
15. Salavati S, Salavati M, Coenen MA et al.: A Parechovirus Type 3 Infection with a Presumed Intrauterine Onset: A Poor Neurodevelopmental Outcome. Neonatology 2020; 117(5): 658-662.
16. Wildenbeest JG, Benschop KS, Bouma-de Jongh S et al.: Prolonged shedding of human parechovirus in feces of young children after symptomatic infection. Pediatr Infect Dis J 2016; 35(5): 580-583.
17. Skram MK, Skanke LH, Krokstad S et al.: Severe Parechovirus Infection in Norwegian Infants. Pediatr Infect Dis J 2014; 33: 1222-1225.
18. Eis-Hubinger AM, Eckerle I, Helmer A et al.: Two cases of sepsis-like illness in infants caused by human parechovirustraced back to elder siblings with mild gastroenteritis and respiratory symptoms. J Clin Microbiol 2013; 51: 715-718.
19. de Crom SC, Obihara CC, de Moor RA et al.: Prospective comparison of the detection rates of human enterovirus and parechovirus RT-qPCR and viral culture in different pediatric specimens. J Clin Virol 2013; 58: 449-454.
20. Nix WA, Maher K, Johansson ES et al.: Detection of all known parechoviruses by real-time PCR. J Clin Microbiol 2008; 46: 2519-2524.
21. Shah G, Robinson JL: The particulars on parechovirus. Can J Infect Dis Med Microbiol 2014; 25: 186-188.
22. Krzysztoszek A, Magdalena W: Parechowirusy – niedoceniane zagrożenie. Postępy Mikrobiologii 2019; 58(3).
23. Kadambari S, Braccio S, Ribeiro S et al.: Enterovirus and parechovirus meningitis in infants younger than 90 days old in the UK and Republic of Ireland: a British Paediatric Surveillance Unit study. Arch Dis Child 2019; 104(6): 552-557.
24. Vollbach S, Müller A, Drexler JF et al.: Prevalence, type and concentration of human enterovirus and parechovirus in cerebrospinal fluid samples of pediatric patients over a 10-year period: a retrospective study. Virol J 2015; 12(1): 1-6.
25. Vanagt WY, Lutgens SP, van Loo IH et al.: Paediatric sepsis-like illness and human parechovirus. Arch Dis Child 2012; 97(5): 482-483.
26. Verboon?Maciolek MA, Groenendaal F, Hahn, CD et al.: Human parechovirus causes encephalitis with white matter injury in neonates. Ann Neurol 2008; 64(3): 266-273.
27. Khatami A, McMullan BJ, Webber M et al.: Sepsis-like disease in infants due to human parechovirus type 3 during an outbreak in Australia. Clin Infect Dis 2015; 60(2): 228-236.
28. Vergnano S, Kadambari S, Whalley K et al.: Characteristics and outcomes of human parechovirus infection in infants (2008-2012). Eur J Pediatr 2015; 174(7): 919-924.
29. Selvarangan R, Nzabi M, Selvaraju SB et al.: Human parechovirus 3 causing sepsis-like illness in children from midwestern United States. Pediatr Infect Dis J 2011; 30(3): 238-242.
30. Brownell AD, Reynolds TQ, Livingston B, McCarthy CA: Human Parechovirus-3 Encephalitis in Two Neonates: Acute and Follow-Up Magnetic Resonance Imaging and Evaluation of Central Nervous System Markers of Inflammation. Pediatr Neurol 2015; 52(2): 245-249.
31. Harik N, DeBiasi RL: Neonatal nonpolio enterovirus and parechovirus infections. Semin Perinatol 2018; 42(3): 191-197.
32. Benschop KSM, Schinkel J, Minnaar RP et al.: Human Parechovirus Infections in Dutch Children an the Association between Serotype and Disease Severity. Clin Infect Dis 2006; 42(2): 204-210.
33. Midgley CM, Jackson MA, Selvarangan R: Severe Parechovirus 3 Infections in Young Infants – Kansas and Missouri, 2014. J Pediatric Infect Dis Soc 2018; 7(2): 104-112.
34. Nirei J, Aizawa M, Kobayashi A et al.: Human parechovirus type 3 infection: cause of apnea in infants born prematurely. Pediatr Int 2016; 58(5): 400-402.
35. Ristagno EH, Bhalla SC, Rasmussen LK: A Case Series of Parechovirus Encephalopathy: Apnea and Autonomic Dysregulation in Critically Ill Infants. J Child Neurol 2018; 33(12): 788-793.
36. Britton PN, Dale RC, Nissen MD et al.: Parechovirus encephalitis and neurodevelopmental outcomes. Pediatrics 2016; 137(2).
37. De Jong EP, Holscher HC, Steggerda SJ et al.: Cerebral imaging and neurodevelopmental outcome after entero- and human parechovirus sepsis in young infants. Eur J Pediatr 2017; 176: 1595.
38. Berk MC, Bruning AH, van Wassenaer-Leemhuis AG et al.: Human parechovirus meningitis with adverse neurodevelopmental outcome: a case report. Pediatr Infect Dis J 2018; 37(10): e256-e257.
39. Stefanoff P, Rosińska M: Zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenia mózgu w 2005 roku. Przegl Epidemiol 2007; 61: 225-234.
40. Ligenza I, Szynczewska E, Chlebna-Sokół D: Zapalenie mózgu o korzystnym przebiegu u 3,5-letniej dziewczynki. Przegl Epidemiol 2009; 63: 401-404.
41. Okarska-Napierała M, Kuchar E: Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci – postępowanie praktyczne. Stand Med, Pediatr 2017; 14: 241-250.
42. Whitley RJ, Kimberlin DW: Herpes simplex encephalitis: children and adolescents. Semin Pediatr Infect Dis 2005; 16(1): 17-23.