© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2016, s. 3-6
Wojciech Chalcarz1, Agnieszka Marzęcka2, Sylwia Merkiel1, Renata Godyń-Swędzioł2
Wiedza żywieniowa kobiet ciężarnych z Krakowa w zakresie technologii przygotowania potraw*
Nutritional knowledge of pregnant women from Kraków about preparing meals
1Zakład Żywności i Żywienia, Akademia Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu
2Szpital Miejski Specjalistyczny im. Gabriela Narutowicza w Krakowie
Summary
Introduction. Taking into account the crucial role of nutrition to adequate development of the foetus, it is of great importance to monitor the nutritional knowledge of pregnant women in order to prevent nutrient inadequacies and to work out an optimal nutrition education programme.
Aim. The aim of this study was to assess knowledge about preparing meals among pregnant women from Kraków.
Material and methods. Questionnaires on knowledge about preparing meals were filled in by 115 pregnant women who were admitted to the Gabriel Narutowicz City Specialist Hospital in Kraków. Statistical analysis was carried out by means of the IBM SPSS Statistics 21 computer programme. The studied population was divided according to the trimester of pregnancy.
Results. No statistically significant differences were observed. The most correct answers were given by the women in the second trimester of pregnancy and the least – by the women in the third trimester of pregnancy.
Conclusions. Lack of systematised knowledge about preparing meals in the studied pregnant women shows the need to provide them with nutrition education as soon as possible and to work out a nutrition education programme for the whole society.
Wstęp
Z uwagi na znaczenie żywienia dla prawidłowego przebiegu ciąży (1) bardzo ważne jest monitorowanie wiedzy żywieniowej kobiet ciężarnych po to, aby przeciwdziałać błędom żywieniowym (2, 3) i opracować optymalny program edukacji żywieniowej. Z przeglądu dostępnej literatury wynika, że badano wiedzę żywieniową kobiet ciężarnych w zakresie: ogólnych zasad żywienia w czasie ciąży (4-7), wpływu żywienia na przebieg ciąży i zdrowie dziecka (8, 9), znaczenia żywienia w profilaktyce chorób dietozależnych (10), przyrostu masy ciała w czasie ciąży (11, 12), bogatych źródeł witamin i składników mineralnych w produktach spożywczych (13), zasad suplementacji i roli kwasu foliowego (14-17), kwasów Ω-3 (18), jodu (19-22) i żelaza (23). Autorzy większości publikowanych prac zwrócili uwagę na niewielką wiedzę żywieniową kobiet ciężarnych oraz na konieczność prowadzenia wśród nich intensywnej edukacji żywieniowej. Jest to bardzo ważne, gdyż wykazano współzależność między wiedzą żywieniową kobiet ciężarnych a prawidłowym stosowaniem suplementacji (24) oraz stwierdzono wpływ edukacji żywieniowej kobiet ciężarnych na ich wiedzę żywieniową i zachowania żywieniowe (25-28).
Niestety brakuje informacji odnośnie wiedzy żywieniowej kobiet w zakresie technologii przygotowania potraw. Wydaje się, że ten dział wiedzy jest w ogóle pomijany w badaniach prowadzonych na różnych grupach osób. W dostępnych bazach literaturowych znaleziono tylko pięć wcześniejszych naszych prac poświęconych tej problematyce (29-33). Niewiedza w zakresie technologii przygotowania posiłków może nie tylko obniżyć wartość odżywczą przygotowanej potrawy lub posiłku, ale nawet spowodować zatrucie pokarmowe. Popełnienie takich błędów jest szczególnie niebezpieczne w czasie ciąży.
Cel pracy
Celem pracy była ocena wiedzy kobiet w ciąży z Krakowa na temat technologii przygotowania potraw.
Materiał i metody
Badaniami ankietowymi dotyczącymi wiedzy na temat technologii przygotowania potraw objęto 115 kobiet ciężarnych, które zgłosiły się do badania do Szpitala Miejskiego im. Gabriela Narutowicza w Krakowie. Do badań wykorzystano ankietę stosowaną w naszych wcześniejszych pracach (29-33). Charakterystykę badanej grupy kobiet ciężarnych zamieszczono w naszej wcześniejszej pracy (4).
Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Wyniki analizowano statystycznie przy pomocy programu komputerowego IBM SPSS Statistics 21. Przyjęto podział badanej populacji w zależności od trymestru ciąży. Analizowane zmienne jakościowe przedstawiono w tabelach kontyngencji. W celu określenia różnic istotnych pomiędzy cechami jakościowymi zastosowano test χ2 niezależności Pearsona, za wyjątkiem zmiennych, dla których więcej niż 20% liczebności oczekiwanych było mniejszych od 5. Stosowano wówczas ANOVĘ rang H Kruskala-Wallisa. Za istotne uznano różnice na poziomie istotności p ≤ 0,05.
Wyniki
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kaiser LL, Campbell CG: Practice paper of the Academy of Nutrition and Dietetics: Nutrition and lifestyle for a healthy pregnancy outcome. J Acad Nutr Diet 2014; 114: 1099-1103. 2. Merkiel S, Chalcarz W: Nutrition in preschool age. Part 1. Importance, reference values, methods of research and their application. Review. New Med (Wars) 2007; 11: 68-73. 3. Weber M, Ayoubi JM, Picone O: Nutrition de la femme enceinte: Consèquences sur la croissance foetale et le dèveloppement de maladies à l’âge adulte. Arch Pediatr 2015; 22: 116-118. 4. Chalcarz W, Marzęcka A, Merkiel S et al.: Nutritional knowledge of pregnant women from Kraków. Part 1. General principles of nutrition during pregnancy. New Med (Wars) 2010; 14: 75-78. 5. Hess CM, Maughan E: Understandings of prenatal nutrition among argentine women. Health Care Wom Int 2012; 33: 153-167. 6. de Jersey SJ, Nicholson JM, Callaway LK, Daniels LA: An observational study of nutrition and physical activity behaviours, knowledge, and advice in pregnancy. BMC Pregnancy Childbirth 2013; 13: 115. 7. Ajantha, Singh AK, Malhotra B et al.: Evaluation of dietary choices, preferences, knowledge and related practices among pregnant women living in an Indian setting. J Clin Diagn Res 2015; 9: LC04- LC10. 8. Kozłowska-Wojciechowska M, Makarewicz-Wujec M: Wiedza i zachowania żywieniowe kobiet ciężarnych. Rocz Panstw Zakl Hig 2002; 53: 167-175. 9. Chalcarz W, Merkiel S, Marzęcka A et al.: Nutritional knowledge of pregnant women from Kraków. Part 2. Influence of nutrition on the course of pregnancy. New Med (Wars) 2010; 14: 163-165. 10. Chalcarz W, Merkiel S, Marzęcka A, Godyń-Swędzioł R: Nutritional knowledge of pregnant women from Kraków. Part 4. Nutritional prevention of diet-related diseases. New Med (Wars) 2012; 16: 35-39. 11. Jones J, Housman J, McAleese W: Exercise, nutrition, and weight management during pregnancy. Am J Public Health 2010; 25: 120-128. 12. Tovar A, Chasan-Taber L, Bermudez OI et al.: Knowledge, attitudes, and beliefs regarding weight gain during pregnancy among Hispanic women. Matern Child Health J 2010; 14: 938-949. 13. Marzęcka A, Chalcarz W, Merkiel S et al.: Nutritional knowledge of pregnant women from Kraków. Part 3. Rich sources of vitamins and minerals. New Med (Wars) 2012; 16: 3-9. 14. Unusan N: Assessment of Turkish women’s knowledge concerning folic acid and prevention of birth defects. Public Health Nutr 2004; 7: 851-855. 15. Chivu CM, Tulchinsky TH, Soares-Weiser K et al.: A systematic review of interventions to increase awareness, knowledge, and folic acid consumption before and during pregnancy. Am J Health Promot 2008; 22: 237-245. 16. Sharp GF, Naylor LA, Cai J et al.: Assessing awareness, knowledge and use of folic acid in Kansas women between the ages of 18 and 44 years. Matern Child Health J 2009; 13: 814-821. 17. El-Mani S, Charlton KE, Flood VM, Mullan J: Limited knowledge about folic acid and iodine nutrition in pregnant women reflected in supplementation practices. Nutr Dietet 2014; 71: 236-244. 18. Sinikovic DS, Yeatman HR, Cameron D, Meyer BJ: Women’s awareness of the importance of long-chain omega-3 polyunsaturated fatty acid consumption during pregnancy: knowledge of risks, benefits and information accessibility. Public Health Nutr 2009; 12: 562-569. 19. Charlton KE, Gemming L, Yeatman H, Ma G: Suboptimal iodine status of Australian pregnant women reflects poor knowledge and practices related to iodine nutrition. Nutrition 2010; 26: 963-968. 20. Charlton K, Yeatman H, Lucas C et al.: Poor knowledge and practices related to iodine nutrition during pregnancy and lactation in Australian women: Pre- and post-iodine fortification. Nutrients 2012; 4: 1317-1327. 21. Charlton KE, Yeatman H, Brock E et al.: Improvement in iodine status of pregnant Australian women 3 years after introduction of a mandatory iodine fortification programme. Prev Med 2013; 57: 26-30. 22. El-Mani S, Charlton KE, Flood VM, Mullan J: Limited knowledge about folic acid and iodine nutrition in pregnant women reflected in supplementation practices. Nutr Dietet 2014; 71: 236-244. 23. Kanber NA, Demirel R, Köken GN: Gebelere verile beslenm eğitiminin anemi üzerine etkisinin belirlenmesi. [Determination the effect of nutritional training for the prevention of anemia on pregnant women.] TAF Prev Med Bull 2011; 10: 45-52. 24. Popa AD, Niţă O, Graur Arhire LI et al.: Nutritional knowledge as a determinant of vitamin and mineral supplementation during pregnancy. BMC Public Health 2013; 13: 1105. 25. Emmett R, Akkersdyk S, Yeatman H, Meyer BJ: Expanding awareness of docosahexaenoic acid during pregnancy. Nutrients 2013; 5: 1098-1109. 26. Fallah F, Pourabbas A, Delpisheh A et al.: Effects of nutrition education on levels of nutritional awareness of pregnant women in Western Iran. Int J Endocrinol Metab 2013; 11(3): 175-178. 27. Lucas C, Charlton KE, Yeatman H: Nutrition advice during pregnancy: do women receive it and can health professionals provide it? Matern Child Health J 2014; 18: 2465-2478. 28. Khoramabadi M, Dolatian M, Hajian S et al.: Effects of education based on health belief model on dietary behaviors of Iranian pregnant women. Glob J Health Sci 2016; 8: 230-239. 29. Chalcarz W, Hodyr Z, Gruszecka M et al.: Ocena wiedzy żywieniowej studentów stosujących dietę wegetariańską. Żywienie a zdrowie. Materiały Konferencji zorganizowanej przez Koordynatora Lokalnego Zdrowych Miast w Gdańsku, Gdańsk 24-25 listopada 1997; 45-51. 30. Chalcarz W, Hodyr Z, Drabikowska-Śrama A: Wiedza żywieniowa pracowników przedszkoli. Nowa Med 1999; 6: 62-67. 31. Chalcarz W, Hodyr Z: Wiedza żywieniowa rodziców dzieci w wieku przedszkolnym. Materiały X Jubileuszowej Międzynarodowej Konferencji Naukowej: uwarunkowania środowiskowe zdrowia dzieci. Legnica 1-2 czerwca 2001 roku; 117-121. 32. Merkiel S, Chalcarz W: Nutritional knowledge of the preschool staff from Nowy Sącz and the vicinity. Part 5. Preparing meals. New Med (Wars) 2010; 14: 160-162. 33. Chalcarz W, Merkiel S: Wiedza żywieniowa rodziców dzieci przedszkolnych z Nowego Sącza i okolic. Część 5. Technologia przygotowania potraw. Rocz Panstw Zakl Hig 2010; 61: 385-388. 34. Iwanowicz-Palus G: Ciąża, poród, macierzyństwo. Wydawnictwo Rea, Warszawa 2012. 35. Murkoff HE, Mazel S: Dieta przyszłej matki. Dział Wydawniczy REBIS, Poznań 2013. 36. Sears W, Sears M, Holt L, Snell BJ: Księga ciąży, wszystko co musisz wiedzieć o ciąży, miesiąc po miesiącu. Grupa Wydawnicza Relacja Sp. z o.o., Warszawa 2014. 37. Murkoff HE, Mazel S: W oczekiwaniu na dziecko. Dział Wydawniczy REBIS, Poznań 2015. 38. Chalcarz W: Koncepcja nauczania zasad żywienia w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Nowa Szkoła 1991; 47: 330-332. 39. Ożdziński J, Chalcarz W: Zdrowie przez wychowanie fizyczne i sport. Wych Fiz Zdrow 1994; 4: 193-197.
