© Borgis - Nowa Stomatologia 1-2/2009, s. 13-16
*Ewa Iwanicka-Grzegorek1, Joanna Michalik2, Joanna Kępa-Prokopienko1
Występowanie halitozy u 12-letnich dzieci – badanie pilotażowe
Prevalence of halitosis in 12 year-old children: a pilot study
1Zakład Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Jodkowska
2Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. inż. Robert Rudowski
Wstęp
Problem halitozy dotyka ludzi w różnym wieku, zarówno kobiet jak i mężczyzn. Badania epidemiologiczne halitozy nie są prowadzone systematycznie, tak jak badania dotyczące próchnicy. Szacunkowo podaje się, że halitoza dotyka co 8 pacjenta, niezależnie od płci (1, 2). Z problemem halitozy boryka się około 90 milionów Amerykanów, a dla porównania – blisko 18 milionów choruje na cukrzycę. Częstotliwość występowania fetor ex ore jest zatem prawie pięciokrotnie większa (1, 2). W Japonii zostały przeprowadzone badania na 33 427 osobach powyżej 15. roku życia, które wykazały, że na halitozę cierpi 14,5% badanych (3). W Szwecji badaniami objęto 1681 osób w wieku 30-40 lat z okolicy Sztokholmu. Stwierdzono występowanie nieświeżego oddechu u 2,4% badanych, przy czym uwzględniono tylko te osoby, u których ocena organoleptyczna wynosiła 5 (4). Natomiast po analizie ankiety przeprowadzonej we Francji wśród 4815 osób powyżej 15. roku życia, stwierdzono, że 22% badanych podejrzewa u siebie nieprzyjemny zapach z ust (5). Należy podkreślić, że badania obejmują zwykle osoby dorosłe, bardzo rzadko starszą młodzież. W aktualnym piśmiennictwie można znaleźć pojedyncze badania dotyczące problemów z brzydkim oddechem u dzieci. Wydaje się, że powodem takiej sytuacji było wieloletnie przekonanie, że halitoza jest jedynie objawem związanym z chorobami przyzębia. Tymczasem najczęstszą przyczyną halitozy ustnej są bakterie bytujące na grzbietowej tylnej części języka, zwykle w postaci nalotu (2, 6, 7). Główne grupy przyczyn powstawania fetor ex ore w jamie ustnej i poza jamą ustną uwzględnia klasyfikacja opublikowana przez Yaegakiego i Coila (8). Podczas diagnozowania pacjentów w kierunku halitozy należy brać pod uwagę, że niektóre metabolity przyjmowanych leków mogą znajdować się w powietrzu pęcherzykowym i powodować nieprzyjemny zapach. I tak np. disulfiram, podawany w chorobie alkoholowej, jest metabolizowany do dwusiarczku węgla (9). Należy także pamiętać, że nieprzyjemny zapach może być spowodowany spożywaniem niektórych pokarmów (czosnek, cebula) (2, 8). Dlatego też, przed postawieniem rozpoznania halitozy ustnej należy wykluczyć powyższe przyczyny brzydkiego zapachu. Częstym objawem zgłaszanym przez pacjentów jest poranny brzydki zapach z jamy ustnej, zwany również porannym niesmakiem. Jest to dość powszechnie występujący objaw będący efektem zmniejszonego wydzielania śliny podczas snu. Ślina, dzięki swojej właściwości mechanicznego oczyszczania tkanek jamy ustnej, przyczynia się do zmniejszenia ilości bakterii odpowiedzialnych za nieprzyjemny zapach. Natomiast podczas snu dochodzi do nadmiernego gromadzenia się drobnoustrojów w jamie ustnej, podwyższa się pH śliny w kierunku zasadowym, co prowadzi do zwiększonego namnażania się bakterii i nasilenia procesów przemian bakteryjnych (2, 8). U takich pacjentów również nie rozpoznaje się halitozy.
Wiele z czynników etiologicznych halitozy występuje u dzieci. Dlatego interesującym problemem wydaje się pytanie o częstotliwość występowania halitozy u dzieci. W trakcie niniejszego badania pilotażowego oceniano występowanie i nasilenie halitozy u dzieci 12-letnich. W trakcie badania poszukiwano również związku pomiędzy nawykami i zachowaniami higienicznymi związanymi z jamą ustną a wystąpieniem halitozy.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono w 2007 roku w Zakładzie Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Do badań zakwalifikowano grupę 124 dzieci w wieku 12 lat, które były uczniami losowo wybranej szkoły podstawowej. W badanej grupie dziewczynki stanowiły 47,6%. Przed rozpoczęciem badania uzyskano zgodę rodziców. Badanie składało się z części klinicznej i ankietowej. Wyniki badań klinicznych i ankietowych oznaczane były unikalnym numerem pacjenta.
Badanie kliniczne rozpoczynano od oceny organoleptycznej powietrza wydychanego (OM – ang. organolepic measurement). Badanie organoleptyczne polegało na wąchaniu powietrza wydychanego przez pacjenta przez rurkę o długości 10 cm. Dodatkowo badano także organoleptycznie zawartość z przestrzeni międzyzębowej zębów bocznych, którą pobierano za pomocą nitki dentystycznej. Do protokołu zapisywano oba wyniki, ale o rozpoznaniu decydował wynik badania powietrza wydychanego. Użytkowano ogólnie przyjęta skalę od 0 do 5 opublikowaną przez Rosenberga i wsp. (10, 11, 12):
0. brak nieprzyjemnego zapachu,
1. dyskretny – trudny do określenia,
2. niewielki, ale wyraźnie rozpoznawalny,
3. umiarkowany, ale zdecydowanie obecny,
4. silny – wyraźnie stwierdzony, ale badacz może wytrzymać,
5. bardzo silny – egzaminator nie może wytrzymać w trakcie badania.
Halitozę rozpoznawano, gdy wynik badania organoleptycznego oceniano na co najmniej 2 w powyższej skali.
W trakcie badania oceniano także higienę jamy ustnej, stosując uproszczony wskaźnik płytki (O´Leary).
Następnie poproszono uczniów o dobrowolne wypełnienie ankiety, wszyscy zgodzili się odpowiedzieć na pytania. Pytania ankiety miały na celu ocenę nawyków higienicznych dotyczących jamy ustnej oraz problemów związanych z brzydkim zapachem powietrza wydychanego.
Uzyskane w badaniu dane kliniczne i ankietowe, po ich uprzednim zakodowaniu, zostały poddane analizie statystycznej. Podstawową techniką stosowaną w analizie był test Manna Whitneya i test Chi kwadrat Pearsona. Wyniki badań ankietowych opracowano statystycznie przy użyciu licencjonowanego pakietu statystycznego Statistica 7.1PL.
Wyniki
Rozkład odsetkowy dzieci w zależności od wyniku badania organoleptycznego przedstawiono na rycinie 1. Halitozę rozpoznano u 14 dzieci (11,3%), tylko u dwojga wynik badania organoleptycznego wynosił 3, pozostałe osoby miały wynik 2 (średnio 2,1). Należy zatem stwierdzić, że nasilenie halitozy było małe.
Ryc. 1. Rozkład odsetkowy badanych dzieci w zależności od wyniku badania organoleptycznego.
Zestawienie odpowiedzi na pytanie, czy uważasz, że miewasz brzydki zapach z jamy ustnej przedstawia rycina 2. Najwięcej pozytywnych odpowiedzi, 85,71% udzieliły dzieci, u których rozpoznano halitozę. Różnice w rozkładzie odpowiedzi są statystycznie znamienne – p<0,05.
Ryc. 2. Samoocena problemu brzydkiego zapachu z ust w opinii ankietowanych z uwzględnieniem wyniku badania organoleptycznego: p<0,05 test Manna Whitneya.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. A. Anonymous Survey conducted at ADA reveals interesting trends. Dent Econ 1995; 85(12): 6. 2. Kępa-Prokopienko J, Iwanicka-Grzegorek E, Michalik J: Halitosis - etiologia, klasyfikacja i epidemiologia na podstawie piśmiennictwa. Nowa Stomatologia 2005; 1: 41-44. 3. Saito H, Kawaguchi Y: Halitosis prevention campaign: a report of oral health promotion activities in Japan Int Dent J 2002; 52: 197-200. 4. Soder B, Johansson B, Soder PO: The relation between fetor ex ore, oral hygiene and periodontal disease. Swed Dent J 2000; 24: 73-82. 5. Frexinos J et al.: Descriptive study of digestive functional symptoms in the French general population. Gastroenterol Clin Biol 1998; 22: 785-791. 6. Iwanicka-Grzegorek E, Pierzynowska E, Michalik J: Stan przyzębia u osób z halitozą ustną. Nowa Stomatologia 2005; 1: 45-49. 7. Rosenberg M: Bad breath and periodontal disease: how related are they? J Clin Periodontol 2006; 33(1): 29-30. 8. Yaegaki K, Coil JM: Examination, Classification and Treatment of Halitosis: Clinical Perspectives. J Can Dent Assoc 2000; 66: 257-61. 9. Manolis A: The diagnostic potential of breath analysis. Clin Chem 1983; 29(1): 5-15. 10. Rosenberg M et al.: Reproducibility and sensitivity of oral malodor measurements with a portable sulphide monitor J Dent Res 1991; 70: 1436-1442. 11. Rosenberg M et al.: Halitosis measurement by an industrial sulphide monitor J Periodontol 1991; 62: 487-489. 12. Rosenberg M: Clinical assessment of bad breath: current concepts. JADA 1996. 13. Iwanicka-Grzegorek E: Subject patients opinion and evaluation of halitosis using halimeter and organoleptic scores. Oral Diseases 2005; 11 (Suppl.1): 86-88. 14. Iwanicka-Grzegorek E: Modyfikacja postępowania diagnostycznego i leczniczego w przypadkach halitozy ustnej. Warszawa, Akademia Medyczna 2005. 15. Iwanicka-Grzegorek E, Michalik J, Gronowska E: Stan przyzębia u osób z halitozą ustną. Nowa Stomatologia 2008; 2: 39-44. 16. Amir E, Shimonov R, Rosenberg M: Halitosis in children. J Pediatr 1999; 134(3): 338-43. 17. Nalçaci R, Sönmez IS: Evaluation of oral malodor in children. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 2008; 106(3): 384-8.