Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2009, s. 64-67
*Marta Daszkiewicz1, Monika Kozarzewska1, Dorota Olczak-Kowalczyk1, 2, Ewa Krasuska-Sławińska1, Iwona Daniluk3, Ewa Święszkowska3, Paweł Daszkiewicz4
Postępowanie stomatologiczne u dzieci poddanych terapii przeciwnowotworowej. Opis dwóch przypadków
Stomatological management of children undergoing anti-neoplasitc treatment. Report of two cases
1Zakład Patologii Jamy Ustnej Instytutu – Pomnika „Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk
2Zakład Stomatologii Dziecięcej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: dr n. med. Aleksander Remiszewski
3Klinika Onkologii Instytutu – Pomnika „Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Danuta Perek
4Klinika Neurochirurgii Instytutu – Pomnika „Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Marcin Roszkowski



Wstęp
Leczenie przeciwnowotworowe obejmuje postępowanie chirurgiczne, chemioterapię oraz radioterapię i często jest prowadzone w sposób skojarzony. Terapia onkologiczna charakteryzuje się dużą toksycznością i występowaniem różnie nasilonych, wczesnych i późnych powikłań. Zmiany morfologiczne i czynnościowe w obrębie układu stomatognatycznego istotnie pogarszają jakość życia pacjenta (1, 2, 3, 4).
Standardy postępowania zalecają przeprowadzenie pełnej sanacji jamy ustnej przed rozpoczęciem leczenia onkologicznego. W praktyce rzadko jest to możliwe, ponieważ nowotwór jest często rozpoznawany w późnej fazie, pacjenci często zgłaszają się w ciężkim stanie ogólnym i wymagają leczenia onkologicznego w trybie pilnym, nie zostawiając czasu na planowe leczenie stomatologiczne.
Celem pracy jest przedstawienie typowych zmian chorobowych w jamie ustnej towarzyszących leczeniu przeciwnowotworowemu i sposób postępowania stomatologicznego na przykładzie dwóch pacjentów z najczęściej występującymi u dzieci chorobami nowotworowymi, tj. chłoniakiem Burkitta i guzem mózgu. Nowotwory układu krwiotwórczego i nowotwory ośrodkowego układu nerwowego zajmują odpowiednio pierwsze i drugie miejsce pod względem częstości występowania chorób nowotworowych w wieku rozwojowym (5).
Przypadek 1
Dziewczynka lat 11, leczona przez 1 miesiąc objawowo w poradni rejonowej z powodu bólów głowy, wymiotów porannych i bólów brzucha. W październiku 2008, po epizodzie krótkotrwałej utraty przytomności z prężeniami wykonano badanie MRI głowy, które wykazało guz robaka móżdżku i komory IV mózgu z towarzyszącym wodogłowiem wewnętrznym. Przy przyjęciu do Kliniki Neurochirurgii IPCZD stwierdzono zespół móżdżkowy i objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego. Dziewczynkę operowano – wykonano kraniotomię podpotyliczną i subtotalne usunięcie guza z pozostawieniem drobnych nacieków w obrębie pnia mózgu. Badanie histopatologiczne wykazało obecność rdzeniaka (medulloblastoma typ klasyczny, WHO IV°). Po zabiegu wystąpił mutyzm i zespół opuszkowy, stwarzający konieczność żywienia pozajelitowego. W Klinice Onkologii IPCZD wdrożono chemioterapię wg protokołu dla PNET/MB wysokiego ryzyka, a następnie radioterapię (dawka łączna 5511 cGy). Dziewczynka dobrze zniosła leczenie, a stan ogólny i neurologiczny uległy znacznej poprawie. Kolejne badania obrazowe nie wykazały cech wznowy w okresie 8 miesięcy obserwacji.
Pierwszy kontakt z lekarzem stomatologiem miał miejsce przy łóżku chorej, 13 dni po 1-szym cyklu chemioterapii. Stwierdzono nasilone rozlane zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, błony rzekome na podniebieniu twardym, rozległą nadżerkę w obrębie koniuszka i lewego brzegu języka i znaczną suchość warg. Wdrożono codzienne toalety jamy ustnej z zastosowaniem 0,9% NaCl, 0,5% barwnika anilinowego oraz środka znieczulającego (2% Lignokainą w żelu), a także pędzlowanie jamy ustnej nystatyną (z uwagi na jednocześnie stosowaną intensywną antybiotykoterapię). W ciągu 6 dni uzyskano znaczną poprawę stanu miejscowego i dziewczynka była wypisana do domu w przerwie między kolejnymi cyklami chemioterapii (ryc. 1).
Ryc. 1. Xerostomia, zapalenie kąta ust po stronie lewej, zmiany rumieniowe i obrzmienie wargi dolnej ( mucositis I° wg CTCAE) u pacjentki z guzem robaka móżdżku i IV komory w trakcie radioterapii w okolicy twarzoczaszki.
Po upływie 4 miesięcy, przed rozpoczęciem radioterapii, dziecko było badane w warunkach gabinetu stomatologicznego. Stwierdzono pełne uzębienie stałe odpowiednie do wieku z obecnością 8 ubytków o różnym stopniu zaawansowania, plamkową hipoplazję szkliwa centralnej części koron siekaczy górnych przyśrodkowych (na powierzchni wargowej). W wykonanym zdjęciu pantomograficznym nie stwierdzono obecności zmian w tkankach okołokorzeniowych zębów. Postępowanie stomatologiczne obejmowało usunięcie złogów nazębnych oraz profilaktykę fluorkową i leczenie zachowawcze choroby próchnicowej (3 wypełnienia stałe i 5 wypełnień czasowych). W trakcie radioterapii przeprowadzano regularnie kontrolne badania stomatologiczne, zwracając uwagę na stan błony śluzowej jamy ustnej, badano żywotność zębów znajdujących się na przebiegu wiązki promieniowania jonizującego. Stwierdzono zmniejszenie przepływu śliny, która stała się gęsta i galaretowata. Dziewczynka zgłaszała przemijające zaburzenia w odczuwaniu smaku (posmak gorzko-słony) oraz utrudnione formowanie kęsa i połykanie (zejście zespołu opuszkowego i wpływ radioterapii – xerostomia prawdziwa). Zalecono stosowanie naparu z kwiatu malwy i częste popijanie wody mineralnej nagazowanej oraz preparatów fluorkowych przeznaczonych do profilaktyki egzogennej (pasta do zębów, żel fluorkowy). W czasie comiesięcznych wizyt kontrolowana była żywotność miazgi, prowadzono zabiegi higieniczne i profilaktyczne.
Przypadek 2
Chłopiec lat 15, u którego od stycznia 2009 r. wystąpiły bóle brzucha i wymioty, a badanie USG wykazało rozległe nieprawidłowe masy w jamie brzusznej, wolny płyn w jamie otrzewnej oraz objawy zapalenia otrzewnej. Podczas laparotomii wykonanej w trybie pilnym stwierdzono perforację jelita cienkiego i zapalenie otrzewnej. Wykonano resekcję jelita cienkiego, appendektomię i zespolenie pierwotne jelita koniec-do-końca. Badanie histopatologiczne usuniętych mas tkankowych wykazało chłoniaka Burkitta. Pacjenta przeniesiono do Kliniki Onkologii IPCZD, gdzie stwierdzono znaczne wyniszczenie, guz wypełniający praktycznie całą jamę brzuszną, dwie zmiany przerzutowe w ścianie klatki piersiowej. Nie stwierdzono przerzutów do płuc ani do kości. Wdrożono chemioterapię wg protokołu LMB 2001. Podczas leczenia wystąpiła pancytopenia (leukopenia 0,1 tys.; trombocytopenia 7000), biegunka, gorączka, zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, półpasiec, zapalenie oskrzeli, które leczono w sposób standardowy. Kontrolne badania obrazowe stwierdziły wyraźną regresję guza. Obecnie (czerwiec 2009) pacjent jest ponownie hospitalizowany z pogorszeniem stanu ogólnego, z objawami podniedrożności jelit i zaburzeniami w oddawaniu moczu.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Cioch M: Uszkodzenie bariery śluzówkowej w następstwie intensywnego leczenia cytostatycznego. Onkol Pol 2001; 4(2): 85-88. 2. Dolegacz-Bączkowska A, Bączkowski B, Rolski D: Występowanie zmian w jamie ustnej u pacjentów po radioterapii. Nowa Stom 2004; 30: 185-188. 3. Sidorowicz K, Sokalski J: Ambulatoryjne postępowanie stomatologiczne u pacjentów leczonych chemio- i radioterapią. Dental Forum 2007; 1(XXXV): 77-80. 4. Olczak-Kowalczyk D et al.: Wybrane problemy stomatologiczne pacjentów poddanych terapii przeciwnowotworowej na podstawie klasyfikacji CTCAE v 3.0. Część I. Stomat Współ 2007; Suppl 1, 14(1); 20-27. 5. Międzynarodowa Unia Przeciwrakowa. Onkologia Kliniczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy. PZWL 1982: 21. 6. Milecki P: Wybrane aspekty objawów ubocznych radioterapii nowotworów głowy i szyi. Postępy w chirurgii głowy i szyi. 2004; 1: 15-32. 7. Olczak-Kowalczyk D et al.: Problemy stomatologiczne u dzieci z chorobami nowotworowymi. Doświadczenia własne. Nowa Stom 2003; 26, 4: 175-179.
otrzymano: 2009-06-20
zaakceptowano do druku: 2009-07-28

Adres do korespondencji:
*Marta Daszkiewicz
Zakład Patologii Jamy Ustnej IP CZD
Al. Dzieci Polskich 20, 04-730 Warszawa
tel.: (22) 815 13 15
e-mail: d.olczak-kowalczyk@czd.pl

Nowa Stomatologia 3/2009
Strona internetowa czasopisma Nowa Stomatologia