© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 9/2008, s. 589-592
*Joanna Anyszka1, 2, Elżbieta Matuszewska2, Teresa Jackowska1, 2
Chlamydofilowe zapalenie płuc – opis przypadku
Chlamydophila pneumoniae caused pneumonia – a case report
1Klinika Pediatrii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
2Kliniczny Oddział Dziecięcy z Pododdziałem Reumatologii, Szpital Bielański w Warszawie
Kierownik Kliniki: dr hab. n. med. Teresa Jackowska
Streszczenie
Chlamydophila pneumoniae (Ch. Pneumoniae)jest częstą przyczyną infekcji dolnych dróg oddechowych, w tym zapaleń płuc u dzieci oraz zapaleń oskrzeli i płuc u dzieci i dorosłych. W pracy omówiono zakażenia wywołane przez Ch. pneumoniae i przedstawiono przypadek 17-letniego chłopca z zapaleniem płuc wywołanym przez Ch. pneumoniae. U chłopca od kilku dni występował suchy, napadowy kaszel, z gorączką do 38,5°C. Leczenie doustne cefalosporyną II generacji nie przyniosło poprawy i z tego powodu chłopiec został skierowany do szpitala. W badaniu radiologicznym klatki piersiowej stwierdzono masywne zagęszczenia zapalne miąższu płucnego, głównie w dolnym płacie płuca prawego. Metodą immunoenzymatyczną stwierdzono podwyższone stężenie przeciwciał antychlamydiowych w klasie IgG i IgM. Rozpoznano chlamydophilowe zapalenie płuc. Po podaniu makrolidu stan pacjenta uległ znacznej poprawie. W przypadku występowania przedłużającej się infekcji z kaszlem zawsze należy brać pod uwagę zakażenie bakteriami atypowymi w tym Chlamydophila pneumoniae.
Summary
Chlamydophila (Ch. pneumoniae) is a common cause of lower respiratory tract diseases, including pneumonia in children and bronchitis and pneumonia in adults. We describe a case of a 17-year-old boy with pneumonia caused by Ch. pneumoniae.He had a several day history of dry paroxysmal cough with fever of 38.5°C. The oral treatment with cefuroxime he had been receiving was ineffective and prompted his referral to hospital. A chest X-ray taken on admission revealed massive consolidations, mainly in the lower lobe of the right lung. Enzyme-linked immune assay (ELISA) showed increased levels of IgG and IgM antibody to Ch. pneumoniae.A diagnosis of pneumonia caused by Ch. pneumoniae was made. The patient´s condition improved markedly after administration of macrolide. In cases with prolonged infections with cough it is necessary to consider atypical pneumonias, including Ch. pneumoniae.
Wstęp
Zapalenia płuc wywołane przez drobnoustroje atypowe, pomimo postępu w medycynie nadal stanowią istotny problem diagnostyczno-terapeutyczny. Ch. pneumoniae jest drugim co do częstości, po Mycoplasma pneumoniae, czynnikiem etiologicznym atypowych zapaleń płuc u dzieci.
Historia odkrycia i poznania roli patogennej Ch. pneumoniae przypada na ostatnie 40 lat. Chlamydia pneumoniae po kolejnych zmianach taksonomicznych w 1999 roku nazwano Chlamydophila. Jest to grupa bakterii Gram-ujemnych, które cechuje ograniczona zdolność metaboliczna, bowiem nie potrafią syntetyzować ATP i dlatego też dla swego rozmnażania i rozwoju wymagają środowiska wewnątrzkomórkowego (2). Ch. pneumoniae jest wyłącznym patogenem człowieka. Posiada zdolność namnażania się nie tylko w komórkach nabłonka, lecz także w makrofagach oraz w komórkach mięśniowych miażdżycowo zmienionej aorty. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową bezpośrednio z człowieka na człowieka lub przez kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami. Zewnątrzkomórkową, zakaźną postacią drobnoustroju są tzw. ciałka elementarne.
Chlamydie wykazują swoisty tropizm i aktywność cytotoksyczną w stosunku do komórek nabłonka dróg oddechowych, w których namnażają się i niszczą zakażone komórki w drodze lizy. Infekcje wywołane przez Ch. pneumoniae mogą przebiegać bezobjawowo, nawet w 80% przypadków, lub pod postacią objawowego zakażenia górnych lub dolnych dróg oddechowych (5). Rzadko występują u małych dzieci, najczęściej są rozpoznawane między 5 a 14 rokiem życia (5, 6). Spośród wszystkich pozaszpitalnych zapaleń płuc zapalenia wywołane przez Ch. pneumoniae stanowią od 2,2 do 15% przypadków (7, 8). W około 60% przypadków towarzyszą im inne zakażenia bakteryjne lub wirusowe (9).
Opis przypadku
Siedemnastoletni chłopiec (P.M.), chorujący dotychczas sporadycznie na infekcje górnych dróg oddechowych o łagodnym przebiegu, zgłosił się do lekarza z powodu utrzymującego się od kilku dni uporczywego, męczącego kaszlu o charakterze napadowym z towarzysząca gorączką do 38,5°C. Kaszel był suchy, występował zarówno w dzień jak i w nocy. Rozpoznano zapalenie gardła i zalecono doustnie cefalosporynę II generacji (aksetyl cefuroksymu). Po 3 dniach leczenia z powodu braku poprawy (kaszel nasilał się, chłopiec nadal gorączkował) ponownie konsultowany w poradni rejonowej. Ze względu na stwierdzenie asymetrii szmeru pęcherzykowego i podejrzenie zapalenia płuc, skierowano chłopca do szpitala.
Przy przyjęciu chłopiec był w stanie ogólnym dość dobrym, bez gorączki, zwracał uwagę suchy, męczący kaszel. W badaniu przedmiotowym stwierdzono zaczerwienienie gardła, stłumienie odgłosu opukowego, ściszenia szmeru pęcherzykowego i rzężenia drobnobańkowe po stronie prawej. W pozostałych narządach nie stwierdzono odchyleń od normy.
W badaniach dodatkowych stwierdzono podwyższone wskaźniki stanu zapalnego: białko ostrej fazy (CRP) 94,3mg/l (norma do 5,0mg/l), przyspieszony odczyn opadania krwinek czerwonych (OB) do 65mm/godz., podwyższone stężenie prokalcytoniny ≥ 10ng/ml (norma <0,5ng/ml). W rozmazie krwi obwodowej przewaga granulocytów obojętnochłonnych (79,6%). W gazometrii krwi włośniczkowej stwierdzono hipoksemię PO2 – 51,9 mmHg oraz obniżoną saturacją krwi SaO2 – 87,0%. Ponadto stwierdzano podwyższoną aktywność aminotransferazy alaninowej (AlAT 128U/L). W pozostałych badaniach odchyleń od normy nie stwierdzano.
W badaniu radiologicznym klatki piersiowej występowały masywne zagęszczenia zapalne miąższu płucnego, głównie w zakresie dolnego płata płuca prawego (ryc.1). Zastosowano dożylnie cefalosporynę II generacji (cefuroksym) oraz nebulizację z mukolitykiem (ambroxol). Podejrzewając zakażenie drobnoustrojami atypowymi dołączono do leczenia antybiotyk z grupy makrolidów (dożylny preparat klarytromycyny).
Ryc. 1. Badanie radiologiczne klatki piersiowej (a-p) przy przyjęciu do oddziału.
W poszukiwaniu czynnika etiologicznego wykonano szereg badań w kierunku zakażeń atypowych. Po 4 dniach hospitalizacji, metodą immunoenzymatyczną stwierdzono podwyższone stężenie przeciwciał antychlamydiowych w klasie IgG (indeks) – 2,2 (norma <1,1) i IgM (indeks) – 1,26 (norma <1,1).
Wykonane badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej nie wykazało odchyleń od normy, a badania w kierunku zakażeń EBV i HCV nie wskazywały na zakażenia. Rozpoznano: chlamydofilowe zapalenie płuc.
W trakcie pobytu obserwowano stopniową poprawę stanu klinicznego tj. zmniejszenie nasilenia kaszlu oraz normalizację wskaźników zapalnych. W 6 dobie hospitalizacji CRP obniżyło się do 33,5 mg/L, a AlAT do 59 U/L. W kontrolnym badaniu radiologicznym klatki piersiowej stwierdzono ustępowanie zmian zapalnych (ryc. 2). Po 10 dniach leczenia antybiotykami dożylnymi, w dobrym stanie ogólnym, wypisano chłopca do domu z zaleceniem dalszej doustnej antybiotykoterapii do 14 dni.
Ryc. 2. Badanie radiologiczne klatki piersiowej (a-p) – badanie kontrolne.
Omówienie
Obraz kliniczny chlamydofilowego zapalenia płuc jest podobny do innych zakażeń atypowych. Chlamydofilowego zapalenia płuc występuje całorocznie, ale najczęściej w okresie jesienno-zimowym (8). Okres wylegania wynosi zwykle 1-2 tygodnie. Początkowo występują objawy ogólne oraz z górnych dróg oddechowych, takie jak złe samopoczucie, bóle głowy i mięśni, podwyższona temperatura ciała do 38°C, bóle gardła, chrypka oraz uporczywy suchy kaszel. Przewlekły kaszel krztuścopodobny dominuje zwłaszcza u dzieci w wieku 0-4 lat. W grupie dzieci starszych częściej obserwuje się zapalenie gardła, migdałków podniebiennych, zatok obocznych nosa oraz wysiękowe zapalenie ucha środkowego (10, 11).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Ossewaard JM: Introducing Chlamydophila pneumoniae: the TWAR agent Chlamydia pneumoniae in a new perspective. Nether. J. Med. 2001, 59: 41-44.
2. Nalepa P: Chlamydia pneumoniae jako czynnik etiologiczny ciężkich zapaleń płuc. Neum. Alert. Pol. 1997; 65: 374-379.
3. Kozioł-Montewka M, Niedźwiadek J: Chlamydia pneumoniae – taksonomia, cykl życiowy, odpowiedź immunologiczna na zakażenie, diagnostyka serologiczna i mikrobiologiczna zakażeń. W: Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia pneumoniae w zakażeniach dróg oddechowych i chorobach obturacyjnych płuc. Emeryk A. (red.). Medycyna Praktyczna, Kraków 2001: 8-13.
4. Airenne S et al.: Chlamydia pneumoniae inhibits apoptosis in human epithelial and monocyte cell lines. Scand. J Immunol. 2002; 55: 390-398.
5. Woźniakowska-Gęsicka T i wsp.: Atypowe zapalenie płuc u dzieci wywołane przez Chlamydia species. Pediatria Pol. 2007; 82: 475-481.
6. Matthevs RS, Mohite A, Addy DP: Chlamydia pneumoniae in neonates. Ped Infect Ds 1991; 10: 956-957.
7. Ewing S, Torres A: Is Chlamydia pneumoniae an important pathogen in patients with community acquired pneumonia? Eur. Respir. J 2003; 2: 741-742.
8. Stawarski A, et al.: Epidemiology of atypical pneumonia caused by Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia sp. in children. Adv. Clin. Exp. Med. 2001; 10: 45-51.
9. Hammerschlag MR: Pneumonia due to Chlamydia pneumoniae in children: epidemiology, diagnosis and treatment. Pediatr. Pulmonol. 2003; 36: 384-390.
10. Tjhie JH, Dorigo-Zetsma JW, Roosendal R: Chlamydia pneumoniae and Mycoplasma pneumoniae in chidren with acute respiratory infection in general practices in The Netherlands. Scand. J Inf. Dis. 2000; 32: 13-17.
11. Correia P, et al.: Respiratory infection caused by Chlamydia pneumoniae. Acta. Med. Port. 2005: 18, 315-321.
12. Tyl J: Chlamydiowe zakażenia dróg oddechowych u dzieci. Przegląd Pediatryczny 2003; 33: 41-45.
13. Iwańczak F i wsp.: Ocena obrazu klinicznego atypowych zapaleń płuc wywołanych przez Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia sp. u dzieci. Wiad. Lek. 2001; 1-2: 26-36.
14. Hammerschlag MR: Chlamydia pneumoniae and the lung. Eur Respir J 2000; 16: 1001-1007.
15. Krenke R: Chlamydophila (Chlamydia) pneumoniae jako czynnik zakażeń układu oddechowego. Terapia, 2006; 2: 45-52.
16. Falck E: Association of Chlamydia pneumoniae with otitis media in children. Scan J Infect. Dis. 1998; 30: 337-380.
17. Norman E: Chlamydia pneumoniae in children with acute respiratory tract infections. Acta Pediatr 1998; 87: 23-27.
18. Emeryk A, Bartkowiak-Emeryk M: Wpływ zakażeń Chlamydia pneumoniae na rozwój astmy u dzieci – nowe fakty. Alergia 2005; 3: 13-16.
