Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 8/2011, s. 701-704
*Bogusław Habrat
Problemy związane z piciem alkoholu przez osoby starsze
Problems connected with alcohol use in elderly
Zespół Profilaktyki i Leczenia Uzależnień Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr med. Bogusław Habrat
Streszczenie
Picie alkoholu przez osoby starsze i szkody zdrowotne tym spowodowane są jednym z najbardziej niedocenianych problemów. Choć częstość i intensywność picia alkoholu zmniejsza się w starszych grupach wiekowych, problemy związane z piciem alkoholu występują u ok. 2-5% osób u osób ponad 60-letnich. Ok 2/3 z tych osób, to rozpoczynający picie znacznie wcześniej i dożywający późnego wieku mimo najczęściej znacznych szkód zdrowotnych. Natomiast 1/3 to osoby, które zaczęły pić ok. 60. roku życia i najczęściej ich problemy zdrowotne nie są identyfikowane jako spowodowane alkoholem. Większa toksyczność alkoholu na tkanki, w tym na mózg, jest spowodowana m.in. zmieniającą się z wiekiem farmakokinetyką i farmakodynamiką alkoholu, większą podatnością tkanek i częstymi interakcjami z lekami powszechnie przyjmowanymi w tym wieku. Wbrew obiegowym poglądom, podejmowanie interwencji u osób w tej grupie wiekowej (od krótkiej interwencji do specjalistycznych programów odwykowych) może skutkować zmianom zachowań przynoszącą poprawę stanu psychicznego i somatycznego.
Summary
Alcohol drinking by older people and alcohol caused harms are ones from the most hidden medical problems. Although frequency and intensity of drinking is reduced in older populations, problems caused by alcohol appear in about 2-5% people older than 60 years old. In that group there are about 2/3 persons who begun their drinking much earlier and survives despite massive alcohol caused harms. One third of problematic drinkers are patients increasing alcohol abuse about 60 and rarely are identified as possessing mental or physical problems caused or exacerbated by alcohol. Toxicity of alcohol in elderly (on brain tissues, especially) is caused between other by altered pharmacokinetics and pharmacodynamics of alcohol, increased sensitivity of tissues and interactions with often prescribed medicines. In contrary to current myths, interventions (from brief intervention to specialized therapeutic programs) are successful and lead to behavioral changes causing improvement in mental and physical health.
Słowa kluczowe: picie alkoholu, starość.



Wstęp
Do niedawna zaburzenia spowodowane alkoholem u osób starszych budziły mierne zainteresowanie badawcze, a i klinicyści przywiązywali do nich mniejszą wagę, koncentrując się na alkoholizmie osób młodych i w średnim wieku, u których ekspresja zaburzeń (np. zachowania agresywne) i szkody społeczne (np. rozkład życia rodzinnego, konflikty z prawem) są szczególnie duże. Ekonomiści podkreślają koszty społeczne picia, na które składa się m.in. zmniejszona wydajność pracy osób w wieku produkcyjnym i znaczne koszty leczenia zaburzeń związanych z piciem alkoholu. Milcząco zakładano, że fakt iż intensywne picie alkoholu przyczynia się do skracania życia, dochodzi do „naturalnego rozwiązania problemu”, a nieliczni alkoholicy, którym udało się przeżyć do wieku starszego, nie stanowią większego problemu zdrowia publicznego. Z kolei, duże zainteresowanie budzi zwiększanie się spożycia alkoholu przez młodzież, co obok szybciej występujących szkód zdrowotnych i społecznych, pozwala na antycypowanie poważnych zaburzeń w wieku dorosłym. Dopiero starzenie się społeczeństw zmieniło perspektywę oceny picia alkoholu przez osoby starsze i zaowocowało zwiększonym zainteresowaniem badawczym nad tą grupą osób oraz wdrażaniem konkretnych, specyficznych programów leczniczych.
Epidemiologia
Badania epidemiologiczne dotyczące picia alkoholu przez osoby starsze i jego skutków są nieliczne i, na ogół, fragmentaryczne.
Pomimo że picie alkoholu zmniejsza się z wiekiem (szczególnie u kobiet), to jest ono jednak częste. Amerykańskie badania przesiewowe na populacji leczonych w podstawowej opiece zdrowotnej wykazały, że 15% mężczyzn i 12% kobiet w wieku ponad 60 lat pije powyżej zalecanych przez National Institute of Alcohol Abuse and Alcoholism górnych norm spożycia (> 7 standardowych porcji na tydzień przez kobiety i > 14 standardowych drinków przez mężczyzn), a 9% mężczyzn i 2% kobiet regularnie wypija w ciągu tygodnia ponad 21 standardowych porcji alkoholu i dość dobrze pokrywa się to z wynikami skriningu narzędziem CAGE wskazującym osoby nadużywające alkoholu (1). Beresford i wsp. wychodząc z założenia, że w populacji osób > 60. roku życia alkoholizm stwierdza się u od 2 do 5%, to przy obecnym tempie starzenia się populacji amerykańskiej w roku 2020 będzie ok 2,5 mln alkoholików w podeszłym wieku, a w roku 2030 – ponad 3 mln (2).
Mimo iż kobiety piją mniej i rzadziej niż mężczyźni, to jednak ich szanse na rozpoczęcie picia w starszym wieku są większe. Szanse te są większe u kobiet samotnych niż u mężatek.
W Polsce wykazano, że spożycie alkoholu zmniejsza się z wiekiem co m.in., wyraża się większym odsetkiem abstynentów wśród osób pow. 60. roku życia w stosunku do osób między 18 a 59 roku życia (mężczyźni: 29,2% vs 7,2%, kobiety: 49,2% vs 17,3%), mniejszymi odsetkami osób pijących szkodliwie (mężczyźni: 6,9% vs 16,7%, kobiety: 0,3% vs 4%), mniejszą częstością picia i mniejszą ilością spożywanego alkoholu w czasie jednej okazji (3). Warto zwrócić uwagę na rzadkość intensywnego picia alkoholu przez kobiety pow. 60. roku życia i większe różnice w tym zakresie w porównaniu z osobami z populacją osób młodszych.
O ile osoby powyżej 55. roku życia to prawie 1/5 populacji ogólnej, to w lecznictwie odwykowym stanowią zaledwie 4,8% wszystkich leczonych (4).
Specyfika obrazu klinicznego
Obraz kliniczny picia szkodliwego i uzależnienia u osób w wieku podeszłym, oprócz cech wspólnych z uzależnieniem w wieku średnim, ma wiele odrębności. O ile prac badawczych na ten temat jest stosunkowo mało, to liczne są opisy kliniczne takich stanów. Podkreśla się, że populacja osób uzależnionych w starszym wieku składa się z dwóch wielkich grup (5).
Pierwszą z nich stanowią osoby, które uzależniły się znacznie wcześniej i, mimo związanych z alkoholem szkód zdrowotnych, dożyły wieku emerytalnego. Grupę tę cechuje mnogość szkód zdrowotnych (m.in. poalkoholowe uszkodzenia wątroby, trzustki, kardiomiopatie, zaburzenia rytmu serca, polineuropatie, upośledzony stan odżywienia, ogólny zły stan somatyczny), a z zaburzeń psychicznych głównie upośledzenie funkcji poznawczych różnego nasilenia, do otępienia włącznie oraz odstawienne stany majaczeniowe i drgawkowe. Osoby te często przejawiają zaburzenia funkcjonowania społecznego przejawiające się zerwaniem związków rodzinnych, wczesną utratą pracy, niskim statusem społecznym, nierzadko bezdomnością z konfliktami (najczęściej drobnymi) z prawem. Interesujące, że w części rodzin z czasem dochodzi do akceptacji statusu alkoholika: pacjenci stabilizują spożycie alkoholu lub w związku ze zmniejszoną tolerancją – piją mniej osiągając mniej, dokuczliwą dla otoczenia niż zachowania agresywne sedację. Typowy jest brak krytycyzmu do uzależnienia i związana z tym niechęć do podejmowania leczenia. Diagnozowanie takich osób zazwyczaj nie przysparza trudności ze względu na zewnętrzne znamiona wieloletniego nadużywania alkoholu oraz liczne szkody zdrowotne typowe dla przewlekłego, nadmiernego picia.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Adams WL, Barry KL, Fleming MF: Screening for problem drinking in older primary care patients. JAMA 1996; 276: 1964-7.
2. Beresford TP, Blow FC, Brower KJ: Alcoholism in the elderly. Compr Therapy 1990; 16: 38-43.
3. Sierosławski J: Starszy wiek a konsumpcja napojów alkoholowych. Świat Problemów 2000; 3: 7-11.
4. Kucińska M: Starsi pacjenci w lecznictwie odwykowym. Świat Problemów 2000; 3: 15-20.
5. Zimberg S: Two types of problem drinkers. Both can be managed. Geriatrics 1974; 29: 135-9.
6. Atkinson RM, Ganzini L, Bernstein MJ: Alcohol and substance-use disorders in the elderly. [In:] Birren JE, Sloane RB, Cohen GD et al (ed.): Handbook of Mental Health and Aging, Academic Press, Inc., Harcourt Brace Jovanovich Publ., San Diego, New York 1992; 515-55.
7. Finlayson RE, Hurt RD, Davis LJ et al.: Alcoholism in elderly persons: A study of the psychiatric and psychosocial features of 216 inpatients. Mayo Clin Proc 1988; 63: 761-8.
8. Brower KJ, Mudd S, Blow FC et al.: Severity and treatment of alcohol withdrawal in elderly versus younger patients. Alc Clin Exp Res 1994; 18: 196-201.
9. Aparasu RR, Fliginger SE: Inappropriate mediation prescribing for the elderly by office-based physicians. An Pharmacotherapy 1997; 31: 823-9.
10. Kofoed LL, Tolson RL, Atkinson RM et al.: Treatment compliance of older alcoholics. J Stud Alcohol 1987; 75: 455-63.
otrzymano: 2011-05-30
zaakceptowano do druku: 2011-07-06

Adres do korespondencji:
*Bogusław Habrat
Instytut Psychiatrii i Neurologii
ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa
tel.: (22) 458-27-40, fax: (22) 651-93-11
e-mail: habratb@ipin.edu.pl

Postępy Nauk Medycznych 8/2011
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych