Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19
Czytelnia Medyczna » Postępy Nauk Medycznych » 3/2012 » Upadki, witamina D i złamania

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
Księgarnia Borgis / dział medyczny
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 3/2012, s. 226-231
*Edward Czerwiński1,2, Anna Kumorek1,2
Upadki, witamina D i złamania
Falls, vitamin D and fractures
1Zakład Chorób Kości i Stawów, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Edward Czerwiński
2Krakowskie Centrum Medyczne
Kierownik Centrum: prof. dr hab. med. Edward Czerwiński
Streszczenie
W 2007 roku WHO uznało upadek za jeden z najistotniejszych problemów zdrowotnych i społecznych w starzejących się społeczeństwach. Upadki są jedną z głównych przyczyn inwalidztwa i piątą, co do częstości przyczyną zgonów u osób powyżej 75. roku życia. Upadki dotyczą 28-35% osób po 65. roku życia. Po 80. roku życia upada co druga osoba. Upadki u osób starszych po 65. roku życia są przyczyną 90% złamań bliższego końca kości (bkk) udowej oraz 100% złamań przedramienia. Prowadzi to do znaczącego obniżenia sprawności funkcjonalnej oraz jakości życia. Do najczęstszych społecznych skutków upadku należy zespół lęku poupadkowego (post-fall syndrome) prowadzący do subiektywnej oceny obniżenia sprawności ruchowej u poszkodowanej osoby, a w konsekwencji do izolacji, nieufności, a także utrudnienia podjęcia aktywności zarówno fizycznej, jak i społecznej.
Doniesienie dotyczące protekcyjnego wpływu witaminy D na upadki i złamania są rozbieżne. Bischoff-Ferrari i wsp. w 2009 roku wskazali na protekcyjny wpływ witaminy D na ryzyko upadku u osób powyżej 65. roku życia przy suplementacji w dawce 700-1000 IU/dzień. Utrzymując powyższą suplementację uzyskano redukcję ryzyka względnego (RR) upadku o 19% (RR = 0,81). Dodatkowo metaanaliza z 2005 roku (19 114 kobiet powyżej 60. roku życia), wykazała protekcyjny wpływ witaminy D na złamania bkk udowej, redukując RR o 26% i złamania pozakręgowe o 23%. Obserwowany efekt dotyczył dawki 700-800 IU/dzień. Jednocześnie zarówno Meyer, jak i Lips nie wykazali zmniejszenia częstości występowania złamań pozakręgowych, jak i złamań biodra. Analizując doniesienia można stwierdzić, że przy dużych niedoborach witaminy D suplementacja wapniem i witaminą D wykazuje efekt przeciwupadkowy/przeciwzłamaniowy, natomiast przy prawidłowych wartościach witaminy D w surowicy efekty powyższe są nieznamienne.
Summary
In 2007 WHO recognized falls to be one of the most important health and social issues of the aging populations. Falls are one of the main causes of disability and the fifth most frequent causes of death above the age of 75. 28%-35% people aged over 65 sustain a fall and over 80 – every second person. In the elderly aged over 65 of falls cause 90% of proximal femur fractures and 100% of forearm fractures. This leads to a considerable decrease of functionality and the quality of life. Post-fall syndrome is one of the most frequent social results of falls resulting in patient’s subjective estimate of decreased mobility, and in consequence in isolation, anxiety and apathy towards physical and social mobility.
Reports regarding a protective influence of vitamin D on falls and fractures are diverse. Bischoff-Ferrari, Dawson-Hughes in 2009 showed a beneficial role of 700-1000 IU/day supplementation on fall risk above the age of 65. A permanent increased supplementation resulted in 19% reduction of falls risk (RR = 0.81). Additionally, meta-analysis from 2005 (19,114 women aged over 60) showed a positive effect of 700-800 IU/day vitamin D intake on the number of proximal femur fractures – 26% RR reduction as well as 23% non-vertebral fractures reduction. Nevertheless, both Meyer and Lips did not show a decrease in the frequency of non-vertebral or hip fractures. The analysis of reports implies that, in case of severe vitamin D deficiency, calcium and vitamin D supplementation reduces fall risk and the frequency of fractures, whereas in case of normal vitamin D levels in serum these effects are insignificant.
Słowa kluczowe: upadki, złamania, epidemiologia, witamina D.
Key words: falls, fractures, epidemiology, vitamin D.



EPIDEMIOLOGIA UPADKÓW
W ostatniej dekadzie obserwujemy zmieniający się pogląd na upadek, poprzednio traktowany jako jeden z czynników ryzyka złamania osteoporotycznego, a obecnie jako samodzielna determinanta jakości i długości życia osób po 65. roku życia. WHO wydając w 2007 roku raport „WHO Global Report on Falls Prevention in Older Age” (1) uznało upadek za jeden z najistotniejszych problemów zdrowotnych i społecznych w starzejących się społeczeństwach. Upadki są jedną z głównych przyczyn inwalidztwa i piątą, co do częstości przyczyną zgonów u osób powyżej 75. roku życia. W literaturze polskiej najczęściej cytowane są dwie definicje upadku. Lach i wsp. definiują upadek jako „niespodziewaną utratę równowagi, której skutkiem jest znalezienie się na podłodze, gruncie lub obiekcie poniżej poziomu kolan” (2). Natomiast Czerwiński i wsp. zdefiniowali upadek jako „nagłą i niezamierzoną zmianę pozycji ciała z poziomu dotychczas zajmowanego na niższy” (3).
Upadki występują najczęściej w dwóch grupach wiekowych: u dzieci w wieku 8-15 lat oraz u osób starszych, powyżej 65. roku życia. Wśród dzieci i młodzieży do 12. roku życia upadki oraz wypadki komunikacyjne są najczęstszą przyczyną urazów głowy (4). W grupie dzieci, złamania powodowane upadkiem goją się praktycznie bez powikłań oraz dalszego wpływu na rozwój dziecka. W podziale na płeć, kobiety zgłaszają upadki niemal trzykrotnie częściej niż mężczyźni (5). Wśród osób po 65. roku życia żyjących samodzielnie, upadek dotyczy od 28 do 35% kobiet i mężczyzn. Po 80. roku życia wartość ta wzrasta do 50% (6). Oszacowano 2-3-krotnie wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia ponownego upadku w jednym roku u osób, które wcześniej doznały upadku, niż u osób nigdy nieupadających. Szacuje się, że około 50% pensjonariuszy domów opieki społecznej oraz pacjentów długotrwale hospitalizowanych doznaje upadku co najmniej raz w roku (7).
Występuje znaczna dysproporcja częstości upadków w zależności od położenia geograficznego. W państwach azjatyckich częstość upadków kształtuje się od 6 do 31%, Ameryce Łacińskiej od 24 do 34% (7).
Czynniki ryzyka upadku (EBM)
W 6-letnim badaniu NORA (National Osteoporosis Risk Assessment) oceniono czynniki ryzyka upadku w 1, 3 i 6 roku eksperymentu. Badaną populację stanowiły kobiety po 50. roku życia, zamieszkujące USA. Do najczęściej występujących czynników ryzyka zaliczono: historię osteoartrozy (OA) (54,3%), niezażywanie w przeszłości estrogenów (46,5%) oraz obniżenie wzrostu (31,3%). Głównym, samodzielnym wskaźnikiem jest upadek w ciągu ostatnich 12 miesięcy z ilorazem szans (OR) równym 2,67. Drugim najsilniejszym czynnikiem ryzyka był wiek ≥ 80 lat. Zestawienie najczęstszych czynników ryzyka wraz z ilorazami szans zawiera tabela 1 (8).
Tabela 1. Analiza występowania czynników ryzyka upadków oraz OR w grupie 66 134 pomenopauzalnych kobiet w przeciągu 6 lat badania NORA.
Cecha% z czynników ryzykaOR 95%CI
Historia Osteoartrozy54,31,221,18-1,27
Brak historii terapii Estrogenem46,51,091,05-1,13
Obniżenie wzrostu31,11,11,06-1,14
BMI > 3029,31,211,16-1,27
Historia depresji19,81,431,37-1,50
Historia zaburzeń pamięci18,61,21,15-1,33
Upadek w ostatnich 12 miesięcy od 1. roku badania18,12,672,56-2,79
Historia niedoczynności tarczycy16,91,141,07-1,22
Historia uszkodzeń/zaburzeń słuchu13,71,181,10-1,26
Zły stan zdrowia12,51,21,13-1,26
Historia cukrzycy9,51,171,10-1,24
Złamanie w przeszłości9,31,231,16-1,30
Ograniczenie psychiczne6,41,261,13-1,39
Wiek ≥ 802,91,531,39-1,68
Historia chorób nerek/wątroby2,91,211,10-1,26
Historia palenia2,71,391,26-1,54
Adaptowano z: Barrett-Connor & T. W. Weiss & C. A. McHorney & P. D. Miller & E. S. Siris. Predictors of falls among postmenopausal women: results from the National Osteoporosis Risk Assessment (NORA). Osteoporos Int (2009).
Okoliczności i przyczyny upadków
Ponad połowa zdarzeń (56%), w konsekwencji których doszło do upadku, miała miejsce poza domem (ogród, ulica, obszar użyteczności publicznej). W środowisku domowym upadki występują najczęściej pod prysznicem, w wannie oraz na schodach (po 6%) (ryc. 1) (9).
Ryc. 1. Lokalizacja upadków w podziale na środowisko domowe i zewnętrzne za Lord S et al.: Physiological factors associated with falls in older community-dwelling women (12).
W powiązaniu z wiekiem – poza domem – najczęściej upadają osoby przed 65. roku życia, wykazujące większą aktywność i mobilność w stosunku do osób starszych (10). W publikacjach anglojęzycznych, środowisko domowe rozumiane jest jako dom (indoor) i otoczenie przylegające (outdoor) (11).
Skutki upadków
Do najpoważniejszych zdrowotnych skutków upadków należą złamania oraz urazy. Uważa się, że około 7% upadków osób starszych po 65. roku życia zakończy się urazem tkanek miękkich (11). W przeciągu 8 lat ryzyko wystąpienia analogicznego urazu wzrasta do 30-50%. Najczęstszymi miejscami urazów w następstwie upadku (około 30%) są: okolice biodra, kostki, kolan, podudzi oraz stopy. 17% urazów po upadku dotyczyło nadgarstków i dłoni, 14% okolicy pleców i kręgosłupa (12). Ból po urazie trwający 2 dni i dłużej występował u 30% osób (13). Upadki w połączeniu z urazem stanowią najczęstszą samodzielną przyczynę przyjęć do Domów Opieki Długoterminowej (14).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24 zł

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59 zł

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119 zł

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. A Global: Report on Falls Prevention, Epidemiology of Falls, World Health Organization, Geneva 2007.
2. Lach H, Reed A, Arfken C et al.: Falls in the elderly: reliability of a classification system. J Am Geriatr Soc 1991; 39: 197-202.
3. Czerwiński E, Borowy P: Wytyczne dotyczące profilaktyki osteoporozy ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania upadkom. Terapia 2006; 14, 3: 177.
4. Zuckerman GB, Conway EE Jr: Accidental head injury. Pediatr Ann 1997; 26(1O): 621-32.
5. O’Loughlin JL, Robitaille Y, Boivin JF et al.: Incidence of and risk factors for falls and injurious falls among the community-dwelling elderly. American Journal of Epidemiology 1993; 137: 342-54.
6. World Health Organization 2007.
7. Salkeld G, Cameron ID, Cumming RG et al.: Quality of life related to fear of falling and hip fracture in older women: a time trade off study. BMJ 2000; 320: 341-346.
8. Barrett-Connor T, Weiss W, McHorney CA et al.: Predictors of falls among postmenopausal women: results from the National Osteoporosis Risk Assessment (NORA). Osteoporosis International 2009; 20: 715-722.
9. Campbell AJ, Borrie MJ, Spears GF et al.: Circumstances and consequences of falls experienced by a community population 70 years and over during a prospective study. Age Ageing 1990; 19(2): 136-41.
10. Bath PA, Morgan K: Differential risk factor profiles for indoor and outdoor falls in older people living at home in Nottingham, UK. Eur J Epidemiol 1999; 15(1): p. 65-73.
11. Berg WP, Alessio HM, Mills EM et al.: Circumstances and consequences of falls in independent community dwelling older adults. Age and Ageing 1997; 26: 261-268.
12. Lord SR, Ward JA, Williams P et al.: Physiological factors associated with falls in older community-dwelling women. Aust J Public Health 1993; 17(3): 240-5.
13. Division of Aging and Seniors and P.H.A.O. Canada, Report on senior’s fall in Canada. 2005, Devision of Aging and Seniors. Public Health Agency of Canada: Ontario.
14. Rubenstein LZ: Falls in older people: epidemiology, risk factors and strategies for prevention. Age Aging 2006; 35, Suppl 2: ii37-ii41.
15. Tinetti ME, Liu WL, Claus EB: Predictors and prognosis of inability to get up after falls among elderly persons. JAMA 1993; 269(1): 65-70.
16. Cummings SR, Melton LJ: Epidemiology and outcomes of osteoporotic fractures. Lancet 2002; 359: 1761-7.
17. Scuffham P, Chaplin S, Legood R: Incidence and costs of unintentional falls in older people in the United Kingdom, Journal of Epidemiology and Community Health 2003; 57(9): 740-744.
18. Borowy P, Czerwiński E, Działak P et al.: Falls risk assessment in patients with osteoporosis. Osteoporosis International 2003; 14(6): S10 (L28).
19. Herman M, Gallagher E, Scott V: The evolution of seniors’ falls prevention in British Columbia. March 2006, British Columbia: Ministry of Health.
20. Mortality indicators by 67 causes of death, age and sex (HFA-MDB), WHO.
21. Bezon J, Eschevarria KH, Smith GB: Nursing outcome indicator: Preventing falls for elderly people. Outcomes Manag Nurs Pract 1999; 3: 112-116.
22. Bhala RP, O’Donnell J, Thoppil E: Ptophobia: phobic fear of falling and its clinical management. Physical Therapy 1982; 62: 187-190.
23. Brown AP: Reducing falls in elderly people: A review of exercise interventions. Physiosther Theory Pract 1999; 15: 59-68.
24. Seematter-Bagnoud L, Wietlisbach V, Yersin B et al.: Healthcare Utilization of Elderly Persons Hospitalized After a Noninjurious Fall in a Swiss Academic Medical Center. J Am Geriatr Soc 2006 Jun; 54(6): 891-7.
25. Lachman ME, Howland J, Tennstedt S et al.: Fear of falling and activity restriction: the Survey of Activites and Fear of Falling in the Elderly (SAFE). J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci 1998; 53: P43-P50.
26. Iglesias CP, Manca A, Torgerson DJ: The health-related quality of life and cost implications of falls in elderly women. Osteoporos Int 2009 Jun; 20(6): 869-78. Epub 2008 Oct 10.
27. Marcinowska-Suchowierska E, Walicka M, Tałałaj M et al.: Niedobory witaminy D – narastający problem społeczny. Family medicine and Primary Care Review 2009; 11(3): 691-698.
28. Holic F, Siris EC, Binkley N et al.: Prevalence od vitamin D inadequacy among Postmenopausal North American Women Receiving Osteoporosis Therapy. J Clin Endocrinol Metab 2005; 90: 3215-3224.
29. Nemerovsky CW, Dorsch MP, Simpson RU et al.: Vitamin D and cardiovascular disease. Pharmacotherapy 2009; 29(6): 691-708.
30. Annweiler C, Schott AM, Berrut G et al.: Vitamin D-related changes in physical performance: a systematic review. J Nutr Health Aging 2009; 13: 893-898.
31. Ziambaras K, Dagogo-Jack S: Reversible muscle weakness in patients with vitamin D deficiency. West J Med 1997; 167: 435-439.
32. Skaria J, Katiyar BC, Srivastava TP et al.: Myopathy and neuropathy associated with osteomalacia. Acta Neurol Scand 1975; 51: 37-58.
33. Mastaglia FL, Ojeda VJ, Sarnat HB et al.: Myopathies associated with hypothyroidism: a review based upon 13 cases. Aust N Z J Med 1988; 18: 799-806.
34. Glerup H, Mikkelsen K, Poulsen L et al.: Hypovitaminosis D myopathy without biochemical signs of osteomalacic bone involvement. Calcif Tissue Int 2000; 6: 419-424.
35. Pfeifer M, Begerow B, Minne HW: Vitamin D and muscle function. Osteoporos Int 2002; 13: 187-194.
36. Janssen HC, Samson MM, Verhaar HJ: Vitamin D deficiency, muscle function, and falls in elderly people. Am J Clin Nutr 2002; 75: 611-615.
37. Tang BM, Eslick GD, Nowson C et al.: Use of Calcium Or calcium in combination with vitamin D supplementation to prevent fractures and bone loss in people aged 50 years and older: a meta-analysis. Lancet 2007; 370: 657-666.
38. Montero-Odasso M, Duque G: Vitamin D in the aging musculoskeletal system: an authentic strength preserving hormone. Mol Aspect Med 2005; 26: 203-219.
39. Falkenstein E, Tillmann HC, Christ M et al.: Multiple actions of steroid hormones–a focus on rapid, nongenomic effects. Pharmacol Rev 2000; 52: 513-556.
40. Bischoff HA, Stahelin HB, Urscheler N et al.: Muscle strength in the elderly: its relation to vitamin D metabolites. Arch Phys Med Rehabil 1999; 80: 54-58.
41. Annweiler C, Schott-Petelaz AM, Berrut G et al.: Vitamin D deficiency-related quadriceps weakness: results of the Epidemiologie De l’Osteoporose cohort. J Am Geriatr Soc 2009; 57: 368-369.
42. Annweiler C, Beauchet O, Berrut G et al.: Is there an association between serum 25-hydroxyvitamin D concentration and muscle strength among older women? Results from baseline assessment of the EPIDOS study. J Nutr Health Aging 2009; 13: 90-95.
43. Dhesi JK, Jackson SH, Bearne LM et al.: Vitamin D supplementation improves neuromuscular function in older people who fall. Age Ageing 2004; 33: 589-595.
44. Stein MS, Wark JD, Scherer SC et al.: Falls relate to vitamin D and parathyroid hormone in an Australian nursing home and hostel. J Am Geriatr Soc 1999; 47: 1195-1201.
45. Gloth MF, Tobin JD: Vitamin D deficiency in older people. J Am Geriatr Soc 1995; 43: 822-828.
46. Thomas MK, Lloyd-Jones MD, Thadhadi RI et al.: Hypovitaminosis D in medical inpatients. N Engl J Med 1998; 338: 777-783.
47. Snijder MB, van Schoor NM, Pluijm SM et al.: Vitamin D status in relation to one-year risk of recurrent falling in older men and women. J Clin Endocrinol Metab 2006; 91(8): 2980-2985.
48. Bischoff-Ferrari HA, Dawson-Hughes B, Staehelin HB et al.: Fall prevention with supplemental and active forms of vitamin D: a meta-analysis of randomised controlled trials. BMJ 2009; 339: b3692.
49. Bischoff-Ferrari HA, Dawson-Hughes B, Willet WC et al.: Effect of vitamin D on falls. JAMA 2004; 291: 1999-2006.
50. Avenell A, Gillespie WJ, Gillespie LD et al.: Vitamin D and vitamin D analogues for preventing fractures associated with involutional and post-menopausal osteoporosis. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009; 2: CD000227.
51. Bischoff-Ferrari HA, Willett WC, Wong JB et al.: Fracture prevention with vitamin D supplementation: a Meta-analysis of randomized controlled trials. JAMA 2005; 293: 2257-2264.
52. Lips P, Graafmans WC, Ooms ME et al.: Vitamin D supplementation and fracture incidence in elderly woman persons. Ann Intern Med 1996; 124: 400. 21.
53. Mayer HE, Smedshaug GB, Kvaavik E et al.: Can vitamin D supplementation reduce the risk of fracture in the elderly. A randomized controlled trial. J Bone Miner Res 2002; 17(4): 709-715.
otrzymano: 2012-02-17
zaakceptowano do druku: 2012-03-15

Adres do korespondencji:
*Edward Czerwiński
Zakład Chorób Kości i Stawów Collegium Medicum UJ
ul. Kopernika 32, 31-501 Kraków
e-mail: kumorek@kcm.pl

Postępy Nauk Medycznych 3/2012
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych
Powrót na górę strony

Pozostałe artykuły z numeru 3/2012: