© Borgis - Medycyna Rodzinna 4/2012, s. 75-77
*Iwona Wrześniewska-Wal
Dowody w cywilnym „procesie medycznym”
Evidences in civilian „medical process”
Zakład Ekonomiki, Prawa i Zarządzania, Szkoła Zdrowia Publicznego, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Kierownik Zakładu: dr hab. Dorota Cianciara
Summary
Article presents the characteristics of evidences in medical processes. It also discusses the possible positions of the doctor in the process.
WSTĘP
Sądy cywilne coraz częściej wydają wyroki dotyczące wysokich kwot zadośćuczynienia i odszkodowania z tytułu szkód medycznych. Systematycznie zwiększa się liczba procesów odszkodowawczych, a długoletnie postępowanie sądowe nie zawsze kończy się pozytywnym rozstrzygnięciem dla powoda (tj. lekarza). Wzrost procesów medycznych jest zjawiskiem nie tylko polskim. Wynika to z faktu, że coraz więcej pacjentów jest świadomych swych praw i podejmuje próby ich dochodzenia (1).
W tych procesach niezwykle istotne jest postępowanie dowodowe, gdzie inicjatywa dowodowa, czyli przedstawienie dowodów, należy do stron (powoda i pozwanego). Oznacza to, że pacjent, który domaga się odszkodowania, podczas procesu musi wskazać na podstawy prawne, które jego zdaniem naruszył lekarz, oraz przedstawić dowody na naruszenie tych reguł.
POSTĘPOWANIE DOWODOWE
Czym zatem jest dowód? Jest to informacja mająca swoje oparcie w rzeczywistości. Przedmiotem dowodu (a więc informacji zgłaszanej sądowi przez stronę) mogą być tylko fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy – art. 227 Kodeksu postępowania cywilnego (2). Przedstawienie tych faktów, czyli zgromadzenie materiału dowodowego, należy do stron, ale ocena jego przydatności należy do sądu. Odbywa się to w postępowaniu dowodowym, które toczy się przed sądem orzekającym w danej sprawie.
Sąd dopuszcza dowody zgłoszone przez strony w drodze postanowienia dowodowego, w którym oznacza: fakty podlegające stwierdzeniu (tezy dowodowe), środek dowodowy i, stosownie do okoliczności, sędziego lub sąd, który ma dowód przeprowadzić, a ponadto, jeżeli to jest możliwe, termin i miejsce przeprowadzenia dowodu. Precyzyjne oznaczenie przez sąd tezy dowodowej posiada dla procesu niezwykle istotne znaczenie, dlatego sąd nie jest związany swym postanowieniem dowodowym i może je stosownie do okoliczności uchylić lub zmienić (jednak kontroluje to sąd drugiej instancji, bo w apelacji każda ze stron może kwestionować postanowienie dowodowe sądu). Ponadto sąd orzekający może zarządzić powtórzenie lub uzupełnienie postępowania dowodowego.
Obowiązek przedstawienia przez strony dowodów wiąże się z rozkładem ciężaru dowodu. To właśnie rozłożenie ciężaru dowodu odpowiada na pytanie, która strona i jakie fakty ma udowodnić. Według ogólnej zasady przyjętej w art. 6 Kodeksu cywilnego (3), ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne (W niektórych wypadkach prawo cywilne ustanawia inny rozkład ciężaru dowodu (np. w przypadku naruszenia dóbr osobistych jest domniemanie bezprawności – art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego)). W tej sytuacji to pacjenta (czyli powoda) obciąża wykazanie faktów, które uzasadniają jego roszczenie (np. odszkodowanie w związku ze szkodą jakiej doznał w wyniku błędnej diagnozy). Natomiast lekarz (czyli pozwany) ma przedstawić fakty niweczące to roszczenie (np. wyniki badań laboratoryjnych potwierdzających prawidłowość diagnozy).
Za słuszne należy uznać, aby strony nie musiały dowodzić faktów powszechnie znanych każdemu przeciętnie wykształconemu, rozsądnemu człowiekowi np. ważne daty historyczne, zjawiska przyrodnicze czy procesy ekonomiczne. Podobnie fakty znane sądowi z urzędu, np. wyroki innych sądów. Nie wymagają również dowodu fakty przyznane przez stronę przeciwną, gdy przyznanie nie budzi wątpliwości co do zgodności ze stanem rzeczywistym. Ponadto, jeśli strona nie zaprzecza lub nie wypowiada się co do twierdzeń drugiej strony, sąd uznaje te fakty za prawdziwe, o ile nie przeczą temu wyniki całej rozprawy. Jest to tzw. przyznanie milczące, często spotykane w sytuacjach, gdy pozwany nie bierze lub nie chce brać udziału w sprawie i nie ustosunkował się do żądań pozwu.
DOWÓD Z URZĘDU
Nasz kodeks pozwala, aby sąd dopuścił dowód niewskazany przez strony. Jednak sąd powinien sporadycznie korzystać z tej możliwości. W każdym razie należy przyjąć, że jest to niedopuszczalne w sytuacji, kiedy strona jest reprezentowana przez profesjonalnych pełnomocników (adwokatów lub radców prawnych). Odmienne stanowisko podważa zasadę kontradyktoryjności (4).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Serwach M: Praktyczne szkolenie dla lekarzy z zakresu nowych praw i ubezpieczeń w ochronie zdrowia: Konferencja Health Project Management, Warszawa 4 luty 2012 r. 2. Ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U z 1964 r., Nr 43, poz. 296 z późn zm). 3. Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). 4. A. Zieliński: Postępowanie cywilne – kompendium. Warszawa 1996 r., s. 19 oraz 117-118. 5. Wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada1999 r. (I CKN 223/98, Wokanda 2000/3/7). 6. Wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r. (II UKN 246/98, OSNP 1999/20/664). 7. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943 ze zm.). 8. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.). 9. Wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 2004 r. (II CK 303/04, OSP 2005/11/131). 10. Marszałkowska-Krześ E: Postępowanie cywilne. Warszawa 2007, 85, 86. 11. Tymiński R: Ciężar dowodu w sprawach medycznych, czyli co komu należy udowodnić. Publikacje Polskiego Centrum Edukacji, www.prawomedyczne.com/index.php?option=com_content. 12. Janiszewska B: Praktyka sądowa w sprawach cywilnych o zakażenia szpitalne (dowodzenie przesłanek odpowiedzialności oraz roszczenia przysługujące pacjentowi). Materiały z Konferencji Naukowo-Szkoleniowej „Zakażenia szpitalne – aspekty prawne, ubezpieczeniowe i wizerunkowe”, Warszawa 26-27 luty 2009 r. 13. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 9 maja 2002 r. (ACa 221/02 z glosą aprobującą: M. Nestorowicza, Prawo i Medycyna nr 14 z 2004 r.). 14. Wyrok Sądu Apelacyjnego Krakowie z 9 lutego 2000 r. (IACa 69/00, Prawo i Medycyna, Nr 11 z 2002 r. ). 15. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 marca 1997 r. (I ACa 107/97, Wokanda nr 7/1998). 16. Dalkowska A: Roszczenia pacjenta – konsekwencje cywilnoprawne zakażeń. I Konferencja Bezpieczny Szpital, Warszawa 25 maj 2007 r. 17. Wyrok SN, Izba Cywilna z dnia 19 lutego 2004 r. (IV CK 82/2003) LexPolonica nr 365813, Lewandowska I, Rzeczpospolita z 29 lutego 2004 r., 50 str. C2. 18. Turek J: Biegły sądowy i jego czynności. Monitor Prawniczy 2007; 24. 19. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12 lutego 2009 r. (VI SA Wa 730/08. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
