Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 2/2016, s. 119-125
Katarzyna Gmerek1, 2, *Jadwiga Fabijańska-Mitek1
Zmiany zachodzące w krwinkach czerwonych przechowywanych w bankach krwi**
Alterations of red blood cells stored in blood banks
1Zakład Immunohematologii, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Zakładu: dr hab. med. Jadwiga Fabijańska-Mitek
2Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Warszawie
Kierownik Centrum: lek. med. Dariusz Piotrowski
Streszczenie
Erytrocyty jako jednostki koncentratu krwinek czerwonych przechowuje się w bankach krwi maksymalnie przez 42 dni. Niektóre statystyczne badania kliniczne sugerowały, że takie „stare” krwinki czerwone mogą być szkodliwe dla pacjentów, np. dla chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Krwinki czerwone podczas przechowywania tracą własności reologiczne i zdolność uwalniania tlenu, ponieważ spada stężenie ATP, 2,3-DPG i NO. Badacze oceniają zmiany biochemiczne zachodzące wewnątrz erytrocytów, w ich błonach komórkowych i w środowisku, w którym są przechowywane. Zwraca się uwagę na zmiany w krwinkach czerwonych przechowywanych w obecności leukocytów oraz filtrowanych. Prezentowana praca jest przeglądem licznych publikacji, w tym własnych badań dotyczących starzenia się krwinek czerwonych i możliwego znaczenia dla biorców krwi. Podczas przechowywania erytrocytów obserwowałyśmy zmiany niektórych cząstek błonowych związanych z adhezją, transportem tlenu, regulacją układu dopełniacza i procesem starzenia, takich jak: CD44, CD47, CD55, CD59, CD235a (stosując technikę cytometrii przepływowej) i swoistych antygenów z układów Rh, Kidd, Duffy, MNS (stosując aglutynacyjną technikę żelową).
Summary
The erythrocytes as units of packed RBCs are stored in blood banks for up to 42 days. Some statistical clinical trials suggested that such „old” RBCs may be harmful to patients, e.g. for these with acute coronary syndromes. RBCs during the storage period change their rheological properties and the ability of oxygen release since the concentration of ATP, 2,3-DPG and NO decreased. Researchers evaluate biochemical changes occurring within the erythrocytes, in their cell membranes and in the environment in which they are stored. They focus attention on the changes of RBCs stored with leukocytes and without them after leucoreduction. The present work is a review of numerous publications, including our own research on aging RBCs and the possible significance for blood recipients. We observed changes of some membrane molecules associated with adhesion, oxygen transport, complement regulation and senescent process during the storage period such as: CD44, CD47, CD55, CD59, CD235a (using flow cytometry technique) and specific antigens of Rh, Kidd, Duffy, MNS blood group systems (using gel agglutination technique).



Przechowywanie krwi
Biorcom krwi nie przetacza się krwi pełnej, tylko te składniki komórkowe – osocze lub preparaty osoczopochodne – które są im potrzebne. Stosuje się: koncentrat krwinek czerwonych (KKCz), koncentrat krwinek płytkowych (KKP) oraz świeżo mrożone osocze (ang. fresh frozen plasma – FFP), wyjątkowo koncentrat granulocytów (KG). Z osocza produkuje się albuminę, immunoglobuliny i czynniki krzepnięcia. Warunki przechowywania – różne dla poszczególnych składników – gwarantują ich wysoką jakość w maksymalnie długim czasie (1). Dla ustanowienia obowiązujących standardów, pozwalających na preparatykę krwi, czyli rozdział na poszczególne składniki, a potem ich przechowywanie, zasadnicze znaczenie miało zastosowanie pojemników z tworzyw sztucznych z roztworami konserwującymi i wzbogacającymi (1-3). Najczęściej stosowanym w transfuzjologii składnikiem krwi są krwinki czerwone. Jeżeli KKCz zostanie poddany procesowi filtracji, to uzyskuje się ubogoleukocytarny koncentrat krwinek czerwonych (UKKCz). KKCz przechowuje się w temperaturze 2-6oC maksymalnie przez 42 dni, a filtracja nie wpływa na długość czasu przechowywania. W Polsce koncentraty krwinek czerwonych uzyskuje się najczęściej po pobraniu krwi dawcy do pojemnika z płynem konserwującym CPD (cytrynian trójsodowy – antykoagulant, glukoza – składnik odżywczy, kwas cytrynowy – konserwant, dwuwodorofosforan sodowy – bufor), w zestawie zawierającym dodatkowy pojemnik z roztworem wzbogacającym. Dodaje się go do krwinek czerwonych po wirowaniu i oddzieleniu kożuszka leukocytarno-płytkowego oraz osocza do innych satelitarnych pojemników zestawu. W Polsce najczęściej stosuje się roztwór wzbogacający SAGM (sól – roztwór NaCl, adenina, glukoza i mannitol) (1). Można w nim przechowywać KKCz lub UKKCz przez 42 dni. Termin ten, podobnie jak inne, krótsze terminy w przypadku innych roztworów, ustalono na podstawie badań in vitro cech morfologicznych i biochemicznych krwinek czerwonych oraz in vivo, oceniając ich przeżycie po przetoczeniu zdrowym wolontariuszom. Przyjęto za wystarczające przeżycie 75% krwinek czerwonych w krążeniu biorcy po 24 godzinach od transfuzji (4, 5). Pomiaru dokonuje się podając krwinki autologiczne znakowane izotopem (pomiar promieniowania) albo krwinki allogeniczne różniące się od biorcy antygenem (pomiar metodą cytometrii przepływowej). Zastosowanie omówionych, przykładowych roztworów oraz pojemników z polichlorku winylu oraz tzw. plastyfikatorów, dodatkowo stabilizujących błony komórkowe erytrocytów, pozwoliło na rozdzielanie krwi pełnej na składniki komórkowe i osocze w systemie zamkniętym oraz automatyzację procesu preparatyki krwi (1, 6). Gospodarowanie krwią stało się bardziej efektywne w porównaniu z okresem, gdy stosowano krótsze terminy przechowywania, czyli 21 i 35 dni. Czterdziestodwudniowy terminu ważności KKCz zwiększa ich dostępność przy jednoczesnym ograniczeniu strat.
Ewentualne niekorzystne skutki przetaczania przechowywanych krwinek czerwonych
W ostatnich kilkunastu latach opublikowano prace kliniczne, w których przedstawiono wyniki sugerujące możliwość wystąpienia niepożądanych skutków transfuzji zależnych od czasu przechowywania KKCz i ilości zawartych w nim leukocytów. Najwięcej prac dotyczyło pacjentów oddziałów kardiologicznych, w tym chorych z ostrymi zespołami wieńcowymi. Są oni szczególnie wrażliwi na niedotlenienie, hemolizę, zaburzenia elektrolitowe, zaburzenia w układzie krzepnięcia oraz obecność czynników prozapalnych (7-10). Przeprowadzono liczne badania retrospektywne dotyczące setek, a nawet tysięcy chorych. Ich dane kliniczne poddano testom statystycznym i opisano niekorzystne objawy związane z transfuzjami (4, 11-14). Porównywano pacjentów w grupach, w których przetaczano lub nie przetaczano KKCz oraz w grupach, w których przetaczano UKKCz świeże i KKCz długo przechowywane. Zazwyczaj analizowano następujące parametry kliniczne: śmiertelność, długość hospitalizacji, zaburzenia krzepnięcia, niewydolność nerek, zakażenia łącznie z sepsą oraz ostre nieimmunologiczne poprzetoczeniowe uszkodzenie płuc (ang. transfusion-related acute lung injury – TRALI).
Zauważono, że powikłania występowały statystycznie częściej po przetoczeniu jednostek KKCz długo przechowywanych oraz niefiltrowanych, czyli niezubożonych w leukocyty. Sugerowano następujące przyczyny powikłań: 1) obecność cytokin uwalnianych z leukocytów, histaminy i innych bioaktywnych substancji, które mogą zainicjować proces zapalny, 2) obecność ziarnistości płytek krwi zwiększających krzepnięcie, 3) zaburzenia elektrolitowe, szczególnie nadmiar jonów potasu bezpośrednio oddziałujący na pracę serca, 4) zwiększenie powinowactwa erytrocytów do tlenu i zmniejszone uwalnianie go do tkanek, 5) upośledzenie wytwarzania oraz transportu tlenku azotu (NO) i tym samym jego udziału w rozszerzaniu naczyń włosowatych i dowozie tlenu do tkanek (15-19). Inne przyczyny mogły być istotne także dla innych grup pacjentów, a szczególnie dla chorych z obniżoną odpornością. Obserwowano większe ryzyko zakażeń prowadzących do wielonarządowych i śmiertelnych powikłań po transfuzjach długo przechowywanych KKCz (18-21). Większość drobnoustrojów nie przeżywa podczas przechowywania w niskiej temperaturze, są jednak gatunki bakterii, np. Serratia marcesans, Yersinia enterocolitica i Aeromonas sp., które stopniowo namnażają się w temperaturze lodówki. Obliczono, że z pojedynczej komórki po 27 dniach powstaje 108 komórek potomnych (4, 22). Dodatkowo hemoliza części przetoczonych krwinek czerwonych wpływa na zwiększenie stężenia żelaza, które działa stymulująco na wzrost bakterii (18). Dla zespołu różnych zmian w odpowiedzi odpornościowej wprowadzono pojęcie zależnej od przetoczeń immunomodulacji, określanej skrótem TRIM (ang. transfusion-related immunomodulation). Może się ona objawiać między innymi zwiększonym ryzykiem zakażeń pooperacyjnych, ale także stymulacją choroby nowotworowej, choć opinie w tym zakresie nie są jednoznaczne (11, 23).
Prowadzono też badania prospektywne, ale są one nieliczne (8, 24). Niektórzy autorzy ustalili 5. dzień jako termin, do którego krwinki czerwone można traktować jako „świeże”, inni 8., 10. lub 14. dzień (8, 24-26). Liczby dni, po których krwinki nazywano „starymi”, to 15., 20., 21., 28. lub 40.-42. dzień od pobrania (11, 14, 26). Autorzy publikacji wykazywali różnice w powikłaniach potransfuzyjnych po przetaczaniu takich erytrocytów.
Niektórzy autorzy wskazywali, że brak jest związku między okresem przechowywania krwinek czerwonych oraz obecnością leukocytów a stanem klinicznym pacjentów (27, 28). W pracy przeglądowej dotyczącej 103 publikacji prezentujących retrospektywne badania kliniczne podano w wątpliwość wyciągane w nich wnioski (29). Wykazano, że są liczne pułapki metodyczne w analizie tych badań. Zauważono też, że prace potwierdzające niekorzystny wpływ przetaczania „starych” KKCz na pacjentów, w stosunku do przetaczania „świeżych” UKKCz, dotyczyły przede wszystkim doniesień z Ameryki Północnej (USA, Kanada), co mogło się wiązać z innymi procedurami preparatyki, stosowaniem innych roztworów, plastyfikatorów itp. niż w Europie. Zasugerowano przeprowadzenie prospektywnych badań międzykontynentalnych.
Zmiany biochemiczne zachodzące w krwinkach czerwonych
Zespoły badawcze w różnych krajach poszukiwały zmian zachodzących w krwinkach czerwonych podczas ich starzenia się in vivo i ex vivo, badając materiał kliniczny i laboratoryjny oraz wykonując doświadczalne transfuzje u zwierząt (30). Poznano niektóre zmiany biochemiczne i czynnościowe zachodzące w koncentratach krwinek czerwonych podczas przechowywania i podzielono je na dwie grupy: 1) dotyczące erytrocytów, między innymi: obniżenie stężenia związków energetycznych ATP i 2,3-DPG (2,3-bifosfoglicerynian), tym samym zwiększenie powinowactwa hemoglobiny do tlenu; utlenianie białek związanych z błoną komórkową; wzrost niestabilności osmotycznej i hemolizy; powstawanie i usuwanie mikropęcherzyków oraz obniżenie zdolności erytrocytów do odkształcania; 2) związane ze środowiskiem, w którym erytrocyty są przechowywane, głównie: wzrost stężenia jonów wodoru, potasu, wapnia, żelaza, obecność mikropęcherzyków uwalnianych z erytrocytów, białek erytrocytarnych, lipidów, mleczanów, cytokin (31).
Związki energetyczne: ATP i 2,3-DPG
Obecność ATP odpowiada za aktywność metaboliczną krwinki czerwonej oraz warunkuje utrzymanie jej charakterystycznego dyskoidalnego, dwuwklęsłego kształtu oraz zdolności do wielokrotnego odkształcania się, czyli elastyczności niezbędnej do zachowania żywotności i pełnienia funkcji transportowych (32). Wysokie stężenie ATP pozwala zachować aktywność enzymu translokazy aminofosfolipidowej odpowiedzialnej za utrzymanie wewnątrz krwinki fosfatydyloseryny – związku, którego pojawienie się na powierzchni erytrocytu jest sygnałem do fagocytozy erytrocytu przez makrofagi. W czasie pobierania krwi stężenie ATP w krwince czerwonej wynosi zazwyczaj około 4 ±1 μM/g Hb. Wartość ta wzrasta do 5 ± 1 μM/g Hb w pierwszym tygodniu przechowywania, co jest związane ze spadkiem poziomu 2,3-DPG i następnie obniża się ze względu na pogorszenie warunków do syntezy ATP. Pod koniec szóstego tygodnia przechowywania w konwencjonalnych roztworach dla KKCz, stężenie ATP w krwinkach czerwonych wynosi tylko 1-3 μM/g Hb. Ponieważ związek ten bierze przede wszystkim udział w reinicjacji glikolizy, to jego stężenie w końcowym okresie przechowywania KKCz określa również szybkość odzyskiwania niektórych funkcji przetoczonych erytrocytów (33).
Związek 2,3-DPG powstaje w wyniku glikolizy beztlenowej w erytrocytach (17). Wiąże się specyficznie z hemoglobiną, obniżając jej powinowactwo do tlenu, a zwiększając zdolności uwalniania go w tkankach (przesunięcie krzywej dysocjacji w prawo). Powinowactwo do tlenu wzrasta, kiedy zawartość 2,3-DPG obniża się. W tych warunkach występuje trudniejsze uwalnianie tlenu w tkankach (przesunięcie krzywej dysocjacji w lewo). Stopniowe obniżanie się zdolności przenoszenia tlenu do tkanek przez krwinki przechowywane przez dłuższy czas w płynie konserwującym wynika głównie ze spadku stężenia 2,3-DPG (3, 7, 24). Obniża się ono w erytrocytach z około 15 do 1-2 μM/g Hb po 2-4 tygodniach przechowywania (33). Po godzinie od przetoczenia KKCz poziom 2,3-DPG w erytrocytach dawcy wynosi 25-30% poziomu w erytrocytach autologicznych biorcy, po dobie stanowi 50-70% tego poziomu, a jego całkowity odzysk może trwać nawet tydzień (15).
Na początku przechowywania pH w środowisku KKCz wynosi ok. 7,05 i po sześciu tygodniach obniża się do 6,4. Spadek pH jest szybszy w pierwszych tygodniach przechowywania. W ciągu sześciu tygodni powstaje około 8 mEq H+, które są w dużej mierze buforowane przez aminowe grupy lizyny hemoglobiny zawartej w erytrocytach. Około jednej czwartej powstającego kwasu węglowego ulega buforowaniu przez wodorowęglan, a powstający dwutlenek węgla dyfunduje z pojemnika (33). pH środowiska mniejsze niż 7,2 sprzyja rozpadowi 2,3-DPG, jednocześnie prowadząc do przestawienia produkcji ATP na inny szlak glikolizy z udziałem kinazy pirogronianowej. Konsekwencją jest utrzymujący się na początku przechowywania wzrost stężenia ATP (ale nie 2,3-DPG), który później obniża się. Metabolizm erytrocytów ulega ograniczeniu, a tempo zużycia glukozy spada poniżej 50% w porównaniu do świeżej krwi. Obowiązująca temperatura przechowywania KKCz 2-6oC obniża aktywność ATP-zależnej błonowej pompy sodowo-potasowej. Wynikiem tego jest wzrost stężenia K+ w środowisku przechowywania. Stężenie zewnątrzkomórkowego K+ w pojemniku z krwią wzrasta w tempie około 1 mEq/L/dzień. Po transfuzji stężenie jonów K+ w krwinkach może normalizować się nawet do 4 dni (29).
Znaczenie NO

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
Łętowska M (red.): Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania, obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi. MZ, IHiT, NCK, Warszawa 2014: 175-320.
Korsak J, Łętowska M (red.): Transfuzjologia kliniczna. α-medica press, Bielsko-Biała 2009.
Klein HG, Anstee DJ: Mollison’s Blood Transfusion in Clinical Medicine. 12th ed. John Wiley & Sons Ltd, Chicester UK 2014: 22-52, 611-659.
Zimrin AB, Hess JR: Current issues relating to the transfusion of stored red blood cells. Vox Sang 2009; 96: 93-103.
Pavenski K, Saidenberg E, Lovoie M et al.: Red blood cell storage lesions and related transfusion issues: a Canadian blood services research and development symposium. Transfusion Med Rev 2012; 26: 68-84.
Dumont LJ, Baker S, Dumont DF et al.: Exploratory in vitro study of red blood cell storage containers formulated with an alternative plasticizer. Transfusion 2012; 52: 1439-1445.
Alexander KP, Chen AY, Wang TY et al.: Transfusion practice and outcomes in non-ST-segment elevation acute coronary syndromes. Am Heart J 2008; 155: 1047-1053.
Steiner ME, Assmann SF, Levy JH et al.: Addressing the question of the effect of RBC storage on clinical outcomes: the red cell storage duration study. Transfus Apher Sci 2010; 43: 107-116.
Tinmouth A, Fergusson D, Yee ICh, Hebert PC: Clinical consequences of red cell storage in the critically ill. Transfusion 2006; 46: 2014-2027.
Vamvakas EC, Carven JH: Length of storage of transfused red cells and postoperative morbidity in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery. Transfusion 2002; 40: 101-109.
Corwin HL: Blood transfusion. First, do not harm! Chest 1999; 116: 1149 -1150.
Raat NJH, Berends F, Verhoeven J et al.: The age of stored red blood cell concentrates at the time of transfusion. Transfus Med 2005; 15: 419-423.
Singla I, Zahid M, Good ChB et al.: Impact of blood transfusions in patients presenting with anemia and suspected acute coronary syndrome. Am J Cardiol 2007; 99: 1119-1121.
Robinson SD, Janssen Ch, Fretz EB et al.: Red blood cell storage duration and mortality in patients undergoing percutaneous coronary intervention. Am Heart J 2010; 159: 876-881.
Hamasaki N, Yamamoto M: Red blood cell function and blood storage. Vox Sang 2000; 79: 191-197.
Annis AM, Sparrow RL: Storage duration and white blood cell content of red blood cell (RBC) products increases adhesion of stored RBCs to endothelium under flow contitions. Transfusion 2006: 46: 1561-1567.
De Rosa MC, Carelli Alinovi C, Galtieri A et al.: The plasma membrane of erythrocytes plays a fundamental role in the transport of oxygen, carbon dioxide and nitric oxide and in the maintenance of the reduced state of the heme iron. Gene 2007; 398: 162-171.
Hod EA, Zhang N, Sokol SA et al.: Transfusion of red blood cells after prolonged storage produces harmful effects that are mediated by iron and inflammation. Blood 2010; 115: 4284-4292.
Yetik-Anacak G, Catravas JD: Nitric oxide and the endothelium: history and impact on cardiovascular disease. Vasc Pharmacol 2006; 45: 268-276.
Bilgin YM, van de Watering LMG, Eijsman L et al.: Is increased mortality associated with post-operative infections after leukocytes containing red blood cell transfusions in cardiac surgery? An extended analysis. Transfusion Med 2007; 17: 304-311.
Vamvakas EC, Carven JH: Transfusion and postoperative pneumonia in coronary artery bypass graft surgery: effect of the length of storage of transfused red cells. Transfusion 2002; 39: 701-710.
Brecher ME, Hay SN: Bacterial contamination of blood components. Clin Microbiol Rev 2005; 18: 195-204.
Sparrow RL: Red blood cell storage and transfusion-related immunomodulation. Blood Transfus 2010; S3: 26-30.
Benjamin RJ: Evidence-based transfusion: young versus old blood as a case study. ISBT Science Series 2009; 4: 323-328.
Hebert PC, Chin-Yee I, Fergusson D et al.: A pilot trial evaluating the clinical effects of prolonged storage of red cells. Anesth Analg 2005; 100: 1433-1438.
Kiraly LN, Underwood S, Differding JA et al.: Transfusion of aged packed red blood cells results in decreased tissue oxygenation in critically injured trauma patients. JTrauma 2009; 67: 29-32.
Klein HG: How safe is blood, really? Biologicals 2010; 38: 100-104.
van de Watering LMG: Clinical effects of transfusing older red cell concentrates: un updated overview. ISBT Science Series 2012; 7: 235-237.
van de Watering L: Red cell storage and prognosis. Vox Sang 2011; 100: 36-45.
Relevy H, Koshkaryev A, Manny N et al.: Blood banking-induced alterations of red blood cell flow properties. Transfusion 2008; 48: 136-146.
Aubron C, Nichol A, Cooper DJ et al.: Age of red blood cells and transfusion in critically ill patients. Ann Intensive Care 2013; 3: 2-11.
Karger R, Lukow Ch, Kretschmer V: Deformability of red blood cells and correlation with ATP content during storage as leukocyte-depleted whole blood. Transfus Med Hemother 2012; 39: 277-282.
Hess JR: Measures of stored red blood cell quality. Vox Sang 2014; 107: 1-9.
Chaudhary R, Katharia R: Oxidative injury as contributory factor for red cells storage lesion during twenty eight days of storage. Blood Transfus 2012; 10: 59-62.
Rifkind JM, Nagababu E: Hemoglobin redox reactions and red blood cell aging. Antioxid Redox Signal 2013; 18: 2274-2283.
Kim-Shapiro DB, Lee J, Gladwin MT: Storage lesion: role of red blood cell breakdown. Transfusion 2011; 51: 844-851.
Bennett-Guerrero E, Veldman TH, Doctor A et al.: Evolution of adverse changes in stored RBCs. PNAS 2007; 104: 17063-17068.
Liu Ch, Liu X, Janes J et al.: Mechanism of faster NO scavenging by older stored red blood cells. Redox Biol 2014; 2: 211-219.
Kriebardis AG, Antonelou MH, Stamoulis KE et al.: RBC-derived vesicles during storage: ultrastructure, protein composition, oxidation, and signaling components. Transfusion 2008; 48: 1943-1953.
Lutz HU, Bogdanova A: Mechanisms tagging senescent red blood cells for clearance in healthy humans. Frontiers in Physiology 2013; 4: 1-15.
Arashiki N, Kimata N, Manno S et al.: Membrane peroxidation and methemoglobin formation are both necessary for band 3 clustering: mechanistic insights into human erythrocyte senescence. Biochemistry 2013; 52: 5760-5769.
Dinkla S, Novotny VMJ, Joosten I et al.: Storage-induced changes in erythrocyte membrane proteins promote recognition by autoantibodies. PLoS One 2012; 7: 1-9.
Bratosin D, Leszczynski S, Sartiaux C et al.: Improved storage of erythrocytes by prior leukodepletion: flow cytometric evaluation of stored erythrocytes. Comm Clin Cytometry 2001; 46: 351-356.
Mangalmurti NS, Chatterjee S, Cheng G et al.: Advanced glycation end products on stored red blood cells increase endothelial reactive oxygen species generation through interaction with receptor for advanced glycation end products. Transfusion 2010; 50: 2353-2361.
Anniss AM, Sparrow RL: Variable adhesion of different red blood cell products to activated vascular endothelium under flow conditions. Am J Hematol 2007; 82: 439-445.
Silliman CC, Moore EE, Kelher MR et al.: Identification of lipids that accumulate during the routine storage of prestorage leukoreduced red blood cells and cause acute lung injury. Transfusion 2011; 51: 2549-2554.
Carton J-P: Blood groups: genetics and physiology. ISBT Science Series 2010; 5: 27-45.
Sparrow RL, Healey G, Patton KA et al.: Red blood cell age determines the impact of storage and leukocyte burden on cell adhesion molecules, glycophorin A and the release of annexin V. Transfus Apher Sci 2006; 34: 15-23.
Daniels G: Function of red cel surface protein. Vox Sang 2007; 93: 331-340.
Bruce LJ, Beckman R, Ribeiro ML et al.: A band 3-based macrocomplex of integral abd peripheral proteins in the RBC membrane. Blood 2003; 101: 4180-4188.
de Isla NG, Riquelme BD, Rasia RJ et al.: Quantification of glycophorin A and glycophorin B on normal human RBCs by flow cytometry. Transfusion 2003; 43: 1145-1152.
Anstee DJ: The functional importance of blood group-active molecules in human red blood cells. Vox Sang 2011; 100: 140-149.
Oldenborg PA: CD47: a cell surface glycoprotein which regulates multiple functions of hematopoietic cells in health and disease. ISRN Hematology 2013: 614-619.
van Bruggen R: CD47 functions as a removal marker on aged erythrocytes. ISBT Science Series 2013; 8: 153-156.
Gmerek K, Fabijanska-Mitek J, Loniewska-Lwowska A: Impact of red blond cell storage under the blond bank conditions on their reactivity with autoantibodies. Centr Eur J Immunol 2012; 37: 243-246.
Gmerek K, Stachurska A, Fabijanska-Mitek J: Expression levels of CD47 on red blood cells during their storage in blood bank. Centr Eur J Immunol 2013; 38: 187-189.
otrzymano: 2016-01-04
zaakceptowano do druku: 2016-01-29

Adres do korespondencji:
*Jadwiga Fabijańska-Mitek
Zakład Immunohematologii CMKP
ul. Marymoncka 99/103, 01-813 Warszawa
tel. +48 (22) 569-38-20
fax +48 (22) 569-38-29
immunohematologia@cmkp.edu.pl

Postępy Nauk Medycznych 2/2016
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych