Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 3/2017, s. 144-147
*Agnieszka Skowyra, Iwona Grabska-Liberek, Urszula Stachowska, Irmina Jankowska-Lech, Piotr Tesla
Rola kwasu α-liponowego i γ-linolenowego w jaskrze
The role of the α-lipoic and γ-linolenic acids in glaucoma
Klinika Okulistyki, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. W. Orłowskiego, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Iwona Grabska-Liberek
Streszczenie
Jaskra jest grupą schorzeń, której terapia przysparza w dalszy ciągu wiele trudności. Stąd konieczność poszukiwania nowych metod jej leczenia oraz prewencji. Badania ostatnich lat ukazały istotną rolę stresu oksydacyjnego w jej patogenezie. Kwas α-liponowy jest zaś znanym związkiem o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Kwas γ-linolenowy stanowi substrat do wytwarzania wielu biologicznie czynnych substancji w organizmie człowieka. Artykuł przedstawia aktualny przegląd piśmiennictwa dotyczący tych związków i roli, jaką mogą odgrywać w jaskrze.
Summary
Glaucoma is a group of diseases whose treatment continues to cause many difficulties. Hence there is a need to search for new methods of treatment and prevention. Recent studies have shown the important role of oxidative stress in the pathogenesis of glaucoma. γ-lipoic acid is a known compound with strong antioxidant properties. α-linolenic acid is the starting material for the preparation of many biologically active substances in the human body.
This article presents a review of current literature concerning such compounds, and the role they can play in glaucoma.



Wstęp
Jaskra jest grupą schorzeń, w której dochodzi do stopniowego i postępującego uszkodzenia komórek zwojowych siatkówki i ich aksonów w obrębie tarczy nerwu wzrokowego (1). Przez lata utożsamiana była z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym (ang. intraocular pressure – IOP), będącym najważniejszym czynnikiem ryzyka jaskry pierwotnej otwartego kąta (JPOK) (2). Wieloletnie obserwacje pacjentów z jaskrą pokazały jednak, że nie wszyscy chorzy mają podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, a także nie u wszystkich dochodzi do poprawy stanu klinicznego po jego obniżeniu. Co więcej, niektóre osoby z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym nigdy tej choroby nie rozwiną (3). Stąd wiadomo, że parametr ten nie jest jedynym czynnikiem mającym wpływ na zachorowanie. Badania naukowe nad mechanizmami prowadzącymi do neuropatii jaskrowej ukazały istotną rolę stresu oksydacyjnego w jej patogenezie (4, 5).
Stres oksydacyjny definiuje się jako zaburzenie komórkowej równowagi prooksydacyjno-antyoksydacyjnej w kierunku reakcji utleniania, przebiegające z udziałem reaktywnych form tlenu (RFT) (6). Mitochondria zaś są miejscem, gdzie zachodzą procesy oddychania komórkowego. Udowodniono, że u pacjentów z jaskrą dochodzi do ich dysfunkcji, co prowadzi do nadmiernej produkcji RFT i nasilenia stresu oksydacyjnego (7, 8). Generowaniu RFT sprzyja fakt, że siatkówka należy do tkanek o największym metabolizmie tlenowym. Zwiększona ilość reaktywnych form tlenu może uszkadzać okoliczne tkanki. Nerw wzrokowy, będąc częścią tkanki nerwowej, jest szczególnie podatny na to uszkodzenie w porównaniu do innych narządów organizmu ludzkiego (9). W świetle tych badań szczególnie obiecujące wydaje się być stosowanie w prewencji bądź leczeniu jaskry preparatów o właściwościach antyoksydacyjnych.
Kwas α-liponowy będąc silnym antyoksydantem, posiada udowodnione skuteczne działanie w leczeniu retinopatii i neuropatii cukrzycowej oraz schorzeń neurologicznych, w których stres oksydacyjny odgrywa główną rolę (10-12). Kwas γ-linolenowy, mimo że nie jest antyoksydantem, stanowi substrat do wytwarzania wielu biologicznie czynnych eikozanoidów i z tego wynika szereg jego dobroczynnych właściwości.
W tym opracowaniu omawiamy dwa związki: kwas α-liponowy oraz kwas γ-linolenowy – ich budowę, właściwości chemiczne i biologiczne oraz rolę, jaką mogą odgrywać w prewencji i farmakoterapii jaskry.
Artykuł zawiera aktualny przegląd piśmiennictwa dotyczący dwóch wyżej wymienionych związków chemicznych i ich roli w jaskrze.
Kwas α-liponowy – właściwości związku i mechanizm działania w jaskrze
Kwas α-liponowy (kwas 6,8-ditiooktanowy, ang. alpha-lipoic acid – ALA) jest ośmiowęglowym nasyconym kwasem tłuszczowym o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. To krystaliczna jasnożółta substancja o temperaturze topnienia 47,5°C. Kwas ten, dzięki swojej budowie chemicznej – obecności niepolarnego łańcucha alifatycznego oraz grupy karboksylowej – łatwo rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych oraz dużo słabiej w wodzie (13). Na początku uważano, że jest witaminą – czyli substancją, której organizm ludzki nie potrafi syntezować. Z czasem badania pokazały, że rośliny, zwierzęta i człowiek mogą ją jednak wytwarzać (14). Drugim źródłem kwasu liponowego, oprócz syntezy de novo, jest pokarm. Najwięcej zawierają go podroby i zielone warzywa: szpinak i brokuły (15). Zawartość ALA w pożywieniu nie jest jednak wystarczająca, aby uzyskać jego skuteczne terapeutycznie stężenie we krwi. Można je natomiast osiągnąć dzięki dobrej przyswajalności, stosują syntetyczny kwas (16). Kwas liponowy, dzięki intensywnemu metabolizmowi w wątrobie, jest szybko usuwany z krwiobiegu, a jego metabolity wydalane są z moczem. Zbadano, że okres półtrwania związku wynosi około 30 minut (17). Wyżej wymienione właściwości sprawiają, że związek ten jest bezpieczny w stosowaniu i praktycznie pozbawiony poważnych skutków ubocznych. Dodatkową jego zaletą jest umiejętność przekraczania bariery krew-mózg (18).
ALA posiada również zdolność wiązania metali ciężkich, między innymi: manganu, miedzi, cynku oraz ołowiu oraz wspomaga regenerację innych antyoksydantów, takich jak glutation, oraz witamin C i E (19, 20).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Quigley HA: Neuronal death in glaucoma. Prog Retin Eye Res 1999; 18: 39-57.
2. Anderson DR: Glaucoma: the damage caused by pressure. XLVI Edward Jackson memorial lecture. Am J Ophthalmol 1989; 108(5): 485-495.
3. Weinreb RN, Khaw PT: Primary open-angle glaucoma. Lancet 2004; 363: 1711-1720.
4. Moreno MC, Campanelli J, Sande P et al.: Retinal oxidative stress induced by high intraocular pressure. Free Radic Biol Med 2004; 37: 803-812.
5. Tezel G, Yang X, Cai J: Proteomic identification of oxidatively modified retinal proteins in a chronic pressure-induced rat model of glaucoma. Invest Ophthalmol Vis Sci 2005; 46: 3177-3187.
6. Bartosz G: Druga twarz tlenu. Wolne rodniki w przyrodzie. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
7. Jezek P, Hlavatá L: Mitochondria in homeostasis of reactive oxygen species in cell, tissues, and organism. Int J Biochem Cell Biol 2005; 37: 2478-2503.
8. Abu-Amero KK, Morales J, Bosley TM: Mitochondrial abnormalities in patients with primary open-angle glaucoma. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006; 47: 2533-2542.
9. Markesbery WR:The role of oxidative stress in Alzheimer disease. Arch Neurol 1999; 56: 1449-1452.
10. Roberts R, Luan H, Berkowitz BA: Alpha-lipoic acid corrects late-phase supernormal retinal oxygenation response in experimental diabetic retinopathy. Invest Ophthalmol Vis Sci 2006; 47: 4077-4082.
11. Berkowitz BA, Roberts R, Stemmler A et al.: Impaired apparention demand in experimental diabetic retinopathy: correction by lipoic Acid. Invest Ophthalmol Vis Sci 2007; 48: 4753-4758.
12. Maczurek A, Hager K, Kenklies M et al.: Lipoic acid as an anti-inflammatory and neuroprotective treatment for Alzheimer’s disease. Adv Drug Deliv Rev 2008; 60: 1463-1470.
13. Malińska D, Winiarska K: Kwas liponowy – charakterystyka i zastosowanie w terapii. Postepy Hig Med Dosw 2005; 59: 535-543.
14. Packer L, Kraemer K, Rimbach G: Molecular aspects of lipoic acid in the prevention of diabetes complications. Nutrition 2001; 17(10): 888-895.
15. Lodge JK, Youn HD, Handelman GJ: Natural sources of lipoic acid: determination of lipoyllysine released from protease-digested tissues by high performance liquid chromatography incorporating electrochemical detection. J Appl Nutr 1997; 49: 3-11.
16. Biewenga GP, Haenen GR, Bast A: The pharmacology of the antioxidant lipoic acid. Gen Pharmacol 1997; 29: 315-331.
17. Teichert J, Kern J, Tritschler HJ et al.: Investigations on the pharmacokinetics of alpha-lipoic acid in healthy volunteers. Int J Clin Pharmacol Ther 1998; 36: 625-628.
18. Packer L, Tritschler HJ, Wessel K: Neuroprotection by the metabolic antioxidant alpha-lipoic acid. Free Radic Biol Med 1997; 22: 359-378.
19. Lu C, Liu Y: Interactions of lipoic acid radical cations with vitamins C and E analogue and hydroxycinnamic acid derivatives. Arch Biochem Biophys 2002; 406: 78-84.
20. Sigel H, Prijs B, McCormick DB, Shih JC: Stability and structure of binary and ternary complexes of alpha-lipoate and lipoate derivatives with Mn2+, Cu2+, and Zn2+ in solution. Arch Biochem Biophys 1978; 187: 208-214.
21. Takaoka M, Kobayashi Y, Yuba M et al.: Effects of alpha-lipoic acid on deoxycorticosterone acetate-salt-induced hypertension in rats. Eur J Pharmacol 2001; 424: 121-129.
22. Coombes JS, Powers SK, Hamilton KL et al.: Improved cardiac performance after ischemia in aged rats supplemented with vitamin E and alpha-lipoic acid. Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 2000; 279: 2149-2155.
23. Muller C, Dunschede F, Koch E et al.: Alphalipoic acid reconditioning reduces ischemia-reperfusion injury of the rat liver via the PI3-kinase/Akt pathway. Am J Physiol Gastrointest Liver Physiol 2003; 285: 769-778.
24. Cao X, Phillis JW: The free radical scavenger, alpha-lipoic acid, protects against cerebral ischemia-reperfusion injury in gerbils. Free Radic Res 1995; 23: 365-370.
25. Chidlow G, Schmidt KG, Wood JP et al.: Alpha-lipoic acid protects the retina against ischemia-reperfusion. Neuropharmacology 2002; 43: 1015-1025.
26. Chan DC: Mitochondria: dynamic organelles in disease, ageing, and development. Cell 2006; 125: 1241-1252.
27. Osborne NN: Pathogenesis of ganglion “cell death” in glaucoma and neuroprotection: focus on ganglion cell axonal mitochondria. Prog Brain Res 2008; 173: 339-352.
28. Valencia A, Rajadurai A, Carle AB, Kochevar IE: 7-Dehydrocholesterol enhances ultraviolet A-induced oxidative stress in keratinocytes: roles of NADPH oxidase, mitochondria, and lipid rafts. Free Radic Biol Med 2006; 41: 1704-1718.
29. Tezel G: Oxidative stress in glaucomatous neurodegeneration: mechanisms and consequences. Prog Retin Eye Res 2006; 25: 490-513.
30. Hornych A, Oravec S, Girault F et al.: The effect of gamma-linolenic acid on plasma and membrane lipids and renal prostaglandins synthesis in older subjects. Bratisl Lek Listy 2002; 103: 101-107.
31. Das UN: Essential fatty acids and their metabolites in the context of hypertension. Hypertens Res 2010; 33: 782-785.
32. Lands WE, Morris A, Libelt B: Quantitative effects of dietary polyunsaturated fats on the composition of fatty acids in rat tissues. Lipids 1990; 25: 505-516.
33. Zatonski W, Campos H, Willett W: Rapid declines in coronary heart disease mortality in Eastern Europe are associated with increased consumption of oils rich in alpha-linolenic acid. Eur J Epidemiol 2008; 23: 3-10.
34. Horrobin DF: Gamma-linolenic acid. Rev Contemp Physiol 1990; 1: 1-41.
35. Diraman H, Koru E, Dibeklioglu H: Fatty acids profile of Spirulina platensis used as a food supplement. Isr J Aquacult Bamid 2009; 61: 134-142.
36. Jakubowski A, Żołnierz-Piotrowska M, Grześkiewicz S: Poszukiwania surowców mogących być źródłem olejów zawierających kwas g-linolenowy (GLA; C18:3Δ 6,9,12). Tłuszcze Jadalne 1990; XXVIII(3): 15-19.
37. Flammer J, Orgul S, Costa VP et al.: The impact of ocular blood flow in glaucoma. Prog Retin Eye Res 2002; 21: 359-393.
38. Aragona P, Bucolo C, Spinella R et al.: Systemic omega-6 essential fatty acids treatment and PGE1 tear content in Sjögren’s syndrome patients. Invest Ophthalmol Vis Sci 2005; 46: 4474-4479.
39. Barabino S, Rolando M, Camicione P et al.: Systemic linoleic and g-linolenic acid therapy in dry-eye syndrome with an inflammatory component. Cornea 2003; 22: 97-101.
40. Sharma AK, Raj H, Pandita A et al.: Gamma linolenic acid in dry eye. JK Science 2006; 8: 24-27.
41. Packer L, Witt EH, Tritschler H: Alpha-lipoic acid as a biological antioxidant. Free Radic Biol Med 1995; 19: 227-250.
otrzymano: 2017-02-08
zaakceptowano do druku: 2017-02-28

Adres do korespondencji:
*Agnieszka Skowyra
Klinika Okulistyki CMKP SPSK im. prof. W. Orłowskiego
ul. Czerniakowska 231, 00-416 Warszawa
tel +48 (22) 584-11-85
fax. +48 (22) 629-71-09
a.skowyra21@gmail.com

Postępy Nauk Medycznych 3/2017
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych