Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2017, s. 143-147
Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz, Anna Posadzy-Małaczyńska
Wskaźnik kostka-ramię (ABI) jako podstawowe narzędzie w ocenie tętnic obwodowych oraz ryzyka sercowo-naczyniowego w praktyce lekarza rodzinnego
Ankle-brachial index (ABI) as a basic tool in the evaluation of peripheral arteries and cardiovascular risk in general practice
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
Summary
Atherosclerosis is a chronic disease of the elastic and large muscle arteries. Atherosclerosis of the aorta and arteries come from it leading to the ischaemia of the tissues and organs. In about 95% of cases atherosclerosis is the cause of peripheral artery disease. Thanks to the technological progress that has been made in imaging diagnostic in recent years, the significance of non-invasive peripheral vascular examinations has increased considerably. At present, an integral part of any angiography study is the evaluation of the ankle-brachial index using a Constant Wave (CW) Doppler. ABI is a simple, cheap and non-invasive tool well correlated with the degree of peripheral artery disease (PAD), its angiographic progression and clinical symptoms. The ankle-brachial index should be the primary tool in assessing peripheral arteries used by general practitioners (GPs) as it allows early diagnosis of peripheral artery disease. ABI appears to be the only tool in the hands of a GP who can now be used to identify patients whose treatment and supervision will allow to reduce costs and improve long-term outcomes also in terms of mortality.



Miażdżyca jest przewlekłą chorobą tętnic elastycznych oraz dużych tętnic mięśniowych. Miażdżyca aorty oraz tętnic od niej odchodzących prowadzi do niedokrwienia poszczególnych tkanek i narządów. Jej rozwój promowany jest przez cholesterol pochodzący ze zmodyfikowanych lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), które ulegając oksydacji, zwiększają swój potencjał prozapalny, aterogenny oraz cytotoksyczny. W około 95% przypadków miażdżyca jest przyczyną przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych (ang. peripheral artery disease – PAD) (1). W kilku badaniach zaobserwowano, że obniżone wartości wskaźnika kostka-ramię (ang. ankle-brachial index – ABI) wiązały się ze zwiększeniem zapadalności na choroby sercowo-naczyniowe i śmiertelności (2). Dane epidemiologiczne ewidentnie wskazują, że populacja chorych z objawami chromania przestankowego ma 4-7-krotnie, a chorych bez objawów – 2-3-krotnie wyższe ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych niż osoby, u których nie występują zmiany miażdżycowe w naczyniach kończyn dolnych (1). Diagnostykę w kierunku PAD należy także rozważać u osób z rozpoznaną chorobą niedokrwienną serca w przypadku nieprawidłowego wyniku badania tętna na kończynach dolnych, jak również obecności zmian miażdżycowych w obrębie tętnic szyjnych lub nerkowych. W opublikowanej metaanalizie obejmującej 24 955 mężczyzn oraz 23 339 kobiet, która dotyczyła pomiaru ABI w aspekcie ryzyka sercowo-naczyniowego skorygowanego względem oceny ryzyka według skali Framingham, wykazano znaczącą wartość ABI w poprawie prognozowania ryzyka powikłań naczyniowych (3). Obserwacja ABI w czasie skutkowała rekalkulacją ryzyka według skali Framingham u ok. 20% mężczyzn i aż u ok. 1/3 kobiet. Pojawiły się sugestie, iż pacjenci ze spadkiem ABI w czasie są narażeni na szybszy rozwój powikłań sercowo-naczyniowych aniżeli pacjenci ze stabilnym ABI (3). Na podstawie powyższych doniesień American College of Cardiology oraz American Heart Association zarekomendowały pomiar i przydatność ABI w szacowaniu ryzyka sercowo-naczyniowego, jako zalecenie klasy IA (3).
Dzięki postępowi technologicznemu, który dokonał się w ostatnich latach w diagnostyce obrazowej, znacznie wzrosło znaczenie nieinwazyjnych badań naczyń obwodowych. Obecnie integralną częścią każdego badania angiologicznego jest określenie wskaźnika kostka-ramię za pomocą aparatu Doppler typu CW (ang. constant wave, fala ciągła). Do badań należy używać przenośnych aparatów Doppler typu CW (przepływomierzy) z podłączoną sondą ultradźwiękową o częstotliwości 8 MHz. Na rycinie 1 przedstawiono narzędzia potrzebne do określenia wskaźnika kostka-ramię: aparat Doppler fali ciągłej, ciśnieniomierz oraz żel ultradźwiękowy (ryc. 1). Pomiar ciśnienia tętniczego dokonuje się w oparciu o sygnał dźwiękowy z głośnika aparatu lub za pomocą podłączonych słuchawek, można także dodatkowo obserwować zapis amplitudy zmian ciśnienia tętniczego na ciekłokrystalicznym wyświetlaczu (ryc. 2).
Ryc. 1. Narzędzia potrzebne do określenia wskaźnika kostka-ramię: aparat Doppler fali ciągłej, ciśnieniomierz oraz żel ultradźwiękowy
Ryc. 2. Zapis amplitudy zmian ciśnienia tętniczego na ciekłokrystalicznym wyświetlaczu
Badanie ABI powinno odbywać się u każdego pacjenta w pozycji leżącej po 10-minutowym okresie adaptacji. Interpretuje się wzajemne relacje między wartościami skurczowego ciśnienia tętniczego (SBP) zmierzonymi na kończynach górnych i dolnych. Najpierw mierzy się u pacjenta ciśnienie na tętnicach ramiennych obu kończyn górnych. Rozbieżność pomiarów nie może przekraczać akceptowalnych 20 mmHg w ciśnieniu skurczowym oraz 10 mmHg w ciśnieniu rozkurczowym. Do obliczenia wskaźnika przyjmuje się wyższą wartość wyznaczonego ciśnienia skurczowego. Następnie dokonuje się pomiaru ciśnienia na tętnicach na poziomie kostek (na tętnicach grzbietowych i tętnicach piszczelowych tylnych obu kończyn dolnych). Do dalszego wyznaczania wartości wskaźnika przyjmuje się wyższą z wartości SBP zmierzonych na kończynach górnych oraz wyższą z wartości ustalonych na tętnicach kończyn dolnych z osobna dla każdej z kończyn. Wskaźnik kostka-ramię definiuje się jako iloraz wyższego SBP na danej kończynie dolnej do wyższego SBP z kończyn górnych. Osobno oznacza się ABI dla strony prawej oraz dla strony lewej pacjenta. Ostatecznym wynikiem pacjenta jest wyliczone ABI o niższej wartości (4).
Poniżej przedstawiono schemat postępowania podczas wyznaczania wskaźnika kostka-ramię za pomocą Dopplera fali ciągłej:
1. Ułóż pacjenta w pozycji leżącej na plecach.
2. Zmierz ciśnienie skurczowe na kończynie górnej przy użyciu aparatu dopplerowskiego:
– załóż mankiet uciskowy na ramię (3-4 cm powyżej zgięcia łokciowego),
– wyszukaj ręcznie tętno na tętnicy ramiennej,
– nałóż żel ultradźwiękowy na skórę w miejscu wyczuwalnego tętna,
– przyłóż głowicę ultradźwiękową (detektor dopplerowski) pod kątem 45-60° w miejscu najlepiej słyszalnego w głośniku Dopplera sygnału (ryc. 3),
Ryc. 3. Pomiar ciśnienia skurczowego na tętnicy ramiennej przy użyciu aparatu dopplerowskiego
– przy pomocy gruszki zwiększaj ciśnienie w mankiecie uciskowym, następnie spuszczaj powietrze z mankietu za pomocą zaworu przy gruszce z prędkością około 2-3 mmHg na sekundę,
– zapamiętaj wartość ciśnienia na manometrze, przy której pojawił się sygnał w głośniku Dopplera,

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Neubauer-Geryk J, Bieniaszewski L: Wskaźnik kostka-ramię w ocenie pacjentów z ryzykiem miażdżycy. Chor Serca i Nacz 2007; 4(1): 1-5.
2. Fowkes FG, Price JF, Stewart MC et al.: Aspirin for prevention of cardiovascular events in a general population screened for a low ankle brachial index: a randomized controlled trial. JAMA 2010; 303: 841-848.
3. Wild SH, Byrne CD, Smith FB et al.: Low ankle-brachial pressure index predicts increased risk of cardiovascular disease independent of the metabolic syndrome and conventional cardiovascular risk factors in the Edinburgh Artery Study. Diabetes Care 2006; 29(3): 637-642.
4. Grodzicki T, Narkiewicz K: Nowe wytyczne dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym – VII Raport Joint National Committee i zalecenia Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego i Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Arterial Hypertension 2003; 7(2): 99-104.
5. Lijmer JG, Hunink MG, van den Dungen JJ et al.: ROC analysis of noninvasive tests for peripheral arterial disease. Ultrasound Med Biol 1996; 22: 391-398.
6. McDermott MM, Liu K, Criqui MH et al.: Ankle-brachial index and subclinical cardiac and carotid disease: the multi-ethnic study of atherosclerosis. Am J Epidemiol 2005; 162(1): 33-41.
7. McKenna M, Wolfson S, Kuller L: The ratio of ankle and arm arterial pressure as an independent predictor of mortality. Atherosclerosis 1991; 87(2-3): 119-128.
8. Hansson GK: Inflammation, atherosclerosis, and coronary artery disease. N Engl J Med 2005; 352: 1685-1695.
9. Woźnicka-Leśkiewicz L, Posadzy-Małaczyńska A, Juszkat R: The impact of ankle brachial index and pulse wave velocity on cardiovascular risk according to SCORE and Framingham scales and sex differences. J Hum Hypertens 2015; 29(8): 502-510.
10. Criqui MH, McClelland RL, McDermott MM et al.: The ankle-brachial index and incident cardiovascular events in the MESA (Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis). J Am Coll Cardiol 2010; 56: 1506-1512.
11. Hirsch AT, Haskal ZJ, Hertzer NR et al.: ACC/AHA 2005 guidelines for the management of patients with peripheral arterial disease (lower extremity, renal, mesenteric, and abdominal aortic): executive summary a collaborative report from the American Association for Vascular Surgery/Society for Vascular Surgery, Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, Society for Vascular Medicine and Biology, Society of Interventional Radiology, and the ACC/AHA Task Force on Practice Guidelines (Writing Committee to Develop Guidelines for the Management of Patients With Peripheral Arterial Disease) endorsed by the American Association of Cardiovascular and Pulmonary Rehabilitation; National Heart, Lung, and Blood Institute; Society for Vascular Nursing; TransAtlantic Inter-Society Consensus; and Vascular Disease Foundation. J Am Coll Cardiol 2006; 47(6): 1239-1312.
12. Brindle P, Beswick A, Fahey T et al.: Accuracy and impact of risk assessment in the primary prevention of cardiovascular disease: a systematic review. Heart 2006; 92(12): 1752-1759.
13. Stein R, Hriljac I, Halperin JL et al.: Limitation of the resting ankle-brachial index in symptomatic patients with peripheral arterial disease. Vasc Med 2006; 11: 29-33.
otrzymano: 2017-04-25
zaakceptowano do druku: 2017-05-17

Adres do korespondencji:
Lucyna Woźnicka-Leśkiewicz
Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań
tel. +48 (61) 854-60-97
lucyna.woznicka@gmail.com

Medycyna Rodzinna 2/2017
Strona internetowa czasopisma Medycyna Rodzinna