Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Pediatria 3/2019, s. 114-120 | DOI: 10.25121/NP.2019.23.3.114
Agata Cichal, *Agnieszka Wypych
Analiza leczenia pacjentów zakażonych pałeczką Salmonella na Oddziale Pediatrycznym Warszawskiego Szpitala dla Dzieci
An analysis of the treatment of salmonella poisoning on the Paediatric Ward in the Children's Hospital in Warsaw
Oddział Pediatryczny, Warszawski Szpital dla Dzieci
Kierownik Oddziału: dr n. med. Agnieszka Wypych
Summary
Introduction. Salmonella poisoning (salmonellosis) poses a serious clinical problem for pediatricians. Consumption of infected food is the primary cause of the illness. The symptoms of salmonella poisoning can vary, ranging from mild gastroenteritis to the more severe, including septicaemia which can be life-threatening.
Aim. The aim is to analyse the treatment of salmonella poisoning in children admitted to the Children's Hospital in Warsaw and to study the impact of certain clinical symptoms, the outcome of laboratory tests and scans and the effectiveness of different therapies.
Material and methods. This is a retrospective study of 79 children admitted to the Children's Ward during the time period of January 2016 to May 2016. The children were diagnosed with salmonella poisoning following microbiological tests. Two different pathways were studied: firstly, the treatment administered solely to alleviate symptoms, and secondly, the treatment which included administration of antibiotics.
Results. The time period of the presentation of symptoms prior to hospital admission was similar for both groups. The percentage of patients with fever, high levels of infection and raised levels of immature neutrophils in blood samples and signs of bowel inflammation showing in scan tests was significantly higher in those children requiring antibiotics. The number of patients where blood in the stools and enlarged lymph glands were observed was similar in both groups.
Conclusions. The most common serotype to be isolated was Salmonella enteridis. The majority of patients in the ward diagnosed with salmonella poisoning required only symptomatic treatment. Antibiotics were administered only in the more severe cases where bacteremia was suspected. In all the cases the most frequently administered medication was Sulfamethoxazole. In children presenting a systemic inflammatory response third generation cephalosporins were administered.



Wstęp
Salmonella to rodzaj bakterii należący do rodziny Enterobacteriaceae grupujący pałeczki Gram-ujemne. Rodzaj tych bakterii dzieli się na dwa gatunki: S. enterica oraz S. bongori. Pierwszy z nich podzielony jest na 6 podgatunków (subspecies): enterica, salamae, arizonae, diarizonae, hontenae, indica. Jedynie Salmonella enterica ma znaczenie kliniczne dla ludzi, zwłaszcza Salmonella enterica subspp. enterica. Rodzaj Salmonella został również podzielony na grupy oraz typy serologiczne. Kryterium podziału jest zróżnicowanie antygenów somatycznych (antygen O) i rzęskowych (antygen H). Obowiązujący schemat podziału pałeczek Salmonella na gatunki, podgatunki oraz typy serologiczne (serotypy) nazywany jest od nazwisk jego twórców schematem Kauffmana-White’a. Główne serotypy to:
S. enteritidis, S. typhimurium, S. virchow, S. hadar – bakterie wywołujące salmonellozę,
S. typhi – będąca czynnikiem etiologicznym duru brzusznego,
S. paratyphi – wywołująca dury rzekome (1).
W Polsce dur brzuszny oraz dury rzekome występują bardzo rzadko. W 2017 roku zgłoszono 7, a w 2018 roku jedynie 2 przypadki zachorowań na dur brzuszny, natomiast na dury rzekome było odpowiednio 2 i 6 zachorowań (2, 3). Natomiast salmonelloza, do której zalicza się zakażenia spowodowane przez Salmonella inne niż typhi i paratyphi, jest ciągle istotnym problemem klinicznym, z którym będzie miał do czynienia w swojej pracy prawie każdy pediatra. W 2017 roku odnotowano 10 000, a w 2018 roku 9965 zachorowań. Większość odnotowanych zachorowań wymagała hospitalizacji (2017 r. – 63,3%, 2018 r. – 65,8%). Wśród zarejestrowanych przypadków dominują zatrucia pokarmowe, które w latach 2017-2018 stanowiły 97%. Jedynie 3% zachorowań to zakażenia pozajelitowe, z czego 352 zgłoszone przypadki okazały się posocznicą (niecałe 1,8% wszystkich zgłoszeń) (2, 3). W Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, główną przyczyną zachorowań są serotypy Salmonella enteritidis oraz Salmonella typhimurium (4). Salmonelloza najczęściej dotyczy dzieci w wieku od 1 do 4 lat (5). Do zakażenia dochodzi na drodze pokarmowej. Do rezerwuarów pałeczek Salmonella należą: drób, trzoda, gady, zwierzęta domowe. Głównym źródłem zakażenia jest pożywienie pochodzenia zwierzęcego, przede wszystkim mięso drobiowe i wołowe, jaja oraz produkty mleczne (1, 5, 6). U dzieci do zakażenia często też dochodzi bezpośrednio drogą fekalno-oralną. Zakażenia niemowląt, przeniesione od hodowanych w warunkach domowych płazów i gadów, mogą powodować ciężki przebieg salmonellozy i poważne komplikacje (7, 8). Zakażenia mogą przebiegać pod wieloma postaciami klinicznymi o różnym stopniu ciężkości, od bezobjawowego nosicielstwa do infekcji stanowiących zagrożenie zdrowia i życia (1, 8). Najczęstszą postacią jest nieżyt żołądkowo-jelitowy. Na całym świecie Salmonella jest najczęstszym czynnikiem etiologicznym ostrych biegunek infekcyjnych wywoływanych przez bakterie (1, 9, 10). U pewnego odsetka chorych może dojść do szerzenia się zakażenia drogą krwi, co prowadzi do narządowej lub septycznej postaci choroby (11).
Zróżnicowany przebieg tych chorób pozwala wyodrębnić następujące postacie kliniczne:
– postać żołądkowo-jelitowa – objawy pojawiają się zwykle po 18-24-godzinnym okresie inkubacji i obejmują: ostre bóle brzucha, wodnistą biegunkę z domieszką śluzu i krwi oraz wymiotami (6). Od początku choroby utrzymuje się podwyższona temperatura ciała, zwykle nieprzekraczająca 39°C. Częstym objawem są bóle głowy. W badaniu przedmiotowym stwierdza się bolesność palpacyjną brzucha, największą w prawym, rzadziej w lewym dole biodrowym. Czasami dochodzi do powiększenia wątroby i śledziony. Obraz kliniczny może sugerować zapalenie wyrostka robaczkowego, ostre rozdęcie okrężnicy, ostre zapalenie trzustki lub niedrożność jelit,
– postać posocznicowa – charakteryzuje się ciężkim stanem ogólnym, gorączką o torze hektycznym, odwodnieniem, tachykardią i zaburzeniami świadomości,
– postać narządowa – jest wynikiem przekroczenia bariery jelitowej i przeniesienia pałeczek przez krew do różnych narządów układu pokarmowego, nerwowego, oddechowego, krążenia czy kostno-stawowego.
Z uwagi na to, że większość zakażeń o etiologii Salmonella ma przebieg samoograniczający się, leczenie jest głównie objawowe (6). W przypadku gastroenterocolitis polega przede wszystkim na uzupełnianiu strat wodno-elektrolitowych, utrzymywaniu bieżącego zapotrzebowania na płyny i zapobieganiu powikłaniom wynikającym z uszkodzenia błony śluzowej. Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi postępowania w ostrej biegunce infekcyjnej u dzieci podstawą postępowania jest nawadnianie doustne. Zaleca się hipoosmolarne płyny ze stężeniem Na rzędu 60 mmol/l. Należy poić dziecko często, małymi porcjami (12). W przypadku nieskuteczności nawadniania doustnego stosujemy nawadnianie dożylne. Ponadto zgodnie z wytycznymi European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology and Nutrition u dzieci chorych na ostrą biegunkę należy kontynuować karmienie piersią lub stosować dietę odpowiednią do wieku (częstsze posiłki, mniejsze porcje). U dzieci odwodnionych przerwa w karmieniu nie powinna przekraczać 4-6 godzin od rozpoczęcia intensywnego nawadniania. Należy unikać podawania napojów o dużej zawartości cukrów, takich jak klarowane soki owocowe czy napoje gazowane. Postępowanie uzupełniające mogą stanowić probiotyki o udowodnionej skuteczności (Lactobacillus GG, Saccharomyces boulardii) oraz smektyn dwuoktanościenny (13). Nie zaleca się podawania leków przeciwwymiotnych, zapierających i nifuroksazydu (12, 14). Ryzyko wystąpienia poważnych działań niepożądanych i/lub koszt leków są większe niż potencjalne lub realne korzyści z ich stosowania u dzieci.
Zalecenia dotyczące zastosowania antybiotyku są jednoznaczne wyłącznie w grupie dzieci < 3. miesiąca życia. U tych dzieci w każdym przypadku należy rozpocząć od leczenia antybiotykiem (15). Natomiast u starszych dzieci włączenie antybiotykoterapii powinno dotyczyć głównie dzieci z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odporności, nowotworami złośliwymi, poddanych immunosupresji, przewlekłymi chorobami przewodu pokarmowego oraz tych, u których podejrzewamy zakażenie uogólnione (5, 12, 16). W ostatnim wymienionym przypadku warto wspomóc się kryteriami diagnostycznymi zespołu uogólnionej reakcji zapalnej (SIRS), do których należą: 1. ciepłota ciała > 38,5°C lub < 36°C, 2. tachykardia lub bradykardia (niewyjaśnione utrzymywanie się odchyleń przez minimum 30 minut do 4 godzin, bez wpływu czynników zewnętrznych lub leków), 3. tachypnoe, zaburzenia oddychania, 4. leukocytoza, leukopenia lub odsetek niedojrzałych postaci neutrofili w rozmazie krwi > 10%. Spełnienie przynajmniej 2 z wyżej wymienionych pozwala rozpoznać SIRS.
Leczeniem celowanym pierwszego rzutu u dzieci < 3. m.ż. jest ceftriakson i.v. w dawce 50-100 mg/kg/d lub cefotaksym i.v. 75-100 mg/kg/d. U dzieci poniżej 14. r.ż. lekiem z wyboru jest trimetoprim/sulfametoksazol w dawce 5-10 mg/kg/d stosowany przez 5-7 dni. Powyżej 14. r.ż. należy zastosować doustne preparaty fluorochinolonów (norfloksacyna, ciprofloksacyna, ofloksacyna) (5).
Na uwagę zasługuje fakt, że antybiotykoterapia w zakażeniach o etiologii Salmonella nie skraca czasu utrzymywania się objawów (takich jak gorączka lub biegunka) i nie zapobiega powikłaniom, a nawet może wydłużyć czas wydalania bakterii z kałem (nosicielstwo). W związku z tym nie jest zalecana u pacjentów z bezobjawowym lub niepowikłanym zapaleniem żołądkowo-jelitowym (5, 17).
Cel pracy
Celem pracy była retrospektywna analiza sposobu leczenia pacjentów z salmonellozą hospitalizowanych na Oddziale Pediatrycznym Warszawskiego Szpitala dla Dzieci oraz wpływ niektórych objawów klinicznych, wyników badań laboratoryjnych oraz obrazowych na postępowanie terapeutyczne.
Materiał i metody

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Dziubek Z: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Wyd. III uaktualnione. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003: 128-135, 329-332.
2. Czarkowski M, Cielebąk E, Staszewska-Jakubik E, Kondej B: Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2017 roku. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru, Warszawa 2018: 1-10.
3. Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2018 roku – podstawowe tablice robocze – wstępne dane, stan w dniu 3.04.2019 r. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru.
4. European Union Summary Report on Trends and Sources of Zoonoses, Zoonotic Agents and Food-borne Outbreaks in 2017. EFSA Journal 2018; 16(12): 5500: 22-23.
5. Albrecht P, Banasiuk M, Banaszkiewicz A et al.: Gastroenterologia dziecięca. Poradnik lekarza praktyka. Wyd. I. Czelej, Lublin 2014: 59-71.
6. Virella G: Mikrobiologia i choroby zakaźne. Wyd. I. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2000.
7. Pawlak A: Salmonellozy RAS jako ważny problem epidemiologiczny. Postepy Hig Med Dosw (online) 2014; 68: 1335-1342.
8. Cianciara J, Juszczyk J: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Wyd. I. Czelej, Lublin 2007: 683-685.
9. Majowicz SE, Musto J, Scallan E et al.: The global burden of nontyphoidal Salmonella gastroenteritis. Clin Infect Dis 2010; 50(6): 882-889.
10. Scallan E, Mahon BE, Hoekstra RM, Griffin PM: Estimates of illnesses, hospitalizations and deaths caused by major bacterial enteric pathogens in young children in the United States. Pediatr Infect Dis J 2013; 32: 217-221.
11. Chen HM, Wang Y, Su LH, Chiu CH: Nontyphoid Salmonella Infection: Microbiology, Clinical Features, and Antimicrobial Therapy. Pediatr Neonatol 2013; 54(3): 147-152.
12. Kawalec W, Grenda R, Ziółkowska H: Pediatria. Wyd. I – 4 dodruk. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015: 476-478, 981-985.
13. Pieścik-Lech M, Shamir R, Guarino A et al.: Review article: the management of acute gastroenteritis in children. Aliment Pharmacol Ther 2013; 37(3): 289-303.
14. Guarino A, Ashkenazi S, Gendrel D et al.: European Society for Pediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition/European Society for Pediatric Infectious Diseases evidence-based guidelines for the management of acute gastroenteritis in children in Europe: update 2014. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2014; 59: 132-152.
15. Raucher HS, Eichenfield AH, Hodes HL: Treatment of Salmonella gastroenteritis in infants. The significance of bacteremia. Clin Pediatr (Phila) 1983; 22: 601-604.
16. Socha P, Lebensztejn D, Kamińska D, Lifschitz C: Gastroenterologia dziecięca. Podręcznik do specjalizacji. Wyd. I. Medipress, Warszawa 2016: 137-138.
17. Wen SCH, Best E, Nourse C: Non-typhoidal Salmonella infections in children: review of literature and recommendations for management, J Paediatr Child Health 2017; 53: 936-941.
otrzymano: 2019-08-19
zaakceptowano do druku: 2019-09-09

Adres do korespondencji:
*Agnieszka Wypych
Oddział Pediatryczny Warszawski Szpital dla Dzieci
ul. Kopernika 43, 00-328 Warszawa
tel: +48 (22) 830 53 55
e-mail: pediatria@wsdz.pl

Nowa Pediatria 3/2019
Strona internetowa czasopisma Nowa Pediatria