Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2022, s. 39-47 | DOI: 10.25121/NS.2022.27.1.39
*Katarzyna Ulacha, Alicja Nowicka
Leczenie biologiczne nieodwracalnego zapalenia miazgi – czy to możliwe? Przedstawienie aktualnych zaleceń Amerykańskiego Stowarzyszenia Endodontów w odniesieniu do Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego
Vital pulp treatment of irreversible pulpitis – is it possible? Presentation of current recommendations of the American Association of Endodontists with regard to the European Society of Endodontology
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Endodoncji, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
Streszczenie
Wstęp. Leczenie biologiczne miazgi pozwala zachować żywotność zęba, wpisując się w trend stomatologii minimalnie inwazyjnej. Najlepszym wypełnieniem kanału jest zdrowa miazga i powinniśmy dążyć do jej zachowania, kiedy tylko jest to możliwe.
Cel pracy. Celem pracy było przedstawienie innowacyjnego spojrzenia Amerykańskiego Stowarzyszenia Endodontów (AAE) na terapię przyżyciową miazgi zębów stałych dojrzałych z nieodwracalnym zapaleniem miazgi, w odniesieniu do obowiązujących zaleceń Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego (ESE).
Materiał i metody. Zestawiono najnowsze wytyczne AAE i ESE dotyczące leczenia pulpopatii, ze szczególnym uwzględnieniem pulpopatii nieodwracalnej zębów stałych. Dokonano przeglądu piśmiennictwa z wykorzystaniem bazy PubMed. Użyto słów kluczowych: „irreversible pulpitis” i „mature permanent teeth”.
Wyniki. Piśmiennictwo donosi o wysokim wskaźniku sukcesu leczenia biologicznego zębów stałych z nieodwracalnym zapaleniem miazgi z zastosowaniem amputacji miazgi. Zabieg ten przeprowadza się w oparciu o fakt, iż zapalenie nieodwracalne nie zawsze obejmuje całą miazgę i często występuje tylko w jej części koronowej. Dotychczas zalecane leczenie endodontyczne w niektórych przypadkach klinicznych jest metodą leczenia zbyt inwazyjną.
Wnioski. Ocena stanu miazgi odgrywa kluczową rolę w skuteczności leczenia zapalenia nieodwracalnego z zastosowaniem metody amputacji miazgi. Temat terapii przyżyciowej zębów stałych dojrzałych jest wciąż otwarty, a zalecenia dotyczące pulpopatii nieperfekcyjne. W przypadku wątpliwości diagnostycznych w pierwszej kolejności należy zastosować metodę leczenia mniej inwazyjną. Opracowanie rzetelnej metodologii diagnostycznej powinno być jednym z priorytetów w badaniach endodontycznych, aby uniknąć dylematów co do właściwej metody leczenia.
Summary
Introduction. Vital pulp therapy allows for preservation the vitality of the tooth, in line with the trend of minimally invasive dentistry. The best filling of the root canal is healthy pulp and we should strive to preserve it whenever possible.
Aim. The aim of the study was to present an innovative view of the American Association of Endodontics (AAE) on the vital pulp therapy of mature permanent teeth with irreversible pulpitis, in relation to the current recommendations of the European Society of Endodontology (ESE).
Material and methods. The latest AAE and ESE guidelines for the treatment of pulpitis were compiled, with particular emphasis on mature permanent teeth with irreversible pulpitis. The literature was reviewed using the PubMed database. Keywords used were: “irreversible pulpitis” and “mature permanent teeth”.
Results. The literature reports about high success rate in vital pulp treatment of permanent teeth with irreversible pulpitis using pulpotomy. This treatment is performed based on the fact that irreversible inflammation does not always include the entire pulp and often occurs only in its coronal part. So far recommended root canal treatment, in some clinical cases is too invasive method of treatment.
Conclusions. The assessment of the pulp status plays a key role in the success of effectiveness of the treatment of irreversible pulpitis using the pulpotomy. The topic of vital pulp therapy in permanent mature teeth is still open and the recommendations concerning pulpitis are non-perfect. In case of uncertain diagnosis, a less invasive method of treatment should be used first. Development of a reliable diagnostic methodology should be one of the priorities in endodontic research to avoid dilemmas as to the appropriate method of treatment.



Istotą leczenia biologicznego miazgi (ang. vital pulp therapy – VPT) jest zachowanie żywej miazgi – w części lub w całości. W tym celu stosuje się preparaty przeciwbakteryjne i odontotropowe, wspierające siły obronne i regeneracyjne miazgi, prowadząc do wygojenia istniejących zmian zapalnych i wytworzenia zębiny trzeciorzędowej (1).
Mimo opracowanej terminologii, diagnostyki oraz leczenia zapaleń miazgi, stomatolodzy wciąż mają trudności w postawieniu trafnej diagnozy i wyborze metody leczenia pulpopatii – często zapobiegawczo postępują bardziej inwazyjnie niż wymaga tego sytuacja kliniczna. Należy dążyć do zachowania żywotności miazgi możliwie jak najdłużej, dzięki czemu ocalone są funkcje immunologiczne, strukturalna integralność zęba, a zmniejszeniu ulegają koszty i niedogodności dla pacjentów (2). Leczenie przyżyciowe miazgi niesie niepodważalne korzyści dla pacjenta. Było ono dotychczas wskazane szczególnie w pulpopatii odwracalnej bezobjawowej o etiologii próchnicowej bez lub z odsłonięciem miazgi, pourazowym odsłonięciu miazgi, a także pulpopatii odwracalnej objawowej przede wszystkim w zębach stałych niedojrzałych (1). Ostatnio wraz z rozwojem koncepcji endodoncji minimalnie inwazyjnej na całym świecie piśmiennictwo donosi o wysokim wskaźniku sukcesu leczenia biologicznego zębów stałych dojrzałych z częściowym nieodwracalnym zapaleniem miazgi z zastosowaniem amputacji miazgi (1, 3-5). Celem amputacji (ang. pulpotomy) jest usunięcie części miazgi, która uległa zwyrodnieniom i zmianom nieodwracalnym, pozostawiając zdrową tkankę, a po osiągnięciu hemostazy ostatecznie zachowanie żywotności zęba (6). Pulpotomia ma przewagę nad konwencjonalnym leczeniem kanałowym ze względu na utrzymanie witalności, zdolności neurosensorycznych i propriorecepcji. Ponadto jest technicznie mniej skomplikowana, tańsza i mniej czasochłonna (7).
Cel pracy
Celem niniejszej pracy było przedstawienie innowacyjnego spojrzenia Amerykańskiego Stowarzyszenia Endodontów (American Association of Endodontics – AAE) na terapię przyżyciową miazgi zębów stałych dojrzałych z nieodwracalnym zapaleniem miazgi, w odniesieniu do obowiązujących zaleceń Europejskiego Towarzystwa Endodontycznego (European Society of Endontology – ESE).
Materiał i metody
Dokonano przeglądu piśmiennictwa z wykorzystaniem bazy PubMed. Użyto słów kluczowych: „irreversible pulpitis” i „mature permanent teeth”. Zestawiono najnowsze wytyczne AAE i ESE dotyczące leczenia pulpopatii, ze szczególnym uwzględnieniem pulpopatii nieodwracalnej zębów stałych.
Aktualna terminologia i zalecenia postępowania w przypadku próchnicy głębokiej i zapaleń miazgi
Europejskie Towarzystwo Endodontyczne w 2019 roku przedstawiło nowe stanowisko na temat postępowania w próchnicy głębokiej, pulpopatii oraz zastosowania terapii przyżyciowej miazgi (8, 9). Próchnica głęboka została podzielona ze względu na zasięg zmian radiologicznych na głęboką i bardzo głęboką. W głębokich zmianach próchnicowych między ubytkiem a miazgą obecna jest zębina zbita lub twarda, podczas gdy bardzo głęboka zmiana próchnicowa penetruje całą grubość zębiny klinicznie i radiologicznie (9, 10). W celu zapobiegania ekspozycji miazgi, która może negatywnie wpłynąć na rokowanie, zaleca się, aby podczas leczenia próchnicy głębokiej opracowywać ubytek selektywnie lub etapowo. Selektywne usunięcie zębiny próchnicowej polega na pozostawieniu zębiny miękkiej lub zbitej tylko na dokomorowej ścianie ubytku, podczas gdy boczne ściany należy opracować do zębiny twardej. Natomiast etapowe usuwanie zębiny próchnicowej odbywa się najczęściej w dwóch etapach. Pierwszy krok obejmuje opracowanie ubytku do zębiny miękkiej, z tymczasowym uzupełnieniem na okres 6-12 miesięcy cementem szkło-jonomerowym. W kolejnym etapie, po usunięciu wypełnienia tymczasowego, zaleca się selektywne usunięcie zębiny próchnicowej do zębiny zbitej lub twardej. Procedury te, dzięki zastosowaniu przykrycia pośredniego miazgi, mają na celu uniknięcie jej odsłonięcia, dezaktywację środowiska mikrobiologicznego, zatrzymanie procesu próchnicowego (1) i w konsekwencji, przy minimalnie inwazyjnym postępowaniu, zachowanie witalności zęba. W przypadkach, w których podczas opracowywania ubytku dochodzi do ekspozycji miazgi, wskazane jest przykrycie bezpośrednie – w warunkach aseptycznych z zastosowaniem biomateriału: cementu krzemowo-wapniowego bezpośrednio na odsłoniętą miazgę i ostateczne wypełnienie ubytku (8). Leczenie biologiczne jest możliwe według ESE przede wszystkim w odwracalnym zapaleniu miazgi, które charakteryzuje się: począwszy od braku dolegliwości bólowych, do ostrego odczuwania bólu na bodźce sprowokowane, szczególnie zimne, bez wrażliwości na perkusję. Alternatywnie w przypadkach częściowego nieodwracalnego zapalenia miazgi można zastosować amputację miazgi (8). Nieodwracalne zapalenie miazgi charakteryzuje się epizodami bólu samoistnego, promieniującego, który utrzymuje się po usunięciu bodźca (8). W tej sytuacji według ESE wskazane jest leczenie endodontyczne.
Wolters i wsp. (11) zaproponowali nową klasyfikację zapaleń miazgi, którą przedstawiono w tabeli 1. Autorzy uwzględnili w niej: pulpopatię początkową i łagodną, w których zalecają przykrycie pośrednie miazgi, umiarkowane zapalenie miazgi leczone metodą amputacji częściowej lub całkowitej, a także postać ciężkiego zapalenia miazgi, w którym w zależności od możliwości utrzymania hemostazy wskazują na amputację całkowitą/głęboką lub ekstyrpację miazgi.
Tab. 1. Klasyfikacja zapaleń miazgi według Woltersa i wsp. (11)
DiagnozaObjawyLeczenie
Początkowe zapalenie miazgiZwiększona, ale niewydłużona reakcja na zimny bodziec, brak reakcji na perkusję, brak bólu spontanicznegoPrzykrycie pośrednie miazgi
Łagodne zapalenie miazgiZwiększona, wydłużona reakcja na bodziec zimny, ciepły, słodki, do 20 s, możliwa wrażliwość na perkusjęPrzykrycie pośrednie miazgi
Umiarkowane zapalenie miazgiSilna, przedłużona reakcja na bodziec zimny – do kilku minut, możliwa wrażliwość na perkusję, spontaniczny ból zmniejszający się po zażyciu leków przeciwbólowychAmputacja miazgi koronowej – częściowa/całkowita
Ciężkie zapalenie miazgiSilny ból samoistny, wyraźna reakcja na bodziec ciepły i zimny. Ostry lub tępy, pulsujący ból nasilający się w pozycji leżącej. Ząb wrażliwy na dotyk i perkusję Leczenie endodontyczne/ewentualnie w zależności od stanu miazgi amputacja całkowita/głęboka
Wskazania do leczenia biologicznego (ESE):
1. Pulpopatie odwracalne, powstające w następstwie głębokich ubytków pochodzenia próchnicowego lub niepróchnicowego.
2. Pourazowe odsłonięcia miazgi, w zależności od terminu urazu.
3. Częściowe nieodwracalne zapalenie miazgi.
Przeciwwskazania do leczenia biologicznego:
1. Zaawansowane pulpopatie nieodwracalne.
2. Krwawienie przedłużające się powyżej 5 min.
3. Zniszczenie korony, przy braku możliwości odbudowy.
4. Obniżona reakcja miazgi na testy wrażliwości.
5. Objęcie procesem chorobowym tkanek okołowierzchołkowych.
6. Głębokie zapalenie przyzębia ze zmianami wstecznymi w miazdze.
7. Niezadowalający stan ogólny, np. terapia immunosupresyjna czy radioterapia głowy i szyi.
Nieodwracalne zapalenie miazgi a leczenie biologiczne

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Barańska-Gachowska M: Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. [W:] Lipski M (red.): Leczenie pulpopatii odwracalnych – metody biologiczne. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2021: 259-299.
2. Wolters WJ, Duncan HF, Tomson PL et al.: Minimally invasive endodontics: a new diagnostic system for assessing pulpitis and subsequent treatment needs. Int Endod J 2017; 50: 825-829.
3. Qudeimat MA, Alyahya A, Hasan AA: Mineral trioxide aggregate pulpotomy for permanent molars with clinical signs indicative of irreversible pulpitis: A preliminary study. Int Endod J 2017; 50: 126-134.
4. Taha NA, Khazali MA: Partial Pulpotomy in Mature Permanent Teeth with Clinical Signs Indicative of Irreversible Pulpitis: A Randomized Clinical Trial. J Endod 2017; 43: 1417-1421.
5. Taha NA, Abdelkhader SZ: Outcome of full pulpotomy using Biodentine in adult patients with symptoms indicative of irreversible pulpitis. Int Endod J 2018; 51: 819-828.
6. Zafar K, Nazeer MR, Ghafoor R, Khan FR: Success of pulpotomy in mature permanent teeth with irreversible pulpitis: A systematic review. J Conserv Dent 2020; 23(2): 121-125.
7. Simon DS: Endodontic case difficulty assessment: The team approach. Gen Dent 1999; 47: 340-344.
8. Duncan HF, Galler KM, Tomson PL et al.: European Society of Endodontology position statement: Management of deep caries and the exposed pulp. Int Endod J 2019; 52(7): 923-934.
9. Bjørndal L, Simon S, Tomson PL et al.: Management of deep caries and the exposed pulp. Int Endod J 2019; 52(7): 949-973.
10. Bjørndal L: Caries pathology and management in deep stages of lesion formation. [In:] Bjorndal L, Kirkevang L-L, Whitworth JM (eds.): Textbook of endodontology. Ed. 3. Wiley-Blackwell, Hoboken 2018: 61-78.
11. Wolters WJ, Duncan HF, Tomson PL et al.: Minimally invasive endodontics: a new diagnostic system for assessing pulpitis and subsequent treatment needs. Int Endod J 2017; 50(9): 825-829.
12. Bjørndal L: The caries process and its effect on the pulp: the science is changing and so is our understanding. Pediatr Dent 2008; 30(3): 192-196.
13. Ricucci D, Loghin S, Siqueira JF Jr.: Correlation between clinical and histologic pulp diagnosis. J Endod 2014; 40: 1932-1939.
14. Ricucci D, Siqueira JF Jr: Endodontology. Quintessence, London, UK 2013.
15. Lin LM, Ricucci D, Saoud TM et al.: Vital pulp therapy of mature permanent teeth with irreversible pulpitis from the perspective of pulp biology. Aust Endod J 2020; 46(1): 154-166. Epub 2019.
16. Chacko V, Kurikose S: Human pulp response to mineral trioxide aggregate (MTA): a histologic study. J Clin Pediat Dent 2006; 30: 203-209.
17. Koli B, Chawla A, Logani A et al.: Combination of Nonsurgical Endodontic and Vital Pulp Therapy for Management of Mature Permanent Mandibular Molar Teeth with Symptomatic Irreversible Pulpitis and Apical Periodontitis. J Endod 2021; 47: 374-381.
18. Asgary S, Hassanizadeb R, Torabzadeb H, Eghbal MJ: Treatment outcomes of 4 vital pulp therapies in mature molars. J Endod 2018; 44: 529-535.
19. Uesricha N, Nirunsittirat A, ChuveeraP et al.: Partial pulpotomy with two bioactive cements in permanent teeth of 6- to 18-year-old patients with signs and symptoms indicative of irreversible pulpitis: A noninferiority randomized controlled trial. Int Endod J 2019; 52: 749-759.
20. Juneja R, Kumar V, Duhan J et al.: Comparative evaluation of platelet-rich fibrin, mineral trioxide aggregate, and calcium hydroxide as pulpotomy agents in permanent molars with irreversible pulpitis: A randomized controlled trial. Contemp Clin Dent 2016; 7: 512-518.
21. Asgary S, Eghbal MJ, Ghoddusi J et al: One-year results of vital pulp therapy in permanent molars with irreversible pulpitis: An ongoing multicenter, randomized, non-inferiority clinical trial. Clin Oral Investig 2013; 17: 431-439.
22. Asgary S, EghbalMJ, Ghoddusi J: Two-year results of vital pulp therapy in permanent molars with irreversible pulpitis: An ongoing multicenter randomized clinical trial. Clin Oral Investig 2014; 18: 635-641.
23. Asgary S, Eghbal MJ, Fazlyab M et al.: Five-year results of vital pulp therapy in permanent molars with irreversible pulpitis: A non-inferiority multicenter randomized clinical trial. Clin Oral Investig 2015; 19: 335-341.
24. Asgary S, Eghbal MJ, Bagheban AA: Long-term outcomes of pulpotomy in permanent teeth with irreversible pulpitis: A multi-center randomized controlled trial. Am J Dent 2017; 30: 151-155.
25. Asgary S, Eghbal MJ: Treatment outcomes of pulpotomy in permanent molars with irreversible pulpitis using biomaterials: A multi-center randomized controlled trial. Acta Odontol Scand 2013; 71: 130-136.
26. Linsuwanont P, Wimonsutthikul K, Pothimoke U et al.: Treatment Outcomes of Mineral Trioxide Aggregate Pulpotomy in Vital Permanent Teeth with Carious Pulp Exposure: The Retrospective Study. J Endod 2017; 43(2): 225-230.
27. Santos JM, Pereira JF, Marques A et al.: Vital Pulp Therapy in Permanent Mature Posterior Teeth with Symptomatic Irreversible Pulpitis: A Systematic Review of Treatment Outcomes. Medicina 2021; 57: 573.
28. Ng Y-L, Mann V, Gulabivala K: Outcome of primary root canal treatment: a systematic review of the literature. Int Endod J 2007; 40: 912-939.
29. Zanini M, Hennequin M, Cousson P-Y: A review of criteria for the evaluation of pulpotomy outcomes in mature permanent teeth. J Endod 2016; 42: 1.
30. Duncan HF, Tomson PL, Simon S et al.: Endodontic position statements in deep caries management highlight need for clarification and consensus for patient benefit. Int Endod J 2021; 54(11): 2145-2149.
31. AAE Position Statement on Vital Pulp Therapy. J Endod 2021; 47(9): 1340-1344.
32. Ballal NV, Duncan HV, Wiedemeier D: MMP-9 Levels and NaOCl Lavage in Randomized Trial on Direct Pulp Capping. J Dent Res 2022; 101(4): 414-419.
33. Możyńska J, Metlerski M, Lipski M et al.: Tooth Discoloration Induced by Different Calcium Silicate-based Cements: A Systematic Review of In Vitro Studies. J Endod 2017; 43: 1593-1601.
34. Eren SK, Ors SA, Aksel H et al.: Effect of irrigants on the color stability, solubility, and surface characteristics of calcium-silicate based cements. Restor Dent Endod 2022; 10; 47(1): e10.
35. Lindblad RM, Lassila LVJ, Vallittu et al.: The effect of chlorhexidine and dimethyl sulfoxide on long-term sealing ability of two calcium silicate cements in root canal. Dent Mater 2021; 37(2): 328-335.
36. Parirokh M, Torabinejad M, Dummer PMH: Mineral trioxide aggregate and other bioactive endodontic cements: an updated overview – part I: vital pulp therapy. Int Endod J 2018; 51(2): 177-205.
37. Rechenberg D-K, Galicia JC, Peters OA: Biological markers for pulpal inflammation: a systematic review. PLoS One 2016; 11: e0167289.
38. Asgary S, Shahabi S, Jafarzadeh T et al.: The properties of a new endodontic material. J Endod 2008; 34(8): 990-993.
39. Luo Z, Li D, Kohli MR et al.: Effect of BiodentineTM on the proliferation, migration and adhesion of human dental pulp stem cells. J Dent 2014; 42(4): 490-497.
40. Opacic-Galic V, Petrovic V, Zivkovic S et al.: New nanostructural biomaterials based on active silicate systems and hydroxyapatite: characterization and genotoxicity in human peripheral blood lymphocytes. Int Endod J 2013; 46(6): 506-516.
41. Wongwatanasanti N, Jantarat J, Sritanaudomchai H, Hargreaves KM: Effect of bioceramic materials on proliferation and odontoblast differentiation of human stem cells from the apical papilla. J Endod 2018; 44(8): 1270-1275.
42. Bakland LK, Andreasen JO: Will mineral trioxide aggregate replace calcium hydroxide in treating pulpal and periodontal healing complications subsequent to dental trauma? A review. Dental Traumatol 2012; 28(1): 25-32.
43. Kunert M, Szymanska-Lukomska M: Bio-Inductive Materials in Direct and Indirect Pulp Capping – A Review Article. Materials (Basel) 2020; 13(5): 1204.
44. Moinzadeh AT, Aznar Portoles C, Schembri Wismayer P, Camilleri J: Bioactivity potential of EndoSequence BC RRM putty. J Endod 2016; 42(4): 615-621.
45. Yoo JS, Chang SW, Oh SR et al.: Bacterial entombment by intratubular mineralization following orthograde mineral trioxide aggregate obturation: a scanning electron microscopy study. Int J Oral Sci 2014; 6(4): 227-232.
46. Steffen R, van Waes H: Understanding mineral trioxide aggregate/Portland cement: a review of literature and background factors. Eur Arch Paediatr Dent 2009; 10(2): 93-97.
47. Nowicka A, Wilk G, Lipski M et al.: Tomographic Evaluation of Reparative Dentin Formation after Direct Pulp Capping with Ca(OH)2, MTA, Biodentine, and Dentin Bonding System in Human Teeth. J Endod 2015; 41(8): 1234-1240.
48. Sultana N, Singh M, Nawal RR et al.: Evaluation of Biocompatibility and Osteogenic Potential of Tricalcium Silicate-based Cements Using Human Bone Marrow-derived Mesenchymal Stem Cells. J Endod 2018; 44(3): 446-451.
49. Duarte MAH, Marciano MA, Vivan RR et al.: Tricalcium silicate-based cements: properties and modifications. Braz Oral Res 2018; 32: e70.
50. Tanalp J, Karapınar-Kazandağ M, Dölekoğlu S et al.: Comparison of the radiopacities of different root-end filling and repair materials. Scientific World Journal 2013; 2013: 594950.
51. Tran XV, Gorin C, Willig C et al.: Effect of a calcium-silicate-based restorative cement on pulp repair. J Dent Res 2012; 91(12): 1166-1171.
52. Fagogeni I, Metlerska J, Lipski M et al.: Materials used in regenerative endodontic procedures and their impact on tooth discoloration. J Oral Sci 2019; 61(3): 379-385.
53. Duncan HF: Present status and future directions-Vital pulp treatment and pulp preservation strategies. Int Endod J 2022; 55 Suppl 3: 497-511.
otrzymano: 2022-01-13
zaakceptowano do druku: 2022-02-03

Adres do korespondencji:
*Katarzyna Ulacha
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Endodoncji Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie
ul. Powstańców Wielkopolskich 72, 70-111 Szczecin
tel.: +48 734-190-148
kasia.ulacha@wp.pl

Nowa Stomatologia 1/2022
Strona internetowa czasopisma Nowa Stomatologia