Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych s1/2012, s. 28-36
*Wojciech Piotr Polkowski
Co nowego w chirurgii onkologicznej
What’s new in surgical oncology
Wojciech Piotr Polkowski oraz Zespół Wielodyscyplinarny* Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Piotr Polkowski
Streszczenie
Rosnąca wiedza o mechanizmach rozwoju nowotworów sprawia, że chirurgia oparta na znajomości biopatologii molekularnej odgrywa coraz większą rolę w onkologii. Precyzyjną diagnostykę regionalnych węzłów chłonnych umożliwia badanie patologiczne węzłów wartowniczych, pierwszych na drodze spływu chłonki z obszaru guza nowotworowego. Chirurgia onkologiczna w oparciu o „nawigację” węzła wartowniczego pozwala uniknąć niepotrzebnej limfadenektomii. W pracy przedstawiono nową klasyfikację TNM raka żołądka (2010) i jej implikacje dla leczenia chirurgicznego. Nowoczesne leczenie oszczędzające chorych na raka piersi polega na połączeniu leczenia chirurgicznego i radioterapii w czasie jednej sesji terapeutycznej oraz coraz szerszemu zastosowaniu chirurgii rekonstrukcyjnej, w tym autoprzeszczepów tkanki tłuszczowej wzbogaconych komórkami macierzystymi. Opanowanie specjalnych technik operacyjnych umożliwia skuteczne postępowanie u chorych na zrakowacenia otrzewnej. Racjonalne leczenie nowotworów powierzchni otrzewnej jest możliwe poprzez jednoczesne zastosowanie chirurgii cytoredukcyjnej wraz z chemioterapią dootrzewnową w hipertermii. Pomimo opublikowania wyników randomizowanych badań klinicznych chirurgii laparoskopowej u chorych na raka jelita grubego, upowszechnienie laparoskopii napotyka wiele barier. Jednocześnie dostrzega się potrzebę wprowadzenia narodowych (europejskich) programów nadzoru jakości leczenia tego nowotworu. Postępy w poznaniu mechanizmów molekularnych powstawania przerzutów raka jelita grubego, w obrazowaniu, w zakresie technik operacyjnych i leczenia systemowego, powodują znacznie bardziej agresywne niż dotychczas leczenie uogólnionego raka jelita grubego. Współczesne jego leczenie powinno polegać na: szybkim sprawdzeniu chemiowrażliwości, całkowitym wycięciu przerzutów oraz kontynuacji skutecznej chemioterapii po resekcji. Leczenie chirurgiczne przerzutów czerniaka należy indywidualnie dostosować do każdego chorego, co w niektórych przypadkach pozwala na potrojenie mediany przeżycia. Duże nadzieje wiąże się z nowymi lekami ukierunkowanymi molekularnie (ipilimumab i wemurafenib). W leczeniu mięsaków tkanek miękkich najlepsze wyniki uzyskują zespoły wielodyscyplinarne, organizowane w ośrodkach onkologicznych i w pełni korzystające z ich zasobów (centralizacja leczenia). Skuteczne leczenie skojarzone nowotworów oraz podejmowanie decyzji klinicznych powinno mieć charakter wielodyscyplinarny. Dla osiągnięcia tego celu konieczne są regularne spotkania lekarzy wielu specjalności (w zależności od specyfiki narządowej), w czasie których, po określeniu stopnia zaawansowania, zostaje wypracowana strategia długotrwałego leczenia.
Summary
Growing knowledge about the mechanisms of cancer development makes surgery based on molecular tumour bio-pathology awareness play an increasing role in oncology. Accurate diagnosis of regional lymph nodes allows the pathological examination of sentinel nodes, the first that drain the area of tumour. Sentinel node navigation surgery enables to avoid unnecessary lymphadenectomy. In this review a new TNM classification of the gastric cancer (2010) and its implications for surgical treatment are presented. Modern breast conserving treatment is the combination of surgery and radiotherapy in one therapeutic session and wider application of reconstructive surgery, including autologous fat transplantation enriched with stem cells. The mastering of special surgical techniques allows effective management of patients with peritoneal carcinomatosis. Rational treatment of peritoneal surface malignancies is possible through the simultaneous application of cytoreductive surgery and hyperthermic intraperitoneal chemotherapy. Despite the publication of results of randomized trials of laparoscopic surgery in patients with colorectal cancer, laparoscopy generalization faces many barriers. At the same time the need for national (European) quality surveillance program for treating this cancer has been observed. Advances in understanding the molecular mechanisms of metastasis of colorectal cancer, imaging, surgical techniques, and systemic therapy, cause a much more aggressive treatment of metastatic colorectal cancer than before. Today this treatment should consist of: a fast test of chemo-sensitivity, total excision of the metastases and the continuation of effective chemotherapy after resection. Surgical treatment of metastatic melanoma should be individually tailored, which in some cases allows tripling of median survival. Big hopes for a new molecularly targeted drugs (ipilimumab and wemurafenib). In the treatment of soft tissue sarcomas, the best results are achieved by multidisciplinary teams, organized in oncology centres and fully benefiting from their resources (centralization of treatment). Effective combined therapy of cancer and clinical decision making should be multidisciplinary in nature. To achieve this goal it is necessity to introduce regular meetings of physicians of many specialties (organ specific), during which, after determining the stage, long-term treatment strategy is developed.



Chirurgia jest głównym sposobem leczenia nowotworów litych. Zakres resekcji guza pierwotnego i celowość usuwania regionalnych węzłów chłonnych zależy od biologii nowotworu. Margines resekcji guza jest uwarunkowany nie tylko jego biopatologią, ale również dostępnością tkanki w rejonie dotkniętym nowotworem, możliwym wpływem planowanej resekcji na czynność (i wygląd w przypadku powłok ciała) narządu, informacji statystycznych z dotychczasowych badań na temat wskaźnika wznów miejscowych i nawrotów (uogólnienia) choroby przy określonym zakresie resekcji, a także od dostępności leczenia uzupełniającego oraz jego skuteczności. Udoskonalenia techniki operacyjnej polegają na modyfikacji dotychczasowych metod, które powodują lepsze wyniki odległe lub na zmianach, które przy tym samym wyniku onkologicznym łączą się z bardziej oszczędnym zakresem wycinania tkanek, mniejszym okaleczeniem i mniejszym odsetkiem powikłań zarówno wczesnych, jak i odległych. Leczenie chirurgiczne guza litego oparte jest na znanej biologii nowotworu. Ponieważ znajomość biologii i przewidywalność nowotworów jest niepełna, leczenie chirurgiczne odzwierciedla tylko pewne ogólne cechy zachowania się każdego typu histologicznego nowotworu.
Powiększająca się wiedza o molekularnych mechanizmach rozwoju i szerzenia się nowotworów sprawia, że podobnie jak leczenie celowane w onkologii klinicznej, również chirurgia oparta na znajomości biopatologii molekularnej nowotworów nie jest już dziś naukową fantastyką. Zrozumienie funkcji genów i ich mutacji w powstawaniu wielu (dziedzicznych) nowotworów powoduje, że genetyka będzie odgrywała coraz większą rolę w podejmowaniu decyzji co do wyboru (profilaktycznego) leczenia chirurgicznego w onkologii.
Chirurgia zorientowana molekularnie
Mutacja w genie supresorowym APC (ang. adenomatous polyposis coli) jest związana z występowaniem rodzinnej polipowatości gruczolakowatej jelita grubego (ang. familial adenomatous polyposis – FAP), której rozpoznanie usprawiedliwia wykonanie profilaktycznej prokto-kolektomii, aby zapobiec rozwojowi inwazyjnego raka jelita grubego. Profilaktyczna prokto-kolektomia nie chroni jednak przed rozwojem raka w polipach dwunastnicy, ileostomii, zbiornika jelitowego, a ryzyko ich powstania jest większe wraz z upływem czasu od operacji profilaktycznej. Dlatego zalecane jest coroczne wykonywanie badania endoskopowego. Całkowita duodenektomia z zaoszczędzeniem trzustki jest rekomendowana jako leczenie pojedynczych polipów o wysokim ryzyku (niemożliwych do wycięcia miejscowego) oraz polipowatości dwunastnicy u chorych z zespołem FAP. Operacja ta umożliwia zachowanie całej trzustki i wykonanie mniejszej liczby zespoleń niż w klasycznej operacji Whipple’a, chociaż odsetek powikłań jest zbliżony (1).
Innym nowotworem, którego profilaktyczne leczenie chirurgiczne może być uzasadnione jest wrodzony rozlany rak żołądka (ang. hereditary diffuse gastric cancer). Ten złośliwy nowotwór młodych ludzi (poniżej 45. roku życia) jest spowodowany mutacją genu E-kadheryny (CDH1). Najpierw zaobserwowano rodzinną agregację raka żołądka, a dopiero potem stwierdzono, że u podłoża tej agregacji leży mutacja CDH1. Mutacje CDH1 są dziedziczone w sposób autosomalny dominujący z niepełną penetracją, a nosiciel mutacji ma ponad 80% ryzyka zachorowania na rozlanego raka żołądka (2). Chorzy bez objawów z wywiadem rodzinnym raka żołądka i mutacją CDH1 mają wysokie prawdopodobieństwo inwazyjnego raka, którego nie można rozpoznać endoskopowo. W potwierdzonych przypadkach, profilaktyczne wycięcie żołądka sugerowane jest osobom w młodym wieku przez zespół wielodyscyplinarny (genetyk, chirurg, patolog). Badanie histopatologiczne wyciętego profilaktycznie żołądka ujawnia mnogie ogniska mikroskopowe gruczolakoraka sygnetowato-komórkowego (3). Z chwilą pojawienia się objawów rozpoznanie endoskopowe jest co prawda możliwe, ale obecne już przerzuty znacznie pogarszają rokowanie. Dlatego też nadzór endoskopowy ma ograniczoną wartość, a profilaktyczne wycięcie żołądka jest zalecane u chorych z wywiadem rodzinnym i mutacją CDH1. Jeśli profilaktyczna gastrektomia jest wykonywana u chorych bezobjawowych, przez doświadczonego chirurga (dla zminimalizowania ryzyka powikłań i śmiertelności pooperacyjnej) rokowanie jest dobre (4). Wśród chorych objawowych (zgłaszających już dolegliwości) ten typ histologiczny raka związany jest z bardzo niskim odsetkiem wyleczeń i przeżywalności.
Precyzyjna diagnostyka regionalnych węzłów chłonnych
U chorych na nowotwory lite stan regionalnych węzłów chłonnych w ocenie histopatologicznej jest jednym z najistotniejszych czynników predykcyjnych wznowy oraz rokowniczych (przewidywanie czasu przeżycia). Dokładna ocena stopnia zaawansowania nowotworu, skuteczne rozpoznanie jego szerzenia się drogą naczyń chłonnych oraz uzyskanie informacji o rokowaniu, możliwe jest na podstawie (śródoperacyjnego) badania patologicznego najczęściej jednego lub rzadziej kilku węzłów chłonnych, pierwszych na drodze spływu chłonki z obszaru guza nowotworowego, tzw. węzłów wartowniczych (ang. sentinel node).
Chirurgia onkologiczna w oparciu o „nawigację” węzła wartowniczego (ang. sentinel node navigation surgery) jest określana jako minimalnie inwazyjne leczenie chirurgiczne, dzięki któremu można uniknąć niepotrzebnego wycięcia (zdrowych i posiadających istotne funkcje ochronne) węzłów chłonnych na podstawie szczegółowego badania (cyto-/immuno-histo-chemio-) patologicznego.
Stwierdzenie przerzutów w węźle wartowniczym jest wskazaniem do regionalnej limfadenektomii, a następnie rozważenia leczenia uzupełniającego (na podstawie ostatecznego badania histopatologicznego stanu regionalnych węzłów chłonnych z bloczków parafinowych). Biopsja węzła wartowniczego (ang. sentinel node biopsy) jest obecnie postępowaniem standardowym u chorych na czerniaka skóry lub raka piersi, głównie w oparciu o metodę izotopowo-barwnikową. Nadzieją na dalsze usprawnienie tej metody jest zastosowanie jako barwnika zieleni indocyjanowej w połączeniu z detekcją fluoroscencyjną (5).
Przydatność tej minimalnie inwazyjnej metody oceny regionalnego spływu chłonnego (ang. lymphatic mapping) badana jest w nowotworach przewodu pokarmowego (6). We wczesnym raku żołądka (T1N0M0) po ujemnym wyniku badania histopatologicznego węzła wartowniczego, laparoskopowa resekcja żołądka wraz z wycięciem węzłów regionu wartownika może stać się w przyszłości nowym standardem leczenia (7). W ramach badań klinicznych, wykonanie limfadenektomii uzależnione jest od wyniku badania węzła wartowniczego. Identyfikacja i pobranie do badania histopatologicznego węzła wartowniczego wykonywane jest zwykle metodą izotopowo-barwnikową. Znacznik izotopowy jest podawany przed operacją podśluzówkowo w czasie endoskopii, a niebieski barwnik śródoperacyjnie podsurówicówkowo w okolicę guza. W czasie operacji laparoskopowej węzeł wartowniczy jest identyfikowany wzrokowo (niebieskie zabarwienie) oraz przy użyciu ręcznego detektora promieniowania jonizującego (zliczanie impulsów, sygnał dźwiękowy). Następnie jest on wypreparowywany i usuwany do śródoperacyjnego badania histopatologicznego. W przypadku braku przerzutów w węźle wartowniczym można ograniczyć limfadenektomię do stacji węzłowych, w których znajdował się węzeł wartownik np. 7, 8 i 9 (limfadenektomia D1+α lub β). W Japonii, gdzie rak żołądka jest wykrywany we wczesnym stopniu zaawansowania, coraz częściej częściowe wycięcie żołądka wykonywane jest laparoskopowo. Oszczędzająca resekcja żołądka wykonana laparoskopowo w oparciu o „nawigację węzła wartowniczego” umożliwia szybszy powrót do pełnej sprawności po operacji oraz lepszą jakość życia chorych w odległej obserwacji. Leczenie oszczędzające i ograniczenie zakresu limfadenektomii powinno być wykonywane jedynie w ośrodkach wysokospecjalistycznych, w ramach kontrolowanych badań klinicznych. Doświadczenia ośrodków polskich w biopsji węzła wartownika u chorych na raka żołądka zostały przedstawione w jednym z rozdziałów monografii (8). W dzisiejszej praktyce klinicznej po wykonaniu laparotomii i potwierdzeniu wstępnego podejrzenia (na podstawie dokładniej diagnostyki przedoperacyjnej: KT, EUS, rozpoznanie typu histologicznego raka żołądka), że możemy mieć do czynienia z wczesnym rakiem warto rozważyć zlokalizowanie węzła wartownika metodą barwnikową, a następnie przystąpić do standardowej resekcji żołądka z limfadenektomią D2. Po wykonaniu etapu resekcyjnego operacji można wypreparować wybarwiony węzeł wartowniczy (lub 2-4 węzły, ex vivo) jako oddzielny preparat do szczególnie precyzyjnego badania histopatologicznego (w tym barwienia immunohistochemiczne w celu wykrycia mikroprzerzutów). Zebranie takiego doświadczenia z wielu ośrodków polskich mogłoby być interesującym oryginalnym badaniem prospektywnym. Opublikowano już wyniki badań ośrodka niemieckiego z zastosowaniem dodatkowego barwnika węglowego oraz biopsji wartownika ex vivo po gastrektomii, co umożliwiło znaczne zwiększenie liczby zbadanych histopatologicznie węzłów chłonnych, a przez to rzetelną i szczegółową ocenę regionalnego układu chłonnego (9).

Wartość badania węzła wartownika, jako niezmiernie dokładnej metody identyfikacji niewykrywalnych klinicznie przerzutów do węzłów chłonnych, potwierdzona została również w badaniach u chorych na raka przełyku (10). Rozszerzony zakres limfadenektomii przyczynia się do poprawy przeżycia we wszystkich stopniach zaawansowania z wyjątkiem przypadków najwcześniejszych (TisN0M0/ciężka dysplazja) i najbardziej zaawansowanych raka przełyku (≥ 7 węzłów chłonnych z przerzutami). Rekomendowane jest wycięcie 10-30 węzłów w zależności od głębokości naciekania przełyku (T1 – 10, T2 – 20, T3/4 – 30). Optymalnym sposobem jest tzw. dwu- lub trójpolowa limfadenektomia (regionalny chłonny spływ brzuszny, piersiowy i ew. szyjny). Dotychczas w klinicznej selekcji chorych do rozszerzenia limfadenektomii o pole szyjne (oraz górne śródpiersie) stosowano EUS, USG szyi z biopsją lub PET. Pomocna w tej kwalifikacji może być identyfikacja węzła wartownika i stwierdzenie w nim przerzutów, np. w ok. nerwu krtaniowego wstecznego. Podobnie u chorych na raka dalszej części przełyku, jeśli węzły wartownicze odnalezione tylko w spływie brzusznym są negatywne, można pokusić się o przezrozworową ezofagektomię bez limfadenektomii śródpiersia.
Nowa klasyfikacja TNM wg UICC/AJCC z roku 2010 i jej implikacje dla chirurgicznego leczenia raka żołądka
Definicje poszczególnych cech TNM (wydanie siódme z 2010 roku) zmieniły się przede wszystkim w odniesieniu do cechy N (11). Wynik badania histologicznego preparatu chirurgicznego po regionalnej limfadenektomii powinien zawierać ocenę więcej niż 15 węzłów chłonnych.
TNMPrzerzuty w węzłach chłonnych:
N11-2 regionalnych
N23-6 regionalnych
N3a7-15 regionalnych
N3bco najmniej 16 regionalnych*
M1pozaregionalnych**
*Regionalnymi węzłami chłonnymi dla żołądka są: węzły okołożołądkowe położone wzdłuż krzywizny mniejszej i większej (stacje nr 1-6; wg Japanese Gastric Cancer Association; JGCA), węzły położone wzdłuż tętnicy żołądkowej lewej (7), tętnicy wątrobowej wspólnej (8), tętnicy śledzionowej (11), pnia trzewnego (9) oraz węzły wątrobowo-dwunastnicze (12).
**Przerzuty w pozaregionalnych węzłach chłonnych, takich jak węzły chłonne zatrzustkowe (13), krezkowe (14, 15) i okołoaortalne (16), klasyfikowane są jako przerzuty odległe (M1).
Siódme wydanie klasyfikacji TNM wg UICC/AJCC z roku 2010, a także nowa wersja japońskiej klasyfikacji raka żołądka i zaleceń leczniczych (Japońskie Towarzystwo Raka Żołądka; JGCA; 3. ed. 2010), zmienia definicje limfadenektomii D1/D2 w zależności od rozległości resekcji żołądka:
Resekcja żołądkaZakres limfadenektomii
D1D1+D2
Dalszej części1, 3, 4, 5, 6, 7(D1) + 8, 9(D1) + 8, 9, 11, 12
Całkowite wycięcie żołądka1-7 (2 włącznie)(D1) + 8, 9, 11(D1) + 8, 9, 10, 11, 12
Nowoczesne leczenie oszczędzające pierś

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Al-Sarireh B, Ghaneh P, Gardner-Thorpe J et al.: Complications and follow-up after pancreas-preserving total duodenectomy for duodenal polyps. Br J Surg 2008; 95: 1506-11.
2. Lynch HT, Kaurah P, Wirtzfeld D et al.: Hereditary diffuse gastric cancer: diagnosis, genetic counseling, and prophylactic total gastrectomy. Cancer 2008; 112: 2655-63.
3. Pandalai PK, Lauwers GY, Chung DC et al.: Prophylactic total gastrectomy for individuals with germline CDH1 mutation. Surgery 2011; 149: 347-55.
4. Chen Y, Kingham K, Ford JM et al.: A Prospective Study of Total Gastrectomy for CDH1-Positive Hereditary Diffuse Gastric Cancer. Ann Surg Oncol 2011.
5. Polom K, Murawa D, Rho YS et al.: Current trends and emerging future of indocyanine green usage in surgery and oncology: A Literature Review. Cancer 2011.
6. Bembenek A, Gretschel S, Schlag PM: Sentinel lymph node biopsy for gastrointestinal cancers. J Surg Oncol 2007; 96: 342-52.
7. Ichikura T, Sugasawa H, Sakamoto N et al.: Limited gastrectomy with dissection of sentinel node stations for early gastric cancer with negative sentinel node biopsy. Ann Surg 2009; 249: 942-7.
8. Jeziorski A, Polkowski W, Kołodziejczyk P et al.: Węzeł wartowniczy w raku żołądka. [W:] Jeziorski A, Piekarski J (red.) Węzeł chłonny wartowniczy w chorobach nowotworowych. Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, Warszawa 2010; s. 78-91.
9. Markl B, Moldovan AI, Jahnig H et al.: Combination of ex vivo sentinel lymph node mapping and methylene blue-assisted lymph node dissection in gastric cancer: a prospective and randomized study. Ann Surg Oncol 2011; 18: 1860-8.
10. Uenosono Y, Arigami T, Yanagita S et al.: Sentinel node navigation surgery is acceptable for clinical T1 and N0 esophageal cancer. Ann Surg Oncol 2011; 18: 2003-9.
11. Sobin LH, Gospodarowicz MK, Wittekind Ch: Żołądek. Piekarski J. (red. wyd. pol.): UICC International Union Against Cancer. TNM Klasyfikacja nowotworów złośliwych. Via Medica, Gdańsk 2010; s. 58-61.
12. Punglia RS, Saito AM, Neville BA et al.: Impact of interval from breast conserving surgery to radiotherapy on local recurrence in older women with breast cancer: retrospective cohort analysis. BMJ 2010; 340: 845.
13. Vaidya JS, Joseph DJ, Tobias JS et al.: Targeted intraoperative radiotherapy versus whole breast radiotherapy for breast cancer (TARGIT-A trial): an international, prospective, randomised, non-inferiority phase 3 trial. Lancet 2010; 376: 91-102.
14. Polkowski WP: Radioterapia śródoperacyjna fotonami o niskiej energii w leczeniu oszczędzającym chorych na raka piersi. NOWOTWORY J Oncol 2011; 61(Supl. 2): 26.
15. Kurylcio A, Romanek J, Mielko J et al.: Obiektywna ocena efektu estetycznego zabiegów oszczędzających pierś z zastosowaniem radioterapii śródoperacyjnej u chorych leczonych z powodu wczesnego raka piersi. NOWOTWORY J Oncol 2011; 61(Supl. 2): 40.
16. Jankiewicz M, Romanek J, Winkler B et al.: Wyniki leczenia chorych na wczesnego raka piersi z zastosowaniem radioterapii śródoperacyjnej. NOWOTWORY J Oncol 2011; 61(Supl. 2): 44.
17. Sterodimas A, de Faria J, Nicaretta B et al.: Tissue engineering with adipose-derived stem cells (ADSCs): current and future applications. J Plast Reconstr Aesthet Surg 2010; 63: 1886-92.
18. Sterodimas A, de Faria J, Nicaretta B et al.: Autologous fat transplantation versus adipose-derived stem cell-enriched lipografts: a study. Aesthet Surg J 2011; 31: 682-93.
19. Sugarbaker PH, Stuart OA, Vidal-Jove J et al.: Pharmacokinetics of the peritoneal-plasma barrier after systemic mitomycin C administration. Cancer Treat Res 1996; 82: 41-52.
20. Elias D, Glehen O, Pocard M et al.: A comparative study of complete cytoreductive surgery plus intraperitoneal chemotherapy to treat peritoneal dissemination from colon, rectum, small bowel, and nonpseudomyxoma appendix. Ann Surg 2010; 251: 896-901.
21. Glehen O, Gilly FN, Boutitie F et al.: Toward curative treatment of peritoneal carcinomatosis from nonovarian origin by cytoreductive surgery combined with perioperative intraperitoneal chemotherapy: a multi-institutional study of 1,290 patients. Cancer 2010; 116: 5608-18.
22. Yang XJ, Huang CQ, Suo T et al.: Cytoreductive surgery and hyperthermic intraperitoneal chemotherapy improves survival of patients with peritoneal carcinomatosis from gastric cancer: final results of a phase III randomized clinical trial. Ann Surg Oncol 2011; 18: 1575-81.
23. Glehen O, Gilly FN, Arvieux C et al.: Peritoneal carcinomatosis from gastric cancer: a multi-institutional study of 159 patients treated by cytoreductive surgery combined with perioperative intraperitoneal chemotherapy. Ann Surg Oncol 2010; 17: 2370-7.
24. Roviello F, Caruso S, Marrelli D et al.: Treatment of peritoneal carcinomatosis with cytoreductive surgery and hyperthermic intraperitoneal chemotherapy: state of the art and future developments. Surg Oncol 2011; 20: e38-54.
25. Yan TD, Black D, Savady R et al.: A systematic review on the efficacy of cytoreductive surgery and perioperative intraperitoneal chemotherapy for pseudomyxoma peritonei. Ann Surg Oncol 2007; 14: 484-92.
26. Yan TD, Links M, Fransi S et al.: Learning curve for cytoreductive surgery and perioperative intraperitoneal chemotherapy for peritoneal surface malignancy – a journey to becoming a Nationally Funded Peritonectomy Center. Ann Surg Oncol 2007; 14: 2270-80.
27. Smeenk RM, Verwaal VJ, Zoetmulder FA: Learning curve of combined modality treatment in peritoneal surface disease. Br J Surg 2007; 94: 1408-14.
28. Buunen M, Veldkamp R, Hop WC et al.: Survival after laparoscopic surgery versus open surgery for colon cancer: long-term outcome of a randomised clinical trial. Lancet Oncol 2009; 10: 44-52.
29. Fleshman J, Sargent DJ, Green E et al.: Laparoscopic colectomy for cancer is not inferior to open surgery based on 5-year data from the COST Study Group trial. Ann Surg 2007; 246: 655-62; discussion 662-4.
30. Jayne DG, Guillou PJ, Thorpe H et al.: Randomized trial of laparoscopic-assisted resection of colorectal carcinoma: 3-year results of the UK MRC CLASICC Trial Group. J Clin Oncol 2007; 25: 3061-8.
31. Dalton SJ, Ghosh A, Greenslade GL et al.: Laparoscopic colorectal surgery - why would you not want to have it and, more importantly, not be trained in it? A consecutive series of 500 elective resections with anastomoses. Colorectal Dis 2011; 13: 144-9.
32. Bretagnol F, Dedieu A, Zappa M et al.: T4 colorectal cancer: is laparoscopic resection contraindicated? Colorectal Dis 2011; 13: 138-43.
33. Wexner SD: Underutilization of minimally invasive surgery for colorectal cancer. Ann Surg Oncol 2011; 18: 1518-9.
34. van Gijn W, van de Velde CJ: 2010 SSO John Wayne clinical research lecture: rectal cancer outcome improvements in Europe: population-based outcome registrations will conquer the world. Ann Surg Oncol 2011; 18: 691-6.
35. Hamady ZZ, Malik HZ, Alwan N et al.: Surgeon’s awareness of the synchronous liver metastases during colorectal cancer resection may affect outcome. Eur J Surg Oncol 2008; 34: 180-4.
36. Adam R, Pascal G, Castaing D et al.: Tumor progression while on chemotherapy: a contraindication to liver resection for multiple colorectal metastases? Ann Surg 2004; 240: 1052-61; discussion 1061-4.
37. Verwaal VJ, Bruin S, Boot H et al.: 8-year follow-up of randomized trial: cytoreduction and hyperthermic intraperitoneal chemotherapy versus systemic chemotherapy in patients with peritoneal carcinomatosis of colorectal cancer. Ann Surg Oncol 2008; 15: 2426-32.
38. Goere D, Daveau C, Elias D et al.: The differential response to chemotherapy of ovarian metastases from colorectal carcinoma. Eur J Surg Oncol 2008; 34: 1335-9.
39. Elias D, Ouellet JF, Bellon N et al.: Extrahepatic disease does not contraindicate hepatectomy for colorectal liver metastases. Br J Surg 2003; 90: 567-74 .
40. Elias D, Liberale G, Vernerey D et al.: Hepatic and extrahepatic colorectal metastases: when resectable, their localization does not matter, but their total number has a prognostic effect. Ann Surg Oncol 2005; 12: 900-9.
41. Cascinelli N: Margin of resection in the management of primary melanoma. Semin Surg Oncol 1998; 14: 272-5.
42. Balch CM, Soong SJ, Smith T et al.: Long-term results of a prospective surgical trial comparing 2 cm vs. 4 cm excision margins for 740 patients with 1-4 mm melanomas. Ann Surg Oncol 2001; 8: 101-8.
43. Martinez SR, Young SE: A rational surgical approach to the treatment of distant melanoma metastases. Cancer Treat Rev 2008; 34: 614-20.
44. Mosca PJ, Teicher E, Nair SP et al.: Can surgeons improve survival in stage IV melanoma? J Surg Oncol 2008; 97: 462-8.
45. Morton DL, Mozzillo N, Thompson MC et al.: An international, randomized, phase III trial of bacillus Calmette-Guerin (BCG) plus allogeneic melanoma vaccine (MCV) or placebo after complete resection of melanoma metastatic to regional or distant sites. J Clin Oncol 2007; 25: (18S): Abstract 8508.
46. Lee JH, Gulec SA, Kyshtoobayeva A et al.: Biological factors, tumor growth kinetics, and survival after metastasectomy for pulmonary melanoma. Ann Surg Oncol 2009; 16: 2834-9.
47. Skórzewska M, Stępak E, Polkowski WP: Stan obecny oraz perspektywy leczenia czerniaka uogólnionego. NOWOTWORY J Oncol 2011; 61(4): w druku.
48. Karakousis CP: Refinements of surgical technique in oncologic surgery. J Surg Oncol 2010; 101: 647-8.
49. Grunhagen DJ, de Wilt JH, van Geel AN et al.: Isolated limb perfusion with TNF-alpha and melphalan in locally advanced soft tissue sarcomas of the extremities. Recent Results Cancer Res 2009; 179: 257-70.
50. Ruka W, Rutkowski P, Krzakowski M et al.: Mięsaki tkanek miękkich u dorosłych – zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. J Oncol 2010; 60: 55-65.
otrzymano: 2011-11-28
zaakceptowano do druku: 2012-06-04

Adres do korespondencji:
*Wojciech Piotr Polkowski
Klinika Chirurgii Onkologicznej, SPSK nr 1
ul. Staszica 11, 20-081 Lublin
tel.: +48 (81) 534-43-13, fax: +48 (81) 532-23-95
e-mail: wojciech.polkowski@am.lublin.pl

Postępy Nauk Medycznych s1/2012
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych