© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 7-8/2007, s. 287-293
*Iwona Solarska1, Barbara Nasiłowska-Adamska2, Jan Maciej Zaucha3, Piotr Rzepecki4,
Małgorzata Całbecka5, Kazimierz Sułek6, Andrzej Hellmann3, Bożena Mariańska2,
Mirosław Majewski1, Krzysztof Warzocha1
Monitorowanie ilości mRNA BCR-ABL u chorych
na przewlekłą białaczkę szpikową leczonych przeszczepieniem allogenicznych macierzystych komórek krwiotwórczych*
Monitoring of BCR-ABL mRNA in patients with chronic myeloid leukemia treated with allogeneic hematopoietic stem cell transplantation
1Klinika Hematologii Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Warzocha
2Klinika Transplantacji Komórek Krwiotwórczych Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Bożena Mariańska
3Klinika Hematologii i Transplantologii Akademickiego Centrum Klinicznego Szpitala AM w Gdańsku
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Andrzej Hellmann
4Ośrodek Przeszczepiania Szpiku Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie
Dyrektor Ośrodka: dr n. med. Piotr Rzepecki
5Oddział Hematologii Specjalistycznego Szpitala Miejskiego im. M. Kopernika w Toruniu
Ordynator Oddziału: dr Małgorzata Całbecka
6Klinika Chorób Wewnętrznych i Hematologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Kazimierz Sułek
Streszczenie
Wstęp. Monitorowanie choroby resztkowej metodą real-time PCR (RQ-PCR) u chorych na przewlekłą białaczkę szpikową (PBS) leczonych allotransplantacją macierzystych komórek krwiotwórczych (alloHSCT) jest skuteczną metodą umożliwiającą wczesne stwierdzenie wznowy choroby i podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych, zapobiegających pełnoobjawowej wznowie białaczki.
Materiały i metody. Do badań zakwalifikowano 66 chorych na PBS, u których przeprowadzono ocenę ilościową mRNA BCR-ABL w okresie od 1 miesiąca do 12 lat po alloHSCT. Krew obwodową i/lub szpik kostny badano w tym celu w odstępach 1, 3, 6 lub 12-miesięcznych, zarówno metodą RT/nested PCR i RQ-PCR. Wyniki ekspresji genu BCR-ABL przedstawiono metodą pośrednią i wyrażono jako stosunek ilości kopii genu BCR-ABL do ABL w każdej próbce i odniesiono do średnich wartości współczynnika BCR-ABL/ABL wyliczonego w protokole Europe Against Cancer (EAC).
Wyniki. Na podstawie ilości transkryptu BCR-ABL, stwierdzanej po alloHSCT badana grupa chorych została zakwalifikowana do 3 podgrup. Grupa 35 chorych ze stale niskim poziomem transkryptu BCR-ABL, grupa 11 chorych ze zmiennym poziomem BCR-ABL oraz 18 chorych z wysokim poziomem transkryptu BCR-ABL. Na podstawie kryteriów molekularnych u 8 chorych stwierdzono wznowę molekularną PBS po alloHSCT. Wykazano korelację pomiędzy ilością transkryptu BCR-ABL, a ryzykiem wystąpienia wznowy białaczki i czasem wolnym od nawrotu białaczki.
Wnioski. Technika RQ-PCR jest czułą metodą do badania choroby resztkowej w PBS. Umożliwia monitorowanie kinetyki zmian ilości transkryptu BCR-ABL i wczesne wykrycie wznowy białaczki.
Summary
Introduction. Monitoring of minimal residual disease (MRD) has become necessary step in chronic myeloid leukemia (CML) after allogeneic hematopoietic stem cell transplantation (alloHSCT). The goal of early MRD detection is to give a chance of therapeutic intervention before hematologic relapse.
Materials and methods. The study included 66 CML patients with mRNA BCR-ABL quantification performed 1 month to 12 years after alloHSCT. Peripheral blood/bone marrow samples were tested every 1, 3, 6 - 12 months after alloHSCT for the presence of BCR-ABL transcripts, using RT-PCR/nested PCR and RQ-PCR. Quantification of BCR-ABL was performed according to the protocol of ´Europe Against Cancer´ (EAC). BCR-ABL expression was normalized with endogenous control ABL gene and expressed as BCR-ABL/ABL ratio compared to median expression values of BCR-ABL/ABL from EAC protocol.
Results. Patients were allocated into 3 categories according to the amount of BCR-ABL transcript after alloHSCT. Group 1 consisted of 35 patients with stable-low levels of detectable BCR-ABL transcripts. Group 2 of 11 patients with fluctuating-low level of BCR-ABL transcripts, and group 3 of 18 patients with high BCR-ABL levels. Based on molecular criteria 8 patients were relapsed. A strong correlation was found between the levels of BCR-ABL transcripts and incidence of molecular relapse and relapse-free survival.
Conclusions. RQ-PCR is a valuable method of quantification of BCR-ABL expression in CML patients after alloHSCT. It allows to monitor the kinetics of BCR-ABL transcripts and is useful in prediction of disease relapse.
Wstęp
Charakterystyczną aberracją cytogenetyczną dla przewlekłej białaczki szpikowej (PBS) jest chromosom Philadelphia (Ph+), który powstaje w wyniku wzajemnej translokacji długich ramion chromosomów pary 9 i 22 (9q+; 22q-). U około 3-5% chorych na PBS, u których nie stwierdza się chromosomu Ph+ w badaniu cytogenetycznym, wykrywany jest jego molekularny ekwiwalent, gen fuzyjny BCR-ABL. Celem leczenia PBS jest doprowadzenie do całkowitego wyleczenia lub osiągnięcie najdłuższego przeżycia co można osiągnąć poprzez eradykację klonu nowotworowego Ph+ (remisja cytogenetyczna) oraz wszystkich przetrwałych komórek zawierających transkrypt BCR-ABL (remisja molekularna). Szansą zredukowania liczby patologicznych komórek, aż do poziomu niewykrywalnego dostępnymi aktualnie metodami diagnostycznymi, jest przeszczepienie allogenicznych macierzystych komórek krwiotwórczych (alloHSCT) wykonane w fazie przewlekłej choroby, najlepiej w ciągu 12 miesięcy od rozpoznania (1, 2).
Ryzyko nawrotu białaczki wzrasta wraz ze stopniem zaawansowania choroby przed przeszczepieniem. Prawdopodobieństwo wznowy PBS w przypadku wykonania alloHSCT w fazie przewlekłej choroby od dawców spokrewnionych, wynosi 10-20% w ciągu 5 lat po transplantacji (3, 4, 5). W przypadku stwierdzenia obecności genu BCR - ABL w 6-12 miesięcy po alloHSCT, ryzyko nawrotu białaczki wzrasta nawet do 40% (6). Zdarza się jednak, że pacjenci wykazujący obecność genu BCR-ABL w 2-3 roku po przeszczepieniu przeżywają długie lata w remisji cytogenetycznej i hematologicznej.
Do wykrywania genu fuzyjnego BCR - ABL lub jego transkryptów można zastosować szereg różnorodnych metod (Southern blotting, Western blotting, FISH), jednak tylko metody molekularne (RT-PCR, RQ-PCR), ze względu na swoją wysoką czułość i swoistość, są w stanie dokładnie ocenić stan remisji PBS. Wczesne wykrycie genu BCR-ABL, zwłaszcza po jego uprzedniej nieobecności, umożliwia podjęcie możliwie szybko odpowiednich działań terapeutycznych. Polegają one najczęściej na przerwaniu leczenia immunosupresyjnego i/lub zastosowaniu infuzji limfocytów dawcy (DLI), co na drodze immunologicznej reakcji przeszczep przeciw białaczce (GvL) może prowadzić do uzyskania ponownej remisji choroby.
Stopień zmniejszenia liczby komórek białaczkowych Ph+ w trakcie leczenia cytoredukcyjnego i/lub po alloHSCT jest ważnym czynnikiem prognostycznym dla chorych na PBS. Najczęstszą przyczyną progresji/nawrotu choroby jest obecność komórek białaczkowych (MRD), które nie zostały wyeliminowane w toku tego postępowania. Ponadto wiadomo, że chorzy z obecnością choroby resztkowej mogą różnić się między sobą liczbą przetrwałych komórek (białaczkowych) (7). Uzasadnia to potrzebę zastosowania ilościowej metody oceny MRD i badania zależności pomiędzy jej nasileniem, a przebiegiem choroby. Monitorowanie chorych poddanych alloHSCT jest niezwykle istotne z punktu widzenia oceny skuteczności zastosowanego leczenia oraz stratyfikacji do grupy podwyższonego, średniego lub niskiego ryzyka wystąpienia nawrotu białaczki (8, 9, 10). Brak lub utrzymujący się długotrwale niski poziom mRNA dla BCR-ABL oznaczają niewielkie ryzyko wznowy PBS (9%), w porównaniu do 74% ryzyka nawrotu w grupie chorych z narastającym lub stale wysokim poziomem BCR-ABL (8). Gen BCR - ABL może być obecny u 25-50% chorych nawet powyżej 3-go roku po alloHSCT, przy jednoczesnym ryzyku wznowy w tej grupie chorych wynoszącym 10-20% (6). Wskazuje to, że wykrycie samej obecności BCR-ABL nie przesądza, że jest on złym czynnikiem prognostycznym, natomiast rzeczywista predykcyjna wartość wykrywania MRD jest ściśle związana z ilościową oceną transkryptu BCR - ABL (4, 8, 9, 10, 11).
W tym celu najlepszą metodą monitorowania choroby resztkowej jest RQ-PCR, który umożliwia bezpośredni pomiar ilości produktu PCR podczas procesu amplifikacji i pozwala na faktyczne odzwierciedlenie dynamiki reakcji. Końcowa ilość produktu, który uzyskuje się w fazie plateau w metodzie RT-PCR zazwyczaj nie koreluje z ilością początkową matrycy, natomiast cykl, w którym fluorescencja dla konkretnej próbki wzrasta do poziomu wykrywalnego, umożliwia ocenę liczby kopii w przeliczeniu na określoną ilość mRNA.
Celem obecnych badań była ilościowa ocena transkryptu BCR-ABL za pomocą RQ-PCR u chorych na PBS po alloHSCT dla oszacowania ryzyka wystąpienia wznowy białaczki i podjęcia szybkich działań terapeutycznych ukierunkowanych na uzyskanie ponownej remisji choroby.
Materiały i metody
Pacjenci. Do badań zakwalifikowano 75 chorych z rozpoznaniem PBS BCR/ABL +, którzy zostali poddani alloHSCT w fazie przewlekłej choroby w latach 1995-2006. Chorzy byli rekrutowani do badania z kilku ośrodków hematologicznych w Polsce, w tym 40 chorych z Kliniki Hematologii i Transplantologii Akademii Medycznej w Gdańsku, 19 z Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, 6 chorych z Ośrodka Transplantacji Szpiku Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie, 5 chorych z Kliniki Hematologii Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie oraz 5 chorych z Oddziału Hematologii Szpitala Miejskiego w Toruniu. Bieżącej analizie poddano 66 chorych, u których wykonano, co najmniej 2 oznaczenia ilościowe genu BCR-ABL powyżej 6-go miesiąca po transplantacji. Mediana wieku przy rozpoznaniu PBS wynosiła 38 lat (zakres, 16-54), podobnie jak mediana wieku w czasie transplantacji (zakres, 16-55). Charakterystyka kliniczna badanej grupy chorych została przedstawiona w tabeli 1.
Tabela 1. Charakterystyka kliniczna badanej grupy 66 chorych.
| Płeć | |
| mmMężczyźni | 43 (65%) |
| mmKobiety | 23 (35%) |
| Wiek (przy rozpoznaniu), mediana i zakres | 38 (16-54) |
| Wiek (alloHSCT), mediana i zakres | 38 (16-55) |
| Czas od rozpoznania do alloHSCT (m-ce), mediana i zakres | 8 (2,5-59) |
| Faza choroby (allo HSCT) | |
| mmI faza przewlekła | 53 (80%) |
| mmII faza przewlekła | 13 (20%) |
| Typ Dawcy | |
| mmRodzinny | 57 (86%) |
| mmNiespokrewniony | 9 (14%) |
| Stopień zgodności dawcy | |
| mmW pełni zgodny | 54 (82%) |
| mmCzęściowo zgodny | 12 (18%) |
| Skala Grathwol´a | |
| mm0-1 | 18 (27%) |
| mm2-3 | 44 (67%) |
| mm4 | 4 (6%) |
| Postępowanie przed alloHSCT | |
| mmMieloablacyjne | 64 (97%) |
| mmNiemieloablacyjne | 2 (3%) |
| ZródŤo komórek macierzystych | |
| mmSzpik | 22 (33%) |
| mmKrew obwodowa | 30 (46%) |
| mmKrew obwodowa i szpik | 5 (8%) |
| mmBrak informacji | 9 (13%) |
| Ostra GvHD | |
| mm0-1 | 29 (44%) |
| mm2 | 25 (38%) |
| mm3-4 | 12 (18%) |
| Przewlekła GvHD | |
| mmBrak | 35 (53%) |
| mmOgraniczona | 12 (18%) |
| mmRozległa | 19 (29%) |
| Wznowa molekularna po alloHSCT | |
| mmCzęstość | 8 (13%) |
| mmCzas po alloHSCT (m-ce), mediana i zakres | 25,5 (7-63) |
| Stosowane leczenie we wznowie choroby | |
| mmDLI | 1/8 (12%) |
| mmDLI/Imatinib | 1/8 (12%) |
| mmImatinib | 4/8 (50%) |
| mmObserwacja bez leczenia | 4/8 (50%) |
Leczenie. Przed wykonaniem alloHSCT, 18 chorych (27%) leczono imatinibem, w czterech przypadkach (6%) zastosowano leczenie interferonem alfa, trzech chorych (5%) z powodu zaostrzenia choroby leczono arabinozydem cytozyny (AraC), a u jednego chorego (2%) zastosowano połączenie cytostatyków (daunorubicyna – 3 dni + AraC – 7 dni) z powodu bazofilowej kryzy blastycznej. W pozostałych przypadkach (60%) stosowano leczenie cytoredukcyjne hydroksykarbamidem.
Postępowanie mieloablacyjne przed alloHSCT, (obejmujące zastosowanie busulfanu, cyklofosfamidu lub TBI – total body irradiation), stosowano u 49 z 66 chorych (74%). Kondycjonowanie zawierające fludarabinę, treosulfan i immunoglobulinę antytymocytarną otrzymało 15 chorych (23%). Dwóch chorych (3%) otrzymało niemieloablacyjne przygotowanie do transplantacji z powodu zaawansowanego wieku.
Wszyscy chorzy zostali poddani przeszczepieniu w fazie przewlekłej choroby, w tym 53 (80%) w pierwszej fazie przewlekłej i 13 (20%) w drugiej fazie przewlekłej. Dwóch chorych zakwalifikowano do powtórnej alloHSCT. U 54 chorych (82%) wykonano transplantację od zgodnego dawcy, a w 12 przypadkach (18%) od dawcy częściowo zgodnego. Komórki macierzyste z krwi obwodowej przeszczepiono 30 chorym (46%), 22 chorym (33%) przeszczepiono komórki macierzyste uzyskane ze szpiku, 5 chorym (8%) oba rodzaje komórek krwiotwórczych z krwi i szpiku, natomiast w 9 przypadkach brak było informacji dotyczących rodzaju przeszczepionych komórek krwiotwórczych. W profilaktyce choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi (GvHD) u 58 chorych (88%), stosowano cyklosporynę i metotreksat, a w 8 przypadkach zastosowano inne leczenie.
Mediana czasu od rozpoznania PBS do przeprowadzenia alloHSCT wynosiła 8 miesięcy (zakres, 2,5-59), natomiast mediana całkowitego czasu obserwacji dla badanej populacji chorych wyniosła 50 miesięcy (zakres 2-143). Wznowę molekularną PBS stwierdzono u 8 chorych (13%). Mediana czasu od przeprowadzenia alloHSCT do chwili rozpoznania wznowy choroby wyniosła 25,5 miesiąca (zakres 7-63). W obserwowanej grupie chorych stwierdzono 5 zgonów po transplantacji, w tym 4 z powodu GvHD (mediana 8 miesięcy, zakres 2-12) oraz jeden z powodu progresji PBS po 8 latach od alloHSCT.
Ocena transkryptu. Krew obwodową i/lub szpik kostny badano na obecność genu BCR-ABL w odstępach 1, 3, 6 lub 12-miesięcznych. Z uzyskanych w wyniku wirowania w gradiencie stężeń komórek jednojądrzastych metodą kolumienkową izolowano całkowite RNA, a następnie poddawano odwrotnej transkrypcji z użyciem SuperScript II i random heksamerów. Wszystkie próbki cDNA badano równocześnie metodą jakościową (RT/nested PCR) oraz ilościową (RQ-PCR). Parametry i startery reakcji PCR, nested PCR i real-time PCR zostały ustalone wg wytycznych badania BIOMED-1 (12) oraz Europe Against Cancer (EAC) (13).
Do reakcji RQ-PCR stosowano ekwiwalent 100 ng RNA w objętości końcowej reakcji 25 ?l. Każdemu badaniu towarzyszyły kontrole dodatnie (cDNA z linii K562 BCR - ABL + lub z próbki diagnostycznej chorego) oraz kontrole ujemne (NTC, NAC). Krzywa standardowa została sporządzona z wyników uzyskanych w badaniach linii komórkowej K562 w zakresie 2,91x105 do 2,91x101 kopii BCR-ABL/104 ABL. Badania przeprowadzane były w tripletach. W celu wystandaryzowania poziomu mRNA BCR-ABL, każdą badaną próbkę amplifikowano równocześnie na obecność genu kontrolnego ABL (13, 14). Do analizy zakwalifikowano te próbki, w których wartość Ct ( threshold cycle) dla genu kontrolnego ABL wynosiła poniżej 30 i w tych eksperymentach, w których zostały spełnione następujące warunki dla reakcji RQ-PCR ( slope -3,3 do -3,8; baseline 3-15; ΔRn>1; ΔCt≤ 1,0; threshold 0,1). Wyniki ekspresji genu BCR-ABL przedstawiono metodą pośrednią i wyrażono jako stosunek ilości kopii genu BCR-ABL do ABL w każdej próbce i odniesiono do średnich wartości współczynnika BCR-ABL wyliczonego wg EAC.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Gratwohl A., et al.: Risk assessment for patients with chronic myeloid leukemia before allogeneic blood or marrow transplantation. Chronic Leukemia Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantation. Lancet 1998; 352: 1087-92.
2. Gratwohl A., et al.: Allogeneic hematopoietic stem cell transplantation for chronic myeloid leukemia in Europe 2006: transplant activity, long-term data and current results. An analysis by the Chronic Leukemia Working Party of the European Group for Blood and Marrow Transplantation (EBMT). Haematologica. 2006; 91: 513-521.
3. Mughal T.I., et al.: Molecular studies in patients with chronic myeloid leukaemia in remission 5 years after allogeneic stem cell transplant define the risk of subsequent relapse. Br. J. Haematol. 2001; 115: 569-574.
4. Lin F., et al.: Kinetics of increasing BCR-ABL transcript numbers in chronic myeloid leukemia patients who relapse after bone marrow transplantation. Blood. 1996; 87: 4473-4478.
5. Cross N.C.P., et al.: Competitive polymerase chain reaction to estimate the number of BCR-ABL transcripts in chronic myeloid leukemia patients after bone marrow transplantation. Blood. 1993; 82: 1929-1936.
6. Radich J.P., et al.: The significance of bcr-abl molecular detection in chronic myeloid leukemia patients „late,” 18 months or more after transplantation. Blood. 2001; 98: 1701-1707.
7. Stella-Hołowiecka B.: Badanie resztkowej choroby nowotworowej (MRD) u chorych na białaczki leczonych przy pomocy przeszczepiania komórek krwiotwórczych. Acta Hematologica Polonica. 2004; 35, suplement 1: 133-152.
8. Olavarria E., et al.: Early detection of BCR-ABL transcripts by quantitative reverse transcriptase-polymerase chain reaction predicts outcome after allogeneic stem cell transplantation for chronic myeloid leukemia. Blood. 2001; 97: 1560-1565.
9. Kaeda J., et al.: Serial measurement of BCR-ABL transcripts in the peripheral blood after allogeneic stem cell transplant for chronic myeloid leukemia: An attempt to define patients who may not require further therapy. Blood. 2006. 107: 4171-4176.
10. Uzunel M., et al.: Kinetics of minimal residual disease and chimerism in patients with chronic myeloid leukemia after nonmyeloablative conditioning and allogeneic stem cell transplantation. Blood. 2003; 101: 469-472.
11. Preudhomme C., et al.: Detection of BCR-ABL transcripts in chronic myeloid leukemia (CML) using a „real-time” quantitative RT-PCR assay. Leukemia. 1999; 13: 957-964.
12. van Dongen J., et al.: Standardized RT-PCR analysis of fusion gene transcripts from chromosome aberration in acute leukemia for detection of minimal residual disease. Leukemia. 1999; 13: 1901-1928.
13. Gabert J., et al.: Standardization and quality control studies of ´real-time´ quantitative reverse transcriptase polymerase chain reaction of fusion gene transcripts for residual disease detection in leukemia – A Europe Against Cancer Program. Leukemia. 2003; 17: 2318-2357.
14. Beillard E., et al.: Evaluation of candidate control genes for diagnosis and residual disease detection in leukemic patients using ´real-time´ quantitative reverse-transcriptase polymerase chain reaction (RQ-PCR) – A Europe Against Cancer Program. Leukemia. 2003; 17: 2474-2486.
15. Radich J.P., et al.: Polymerase chain reaction detection of the BCR-ABL fusion transcript after allogeneic marrow transplantation for chronic myeloid leukemia: results and implications in 346 patients. Blood. 1995; 85: 2632-2638.
16. Miyamura K., et al.: Long persistent bcr-abl positive transcript detected by polymerase chain reaction after marrow transplant for chronic myelogenous leukemia without clinical relapse: a study of 64 patients. Blood. 1993; 81: 1089-1094.
17. Lion T.: Clinical implications of qualitative and quantitative polymerase chain reaction analysis in the monitoring of patients with chronic myelogenous leukemia. Bone Marrow Transplant. 1994; 14: 505-509.
18. Drobyski W.R., et al.: Detection of BCR/ABL RNA transcripts using the polymerase chain reaction is highly predictive for relapse in patients transplanted with unrelated marrow grafts for chronic myeloid leukemia. Br. J. Haematol., 1997; 98: 458-466.
19. Branford S., et al.: Monitoring chronic myeloid leukaemia therapy by real-time quantitative PCR in blood is a reliable alternative to bone marrow cytogenetics. Br. J. Haematol., 1999; 107: 587-599.
20. Dazzi F., et al.: Durability of responses following donor lymphocyte infusions for patients who relapse after allografting for chronic myeloid leukemia. Blood. 2000; 96: 2712-2716.
21. Gilleece M.H., Dazzi F.: Donor lymphocyte infusions for patients who relapse after allogeneic stem cell transplantation for chronic myeloid leukaemia. Leuk Lymphoma. 2003; 44: 23-28.
22. Kolb H.J., et al.: Donor leukocyte transfusions for treatment recurrent chronic myelogenous leukemia in marrow transplant patients. Blood. 1990; 76: 2462.
23. Guglielmi C., et al.: Donor lymphocyte infusion for relapsed chronic myelogenous leukemia: prognostic relevance of the initial cell dose. Blood. 2002; 100: 397-405.
24. Apperley J.F.: Managing the patients with chronic myeloid leukemia through and after allogeneic stem cell transplantation. Hematology. Am. Soc. Hematol. Edu. Program. 2006: 226-232.
25. Neumann F., et al.: Quantitative real-time reverse transcription polymerase chain reaction for diagnosis of BCR-ABL positive leukemia and molecular monitoring following allogeneic stem cell transplantation. Eur. J. Haematol., 2003; 70: 1-10.
26. Roth M., et al.: Prognostic significance of Philadelphia-positive cells detected by the polymerase chain reaction after allogeneic bone marrow transplant for chronic myelogenous leukemia. Blood. 1992; 79: 276-282.
