Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 12/2007, s. 544-546
*Jan Kuś
Gruźlica pozapłucna. Wprowadzenie
Extrapulmonary tuberculosis. Introduction
I Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Jan Kuś
Streszczenie
W Polsce w 2005 roku zarejestrowano 9280 zachorowań na gruźlicę. Blisko 9% z nich to gruźlica o lokalizacji pozapłucnej. Gruźlica może zajmować każdy narząd. Najczęstsze lokalizacje pozapłucne to: opłucna – 351 przypadków, węzły chłonne – 143, układ moczowy i narządy płciowe – 111 oraz kości i stawy – 87 zachorowań. Gruźlica pozapłucna jest zwykle wtórna do gruźlicy płuc. Pewne rozpoznanie uzyskuje się przez wyhodowanie prątków gruźlicy z materiału pobranego z miejsca odpowiedniego dla lokalizacji choroby: moczu, płynu z opłucnej, otrzewnej, osierdzia, płynu mózgowo-rdzeniowego, treści z jamy stawu, wycinków tkanki. Badanie mikroskopowe wycinków wykazuje utkanie charakterystyczne dla gruźlicy, a przy zastosowaniu odpowiedniego barwienia również prątki kwasoodporne.
Summary
There were 9280 new cases of tuberculosis notified in Poland in 2005. The proportion of extrapulmonary cases approaches 9%. Tuberculosis can affect any organ. The most commonly involved sites include pleura – 351 cases, lymph nodes – 143, genito-urinary system – 111 and osteoarticular areas – 87 cases. Extrapulmonary tuberculosis is most often secondary to pulmonary tuberculosis. The diagnosis is confirmed by the culture of Mycobacterium tuberculosis from material adequate for the localization of disease: urine, pleural, peritoneal or pericardial effusion, cerebrospinal fluid, articular aspirate and tissue biopsy specimens. Microscopic examination of biopsy materials show features of tuberculosis and application of proper staining can visualize acid fast bacilli.



Gruźlica jest ziarniniakową chorobą zakaźną, której przyczyną jest bakteria – prątek gruźlicy – Mycobacterium tuberculosis. Rezerwuarem prątka gruźlicy są osoby zakażone. Zakażenie pozostaje w 90% bezobjawowe. Spośród osób zakażonych zachoruje nie więcej niż 10%. Ryzyko zachorowania utrzymuje się przez całe życie. Źródłem zakażenia gruźlicą jest chory, który prątkuje. Oznacza to, że w jego plwocinie i kropelkach wydzieliny z dróg oddechowych wydalanych w czasie kaszlu, mówienia, śpiewu, kichania znajdują się prątki gruźlicy. Najważniejszym źródłem zakażenia są chorzy obficie prątkujący, czyli ci u których prątki kwasooporne stwierdza się już w badaniu mikroskopowym plwociny. Najbardziej zakaźni są chorzy na gruźlicę oskrzeli, krtani oraz na gruźlicę płuc z cechami rozpadu, ponieważ z reguły obficie prątkują. Długotrwały i bliski kontakt z takim chorym zwiększa ryzyko zakażenia i zachorowania. Osoby zdrowe zakażają się drogą wziewną, czyli przez inhalację cząstek zawierających prątki. Inne drogi zakażenia jak np. pokarmowa przez mleko krów chorych na gruźlicę lub przez uszkodzoną skórę mają obecnie znikome znaczenie w szerzeniu się gruźlicy. Chorzy na pozapłucne postacie gruźlicy nie są zakaźni.
Zachorowalność na gruźlicę w Polsce systematycznie obniża się. Aktualny wskaźnik zapadalności wynosi 24,3 na 100 000 ludności (8). Jest on znacznie wyższy niż w krajach o wyższych dochodach jak Szwecja czy Norwegia ale jednocześnie znacznie niższy niż na Litwie czy w Federacji Rosyjskiej(4).
Na świecie jest rocznie rejestrowanych ponad 4 mln zachorowań. Szacuje się, że rzeczywista liczba jest dwa razy większa (2, 3). Według ocen Światowej Organizacji Zdrowia w 2000 roku było na świecie 8 mln chorych, w tym ponad 3 mln obficie prątkujących czyli będących źródłem zakażenia dla innych.
Ze względu na liczebność populacji, największy udział w zachorowaniach na świecie, około 48% ma Azja (3). Na Europę przypada około 5% zachorowań (4). Średni wskaźnik zachorowalności dla Unii Europejskiej w 2004 roku wynosił 12.8/100 000. Zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi krajami jest bardzo duże, od około 5/100 000 w Szwecji do około 70/100 000 na Litwie (4).
W Polsce, w myśl Ustawy o zwalczaniu chorób zakaźnych i zakażeń z dnia 6 września 2001 r. (Dz. U. Nr 126, poz. 1384) rozpoznanie gruźlicy zobowiązuje lekarza, niezależnie od specjalności, do zgłoszenia zachorowania do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego lub wskazanej przez niego jednostki właściwej w zakresie gruźlicy i chorób płuc.
Dokładne dane odnośnie zachorowalności na gruźlicę w Polsce są dostępne od 1957 roku. Dane o zachorowalności sprzed 50 lat i obecne pokazują olbrzymią różnicę w liczbie zachorowań. Było ich ponad 80 000 w 1957 roku i 9280 w 2005 roku. Zapadalność (zachorowalność) wynosiła w latach 1957-1959 około 300/100 000 na rok a w roku 2005 – 24,3/100 000 (8). Na przestrzeni ostatnich 50 lat widoczny jest systematyczny spadek liczby zachorowań, w ostatnich latach w tempie około 3% na rok.
Gruźlica może zajmować każdy narząd ale najczęściej zajmuje płuca. W 2005 roku w Europie postać płucna stanowiła 81% zachorowań. Na gruźlicę pozapłucną przypadało 19%. U 7% chorych stwierdzano zajęcie płuc z jednoczesnym zajęciem innych narządów czyli pozapłucną lokalizację choroby rozpoznawano łącznie u 26% chorych (7). W Polsce w tym samym roku gruźlica pozapłucna była rozpoznawana tylko u 8,8% chorych (821 przypadków) (8). Tak duża rozbieżność między danymi z całej Europy i z Polski może wskazywać na niepełne rejestrowanie gruźlicy pozapłucnej w naszym kraju oraz niedostatki w rozpoznaniu. Gruźlica pozapłucna jest rozpoznawana i leczona przez lekarzy różnych specjalności, którzy nie zawsze pamiętają o ustawowym obowiązku rejestracji tej choroby.
Większość przypadków gruźlicy pozapłucnej w Polsce stanowi gruźlicze zapalenie opłucnej. W 2005 roku zarejestrowano 351 zachorowań co stanowi 42,8% wszystkich zachorowań na gruźlicę pozapłucną. Inne lokalizacje choroby występowały z następującą częstością: gruźlica węzłów chłonnych – 143 zachorowania, narządów moczo-płciowych – 111 zachorowań, kości i stawów – 87 zachorowań oraz opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu – 19 zachorowań (8).
Rozpoznanie gruźlicy o lokalizacji pozapłucnej jest trudniejsze niż gruźlicy płuc.
Gruźlicę pozapłucną należy podejrzewać u chorych, u których występuje: przewlekłe zapalenie węzłów chłonnych, szczególnie szyjnych, wysiękowe zapalenie opłucnej lub otrzewnej gdy płyn jest bogaty w limfocyty a jego posiew jest ujemny, zapalenie pojedynczego stawu z ujemnymi wynikami badań bakteriologicznych, osteomielitis z zajęciem kręgów kręgosłupa piersiowego, przewlekły ropomocz przy ujemnych wynikach posiewów moczu, niejasnego pochodzenia wysięk w osierdziu, zaciskające zapalenie osierdzia lub zwapnienia osierdzia, zmiany w płynie mózgowo-rdzeniowym o typie pleocytozy z wysokim odsetkiem limfocytów, podwyższonym stężeniem białka i obniżonym stężeniem glukozy (5). Gruźlicę jelit należy zawsze wykluczyć u chorych z podejrzeniem choroby Crohna (5).
Należy podkreślić, że gruźlica pozapłucna jest często wtórna do gruźlicy płuc, dlatego w każdym przypadku, już na etapie podejrzenia gruźlicy pozapłucnej należy wykonać podstawowe badania w kierunku gruźlicy płuc: radiogram klatki piersiowej i badanie plwociny na obecnośc prątków gruźlicy.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Campbell IA, Bah-Sow O: Pulmonary tuberculosis: diagnosis and treatment. B.M.J; 2006; 332: 1194-1197.
2. Corbeth EL, et al.: The growing burden of tuberculosis. Global trends and interactions with the HIV epidemic. Arch. Intern. Med., 2003; 163: 1009-1021.
3. Dye C: Global epidemiology of tuberculosis. Lancet, 2006; 367: 938-940.
4. Euro TB: Surveillance of tuberculosis in Europe. Report on tuberculosis cases notified in 2004. Euro T.B.: Institute de Veille Sanitaire. 2006.
5. Golden MP, et al.: Extrapulmonary tuberculosis: an overview. Am. Pham. Phys., 2005; 72: 1761-1768.
6. Jakubowiak W, i wsp.: Podręcznik gruźlicy – zalecenia Narodowego Programu Zwalczania Gruźlicy. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc. Warszawa 2001.
7. Surveillance of tuberculosis in Europe – Euro T.B. Report on tuberculosis cases notified in 2005. www.eurotb.org.
8. Szczuka I: Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2005 roku. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa, 2006. ISSN-1507-8159.
9. Yew WW, Leung CC: Update in tuberculosis 2005. Am. J. Respir. Crit. Care Dis., 2006; 173: 491-498.
otrzymano: 2007-03-08
zaakceptowano do druku: 2007-07-30

Adres do korespondencji:
*Jan Kuś
I Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa
tel.: (0-22) 431-21-43, fax: (0-22) 431-24-43
e-mail: j.kus@igichp.edu.pl

Postępy Nauk Medycznych 12/2007
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych