Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 12/2007, s. 551-552
*Maria Korzeniewska-Koseła
Gruźlica opłucnej
Pleural tuberculosis
I Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Jan Kuś
Streszczenie
Gruźlicze zapalenie opłucnej występuje najczęściej u młodzieży i młodych dorosłych jako reakcja immunologiczna po zakażeniu pierwotnym. Wysięk opłucnowy zdarza się także w popierwotnej gruźlicy płuc. Najważniejszą metodą diagnostyczną jest biopsja opłucnej i badania mikrobiologiczne i histologiczne wycinków. Standardowe leczenie przeciwprątkowe daje dobre wyniki w większości przypadków.
Summary
Pleural tuberculosis is most commonly seen in adolescents and young adults as an immunological reaction that occurs soon after primary infection. Pleural effusion may be also part of post-primary tuberculosis. Pleural biopsy for microbiological analysis and histology is the mainstay of diagnosis. Standard antituberculous chemotherapy is successful in the majority of cases.



Gruźlica może atakować każdą część ciała. Jedną z najczęstszych pozapłucnych postaci gruźlicy jest gruźlica opłucnej. W Anglii i Walii chorzy na gruźlicę opłucnej stanowili w jednym z ostatnich badań 9% wszystkich chorych na gruźlicę, w Turcji 6,3%, w Szkocji 7,2%. W Polsce w 2005 r. wykryto 351 chorych na gruźlicze zapalenie opłucnej, co stanowiło 42,8% chorych na gruźlicę pozapłucną (8). W regionach świata, gdzie częste jest zakażenie HIV, odsetek chorych na gruźlicę opłucnej jest większy. Wysięk opłucnowy może, jako następstwo zakażenia pierwotnego, być zjawiskiem izolowanym, bez zmian miąższowych widocznych w badaniu radiologicznym płuc, może towarzyszyć gruźlicy prosówkowej, może być powikłaniem po pierwotnej gruźlicy płuc (1, 7, 8).
Gruźlica opłucnej tradycyjnie jest chorobą młodzieży i młodych dorosłych. Wysięk w jamie opłucnowej pojawia się po 3-6 miesiącach od zakażenia prątkami gruźlicy, w następstwie przerwania położonego podopłucnowo małego nacieku w miąższu płucnym, tzw. ogniska Ghona. Gruźlica opłucnej jest w takich przypadkach przede wszystkim wynikiem reakcji nadwrażliwości a nie bezpośredniego zakażenia jamy opłucnowej. Prątki w płynie są nieliczne. Antygeny prątków uwolnione z nacieku podopłucnowego działają na uczulone limfocyty CD4+, które skupiają się, namnażają oraz produkują i wydzielają mediatory procesu zapalnego jak interferon γ (1, 3).
Gruźlicze zapalenia opłucnej rozpoczyna się najczęściej ostro, objawy narastają szybko. Chory ma gorączkę, suchy kaszel, bóle opłucnowe, duszność, jeżeli płyn wytworzył się w znacznej objętości. Skąpoobjawowy początek choroby jest rzadszym zjawiskiem. Wysięk tworzy się najczęściej po jednej stronie, nie ma go zwykle dużo. Czasami tylko wysięk jest obfity, wypełnia całą jamę opłucnową a objętość ewakuowanego płynu wynosi kilka litrów. Zdarza się też obustronne zapalenie opłucnej, zwykle w wyniku rozsiewu krwiopochodnego (1, 6).
Chorzy na gruźlicze zapalenie opłucnej mają zwykle dodatni odczyn tuberkulinowy, jednak ujemny odczyn tuberkulinowy nie wyklucza gruźliczej etiologii wysięku.
Badanie klatki piersiowej metodą tomografii komputerowej może wykazać zmiany niewidoczne na zdjęciu przeglądowym: powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia, niewielki naciek miąższowy, jamę. Częste jest pogrubienie opłucnej. Badanie ultradźwiękowe potwierdza obecność płynu, pozwala określić jego ilość i wybrać miejsce nakłucia opłucnej.
We wczesnym okresie choroby w płynie opłucnowym obecne są neutrofile, po 6 dniach dominują limfocyty. Płyn w gruźliczym zapaleniu opłucnej jest wysiękiem, stężenie białka w płynie wynosi zwykle więcej niż 5 g na 100 ml, aktywność dehydrogenazy kwasu mlekowego jest wzmożona, stężenie glukozy niskie. W wysięku opłucnowym spowodowanym gruźlicą stwierdza się wzmożoną aktywność dezaminazy adenozyny (ADA), wytwarzanej przez pobudzone limfocyty T, zwykle powyżej 50 U/L. Duża aktywność ADA nie przesądza o rozpoznaniu gruźlicy, występuje także np. w wysiękach parapneumonicznych, w reumatoidalnym zapaleniu stawów ale mała aktywność przemawia przeciwko temu rozpoznaniu. W wysięku gruźliczym stwierdza się ponadto podwyższone stężenia interferonu γ, co jest zjawiskiem o dużej swoistości (1, 2, 6).
Gruźliczą etiologię zapalenia opłucnej potwierdza wykrycie M. tuberculosis. Rozmazy płynu są dodatnie w 5% przypadków, posiewy w około 40%. Biopsja opłucnej zwiększa znacznie możliwość rozpoznania. Zwykle wykonuje się najpierw biopsję zamkniętą igłą Abramsa. Zaleca się pobranie najmniej trzech wycinków. Kolejnym krokiem jest biopsja chirurgiczna, najlepiej metodą wideotorakoskopii. Łączna czułość badań tkanki pobranej podczas biopsji tzn. rozmazu, posiewu i badania histologicznego wynosi> 90%. Jeśli obraz kliniczny przemawia za gruźlicą a w badaniu histopatologicznym obecna jest ziarnina gruźlicza, podaje się leki przeciwprątkowe nie czekając na wyniki posiewu. Szybką metodą diagnostyczną wysięku jest amplifikacja kwasów nukleinowych M. tuberculosis (1, 2, 4, 6, 9).
Dodatnie wyniki badania mikrobiologicznego plwociny przemawiają pośrednio za gruźliczym pochodzeniem płynu. Spodziewamy się takich wyników, jeśli wysiękowi w opłucnej towarzyszy naciek miąższowy.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Chakrabarti B, Davies PDO: Pleural tuberculosis. Monaldi. Arch. Chest. Dis., 2006; 65: 26-33.
2. Frank W: Tuberculous pleural effusions. Eur. Respir. Mon., 2002; 22: 219-233.
3. Golden MP, Vikram HR: Extrapulmonary tuberculosis: an overview. Am. Fam. Physician, 2005; 72: 1761-1768.
4. Jakubowiak W, i wsp.: Zalecenia Narodowego Programu Zwalczania Gruźlicy. Warszawa 2001; wyd. 1.
5. Korzeniewska-Koseła M: Rozpoznawanie i leczenie gruźlicy płuc. Współpraca lekarza rodzinnego z pulmonologiem. Lekarz Rodzinny 2004; 7-8, 83-84: 846-852.
6. Korzeniewska-Koseła M, Michałowska-Mitczuk D: Gruźlica pozapłucna. [W]: Gruźlica w Praktyce Lekarskiej, red. Rowińska-Zakrzewska E. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2000; 142-185.
7. Liam CK, et al.: Tuberculous pleurisy as a manifestation of primary and reactive disease in a region with a high prevalence of tuberculosis. Int. J. Tuberc. Lung Dis., 1999; 3: 816-822.
8. Szczuka I: Gruźlica i choroby układu oddechowego w Polsce w 2005 r. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Warszawa 2006.
9. Wiener RS, et al.: Effect of nucleic acid amplification for Mycobacterium tuberculosis on clinical decision making in suspected extrapulmonary tuberculosis. Chest. 2005; 128: 102-107.
otrzymano: 2007-03-08
zaakceptowano do druku: 2007-07-30

Adres do korespondencji:
*Maria Korzeniewska-Koseła
I Klinika Chorób Płuc Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc
ul. Płocka 26, 01-138 Warszawa
tel.: (0-22) 431-21-43, fax: (0-22) 431-24-43
e-mail: m.korzeniewska@igichp.edu.pl

Postępy Nauk Medycznych 12/2007
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych