*Małgorzata Laskowska1, Marcin Tyrakowski2, Małgorzata Zadurska1, Jarosław Czubak2, Julita Wojtaszek-Lis3, Dariusz Gozdowski4, Dorota Olczak-Kowalczyk5
Stan uzębienia oraz potrzeby w zakresie leczenia zachowawczego i ortodontycznego u dzieci i młodzieży ze skoliozą idiopatyczną
Dental health status and needs associated with conservative and orthodontic treatment in children and adolescents with idiopathic scoliosis
1Orthodontics Division, Medical University of Warsaw
Head of Division: Associate Professor Małgorzata Zadurska, MD, PhD
2Orthopaedics, Paediatric Orthopaedics and Trauma Department, Centre of Postgraduate Medical Education, Warsaw
Head of Department: Professor Jarosław Czubak, MD, PhD
3Orthodontics Division of the Infant Jesus Teaching Hospital, Warsaw
Head of Department: Associate Professor Małgorzata Zadurska, MD, PhD
4Department of Experimental Design and Bioinformatics, Faculty of Agriculture and Biology, Warsaw University of Life Sciences
Head of Department: Associate Professor Krzysztof Pawłowski, PhD
5Department of Paediatric Dentistry, Medical University of Warsaw
Head of Department: Professor Dorota Olczak-Kowalczyk, MD, PhD
Streszczenie
Wstęp. Skolioza to jedna z najczęstszych chorób ortopedycznych u dzieci i młodzieży. Uważa się, że może sprzyjać występowaniu zmian chorobowych dotyczących narządu żucia, w tym wad zgryzu. Nieprawidłowości będące skutkiem skoliozy, np. utrudnione oddychanie i koncentracja pacjentów na podstawowym problemie zdrowotnym, mogą sprzyjać zaniedbaniom w zakresie zdrowia jamy ustnej.
Cel pracy. Zbadanie stanu uzębienia oraz określenie potrzeb w zakresie leczenia zachowawczego i ortodontycznego u dzieci i młodzieży ze skoliozą idiopatyczną.
Materiał i metody. Zbadano 141 osób w wieku od 8 lat i 4 miesięcy do 18 lat i 2 miesięcy po przeprowadzonej diagnostyce ortodontycznej i ortopedycznej, w tym 80 ze skoliozą idiopatyczną (średnia wieku 14,2 ± 2,03 roku) i 61 bez skoliozy (średnia wieku 12,6 ± 1,9 roku). Badania obejmowały: wywiad, kliniczne badanie stomatologiczne (obecność próchnicy zębów według ICDAS II puwz/PUWZ, wskaźnik leczenia) oraz analizę statystyczną wyników.
Wyniki. Choroba próchnicowa występowała częściej u badanych ze skoliozą niż bez tej choroby (98,76 vs. 73,33%). Skoliozie towarzyszyła także istotnie statystycznie większa intensywność próchnicy. U wszystkich badanych stwierdzono znaczne zaniedbania dotyczące leczenia choroby próchnicowej, zwłaszcza zębów mlecznych i wad zgryzu. U żadnego dziecka ze skoliozą z zębami mlecznymi nie stwierdzono wartości wskaźnika leczenia równego 1. Leczenie ortodontyczne prowadzono u 63,26% pacjentów bez skoliozy, u których stwierdzono wady zgryzu i tylko u 43,42% ze skoliozą i wadą zgryzu.
Wnioski. Skolioza idiopatyczna nie tylko zwiększa zagrożenie wystąpienia wady zgryzu i próchnicy zębów, ale również zaniedbań w zakresie ich leczenia. Konieczne jest więc włączenie opieki stomatologicznej do schematu interdyscyplinarnego postępowania ogólnomedycznego w tej grupie pacjentów.
Summary
Introduction. Scoliosis is one of the most common orthopaedic diseases in children and adolescents. It is thought to contribute to pathologies of the masticatory system, including occlusal defects. Abnormalities resulting from scoliosis, such as impaired respiration and patients’ focus on their primary health problem may contribute to inadequate oral hygiene and dental/orthodontic care.
Aim. Evaluation of the dental health status and the needs associated with conservative and orthodontic treatment in children and adolescents with idiopathic scoliosis.
Material and methods. 141 subjects aged between 8 years and 4 months and 18 years and 2 months who had undergone orthodontic and orthopaedic diagnostics, including 80 subjects with idiopathic scoliosis (mean age 14.2 ± 2.03 years) and 61 without scoliosis (mean age 12.6 ± 1.9 years), were examined. The examination included medical history, clinical dental examination (presence of tooth caries according to ICDAS II dmft/DMFT index, treatment ratio) and statistical analysis of the results.
Results. Caries was observed more frequently in subjects with scoliosis compared to healthy subjects (98.76 vs. 73.33%). Scoliosis was also accompanied by statistically significantly more intense caries. Inadequate dental care was prevalent in the studied group, especially in regard to treatment of carious lesions in deciduous teeth and occlusal defects. None of the children with scoliosis with deciduous teeth showed a treatment ratio = 1. Only 63.26% of patients without scoliosis who demonstrated occlusal defects, and only 43.42% of patients with scoliosis and an occlusal defect sought orthodontic treatment.
Conclusions. Idiopathic scoliosis not only increases the risk for occlusal defects and caries but also inadequate dental treatment. Thus, it is necessary to include specialist dental care in the multidisciplinary strategy of medical management in this group of patients.
Wprowadzenie
Skolioza należy do najczęstszych chorób ortopedycznych u dzieci i młodzieży. Większość przypadków to skolioza idiopatyczna, występująca bez jasnych przyczyn, przed uzyskaniem dojrzałości kostnej (1-7). Chorobę charakteryzuje zniekształcenie kręgosłupa i tułowia w trzech płaszczyznach: w czołowej – wygięcie boczne kręgosłupa, w strzałkowej – zaburzenie fizjologicznej kifozy piersiowej lub lordozy lędźwiowej, w poprzecznej – rotacja kręgów (8, 9).
Towarzyszące skoliozie zniekształcenia klatki piersiowej mogą być przyczyną upośledzenia wydolności krążenia i oddechowej. Pacjenci ci stają się mniej sprawni fizycznie niż ich rówieśnicy (8). U pacjentów ze skoliozą idiopatyczną młodzieńczą zauważono także różnice w szerokości i wysokości miednicy (10). Karski (11) zaobserwował obecność asymetrii miednic, jak również pewnego stopnia deformacji czaszki, kręczu szyi, abdukcji biodra oraz deformacji stóp. Obserwacje 6 nastolatków ze skoliozą idiopatyczną młodzieńczą w odcinku piersiowym wykazały natomiast, że towarzyszy jej ograniczenie ruchu szyi bez zmian patologicznych w odcinku szyjnym kręgosłupa (12). Uważa się, że zaburzenia rozwojowe kręgosłupa mogą wpływać na przebieg procesów rozwojowych układu stomatognatycznego i zwiększać ryzyko występowania wad zgryzu (13, 14).
Dodatkowo uwaga pacjentów i ich rodziców skoncentrowana jest często na podstawowym problemie zdrowotnym. Czynniki te mogą sprzyjać zaniedbaniom w zakresie zdrowia jamy ustnej.
Cel pracy
Celem pracy była ocena stanu uzębienia i określenie potrzeb w zakresie leczenia zachowawczego i ortodontycznego u dzieci i młodzieży ze skoliozą idiopatyczną.
Materiał i metody
Pacjenci
Badaniami objęto 141 osób z ocenionymi warunkami zgryzowymi w badaniu ortodontycznym, w tym 80 osób ze skoliozą idiopatyczną (wiek od 8 lat i 4 miesięcy do 18 lat i 2 miesięcy; średnio 14,2 ± 2,03 roku) rozpoznaną na podstawie badania ortopedycznego, oraz 61 ochotników (wiek od 8 lat i 11 miesięcy do 17 lat; średnio 12,6 ± 1,9 roku) po wykluczeniu przez ortopedę cech sugerujących obecność skoliozy lub innych patologii narządu ruchu. Warunki zgryzowo-zwarciowe w obu grupach zestawiono w tabeli 1. Kryteriami wykluczającymi z badań były: choroby przewlekłe zdiagnozowane obecnie lub przebyte we wczesnym dzieciństwie (dla grupy badanej – inne niż skolioza, dla grupy kontrolnej także wady postawy inne niż skolioza), przewlekłe przyjmowanie leków, brak pisemnej zgody pacjenta i/lub jego rodziców/opiekunów prawnych na udział w badaniach. Protokół badania został zaakceptowany przez Komisję Bioetyczną przy Warszawskim Uniwersytecie Medycznym w dniu 11-01-2011, nr zgody KB/11//2011.
Tab. 1. Warunki zgryzowo-zwarciowe u dzieci ze skoliozą i w grupie kontrolnej
| Warunki zgryzowo-zwarciowe | Grupa | p – test chi-kwadrat |
| badana | kontrolna |
n/%
(80 = 100%) | n/%
(61 = 100%) |
| Norma zgryzowa | 4/5 | 11/18 | 0,013* |
| Tyłozgryz | całkowity | 21/26,3 | 13/21,3 | 0,497 |
| całkowity z protruzją zębów siecznych górnych | 3/3,8 | 3/4,9 | 0,734 |
| całkowity z retruzją zębów siecznych górnych | 8/10 | 2/3,3 | 0,124 |
| częściowy | 2/2,5 | 2/3,3 | 0,783 |
| Przodozgryz | 1/1,3 | 0/0 | 0,381 |
| Zgryz krzyżowy | całkowity | 2/2,5 | 0/0 | 0,214 |
| częściowy boczny | 17/21,3 | 7/11,5 | 0,126 |
| częściowy przedni | 4/5 | 3/4,9 | 0,982 |
| Zgryz otwarty | całkowity | 1/1,3 | 0/0 | 0,381 |
| częściowy przedni | 3/3,8 | 5/8,2 | 0,258 |
| Zgryz głęboki | 5/6,3 | 0/0 | 0,047* |
| Zgryz przewieszony | 5/6,3 | 1/1,6 | 0,179 |
| Nieprawidłowości zębowe | 70/87,5 | 40/65,6 | 0,002* |
| Boczne przemieszczenie żuchwy | czynnościowe | 2/2,5 | 0/0 | 0,214 |
| morfologiczne | 1/1,3 | 0/0 | 0,381 |
| Przodożuchwie morfologiczne | 1/1,3 | 0/0 | 0,381
(0,846) |
*istotność statystyczna różnic p ≤ 0,05
Metody
Badania obejmowały wywiad przeprowadzony z rodzicem/opiekunem prawnym, dotyczący korzystania z opieki stomatologicznej i ortodontycznej, kliniczną ocenę stanu uzębienia oraz analizę statystyczną wyników.
Badanie stomatologiczne stanu uzębienia przeprowadzał jeden lekarz w świetle lampy bezcieniowej z zastosowaniem lusterka i sondy periodontologicznej WHO. Oceniano: występowanie ubytków próchnicowych, braków zębów spowodowanych próchnicą oraz wypełnień. Posługiwano się klasyfikacją ICDAS II. Jako ubytek próchnicowy uznawano kod ICDAS II ≥ 3 (15). Określono częstość występowania próchnicy, wartości puwz/PUWZ (wskaźnik próchnicy w uzębieniu mlecznym/wskaźnik próchnicy w uzębieniu stałym) i wskaźnik leczenia (16).
Do opisu statystycznego badanych cech ciągłych wykorzystano wartości średnie oraz odchylenia standardowe. W przypadku zmiennych skategoryzowanych przedstawiano liczebności obserwacji oraz frakcje (udziały procentowe).
W celu oceny zależności między wybranymi cechami (zmiennymi) wykorzystano test t dla zmiennych niezależnych, test niezależności chi-kwadrat (χ2) oraz analizę korelacji z użyciem współczynnika korelacji rang Spearmana.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Pedriolle R, Vidal J: Thoracic idiopathic scoliosis curve. Evaluation and prognosis. Spine 1985; 10: 785-791.
2. Weinstein SL, Dolan LA, Cheng JC et al.: Adolescent idiopathic scoliosis. Lancet 2008; 371: 1527-1537.
3. Parent S, Newton PO, Wenger DR: Adolescent idiopathic scoliosis: etiology, anatomy, natural history, and bracing. Instr Course Lect 2005; 54: 529-536.
4. Lowe TG, Edgar M, Margulies JY et al.: Etiology of idiopathic scoliosis: current trends in research. J Bone Joint Surg Am 2000; 82-A(8): 1157-1168.
5. Burwell RG: Aetiology of idiopathic scoliosis: current concepts. Pediatr Rehabil 2003; 6(3-4): 137-170.
6. Hadley Miller N: Spine update: genetics of familial idiopathic scoliosis. Spine 2000; 25(18): 2416-2418.
7. Axenovich TI, Zaidman AM, Zorkoltseva IV et al.: Segregation analysis of idiopathic scoliosis: demonstration of a major gene effect. Am J Med Genet 1999; 86(4): 389-394.
8. Głowacki M, Kotwicki T, Pucher A: Skrzywienie kręgosłupa. [W:] Marciniak W, Szulc A (red.): Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. PZWL, Warszawa 2003: 68-111.
9. National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases: Questions & Answers about scoliosis in children and adolescents [Internet]. Bethesda: National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases; 2008; https;//www.niams.nih.gov/health info/scoliosis/scoliosis qa.pdf (data dostępu: 19.09.2017).
10. Mac-Thiong JM, Labelle H, de Guise J: Comparison of sacropelvic morphology between normal adolescents and subjects with adolescent idiopathic scoliosis. Stud Health Technol Inform 2006; 123: 195-200.
11. Karski T: Skoliozy idiopatyczne – etiopatogeneza, wpływy biomechaniczne, nowa klasyfikacja, trzy grupy etiopatogenetyczne, nowe leczenie rehabilitacyjne; neoprofilaktyka. Wiad Lek 2006; 59(5-6): 437-439.
12. Floman Y: Thoracic scoliosis and restricted neck motion: a new syndrome? A report of six cases. Eur Spine J 1998; 7(2): 155-157.
13. Michalik B: Wady zgryzu u dzieci w wieku szkolnym ze skoliozami idiopatycznymi. Czas Stomatol 1975; 28(3): 313-317.
14. Ben-Bassat Y, Yitschaky M, Kaplan L, Brin I: Occlusal patterns in patients with idiopathic scoliosis. Am J Orthod Dentofacial Orthop 2006; 130(5): 629-633.
15. Mielczarek A, Kwaśny M, Kwiatkowska A, Włodarski M: Ocena porównawcza wykorzystania fluorescencji różnicowej i systemu ICDAS II w diagnostyce próchnicy w badaniu in vitro. Nowa Stomatol 2009; 4: 103-107.
16. Wdowiak L, Szymańska J, Mielnik-Błaszczak M: Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej. Wskaźniki próchnicy zębów. Zdr Publ 2004; 114(1): 99-103.
17. Saccucci M, Tettamanti L, Mummolo S et al.: Scoliosis and dental occlusion: a review of the literature. Scoliosis 2011; 6: 1-15.
18. Mazurkiewicz A: Próba oceny przyczyn powstawania wad zgryzu u dzieci z bocznym idiopatycznym skrzywieniem kręgosłupa. Czas Stomatol 1977; 30(4): 350-351.
19. Huggare J: Postural disorders and dentofacial morphology. Acta Odontol Scand 1998; 56: 383-386.
20. Korbmacher H, Koch L, Eggers-Stroeder G, Kahl-Nieke B: Associations between orthopaedic disturbances and unilateral crossbite in children with asymmetry of the upper cervical spine. Eur J Orthod 2007; 29(1): 100-104.
21. Pedrotti L, Mora R, Bertani B et al.: Association among postural and skull-cervico-mandibular disorders in childhood and adolescence. Analysis of 428 subjects. Pediatr Med Chir 2007; 29(2): 94-98.
22. Müller-Wachendorff R: Untersuchungen über die Häufigkeit des Auftretens von Gebiβanomalien in Verbindung mit Skelettdeformierungen mit besonderer Berücksichtigung der Skoliosen. Fortschr Kieferorthop 1961; 22(4): 399-408.
23. D’Agata E, Rigo M, Pèrez-Testor C et al.: Emotional indicators in young patients with idiopathic scoliosis: a study through the drawing of human figure. Scoliosis 2014; 9: 24. doi: 10.1186/s13013-014-0024-5.
24. Olczak-Kowalczyk D (red.): Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2013-2015: ocena stanu zdrowia jamy ustnej i jego uwarunkowań w populacji polskiej w wieku 3, 10, 15 lat w 2015 roku. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2016.
25. Olczak-Kowalczyk D (red.): Monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2016-2020: ocena stanu zdrowia jamy ustnej i jego uwarunkowań w populacji polskiej w wieku 5, 7, 12 lat w 2016 roku. Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Warszawa 2017.
26. Foster H, Fitzgerald J: Dental disease in children with chronic illness. Arch Dis Child 2005; 90(7): 703-708.
