*Michał Michalik, Adrianna Podbielska-Kubera, Agnieszka Dmowska-Koroblewska
Leczenie chrapania metodą korekcji podniebienia miękkiego z wykorzystaniem lasera diodowego w technice palisadowej
Diode laser-assisted uvulopalatoplasty using palisade technique
Department of Otolaryngology, MML Medical Center, Warsaw, Poland
Head of Department: Michał Michalik, MD, PhD
Streszczenie
Wstęp. Drożność dolnej części górnych dróg oddechowych zależy od stabilnego napięcia mięśni gardła, podniebienia miękkiego i języka. Konsekwencją zmniejszenia napięcia mięśni oddechowych jest powtarzające się całkowite lub częściowe zwężenie dróg oddechowych. Wówczas przepływające powietrze wywołuje drgania tkanek miękkich, które słyszane jest jako chrapanie.
Materiał i metody. W badaniu brało udział 34 pacjentów: 27 mężczyzn i 7 kobiet. Zastosowano leczenie chrapania metodą korekcji podniebienia miękkiego z wykorzystaniem lasera diodowego dwutlenkowęglowego, o długości fali 810 nm, mocy 5 W oraz długości impulsacji 4 sekundy.
Przed wykonaniem badania pacjenci zostali poddani ocenie laryngologicznej, zebrano wywiad dotyczący chorób przewlekłych. Ponadto pacjenci wypełnili 2 ankiety: kwestionariusz do diagnostyki przesiewowej zaburzeń oddychania w czasie snu oraz kwestionariusz Skali Senności Epworth. Dodatkowo wykonano badanie tomografii komputerowej 3D oraz rynometrię akustyczną. Wszystkie badania powtórzono 3 miesiące po zabiegu.
Wyniki. Zabieg wykonano u 34 osób. Ustąpienie dolegliwości zaobserwowano u 21 osób, a zmniejszenie objawów – u 13 osób. W grupie badawczej nie znaleźli się pacjenci, u których nie nastąpiłaby poprawa. Żaden z pacjentów nie zgłosił powikłań.
Wnioski. U pacjentów uzyskano dobry efekt usztywnienia struktur podniebienia, co przyczyniło się do ustąpienia chrapania. Do zalet stosowania lasera diodowego w technice palisadowej zaliczamy bezpieczeństwo stosowania, małą inwazyjność, krótki czas gojenia, minimalne ryzyko powikłań. Zabieg przeprowadzany jest w trybie ambulatoryjnym, w znieczuleniu miejscowym.
Summary
Introduction. The patency of the lower part of the upper respiratory tract depends on the muscle tone of pharynx, soft palate and tongue muscles. The consequence of the lowered tone of these muscles is recurrent total or partial narrowing of the airways. In this case, the turbulent airflow causes soft tissue vibration, which is heard as snoring.
Material and Methods. The study included 34 patients: 27 men and 7 women. Carbon dioxide diode laser-assisted uvulopalatoplasty was employed. The diode laser with a wavelength of 810 mm, power of 5 W, and pulse length of 4 seconds was used.
Before the procedure, all the patients underwent laryngological assessment. Medical history of the patients was also collected. In addition, the patients completed 2 questionnaires: a sleep disorder screening questionnaire and Ephworth Sleepiness Scale. Moreover, a 3D CT scan and acoustic rhinometry were performed. All the tests were repeated 3 months after the procedure.
Results. The procedure was performed in 34 patients. Complete clinical response was observed in 21 cases, and a partial response was seen in 13 cases. There were no patients in the study group who had not experienced at least a partial improvement of symptoms. None of the patients reported any complications.
Conclusions. Good clinical outcome was obtained in all the patients after obtaining palatal stiffening, which contributed to the resolution of symptoms. The advantages of diode laser-assisted uvulopalatoplasty using palisade technique include the safety of the procedure, minimal invasiveness, short healing time, and a low risk of complications. The procedure is performed on an out-patient basis under local anesthesia.

Wstęp
Zaburzenia oddychania w czasie snu
Do zaburzeń oddychania podczas snu zalicza się zespół wzmożonej oporności górnych dróg oddechowych, zespół obturacyjny zaburzeń oddychania podczas snu oraz chrapanie pierwotne (1).
Drożność dolnej części górnych dróg oddechowych (tj. nieobejmującej dróg oddechowych w obrębie jamy nosowej) zależy od stabilnego napięcia mięśni gardła, podniebienia miękkiego i języka (1). Większa część górnych i dolnych dróg oddechowych otoczona jest rusztowaniem kostnym (nos, krtań) lub chrzęstnym (tchawica), które utrzymuje ich drożność (1). Ściany gardła utworzone są natomiast wyłącznie przez tkanki miękkie (1). Drożność gardła jest utrzymywana poprzez napięcie mięśni stanowiących przednią oraz boczne ściany gardła (1).
Konsekwencją zmniejszenia napięcia mięśni oddechowych jest powtarzające się całkowite lub częściowe zwężenie dróg oddechowych (1). W tej sytuacji ujemne ciśnienie w drogach oddechowych w czasie wdechu jest większe niż napięcie mięśni stabilizujących te drogi. Dochodzi do zwężenia cieśni gardła, a przepływające powietrze wywołuje drgania tkanek miękkich słyszane jako chrapanie (ryc. 1) (1). Prędkość przepływu powietrza wzrasta w miejscu zwężenia w drogach oddechowych (efekt Bernoulliego) (2). W przypadku osiągnięcia ciśnienia zamykającego dochodzi do zwężenia lub zamknięcia dróg oddechowych (2). Zwężenie lub całkowite zamknięcie światła górnych dróg oddechowych może wystąpić na całej długości, ale najczęściej dotyczy gardła środkowego i dolnego (1). Następujące hipoksja i hiperkapnia powodują zwiększanie wysiłku oddechowego i przebudzenie, które przyczynia się do wzrostu napięcia mięśni i udrożnienia gardła. W efekcie dochodzi do krótkotrwałej hiperwentylacji umożliwiającej ponowne zaśnięcie (2).

Ryc. 1. Porównanie prawidłowych dróg oddechowych z drogami oddechowymi w obturacyjnym bezdechu sennym
Chrapanie
Chrapanie to wibracja tkanek górnych dróg oddechowych i wynikający z niej dźwięk, spowodowany przez częściową niedrożność tego odcinka dróg oddechowych (3). W początkowym stadium chrapanie może pozostać niezauważone przez chorego, jednak jest uciążliwe dla rodziny pacjenta. Z wyników badań dotyczących problemu chrapania w opinii społecznej, wykonanych przez TNS Polska w 2016 roku na zlecenie Centrum Medycznego MML, wynika, że problem chrapania jest coraz częściej rozpoznawany, co wynika zarówno z bardziej powszechnego dostępu do technik diagnostycznych, jak również ze samoświadomości problemu wśród pacjentów (4). Chrapanie bezpośrednio wpływa na pogorszenie jakości snu i w opinii badanych może przekładać się na szereg problemów zdrowotnych (4). Chrapanie obserwuje się u ok. 20% mężczyzn i 5% kobiet w wieku 30–35 lat (3). Występowanie problemu nasila się wraz z wiekiem. Po 60 r.ż. częstość chrapania szacuje się na 60% u mężczyzn i 40% u kobiet (3).
Najgroźniejszym powikłaniem chrapania jest bezdech senny (5). Jako obturacyjny bezdech senny (OSA – ang. obstructive sleep apnea) określa się epizody powtarzających się spłyceń oddechu lub bezdechów z desaturacją i przebudzeniem podczas snu (5). Bezdech obserwuje się u większości osób chrapiących (3). Do głównych powikłań zaburzeń oddychania zaliczamy uczucie stałego zmęczenia, suchość w jamie ustnej i gardle, bóle głowy po przebudzeniu, senność w ciągu dnia, zaburzenia funkcji poznawczych oraz depresję (4). OSA wiąże się również ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnych chorób, takich jak choroby sercowo-naczyniowe, udar mózgu, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, pooperacyjne powikłania sercowo-naczyniowe lub oddechowe (5). W badaniu Cardiovascular Health Study (6) potwierdzono związek objawów OSA, w tym senności w ciągu dnia, bezdechów i chrapania z wyższym poziomem glukozy na czczo oraz 2 godziny po posiłku, a także niższą wrażliwością na insulinę.
Chrapanie może być skutkiem występowania patologii w obrębie jamy nosowej, gardła, krtani lub wszystkich tych struktur (5). Do patologii w rejonie jamy nosowej można zaliczyć przerost małżowin nosowych, krzywą przegrodę nosową oraz polipy nosa (5). Do głównych anomalii w obrębie gardła, które mogą być odpowiedzialne za chrapanie, należą: przerost języczka i/lub języka, zbyt wiotkie, przerośnięte podniebienie miękkie, przerost migdałków, wiotkość ścian bocznych gardła (5).
Rycina 2 przedstawia wyniki badania tomografii komputerowej pacjenta z odtworzoną prawidłową drożnością po operacji. Na rycinie 3 przedstawiono rekonstrukcję 3D tomografii komputerowej pozwalającą na określenie poziomu niedrożności.

Ryc. 2. Badanie tomografii komputerowej przedstawiające odtworzoną prawidłową drożność po operacji

Ryc. 3. Określenie poziomu niedrożności (obszar zaznaczony strzałką) w rekonstrukcji 3D tomografii komputerowej
Diagnostyka i leczenie chrapania
Chrapanie stanowi wskazanie do wizyty u laryngologa i przeprowadzenia diagnostyki. Pierwszy etap diagnostyki to szczegółowy wywiad i badanie przedmiotowe. Kolejne etapy obejmują kwalifikację do zabiegów okolicy nosa, podniebienia i języka (5).
Opracowano kilka kwestionariuszy, aby zidentyfikować grupy wysokiego ryzyka chrapania.
Kwestionariusze składają się z pytań dotyczących objawów zaburzeń oddychania (np. senność/zmęczenie w ciągu dnia), chorób współistniejących (np. nadciśnienie tętnicze, otyłość) oraz indywidualnych predyspozycji pacjenta (wiek, płeć, obwód szyi) (7).
Jednym z częściej stosowanych kwestionariuszy jest kwestionariusz STOP-BANG. Kwestionariusz ocenia następujące objawy i czynniki ryzyka: chrapanie (S – ang. snoring), zmęczenie (T – ang. tiredness), obserwowany bezdech (O – ang. observed stop of breathing), ciśnienie krwi (P – ang. pressure), BMI powyżej 35 (B), wiek powyżej 50 lat (A – ang. age), duży obwód szyi (N – ang. neck), oraz płeć męska (G – ang. gender) (1). Inną możliwością jest użycie Kwestionariusza Berlińskiego (KB), który ocenia obecność i częstotliwość chrapania, obecność bezdechów, senność w ciągu dnia, nadciśnienie i otyłość (1). KB ma wysoką czułość (69–86%) i swoistość (56–95%) w diagnostyce OSA (5).
Przydatnym narzędziem skriningowym jest również Skala Senności Epworth. Narzędzie to służy ocenie senności w ciągu dnia. Pacjent jest proszony o ocenę szansy zaśnięcia w 8 sytuacjach (8). Uzyskuje się wyniki skali 0–24 punkty. Rezultat powyżej 10 punktów sugeruje zaburzenie snu, niższy – uogólnione zmęczenie (4).
Same kwestionariusze są uważane za niewystarczające do badań przesiewowych (5). Poza kwestionariuszami do diagnostyki chrapania i bezdechów stosuje się badanie polisomnograficzne, endoskopię w czasie snu farmakologicznego (ang. DISE – drug-induced sleep endoscopy), tomografię komputerową 3D, diagnostykę laboratoryjną oraz domowe testy bezdechu.
Polisomnografia stanowi standard diagnostyki zaburzeń oddychania podczas snu (2, 7). W tej metodzie używa się wielu czujników, które umożliwiąją jednoczesne rejestrowanie przepływu powietrza, saturacji krwi, wysiłku oddechowego i aktywności elektrycznej serca, mózgu, oczu i mięśni. Niektóre aparaty posiadają także czujniki pozycji ciała, ruchów klatki piersiowej, brzucha i kończyn, a niekiedy rejestratory obrazu i dźwięku (9). Polisomnografia jest kosztowna i czasochłonna, wymaga specjalistycznego sprzętu w laboratorium i wykwalifikowanego personelu (9).
Poligrafia to prostsza wersja polisomnografii. Może być stosowana jako badanie przesiewowe i wykonywana w szpitalu lub w domu (10). Poligrafia nie obejmuje elektroencefalografii, elektrookulogramu i pomiaru napięcia mięśni, jest mniej dokładna niż polisomnografia, zwykle jednak wystarczająca do postawienia właściwego rozpoznania (10). W niektórych przypadkach konieczne może być wykonanie pełnej polisomnografii (10).
Tomografia komputerowa 3D uwidacznia miejsca niedrożności w górnych drogach oddechowych, w tym wiele nieprawidłowości związanych z chrapaniem m.in. krzywą przegrodę nosową, przerośnięte małżowiny nosowe, przerośnięte tkanki gardła, migdały, oraz zbyt duże podniebienie miękkie czy język (11). Do zalet tomografii należy jej bezbolesność, nieinwazyjność i szybki czas wykonania badania.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
19 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
49 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Slowik JM, Collen JF: Apnea, Obstructive Sleep Apnea. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 2017; Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459252/.
2. Memon J, Manganaro SN: Apnea, Snoring And Obstructive Sleep, CPAP. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 2018. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441909/.
3. Chruściel-Nogalska M, Kozak M, Ey-Chmielewska H: Zespół obturacyjnego bezdechu podczas snu – podstawy diagnostyki i leczenia 2015; Dent For 2015; 43: 65-69.
4. Badanie wśród ogółu Polaków na temat chrapania. Raport TNS Polska dla Centrum Medycznego MML. 2016.
5. Chung JW, Kim N, Wee JH et al.: Clinical features of snoring patients during sedative endoscopy. Korean J Intern Med 2017; Available from: http://europepmc.org/abstract/med/29132198.
6. Muraki I, Wada H, Tanigawa T: Sleep apnea and type 2 diabetes. J Diabetes Investig 2018; 18. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/jdi.12823.
7. Corso R, Rusotto V, Gregoretti C, Cattano D: Perioperative management of obstructive sleep apnea: a systematic review. Minerva Anestesiol 2017; 84(1): 81-93.
8. Foldvary-Schaefer NR, Waters TE: Sleep-Disordered Breathing. Continuum (Minneap Minn) 2017; 23(4): 1093-1116.
9. Sutherland K, Almeida FR, de Chazal F, Cistulli PA: Prediction in obstructive sleep apnoea: diagnosis. Expert Rev Respir Med 2018; 12(4): 293-307.
10. Cundrle I Jr, Belehrad M, Jelinek M et al.: The utility of perioperative polygraphy in the diagnosis of obstructive sleep apnea. Sleep Med 2016; 25: 151-155.
11. Chousangsuntorn K, Bhongmakapat T, Apirakkittikul N et al.: Computed Tomography Characterization and Comparison With Polysomnography for Obstructive Sleep Apnea Evaluation. J Oral Maxillofac Surg 2017; 17: 31170-31179.
12. Aurora RN, Putcha N, Swartz R, Punjabi NM: Agreement Between Results of Home Sleep Testing for Obstructive Sleep Apnea with and Without a Sleep Specialist. Am J Med 2016; 129(7): 725-730.
13. Dicus Brookes CC, Boyd SB: Controversies in Obstructive Sleep Apnea Surgery. Oral Maxillofac Surg Clin North Am 2017; 29(4): 503-513.
14. Wray CM, Thaler ER: Hypoglossal nerve stimulation for obstructive sleep apnea: A review of the literature. World J Otorhinolaryngol Head Neck Surg 2016; 2(4): 230-233.
15. Zhang LY, Zhong L, David M, Cervin A: Tonsillectomy or tonsillotomy? A systematic review for paediatric sleep-disordered breathing. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2017; 103: 41-50.
16. Soose RJ: Novel Surgical Approaches for the Treatment of Obstructive Sleep Apnea. Sleep Med Clin 2016; 11(2): 189-202.
17. Ferguson MS, Magill JC, Kotecha BT: Narrative review of contemporary treatment options in the care of patients with obstructive sleep apnoea. Ther Adv Respir Dis 2017; 11(11): 411-423.
18. Olszewska E, Rutkowska J, Czajkowska A, Rogowski M: Selected surgical managements in snoring and obstructive sleep apnea patients. Med Sci Monit 2012; 18(1): CR13–CR18.
19. Hwang SY, Jefferson N, Mohorikar A, Jacobson I: Radiofrequency Coblation of Congenital Nasopharyngeal Teratoma: A Novel Technique. Case Rep Otolaryngol 2015; 2015: 634958.
20. Polacco MA, Pintea AM, Gosselin BJ, Paydarfar JA: Parotidectomy using the Harmonic scalpel: ten years of experience at a rural academic health center. Head Face Med 2017; 13: 8.
21. Johns MW. A new method for measuring daytime sleepiness: the Epworth Sleepiness Scale. Sleep 1991; 14: 540-545.
22. Cao MT, Sternbach JM, Guilleminault C: Continuous positive airway pressure therapy in obstuctive sleep apnea: benefits and alternatives. Expert Rev Respir Med 2017; 11(4): 259-272.