© Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2014, s. 46-53
Sylwia Merkiel, Wojciech Chalcarz, Monika Deptuła
Umiejętności ruchowe i sprzęt sportowo-rekreacyjny dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego oraz postawy ich rodziców wobec aktywności fizycznej
Motor skills and sports equipment of preschool children from the mazowsze region and their parents’ attitude towards physical activity
Zakład Żywności i Żywienia, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
Summary
Introduction. To establish the habit of physical activity in preschool children, it is indispensable to take into account numerous factors which have influence on physical activity level such as motor skills and sports equipment possessed by the children and their parents’ attitude towards physical activity.
Aim. The aim of this study was to investigate motor skills and sports equipment in preschool children from Mazowsze, as well as to analyse parents’ attitude towards physical activity.
Material and methods. The studied population comprised 131 children aged 3 to 7 years, who lived in the Mazowsze region and attended preschools in Kadzidło, Ostrołęka and Warszawa. The studied preschoolers’ parents filled in questionnaires on their children’s motor skills, involvement of the family and other people in teaching these skills, sports equipment owned by the children and parents’ attitude towards physical activity. Statistical analysis was performed by means of the IBM SPSS Statistics 21. The studied population was divided according to gender.
Results. Statistically significant differences were observed between girls and boys in their ability to skate, swim and skip a rope, as well as between the percentages of girls and boys who owning a skipping rope, skateboard, hula hoop, tennis racket and other sports equipment. Statistically significant differences were also observed between the percentages of girls’ fathers and boys’ fathers who played tennis. Statistically significant correlation coefficients were observed between owning sports equipment and motor skills which require using this equipment.
Conclusions. In comparison to the previously studied children from various regions of Poland, the studied preschoolers were characterised by average motor skills. Our study shows the need to educate preschool staff about how to teach children motor skills and about its importance. It is also indispensable to emphasise these issues in the university curricula, as well as to work out guidebooks for parents and programmes aimed at increasing physical activity.
Wstęp
Obserwowany na przestrzeni ostatnich lat postęp cywilizacyjny sprawia, że nowe rozwiązania, mające ułatwić człowiekowi codzienne funkcjonowanie, ograniczają jednocześnie jego aktywność fizyczną. Brak kompensowania tych ograniczeń w czasie wolnym stwarza znaczne zagrożenie rozwojem chorób dietozależnych, a przede wszystkim otyłości (1-4). W zapobieganiu tym niekorzystnym tendencjom fundamentalne znaczenie ma kształtowanie nawyku regularnej aktywności fizycznej od najmłodszych lat, a zwłaszcza w okresie przedszkolnym, kiedy dziecko odczuwa naturalną potrzebę ruchu i wkracza w pierwsze „apogeum motoryczności” (5-9).
Aby skutecznie ukształtować u dziecka nawyk aktywności fizycznej, konieczne jest uwzględnienie wielu czynników, które jej sprzyjają. Wśród nich należy wymienić: nastawienie rodziców (10-12), wychowawców przedszkolnych (10, 13), wyposażenie przedszkoli (14, 15), a nawet liczbę dzieci korzystających z placu zabaw (16, 17), warunki środowiskowe w miejscu zamieszkania (13, 18, 19), pogodę i porę roku (14, 20) oraz stan zdrowia dziecka (21, 22). Niestety w niewielu pracach zwraca się uwagę na poznanie umiejętności ruchowych dzieci przedszkolnych, posiadany przez nie sprzęt sportowo-rekreacyjny oraz postawy rodziców wobec aktywności fizycznej (23-26), które również należy zaliczyć do istotnych determinantów aktywności fizycznej przedszkolaków. Poznanie tych czynników ułatwi opracowanie programów edukacyjnych umożliwiających zwiększenie aktywności fizycznej dzieci przedszkolnych.
Cel pracy
Celem pracy było poznanie umiejętności ruchowych dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego, z uwzględnieniem udziału różnych osób w nauczaniu tych umiejętności, a także poznanie posiadanego przez dzieci sprzętu sportowo-rekreacyjnego oraz reprezentowanych przez rodziców postaw wobec aktywności fizycznej.
Materiał i metody
Rodzice 131 dzieci w wieku od 3 do 7 lat z województwa mazowieckiego, uczęszczających do przedszkoli w Kadzidle, Ostrołęce oraz Warszawie, wypełnili ankietę dotyczącą: umiejętności ruchowych dzieci, udziału członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu tych umiejętności, posiadanego przez dzieci sprzętu sportowo-rekreacyjnego oraz własnych postaw wobec aktywności fizycznej, które obejmowały stosunek rodziców do aktywności fizycznej dzieci i aktywność fizyczną rodziców. Pytania umieszczone w ankiecie były wykorzystane w badaniach dzieci z przedszkoli w nowosądeckim (23), Poznaniu (24), Darłowie (25) i w Pile (26). Dobór przedszkoli do badań i charakterystykę ankietowanej grupy dzieci podaliśmy w naszej wcześniejszej pracy (27).
Badania przeprowadzono w kwietniu 2008 roku. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Rodzice zostali poinformowani o celu i metodach badań i wyrazili na nie zgodę.
Statystyczną analizę wyników przeprowadzono przy pomocy programu komputerowego IBM SPSS Statistics 21. Przyjęto podział badanej grupy w zależności od płci. W celu określenia różnic istotnych pomiędzy cechami jakościowymi zastosowano test χ2 niezależności Pearsona. Jeśli odsetek populacji był mniejszy niż 20% w przynajmniej jednej z podgrup dla przynajmniej jednej odpowiedzi, stosowano test U Manna-Whitneya. Za istotne uznano różnice na poziomie istotności p ≤ 0,05. Do sprawdzenia zależności między posiadaniem sprzętu sportowo-rekreacyjnego a umiejętnościami ruchowymi badanych dzieci obliczono współczynniki korelacji. Zastosowano korelację rang Spearmana ze względu na rangowy charakter zmiennych. Współczynniki korelacji uznawano za istotne przy p ≤ 0,05.
Wyniki
Umiejętności ruchowe
W tabeli 1 przedstawiono umiejętności ruchowe badanych dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego w zależności od płci, a w tabeli 2 – udział członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu tych umiejętności. Stwierdzono statystycznie istotne zróżnicowanie odsetka dziewczynek i chłopców umiejących jeździć na łyżwach, pływać i skakać na skakance. Tylko na skakance umiał skakać wyższy odsetek dziewczynek niż chłopców, 75,8% vs 43,1%. Natomiast zarówno jazdę na łyżwach, jak i pływanie opanował wyższy odsetek chłopców niż dziewczynek, odpowiednio: 9,2% vs 1,5% oraz 31,3% vs 16,7%.
Tabela 1. Umiejętności ruchowe badanych dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego (%).
| Lp. | Umiejętność ruchowa | Dziewczynki
(n = 66) | Chłopcy
(n = 65) | Ogółem
(n = 131) |
| 1. | Jazda na łyżwach | 1,5 | 9,2 | 5,3 |
| 2. | Jazda na nartach | 12,1 | 13,8 | 13,0 |
| 3. | Jazda na rolkach | 30,3 | 23,4 | 26,9 |
| 4. | Jazda na rowerze dwukołowym | 86,4 | 92,3 | 89,3 |
| 5. | Pływanie | 16,7 | 31,3 | 23,8 |
| 6. | Skakanie na skakance | 75,8 | 43,1 | 59,5 |
Pogrubionym drukiem oznaczono istotność przy p ≤ 0,05.
r – współczynnik korelacji; P – istotność
Tabela 2. Udział członków rodziny oraz innych osób w nauczaniu umiejętności ruchowych badanych dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego (%).
| Lp. | Umiejętność ruchowa | Kto nauczył | Dziewczynki
(n = 66) | Chłopcy
(n = 65) | Ogółem
(n = 131) |
| 1. | Jazda na łyżwach | Rodzice | 100,0 | 50,0 | 62,5 |
| Dziadkowie | 0,0 | 33,3 | 25,0 |
| Starsze rodzeństwo | 0,0 | 16,7 | 12,5 |
| 2. | Jazda na nartach | Rodzice | 100,0 | 88,9 | 94,1 |
| Dziadkowie | 0,0 | 11,1 | 5,9 |
| 3. | Jazda na rolkach | Rodzice | 85,0 | 80,0 | 82,9 |
| Starsze rodzeństwo | 15,0 | 20,0 | 17,1 |
| 4. | Jazda na rowerze | Rodzice | 87,7 | 84,7 | 86,2 |
| Dziadkowie | 1,8 | 8,5 | 5,2 |
| Starsze rodzeństwo | 3,5 | 1,7 | 2,6 |
| Inne osoby | 7,0 | 5,1 | 6,0 |
| 5. | Pływanie | Rodzice | 81,8 | 77,8 | 79,3 |
| Dziadkowie | 0,0 | 5,6 | 3,4 |
| Inne osoby | 18,2 | 16,7 | 17,2 |
| 6. | Skakanie na skakance | Rodzice | 79,6 | 64,3 | 74,0 |
| Dziadkowie | 2,0 | 7,1 | 3,9 |
| Starsze rodzeństwo | 8,2 | 7,1 | 7,8 |
| Wychowawca w przedszkolu | 0,0 | 10,7 | 3,9 |
| Inne osoby | 10,2 | 10,7 | 10,4 |
Sprzęt sportowo-rekreacyjny a umiejętności ruchowe
W tabeli 3 przedstawiono sprzęt sportowo-rekreacyjny posiadany przez badane dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego w zależności od płci. Stwierdzono statystycznie istotne zróżnicowanie odsetka dziewczynek i chłopców posiadających skakankę, deskorolkę, hula-hop, rakiety do tenisa ziemnego oraz inny sprzęt.
Tabela 3. Sprzęt sportowo-rekreacyjny posiadany przez badane dzieci w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego (%).
| Lp. | Sprzęt | Dziewczynki
(n = 66) | Chłopcy
(n = 65) | Ogółem
(n = 131) |
| 1. | Łyżwy | 10,6 | 9,2 | 9,9 |
| 2. | Narty | 18,2 | 16,9 | 17,6 |
| 3. | Piłka | 98,5 | 100,0 | 99,2 |
| 4. | Rolki | 39,4 | 33,8 | 36,6 |
| 5. | Rower | 95,5 | 100,0 | 97,7 |
| 6. | Sanki | 95,5 | 95,4 | 95,4 |
| 7. | Skakanka | 86,4 | 63,1 | 74,8 |
| 8. | Wrotki | 6,1 | 6,2 | 6,1 |
| 9. | Hulajnoga | 19,7 | 13,8 | 16,8 |
| 10. | Trampolina | 0,0 | 3,1 | 1,5 |
| 11. | Deskorolka | 3,0 | 12,3 | 7,6 |
| 12. | Hula-hop | 7,6 | 0,0 | 3,8 |
| 13. | Rakiety do tenisa ziemnego | 0,0 | 6,2 | 3,1 |
| 14. | Rakietki do badmintona | 0,0 | 3,1 | 1,5 |
| 15. | Inny sprzęt | 3,0 | 12,3 | 7,6 |
Pogrubionym drukiem oznaczono istotność przy p ≤ 0,05.
Skakankę i hula-hop posiadał wyższy odsetek dziewczynek niż chłopców, odpowiednio, 86,4% vs 63,1% oraz 7,6% vs 0,0%. Natomiast właścicielami deskorolek, rakiet do tenisa ziemnego i innego sprzętu był większy odsetek chłopców niż dziewczynek, odpowiednio, 12,3% vs 3,0%, 6,2% vs 0,0% oraz 12,3% vs 3,0%.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Brown RE, Willis TA, Aspinall N et al.: Preventing child obesity: a long-term evaluation of the HENRY approach. Community Pract 2013; 86(7): 23-27. 2. Carter D: U.S. Obesity: some good news, some bad: a more comprehensive approach is called for. Am J Nurs 2013; 113(11): 17. doi: 10.1097/01.NAJ.0000437100.38114.9b. 3. Silveira JA, Colugnati FA, Cocetti M, Taddei JA: Secular trends and factors associated with overweight among Brazilian preschool children: PNSN-1989, PNDS-1996, and 2006/07. J Pediatr (Rio J) 2014; 90(3): 258-266. doi: 10.1016/j.jped.2013.09.003. 4. Kułaga Z: Epidemiologia nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Dostęp za: http://www.pzh.gov.pl/page/fileadmin/user_upload/aktualnosci/24.10.2012/Zbigniew%20Ku%B3aga%20nadwaga%20i%20oty%B3o%9Cc%20w%9Cr%F3d%20dzieci_CZD_24.10.2012.pdf. Stan z dnia 5 stycznia 2014 roku. 5. Laure P, Leleu E, Mangin G: Promotion de la santè des tout-petits par l’activitè physique: intèrêt et obstacles. Santè Publique 2008; 20(3): 239-248. 6. Lambourne K, Donnelly JE: The role of physical activity in pediatric obesity. Pediatr Clin North Am 2011; 58(6): 1481-1491. doi: 10.1016/j.pcl.2011.09.004. 7. Morgan PJ, Barnett LM, Cliff DP et al.: Fundamental movement skill interventions in youth: a systematic review and meta-analysis. Pediatrics 2013; 132(5): e1361-1383. doi: 10.1542/peds.2013-1167. 8. Wu Y, Lau BD, Bleich S et al.: Future Research Needs for Childhood Obesity Prevention Programs: Identification of Future Research Needs From Comparative Effectiveness Review No. 115 [Internet]. Rockville (MD): Agency for Healthcare Research and Quality (US); 2013 Jun. (Future Research Needs Papers, No. 31.) Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK154598/. 9. Swift DL, Johannsen NM, Lavie CJ et al.: The role of exercise and physical activity in weight loss and maintenance. Prog Cardiovasc Dis 2014; 56(4): 441-447. doi: 10.1016/j.pcad.2013.09.012. 10. McCabe MP, Ricciardelli LA, Stanford J et al.: Where Is All the Pressure Coming From? Messages From Mothers and Teachers About Preschool Children’s Appearance, Diet and Exercise. Eur Eat Disord Rev 2007; 15(3): 221-230. 11. Smith BJ, Grunseit A, Hardy LL et al.: Parental influences on child physical activity and screen viewing time: a population based study. BMC Public Health 2010; 10: 593. doi: 10.1186/1471-2458-10-593. 12. Golley RK, Hendrie GA, Slater A, Corsini N: Interventions that involve parents to improve children’s weight-related nutrition intake and activity patterns – what nutrition and activity targets and behaviour change techniques are associated with intervention effectiveness? Obes Rev 2011; 12(2): 114-130. doi: 10.1111/j.1467-789X.2010.00745.x. 13. Van Cauwenberghe E, Labarque V, Gubbels J et al.: Preschooler’s physical activity levels and associations with lesson context, teacher’s behavior, and environment during preschool physical education. Early Child Res Q 2012; 27(2): 221-230. doi:10.1016/j.ecresq.2011.09.007. 14. Boldemann C, Dal H, Mårtensson F et al.: Preschool outdoor play environment may combine promotion of children’s physical activity and sun protection. Further evidence from Southern Sweden and North Carolina. Sci & Sport 2011; 26(2): 72-82. doi:10.1016/j.scispo.2011.01.007. 15. Nielsen G, Bugge A, Hermansen B et al.: School playground facilities as a determinant of children’s daily activity: a cross-sectional study of Danish primary school children. J Phys Act Health 2012; 9(1): 104-114. 16. Nicaise V, Kahan D, Reuben K, Sallis JF: Evaluation of a redesigned outdoor space on preschool children’s physical activity during recess. Pediatr Exerc Sci 2012; 24(4): 507-518. 17. Van Cauwenberghe E, De Bourdeaudhuij I, Maes L, Cardon G: Efficacy and feasibility of lowering playground density to promote physical activity and to discourage sedentary time during recess at preschool: a pilot study. Prev Med 2012; 55(4): 319-321. doi: 10.1016/j.ypmed.2012.07.014. 18. Carver A, Timperio A, Crawford D: Playing it safe: the influence of neighbourhood safety on children’s physical activity. A review. Health Place 2008; 14(2): 217-227. 19. Durant N, Kerr J, SK et al.: Environmental and safety barriers to youth physical activity in neighborhood parks and streets: reliability and validity. Pediatr Exerc Sci 2009; 21(1): 86-99. 20. Tucker P, Gilliland J: The effect of season and weather on physical activity: a systematic review. Public Health 2007; 121(12): 909-922. 21. Weiner DJ, McDonough J, Allen J: Asthma as a barrier to children’s physical activity. Pediatrics 2007; 119(6): 1247-1248; author reply: 1248-1249. 22. Fereday J, MacDougall C, Spizzo M et al.: „There’s nothing I can’t do – I just put my mind to anything and I can do it”: a qualitative analysis of how children with chronic disease and their parents account for and manage physical activity. BMC Pediatr 2009; 9: 1. doi: 10.1186/1471-2431-9-1. 23. Chalcarz W, Merkiel S: Charakterystyka aktywności ruchowej nowosądeckich dzieci w wieku przedszkolnym. Med Sport (Polish J Sport Med) 2005; 21(6): 425-431. 24. Chalcarz W, Merkiel S, Pach D, Lasak Ż: Charakterystyka aktywności fizycznej poznańskich dzieci w wieku przedszkolnym. Physical activity in preschool children from Poznań. Med Sport (Polish J Sport Med) 2008; 24(5): 318-329. 25. Merkiel S, Chalcarz W, Roszak M: Analiza aktywności fizycznej dzieci w wieku przedszkolnym z Darłowa. Część II. Umiejętności ruchowe, sprzęt sportowo-rekreacyjny oraz postawy rodziców wobec aktywności fizycznej. Med Rodz 2014; 17(1): 12-18. 26. Merkiel S, Chalcarz W: Analysis of physical activity in preschool children from Piła. Part 2. Motor skills, sports equipment and parents’ attitude towards physical activity. New Med 2014; 18(1): 12-18. 27. Merkiel S, Chalcarz W, Deptuła M: Porównanie aktywności fizycznej oraz ulubionych form spędzania czasu wolnego dziewczynek i chłopców w wieku przedszkolnym z województwa mazowieckiego. Rocz Panstw Zakl Hig 2011; 62(1): 93-39. 28. Nielsen G, Pfister G, Andersen LB: Gender differences in the daily physical activities of Danish school children. EPER 2011; 17(1): 69-90. doi: 10.1177/1356336X11402267. 29. Crespo NC, Corder K, Marshall S et al.: An examination of multilevel factors that may explain gender differences in children’s physical activity. J Phys Act Health 2013; 10(7): 982-992. 30. Koohpayehzadeh J, Etemad K, Abbasi M et al.: Gender-specific changes in physical activity pattern in Iran: national surveillance of risk factors of non-communicable diseases (2007-2011). Int J Public Health 2014; 59(2): 231-241. 31. Seabra A, Mendonça D, Maia J et al.: Gender, weight status and socioeconomic differences in psychosocial correlates of physical activity in schoolchildren. J Sci Med Sport 2013; 16(4): 320-326. doi: 10.1016/j.jsams.2012.07.008. 32. Vašíčková J, Groffik D, Frömel K et al.: Determining gender differences in adolescent physical activity levels using IPAQ long form and pedometers. Ann Agric Environ Med 2013; 20(4): 749-755. 33. Potdevin FJ, Normani C, Pelayo P: Examining self-training procedures in leisure swimming. J Sports Sci Med 2013; 12(4): 716-723. 34. Alhassan S, Nwaokelemeh O, Ghazarian M et al.: Effects of locomotor skill program on minority preschoolers’ physical activity levels. Pediatr Exerc Sci 2012; 24(3): 435-449. 35. Hamre B, Hatfield B, Pianta R, Jamil F: Evidence for General and Domain-Specific Elements of Teacher-Child Interactions: Associations With Preschool Children’s Development. Child Dev 2014; 85(3): 1257-1274. doi: 10.1111/cdev.12184. 36. Sterdt E, Pape N, Kramer S et al.: Do preschools differ in promoting children’s physical activity? An instrument for the assessment of preschool physical activity programmes. BMC Public Health 2013; 13: 795. doi: 10.1186/1471-2458-13-795. 37. Van Cauwenberghe E, De Craemer M, De Decker E et al.: The impact of a teacher-led structured physical activity session on preschoolers’ sedentary and physical activity levels. J Sci Med Sport 2013; 16(5): 422-426. doi: 0.1016/j.jsams.2012.11.883. 38. Craig CL, Cameron C, Tudor-Locke C: Relationship between parent and child pedometer-determined physical activity: a sub-study of the CANPLAY surveillance study. IJBNPA 2013; 10: 8. http://www.ijbnpa.org/content/10/1/8.
