Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Fitoterapii 2/2017, s. 100-104 | DOI: 10.25121/PF.2017.16.2.100
Krystian Małek, Magdalena Duda, *Kinga Stawarczyk, Łukasz Łuczaj
Zmiany w zawartości tanin w częściach podziemnych rdestu wężownika (Polygonum bistorta L.) i krwiściągu lekarskiego (Sanguisorba officinalis L.) poddanych obróbce wodno-cieplnej
Changing in tannin content in the underground parts of bistort (Polygonum bistorta L.) and greater burnet (Sanguisorba officinalis L.) after thermal water treatment
Zakład Botaniki, Pozawydziałowy Instytut Biotechnologii, Uniwersytet Rzeszowski, Werynia
Kierownik Zakładu: dr hab. n. biol. Łukasz Łuczaj, prof. UR
Streszczenie
Wstęp. Rdest wężownik (Polygonum bistorta L.) oraz krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis L.) to rośliny o szerokim znaczeniu w medycynie, kosmetyce, a także żywieniu. Ze względu na obecność związków fenolowych przypisuje się im działanie m.in. przeciwbakteryjne. Włączenie kłączy i korzeni tych roślin do spożycia wymaga dodatkowej obróbki w celu pozbycia się lub zmniejszenia ilości tanin.
Cel pracy. Celem pracy była ocena zawartości garbników w podziemnych częściach rdestu wężownika Polygonum bistorta L. i krwiściągu lekarskiego Sanguisorba officinalis L. w ciągu 6 godzin gotowania: 1. w wodzie, 2. w wodzie z dodatkiem mieszaniny popiołów drzew liściastych.
Materiał i metody. Zawartość tanin określono za pomocą standardowych metod opisanych w Farmakopei.
Wyniki. Otrzymane wyniki stężenia badanych substancji w surowym materiale roślinnym są zbieżne z prezentowanymi w piśmiennictwie. Odnotowano spadek zawartości tanin podczas gotowania, stwierdzono jednak brak istotnych różnic w stężeniach badanych garbników w próbkach materiału roślinnego podczas gotowania dłuższego niż godzinę. Wykazano także brak istotnego wpływu pH na zmiany zawartości tanin podczas prowadzonej obróbki wodno-cieplnej badanego materiału roślinnego.
Wnioski. W wyniku prowadzonej obróbki termicznej obserwowano obniżenie zawartości tanin w korzeniach i kłączach analizowanych roślin. Nie odnotowano istotnego zmniejszenia ilości tanin w wyniku stosowania w obróbce popiołów roślinnych oraz wydłużonego czasu gotowania.
Summary
Introduction. Polygonum bistorta L. and Sanguisorba officinalis L. are plants of great importance in medicine, cosmetics and nutrition. They are attributed to antibacterial effect due to presence of phenolic compounds. Including rhizomes and roots of these plants to diet requires additional treatment to remove or reduce the amounts of tannins.
Aim. The aim of the study was to assess tannin content in the underground parts of bistort Polygonum bistorta L. and greater burnet Sanguisorba officinalis L. in the course of 6 hour boiling. Two solutions were applied: 1. in water, 2. in a solution of ash from deciduous wood.
Material and methods. Tannin content was determined using standard methods of Polish Pharmacopoea.
Results. The tannin contents determined are similar to those reported in other studies. A sharp drop in tannin content was observed after an hour of boiling neither of the preparation methods. Further boiling did not bring a significant drop in tannin content. It was proved that pH value does not have any significant impact on tannin contents during the hydro-thermal treatment of the studied plant material.
Conclusions. As a result of thermal treatment, the decrease of the tannin content in analyzed plants was observed. No significant reduction of tannin amount was noted after application of vegetable ash and extension of thermal treatment.



Wprowadzenie
Korzenie, kłącza, bulwy czy cebule wielu roślin, dzięki bogactwu substancji biologicznie aktywnych, od dawnych czasów są docenianym surowcem farmaceutycznym (1-6).
Wśród surowców tych wskazuje się istotny udział, m.in. kłączy i korzeni rdestu wężownika (Polygonum bistorta L.) oraz krwiściągu lekarskiego (Sanguisorba officinalis L.) – roślin pospolicie występujących w północnej strefie klimatu umiarkowanego. Ze względu na bogactwo związków fenolowych, głównie garbników (7, 8), korzenie i kłącza obu roślin stosowano niegdyś w medycynie ludowej (9), a do dzisiaj są także powszechnie używane w medycynie chińskiej (2, 3, 5, 6, 9). Wykazano przede wszystkim ich działanie przeciwbakteryjne, przeciwkrwotoczne, gojące, również korzystne w leczeniu zaburzeń żołądkowych, błon śluzowych czy zapalenia jamy ustnej. Stosowano je także jako antidotum na wszelkie zakażenia ran, krwawe biegunki, upławy (2, 3, 5, 6, 8, 9). Oba surowce mają też szerokie zastosowanie w kosmetyce (6-8), jak również stanowią obiekt intensywnych badań pod kątem poszukiwania w nich nowych naturalnych związków farmakologicznych przydatnych w walce z chorobami cywilizacyjnymi (2, 3, 5, 6, 8).
Ponadto, ze względu na dużą ilość materiałów odżywczych i zapasowych zarówno rdest wężownik, jak i krwiściąg lekarski stanowiły niegdyś ważny element diety (4, 10, 11). Kłącza wężownika w czasach niedostatku żywności w Rosji i na Syberii, ze względu na wysoką zawartość skrobi, uprzednio moczone w wodzie i pieczone, spożywano jako substytut chleba. Przygotowane w podobny sposób, były pożywieniem dla społeczności zachodnich Eskimosów (4). Natomiast sproszkowane korzenie Sanguisorba w XIX wieku były składnikiem potrawy butagas, przygotowywanej przez Jakutów zamieszkujących środkową Syberię (12). Używano je do sporządzania polewek (rodzaj zup), były również ważną przyprawą smakowo-aromatyczną w staropolskiej kuchni (9).
Mimo docenianych walorów smakowych, części podziemne zarówno wężownika, jak i krwiściągu wymagają dodatkowej obróbki przed spożyciem. Przyczyną jest wysoka zawartość garbników roślinnych, w tym tanin (7, 8, 13), gdyż związki te, poza cechami prozdrowotnymi (2, 3, 5, 6, 8, 14), wykazują także charakterystyczne właściwości obniżające wartość odżywczą żywności (14, 15). Wynikają one ze zdolności tworzenia przez taniny swoistych wiązań z białkami i aminokwasami, węglowodanami oraz związkami mineralnymi, w wyniku czego powstają kompleksy, które nie są trawione w przewodzie pokarmowym, przez co ograniczone jest m.in. działanie enzymów trawiennych (14, 16). Dodatkowo, wysokie stężenie tanin w pokarmie oddziałuje również negatywnie na smak, zapach i barwę surowca, co czyni go nieatrakcyjnym do spożycia (14, 17). Z tego względu, aktualnie poszukuje się odpowiednich procesów obróbki, do których należą m.in.: długotrwałe moczenie, gotowanie (18), pieczenie, ługowanie, gotowanie z gliną (17), fermentacja, ekstruzja (14), mikrofale, kąpiel wodna przy podwyższonym ciśnieniu czy innych procesów hydrotermicznych (15, 19), mogących przyczynić się do zmniejszenia zawartości substancji obniżających wartość odżywczą surowców roślinnych.
Cel pracy
Celem pracy była ocena zmian zawartości tanin w korzeniach rdestu wężownika i krwiściągu lekarskiego pod wpływem długotrwałego, jednostajnego gotowania, jak również ocena zastosowania mieszaniny popiołów drzew liściastych (zabieg odgoryczania) w procesie obróbki tanin w badanym materiale roślinnym.
Materiał i metody
Materiał badawczy stanowiły korzenie rdestu wężownika (Polygonum bistorta L.) o grubości od 1 do 2 cm, z licznymi drobnymi korzonkami, oraz kłącza (o średnicy 0,5-2,5 cm) i korzenie (o grubości nie większej niż 1,5 cm) krwiściągu lekarskiego (Sanguisorba officinalis L.).
Surowce zbierano po pierwszym pokosie łąk. Rdest był już po kwitnieniu, a krwiściąg przed kwitnieniem. Oba gatunki miały wykształcone liście odziomkowe. Zbioru dokonano 26.07.2014 roku na terenie łąk w Ladzinie, chronionym obszarze siedliskowym Natura 2000 (kod PLH180038) w województwie podkarpackim, w gminie Rymanów.
Łącznie do badań pobrano 2,5 kg świeżego materiału w postaci kłączy i korzeni dwóch gatunków roślin. Po przewiezieniu do laboratorium surowce oczyszczono z błota, ziemi i martwych części roślin, a następnie zamrożono w temperaturze -18°C. We wrześniu 2014 roku przygotowano materiał do dalszych analiz laboratoryjnych.
Przed przystąpieniem do obróbki kulinarnej korzeni i kłączy, przygotowywano mieszaninę popiołów drzew liściastych: buka (Fagus L.), brzozy (Betula L.) oraz robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia L.) w proporcji: 80:110:130 g. Ługowanie i odgoryczanie polegało na gotowaniu surowców w wodnym roztworze o odczynie zasadowym, z dodatkiem mieszaniny popiołów, w celu związania tanin z substancjami zawartymi w popiele (4, 17).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Farmakopea Polska VII. Tom I. Wyd. PT Farm, Warszawa 2006; 329-30.
2. Karuppiah PM, Yang D, Hsu A i wsp. Evaluation of Polygonum bistorta for anticancer potential using selected cancer cell lines. Med Chem Res 2007; 3:121-6.
3. Wang Z, Loo WT, Wang N i wsp. Effect of Sanguisorba officinalis L. on breast cancer growth and angiogenesis. Expert Opin Ther Targets 2012; 16 (suppl.):S79-S89.
4. Łuczaj Ł, Köhler P, Pirożnikow E i wsp. Wild edible plants of Belarus: from Rostafiński’s questionnaire of 1883 to the present. J Ethnobiol Ethnomed 2013; 9:21.
5. Gao X, Jianming W, Wenjun Z i wsp. Two ellagic acids isolated from roots of Sanguisorba officinalis L. Promote hematopoietic progenitor cell proliferation and megakaryocyte differentiation. Molecules 2014; 19:5448-58.
6. Jahan D, Begum W, Rogaiya M. Review on Beekhe Anjbar (root of Polygonum bistorta L.) with unani perspective and modern pharmacology. World J Pharm Sci 2015; 4(7):314-23.
7. Pelc M, Przybyszewska E, Przybył JL i wsp. Chemical variability of great burnet (Sanguisorba officinalis L.) growing wild in Poland. Acta Hort 2011; 925:97-101.
8. Bączek K. Accumulation of biomass and phenolic compounds in Polish and Mongolian great burnet (Sanguisorba officinalis L.) populations. Herba Pol 2014; 60(3):44-55.
9. Kawałko MJ. Historie ziołowe. Kraj Ag Wyd, Lublin 1996; 63:21-2.
10. Maurizio A. Pożywienie roślinne w rozwoju dziejowym. Wyd Kasa Mianowskiego, Warszawa 1926; 49-56.
11. Łuczaj Ł. Dzika kuchnia. Wyd Nasza Księgarnia, Warszawa 2013.
12. Sieroszewski W. Dwanaście lat w kraju Jakutów. Wyd Fr Karpińskiego, Warszawa 1900.
13. Azovtsev GR. Variability in concentration of tannin acid in Sanguisorba officinalis L. Rast Res 1966; 2(1):70-6.
14. Lampart-Szczapa L, Konieczny P, Kossowska I i wsp. Właściwości sensoryczne a zawartość tanin w fermentowanych i ekstradowanych preparatach łubinowych. Żywn Nauk Technol Ja 2009; 4(65):62-9.
15. Bieżanowska-Kopeć R, Pisulewski PM, Polaszczyk S. Wpływ procesów wodno-cieplnych na zawartość składników biologicznie czynnych w nasionach fasoli (Phaseolus vulgaris L.). Żywn Nauk Technol Ja 2006; 2(47):82-92.
16. Piecyk M, Worobiej E, Rębiś M i wsp. Zawartość i charakterystyka składników odżywczych w produktach z szarłatu. Bromat Chem Toksykol 2009; 42(2):147-53.
17. Łuczaj Ł, Adamczak A, Duda M. Tannin content in acorns (Quercus spp.) from Poland. Dendrobiol 2014; 72:103-11.
18. Podgórska B, Podgórski A. Polski zielnik kulinarny. Wyd Kurpisz, Poznań 2004; 109-10.
19. Worobiej E, Piecyk M, Rębiś M i wsp. Zawartość naturalnych związków nieodżywczych i właściwości przeciwutleniające produktów z szarłatu. Bromat Chem Toksykol 2009; 42(2):154-61.
20. Seigler DS, Seilheimer S, Keesy J i wsp. Tannins from four common Acacia species of Texas and North Eastern Mexico. Econom Bot 1986; 40:220-32.
21. Shivraj HN, Khobragade CN. Antioxidant activity and flavonoid derivatives of Plumbago zeylanica. J Nat Prod 2010; (3):130-3.
22. Trąba C, Rogut K, Wolański P. Rośliny dziko występujące i ich zastosowanie. Wyd Procarpathia, Rzeszów 2012.
23. Lutz CA, Przytulski KR. Nutrition and diet therapy. FA Daris Co, Philadelphia 1994.
24. Świetlik U, Kołaczek K. Wpływ wielkości ziarna węgla na efektywność ługowania chloru. Karbo, Warszawa 2004; 2:68-73.
otrzymano: 2016-12-09
zaakceptowano do druku: 2017-01-15

Adres do korespondencji:
*mgr Kinga Stawarczyk
Zakład Botaniki Pozawydziałowy Instytut Biotechnologii Uniwersytet Rzeszowski
Werynia 502, 36-100 Kolbuszowa
tel. +48 (17) 872-32-66
e-mail: kstawarczyk2@o2.pl

Postępy Fitoterapii 2/2017
Strona internetowa czasopisma Postępy Fitoterapii