© Borgis - Nowa Pediatria 2/2002, s. 77-80
Andrzej Koczyński1, Zofia Rajtar-Leontiew2
Objawy ultrasonograficzne zakażeń pasożytniczych górnego odcinka przewodu pokarmowego u dzieci
Ultrasound manifestation of helminthiasis in children
1 z Działu Radiologii i Ultrasonografii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego
im. prof. Wł. Szenajcha Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Działu: dr med. Andrzej Koczyński
2 z Kliniki Patologii Noworodka Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Zofia Rajtar-Leontiew
Streszczenie
The paper presents the most common ultrasound signs found in children examined because of abdominal pains in the course of infestation.
![](img/bannery/wcierka2.png)
Zakażenie pasożytami jest jedną z wielu przyczyn bólów brzucha u dzieci.
Występowanie choroby pasożytniczej wykazuje ścisłą współzależność czynników środowiskowych (12), społeczno-bytowych i sanitarno-higienicznych (1).
Z biogeograficznych i epidemiologicznych ocen wynika, że najczęstszą przyczyną infestacji jelitowej w klimacie umiarkowanym są pasożyty z grupy wiciowców i nicieni (5, 8).
Najczęstszym wiciowcem jest ogoniastek jelitowy (Giardia lamblia) (1, 8, 11, 13), natomiast najczęstszymi nicieniami są obleńce, takie jak glista, włosogłówka, tęgoryjec dwunastnicy, węgorek jelitowy i owsik (8).
Opracowania parazytologiczne zawierają dokładne opisy właściwości poszczególnych rodzajów pasożytów, jak i specyfikę ich cykli rozwojowych, uwzględniającą łańcuch przemian we współzależnych obszarach, jakimi są środowisko, pośrednik i gospodarz; niemniej na przestrzeni lat zarówno biologia pasożytów, jak i obraz kliniczny zakażeń nie uległy zmianie (1, 5, 8).
Organizmy pasożytnicze występują w formach biologicznie aktywnych, jak i formach przetrwalnikowych.
Postać aktywna, która w sposób bezpośredni oddziaływuje na organizm gospodarza, może być strukturą o wymiarze skali mikroskopowej (lamblia: 9-15 m), optycznej (włosogłówka, węgorek, owsik: 2-12 mm) lub makroskopowej (glista: 15-25 mm).
W lambliozie formą aktywną jest trofozoit, a przetrwalnikową cysta (5).
Pasożyty mogą zasiedlać różne odcinki przewodu pokarmowego, takie jak dwunastnica (węgorek, tęgoryjec, lamblia), przewody żółciowe i trzustkowe (lamblia), jelito cienkie (glista, bąblowiec) oraz okolica krętniczo-kątnicza łącznie z wyrostkiem robaczkowym (włosogłówka, owsik, niekiedy glista).
Formy przetrwalnikowe pasożytów zawsze znajdują się w jelicie grubym, z którego przedostają się do środowiska.
Obecność pasożyta w organizmie często wywołuje odpowiedź immunologiczną ustroju pod postacią odczynów serologicznych i alergicznych (3), a niekiedy także intoksykacyjnych (1), co znajduje swój wyraz w obrazie biochemiczym (4) i klinicznym pacjenta.
Objawy kliniczne zarówno ogólnoustrojowe (podwyższona temperatura ciała), jak i narządowe (bóle brzucha), często wskazują na konieczność wykonania rozpoznawczych badań obrazowych.
Dotychczas znana jest wartość kontrastowych badań rentgenowskich w rozpoznawaniu glistnicy przewodu pokarmowego (16) i badań ultrasonograficznych w rozpoznawaniu glistnicy dróg żółciowych (7), natomiast w przypadku innych zakażeń pasożytniczych, badania ultrasonograficzne z braku jednoznacznej patognomoniczności jedynie w pośredni sposób, poprzez określenie odmienności obrazu względem tzw. normy (2, 9) (ryc. 1 i 2 – str. 78), mogą rzucić podejrzenie lub jedynie ułatwić ustalenie rozpoznania (13).
![](img/ryciny/npe/2002/02/images/37.jpg)
Ryc. 1. Dziewczynka lat 7. Obraz ultrasonograficzny prawidłowej trzustki. Budowa gruczołu drobnoziarnista, jednorodna; echogeniczność miąższu względem najbliższego sąsiedztwa (pętle jelitowe) jednorodnie podwyższona. Wielkość gruczołu prawidłowa: wymiar strzałkowy głowy wynosi 16 mm, ogona 11 mm.
![](img/ryciny/npe/2002/02/images/38.jpg)
Ryc. 2. Chłopiec lat 14. Obraz ultrasonograficzny prawidłowej trzustki. Gruczoł dobrze uwidoczniony po wypełnieniu żołądka umiarkowaną ilością treści płynnej. Konturowanie narządu regularne, budowa drobnoziarnista, jednorodna; echogeniczność typowa, miąższowa, porównywalna z najbliższym sąsiedztwem. Wielkość prawidłowa: wymiar strzałkowy głowy wynosi 14 mm, ogona 12 mm.
Badania ultrasonograficzne są uwzględniane niemal w każdym algorytmie diagnostycznym. Mimo powszechności tych badań, dotychczas niepełne są dane dotyczące symptomatologii choroby pasożytniczej wywołanej przez drobne pasożyty.
Zatem celem pracy jest próba ukazania przydatności tych badań w podejrzeniu lub rozpoznawaniu infestacji przewodu pokarmowego.
Spośród 90 dzieci w wieku 4-14 lat, przebadanych ambulatoryjnie w latach 1999-2001 na podstawie skierowań wydanych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy przychodni przyszpitalnej ze wstępnym rozpoznaniem bólów brzucha, u 14 (6 chłopców i 8 dziewczynek) pozytywne było badanie koproskopowe: cysty lamblii (6), jaja glist (2) i włosogłówki (1), larwy węgorka (1) i postacie dojrzałe owsika (4).
U jednego dziecka, które było leczone z powodu torbieli nabytych płuc, stwierdzono zmiany w wątrobie.
Ponadto u 7 dzieci stwierdzono eozynofilię we krwi w granicach 6-8%.
U każdego pacjenta wykonano na czczo, w sposób typowy, przezpowłokowe badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej przy użyciu głowicy sektorowej o przetworniku 5 MHz.
U dwóch pacjentów wykonano badanie rentgenowskie przewodu pokarmowego z użyciem zawiesiny barytowej.
Grupę referencyjną normy stanowiło 30 dzieci w wieku szkolnym, z prawidłowym obrazem ultrasonograficznym jamy brzusznej.
OMÓWIENIE*
We wszystkich obserwowanych przypadkach zwraca uwagę istnienie zmian w trzustce.
U 6 dzieci, głównie z lambliozą, stwierdzono powiększenie ogona, którego wymiar strzałkowy jest o blisko połowę większy od wymiaru strzałkowego głowy, z modelowaniem się na nim przebiegającej łukowato i niekiedy poszerzonej żyły śledzionowej.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Batko B.: Lamblioza. PZWL, Warszawa, 1968, 9-103. 2. Creig M.: Pomiary w ultrasonografii. MakMed, Gdańsk, 1995, 30-38. 3. Doligalska M.: Reakcje alergiczne żywiciela wynikające ze skażenia środowiska i inwazji nicieni pasożytniczych. Problemy Higieny, 2001, 71:94-97. 4. Golińska Z. i wsp.: Diagnostyka laboratoryjna giardiozy. Lekarz Wojskowy, 1999, 3-4:209-21. 5. Golvan Y.J.: Atlas parazytologii. Volumed, Wrocław, 2000, 166-169. 6. Herman-Sucharska I.: Cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego. Streszczenie Referatów, Krakowskie Spotkanie Radiologiczne KSR 2001, 10-13.X.2001, Druskienniki (Litwa), 5. 7. Hayden C.K., Siwschuk L.E.: Pediatric Ultrasonography. Williams and Wilkins, Baltimore, 1992, 242-243. 8. Hunter G.W. i wsp.: Medycyna tropikalna. PZWL, Warszawa, 1966. 9. Kobryń A.: Trzustka. W: Ultrasonografia pediatryczna, red. A. Marciński, Sanmedia, Warszawa, 1994, 165-169. 10. Koczyński A., Rajtar-Leontiew Z.: Ocena wątrobowego przepływu tętniczego krwi u dzieci z powiększoną wątrobą w przebiegu choroby nowotworowej. N. Ped., 2001, 4, 27:33-36. 11. Lach J. i wsp.: Zakażenia Giardia intestinalis w świetle badań epidemiologicznych. Lekarz Wojskowy, 1998, 5-6:331-335. 12. Lach J., Sulgostowska T.: Rola zwierząt w przenoszeniu pierwotniaków z rodzaju Giardia w środowisku ludzkim. N. Wet. 1999, 2:45-51. 13. Niewiadomska K. i wsp.: Zarys parazytologii ogólnej. PWN, Warszawa, 2001, 91. 14. Oostayen J.A. et al.: Activity of Crohn disease assessed by measurement of superior mesenteric artery flow with doppler US. Radiology, 1994, 193:551-554. 15. Owczarczyk-Skoczyńska M. i wsp.: Użyteczność ultrasonografii w wykrywaniu bąblowicy wątroby. Zmiany w obrazie ultrasonograficznym w czasie leczenia. Streszczenia Referatów, Krakowskie Spotkanie Radiologiczne KSR 2001, 10-13.X.2001, Druskienniki (Litwa), poz. 11. 16. Silverman F.N.: Caffey´s Pediatric X-Ray Diagnosis. Vol. II Intestinal parasites, 1516-1517, Year Book Medical Publishers, Inc., Chicago, 1985.