© Borgis - Nowa Pediatria 2/2002, s. 92-95
Krystyna Sidor, Wojciech Ostoja-Chrząstowski
Padaczka i jej leczenie u dzieci
Epilepsy and its treatment in children
z Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Radzikowski
Streszczenie
The article deals with the problem of diagnosis and treatment of epilepsy. The authors discuss steps for an apropriate diagnosis and correct treatment. Non-epileptic paroxysmal disorders and classification of epileptic seizures are presented. The indications for the most common drugs are included.
Padaczka jest chorobą układu nerwowego, występującą u dzieci i dorosłych. Częstość jej występowania w całej populacji ludzkiej wynosi 0,5-1%.
Padaczką określa się przewlekły zespół chorobowy, o różnej etiologii, w którym dochodzi do nawracających napadów na skutek nadmiernych wyładowań bioelektrycznych neuronów ośrodkowego układu nerwowego.
Warto zauważyć, że większość zachorowań na padaczkę przypada na pierwsze 10 lat życia. Fakt ten ma istotne implikacje kliniczno-terapeutyczne.
Rozpoznanie padaczki ustala się na podstawie objawów klinicznych (ruchowych, czuciowych, wegetatywnych) (1, 2) . Podstawą klasyfikacji napadów padaczkowych jest ich obraz kliniczny oraz cechy zapisu elektroencefalograficznego (3).
Dla uporządkowania charakterystyki oraz nomenklatury Międzynarodowa Liga Przeciwpadaczkowa opracowała Klasyfikację Napadów Padaczkowych (International Classification of Epileptic Seizures) ostatnio modyfikowaną w 1981 roku (tab. 1).
Tabela 1. Międzynarodowa Klasyfikacja Napadów Padaczkowych.
1. Napady częściowe
1a. Napady częściowe proste (świadomość nie
zaburzona)
1a 1. Z objawami ruchowymi
1a 2. Z objawami czuciowymi
1a 3. Z objawami wegetatywnymi
1a 4. Z objawami psychicznymi
1b. Napady częściowe złożone (z zaburzeniami świadomości)
1b 1. Rozpoczynające się jako napady częściowe proste
1b 2. Z zaburzeniami świadomości od początku napadu
1c. Napady częściowe wtórnie uogólniające się
2. Napady uogólnione
2a. Napady nieświadomości
2a 1. Typowe
2a 2. Nietypowe
2b. Miokloniczne
2c. Kloniczne
2d. Toniczne
2e. Toniczno-kloniczne
2f. iAtoniczne (astatyczne)
3. Napady niesklasyfikowane
|
Z praktycznego punktu widzenia na początku istotne jest rozróżnienie czy napad był częściowy, czy uogólniony. Jeśli mamy do czynienia z napadem częściowym należy ustalić czy świadomość pacjenta była zaburzona, czy też nie. Gdy w trakcie napadu częściowego nie występują zaburzenia świadomości mówimy o napadzie częściowym prostym, jeżeli natomiast napad częściowy przebiega z zaburzeniami świadomości, nazywamy go napadem częściowym złożonym. Napady częściowe, zarówno proste, jak i złożone mogą, ulegać wtórnemu uogólnieniu. Napad uogólniony przebiega zawsze z zaburzeniami świadomości, gdyż nieprawidłowe wyładowania, o których mówi definicja padaczki, występują w neuronach całej kory mózgowej. W tym miejscu warto dodać, że pozamózgowe przyczyny drgawek (np. hipoglikemia, zaburzenia jonowe) najczęściej wywołują uogólnione napady drgawkowe, ponieważ czynnik wywołujący działa na wszystkie komórki kory mózgowej.
Rozpoznanie padaczki jest rozpoznaniem przede wszystkim klinicznym, dlatego konieczna jest dokładna analiza kliniczna problemu. Pomocne może być zwrócenie uwagi na kilka istotnych cech napadu padaczkowego, które podajemy za Lyon G., Evrard P. (4):
– Utrata świadomości trwa kilka sekund do kilku minut.
– Zmiany ustawienia gałek ocznych: wzrok skupiony w jednym punkcie lub przeciwnie rozproszony, odwrócenie gałek ocznych, boczny zwrot gałek ocznych, przejściowy oczopląs.
– Skurcze mięśniowe (klonie) obejmujące całe ciało, jego połowę, jedną kończynę albo jej fragment, połowę twarzy; automatyzmy ruchowe policzkowo-twarzowe lub dotyczące dłoni z postępującymi zaburzeniami świadomości.
– Skurcze toniczne obejmujące całe ciało, lub jedną kończynę, lub wywołujące rotację głowy i zwrot gałek ocznych lub wywołujące zatrzymanie oddechu.
– Sen ponapadowy. Splątanie ponapadowe.
– Charakter napadowy (nagły początek i koniec) i względnie krótki czas napadu (kilka sekund do kilku minut).
Powyższe cechy mogą pojawiać się w napadach padaczkowych w różnych kombinacjach a żadna z nich pojedynczo nie może być brana jako kryterium rozpoznawania padaczki.
Rozpoznanie padaczki u dzieci nie zawsze jest proste, gdyż często nie potrafią one jasno wyrazić swoich odczuć, bądź opisać swoich dolegliwości. Dodatkowo rozpoznanie utrudniają inne stany napadowe niepadaczkowe, które często występują w tej grupie wiekowej (tab. 2). Cechują się one dużą różnorodnością etiologiczną oraz obrazem klinicznym często przypominającym padaczkę, głównie ze względu na ich napadowy oraz nawracający charakter.
Tabela 2. Stany napadowe niepadaczkowe występujące u dzieci.
1
1. Napady anoksemiczne:
? omdlenia,
? napady afektywnego bezdechu,
? stany upośledzonej drożności dróg oddechowych
mz przyczyn kardiologicznych:
– zaburzenia rytmu serca
– sinicze wady serca
2. Epizody bezdechu lub bradykardii u niemowląt.
13. Ostre objawy emocjonalno-psychiczne, napady rzekomopadaczkowe (napady histeryczne, drgawki psychogenne, pseudodrgawki):
– stany majaczeniowe (np. w chorobach gorączkowych),
– onanizm niemowlęcy,
– napady lęku,
– ostre napady fobii,
– napadowe wrażenie ucisku w nadbrzuszu lub krtani,
– ucieczki lub nawracające epizody derealizacji,
– napady paniki,
– halucynacje w schizofrenii,
– nawracające epizody niewłaściwego zachowania
związane z okresową manifestacją choroby metabolicznej,
– zespół Munchausena per procura,
– zespół hiperwentylacji.
14. Tężyczka.
15. Łagodne napadowe zawroty głowy.
16. Napadowy kręcz szyi.
17. Nawracająca ataxia.
18. Napadowa dystonia.
19. Choroba przestrachu.
10. Zespół Sandifera.
11. Migrena.
12. Parasomnie: lęki nocne, koszmary senne, sennowłództwo, mioklonie zasypiania.
|
Na podstawie Aicardi J (11).
Różnicowanie między padaczką a innymi stanami napadowymi ma bardzo ważne znaczenie, gdyż rozpoznanie padaczki najczęściej pociąga za sobą konieczność leczenia przeciwpadaczkowego (tylko w nielicznych sytuacjach można odstąpić od leczenia farmakologicznego, np. łagodna padaczka rolandyczna). Terapia ta jest długotrwała, może dawać pewne objawy niepożądane, a jej nagłe przerwanie grozi wystąpieniem stanu padaczkowego (nawet, jeśli leczone zaburzenie nie jest padaczką!). Dlatego właśnie tak bardzo istotne znaczenie ma odpowiedź na pytanie: czy mamy do czynienia z padaczką, czy innym stanem napadowym? W obrazie klinicznym ważny jest sam początek napadu, jego przebieg, czas trwania, objawy towarzyszące, podawane leki oraz zachowanie się dziecka po jego zakończeniu. Początek napadu jest szczególnie ważny w sytuacji, gdy u pacjenta wystąpił uogólniony napad drgawkowy, mógł to, bowiem być napad pierwotnie uogólniony, bądź napad częściowy wtórnie uogólniony. Odróżnienie tych dwóch rodzajów napadów ma duże znaczenie ze względu na planowane badania diagnostyczne oraz ewentualne leczenie.
Z reguły u pacjenta z zaburzeniami napadowymi, u którego podejrzewamy padaczkę, wykonujemy badanie elektroencefalograficzne (EEG), ponieważ jest to jedyne badanie, przy pomocy którego można wykazać istnienie nieprawidłowej czynności bioelektrycznej mózgu. Pamiętać jednakże należy, że prawidłowy zapis międzynapadowy nie wyklucza rozpoznania padaczki, a zmiany napadowe w zapisie EEG u pacjenta, który nigdy nie miał napadu drgawkowego nie pozwalają rozpoznać tej choroby. W sytuacji, gdy obraz kliniczny jest niejasny, po zebraniu wywiadu od rodziców, a nawet po osobistym obserwowaniu napadów występujących u pacjenta, wynik badania EEG może być decydujący. Niekiedy konieczne jest wykonanie badania video-EEG (pacjent jest filmowany w trakcie zapisu) lub 24-godzinnego badania EEG (zapis jest rejestrowany w ciągu całej doby podobnie jak badanie holterowskie serca).
W sytuacji gdy u pacjenta możemy już rozpoznać padaczkę, kolejnym krokiem, który należy uczynić w celu podjęcia właściwych decyzji terapeutycznych, jest próba zakwalifikowania jej do grupy padaczek oraz próba rozpoznania zespołu padaczkowego.
Padaczki można podzielić na trzy grupy:
– padaczki idiopatyczne – w których dostępnymi metodami obrazowymi nie stwierdza się zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, rozpoczynają się najczęściej w dzieciństwie lub okresie dojrzewania i mają prawdopodobnie podłoże genetyczne;
– padaczki objawowe – w których za pomocą badań obrazowych można stwierdzić zmiany chorobowe w ośrodkowym układzie nerwowym będące przyczyną napadów;
– padaczki kryptogenne – w których pomimo nie stwierdzenia zmian chorobowych w ośrodkowym układzie nerwowym, na podstawie innych objawów (np. upośledzenie umysłowe), podejrzewa się objawowy charakter napadów.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Ignatowicz R.: Leczenie padaczki u dzieci. W: Padaczka i inne stany napadowe u dzieci; pod red. R. Michałowicza, PZWL 1992, 223. 2. Sidor K.: Padaczka. W: Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej. PZWL 1997. 3. Gastaut H.: Clinical and electroencephalographical claassification of epileptic seizures. Epilepsia 1970, 11:102-113. 4. Lyon G, Evrard P.: Epilepsie-convulsions. W: Neuropediatrie. Lyon G., Evrard P. Masson, Paris, 2000, 125-168. 5. Heijbel I. et al.: Benign epilepsy of children with centrotemporal EEG foci. A study of incidence rate in outpatient care. Epilepsia, 1975, 16:657-664. 6. Degen R. et al.: Some genetic aspects of idiopathic and symptomatic absence seizures: waking and sleep EEG in siblings. Epilepsia 1990, 31:784-794. 7. Sveinbjornsdottir S., Duncan I.S.: Parietal and occipital lobe epilepsy: review. Epilepsia 1993, 34:493-521. 8. Appleton R., Gibbs I.: Epilepsy in childhood and adolescence. Martin Dunitz Ltd. USA 1995. 9. Van Donselaar C.A. et al.: Clinical course of untreated tonic-clonic seizures in childhood: prospective hospital based study. Brit. Med. J. 1997, 314:401-404. 10. Tennisan M. et al.: Discontinuing antiepileptic drug in children with epilepsy. A comparison of a six week and nine month taper. N. Engl. J. Med. 1994, 330:1407-1410. 11. Aicardi J.: Paroxysmal disorder other than epilepsy. Diseases of the Nervous System in Childhood. Mac Keith Press 1998, 638-663.
