Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 12/2008, s. 818-820
*Mirosław Klukowski
Odleżyny u osób w wieku podeszłym – zapobieganie i leczenie
Pressure ulcers – prevention and treatment geriatric patients
Klinika Chirurgii Ogólnej i Przewodu Pokarmowego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Krzysztof Bielecki**
Streszczenie
Odleżyny należą do trudno gojących się ran przewlekłych. Zapobieganie powstawania odleżyn polega na ocenie czynników ryzyka, zabiegach pielęgnacyjnych skóry, zmniejszeniu ucisku, ocenie stopnia niedożywienia. Leczenie polega na: zmniejszeniu ucisku, usunięciu martwych tkanek, leczeniu żywieniowym opatrunków stosowaniu nowoczesnych opatrunków.
Summary
Pressure ulcers are complex chronic wounds extremely difficult to heal. The strategy for prevention includes recognizing the risk, decreasing the effects of pressure,asseeing nutritional status, avoiding excessive bed rest and preserving the integrity of the skin. The principles of treatment of pressure ulcers include: reducing pressure, removing necrotic debris, correcting nutritional deficits and modern wound dressing



Wstęp
Odleżyna jest to uszkodzenie skóry i tkanek głębiej leżących, która powstała pod wpływem ucisku (1, 2, 3, 4).
Odleżyny należą do trudno gojących się ran przewlekłych. Stanowią poważny problem dla osób sprawujących opiekę nad chorymi w podeszłym wieku. Około 70% odleżyn występuje u osób w wieku powyżej 65 roku życia (1, 2). Osoby te są bardziej narażone na powstanie odleżyn ze względu na zmiany w skórze, które są związane z wiekiem. Skóra staje się cieńsza i sucha. Osłabiona jest proliferacja naskórka. Zmniejszone jest odczuwanie bólu i osłabiona jest reakcja zapalna. To wszystko powoduje, że skóra staje się wrażliwa na uszkodzenie. Odleżyny są odpowiedzialne za zwiększoną chorobowość, śmiertelność i znacznie podnoszą koszty leczenia (1, 5).
Czynniki ryzyka rozwoju odleżyn
Czynniki zewnętrzne
Nadmierny długotrwały ucisk na tkanki spowodowany brakiem zmiany pozycji ciała, tarcie, rozciąganie tkanek podczas niewłaściwego zmiany ułożenia.
Główną rolę w powstawaniu odleżyn przypisuje się działaniu sił mechanicznych. Siły statyczne – długotrwały i jednostajny nacisk powierzchniowy, powodujący miejscowe niedokrwienie i martwicę tkanek.
Siły dynamiczne – są to siły powstające najczęściej w trakcie zmiany pozycji ciała i wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych. Krótkotrwały ucisk np. podczas sadzania pacjenta na wózku inwalidzkim.
Boczne siły ścinające – następuje przesunięcie płaszczyzn tkanek względem kości i struktur podporowych i zamknięcie naczyń włosowatych – w ten sposób dochodzi do zaburzenia mikrokrążenia.
Siły tarcia – przesuwanie tkanek względem podłoża np. podczas ciągnięcia pacjenta po prześcieradle zamiast podniesienia go do góry.
Uraz – uszkodzenie tkanek wywołane stłuczeniem,do którego doszło podczas upadku.
Zły stan higieniczny skóry. Nietrzymanie moczu i stolca.
Dodatkowy wpływ czynników wewnętrznych nasila i przyspiesza rozwój odleżyny (2, 3, 4, 5, 6).
Czynniki wewnętrzne
Unieruchomienie, ograniczenie poruszania się. Zaburzenia neurologiczne – zaburzenia czucia, niedowłady. Porażenia. Choroby takie jak miażdżyca, cukrzyca. Niewydolność krążenia z obrzękami. Nietrzymanie moczu i stolca. Niedożywienie. Długotrwałe stosowanie sterydów (2, 3, 4, 5, 6, 7).
Miejsca powstawania odleżyn
Miejsca najbardziej narażone na powstawanie odleżyn to: okolica potyliczna; okolica łopatek, pośladków i kości krzyżowej oraz kości ogonowej; okolice guzów kulszowych; łokcie; pięty; uszy.
W przypadku długotrwałego leżenia na boku: okolice kości biodrowej, kości ramiennej, kości udowej po stronie bocznej oraz kostki.
Na wymienione miejsca należy zwrócić szczególną uwagę przy pielęgnacji pacjentów zagrożonych powstawaniem odleżyn (1, 6, 7).
Profilaktyka odleżyn
Jak ograniczyć ryzyko powstania odleżyny?
Opracowano standardy postępowania dla efektywnego kierowania procesem zapobiegania i leczenia odleżyn – (NPUAP) National Pressure Ulcer Advisory Panel -Pressure Ulcer Prevention Points w USA (3) i (EPUAP) European Pressure Ulcer Advisory Panel w Europie (4). Ocena czynników ryzyka rozwoju odleżyn
1. Czynnikem ryzyka powstania odleżyny jest długotrwałe unieruchomienie pacjenta w łóżku lub w fotelu.
2. Proces identyfikacji osób najbardziej zagrożonych odleżynami ułatwiają punktowe skale oceny ryzyka ich rozwoju np. Skala Doren – Norton, skala Braden.
3. Ustalenie poszczególnych czynników ryzyka w postaci chorób neurologicznych czy metabolicznych, nietrzymania moczu, kału, zaburzenia świadomości i niedożywienie.
Zabiegi pielęgnacyjne skóry i wczesne postępowanie
1. Ocena skóry codziennie z poszukiwaniem ewentualnych oznak ich uszkodzenia.
2. Higiena ciała. Skóra powinna być myta ciepłą wodą z użyciem delikatnych środków czyszczących, które nie będą jej wysuszały, po umyciu skórę należy delikatnie osuszyć tak, aby jej zbyt mocno nie trzeć. Po umyciu skóry trzeba stosować środki zwiększające jej elastyczność.
3. Omijając wyniosłości kostne należy skórę delikatnie nacierać, oklepywać, unikając nadmiernego masowania i mocnego tarcia. Chronić skórę przed uderzeniami i skaleczeniami.
4. Unikanie wilgoci – wilgotną bieliznę lub pościel trzeba zamieniać na suchą. Prześcieradło powinno być miękkie i niezbyt mocno naciągnięte.
5. W przypadku nietrzymania moczu lub kału konieczne jest zwrócenie uwagi na stałe utrzymanie czystości. Zabezpieczając materac przed zabrudzeniami należy stosować tylko materiały półprzepuszczalne. W koniecznych przypadkach należy stosować cewniki i pampersy.
6. Podczas przenoszenia i przesuwania pacjenta należy zabezpieczyć jego ciało przed urazami z wykorzystaniem łatwoślizgu i podnośnika.
7. Prowadzenie systematycznie zabiegów fizykoterapeutycznych, w tym ćwiczeń ruchowych dla utrzymania prawidłowego zakresu ruchomości w stawach.
8. Zapewnienie dobrego stanu odżywienia z dostarczeniem należytej ilości kalorii, białka – 0,8 g/kg/dobę, mikroelementów i witamin.
9. Leczenie schorzeń towarzyszących – cukrzycy, niewydolności krążenia, niedokrwistości, schorzeń reumatycznych, miażdżycy, obrzęków.
Zmniejszenie ucisku
1. Codzienna rehabilitacja ruchowa jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania odleżynie. Pacjent musi mieć zapewniony zmienny ucisk, osiąga się to przez zmiany ułożenia ciała co 1-2 godziny. Przy zmianie pozycji chorego należy pamiętać o przygotowaniu poduszek, które służą za podpórki.
2. Uniesienie głowy i klatki piersiowej nie powinno być wyższe niż o 30 stopni i na okres tak krótki, jak tylko jest to możliwe.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Thomas DR: Prevention and treatment of pressure ulcers. J Am Dir Assoc 2006;7: 46-59.
2. Kanj LF,Wilking S, Phillips TJ: Pressure ulcer. J Am Acad Dermatol 1998;38:517-36.
3. National Pressure Ulcer Advisory Panel. Pressure ulcers: incidence, economics, risk assesment. Consensus development conference statement. Decubitus 1989;2;24-7.
4. European Pressure Ulcer Advisory Panel. Guidelines on treatment of pressure ulcers EPUAP Rev 1999;1;31-2.
5. Szewczyk MT, Cwajda J, Cierzniakowska K: Odleżyny. Wiad. Lek 2006;59(11-12):843-847.
6. Sopata M, i wsp.: Odleżyny – zapobieganie i współczesne metody leczenia zachowawczego. Zakażenia 2006;5:116-124.
7. Sopata M, Łuczak J: Profilaktyka i leczenie zachowawcze odleżyn (cz. II). Zakażenia 2004;1 105-112.
otrzymano: 2008-09-05
zaakceptowano do druku: 2008-11-08

Adres do korespondencji:
*Mirosław Klukowski
ul. Korfantego 73, 01-496 Warszawa
tel.: (0-22) 638-30-40
e-mail: m.klukowski@neostrada.pl

Postępy Nauk Medycznych 12/2008
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych