© Borgis - Nowa Pediatria 2/2014, s. 56-62
*Renata Łukasik1, Wioletta Waksmańska1, Katarzyna Gawlik1, Halina Woś1, 2, Monika Mikulska1
Stan wiedzy rodziców na temat żywienia dzieci od urodzenia do 3 lat
Parent’s knowledge of nutrition methods with regard to children from birth to the age of 3
1Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała
Kierownik Katedry: dr hab. n. med. Dariusz Maciejewski, prof. ATH
2Klinika Pediatrii, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice
Kierownik Kliniki: prof. dr hab n. med. Halina Woś
Summary
Introduction. Nutrition of children in the first three years of their life and particularly in post-infant period is of paramount importance to development of correct nutrition habits.
Aim. The purpose of the paper is to research the knowledge of parents with regard to proper child nutrition up to the age of 3, with particular attention paid to the age bracket between the first and the third year of life.
Material and methods. The research was carried out among 216 parents of children up to the age of 3. A proprietary anonymous questionnaire was applied. The participation in the research was voluntary. The research was conducted among the parents of children attending kindergartens and those hospitalised at the Paediatric Hospital in Bielsko-Biała.
Results. The parents who took part in the research were better aware of child nutrition in the first year of life than as referred to nutrition in the age bracket of 1-3 years of age. In the 1-3 age bracket parents were not following any standards. The daily menu of small children had not always covered for all basic products. More than a half of the respondents (52.8%) had not served wholemeal bread to their children at all, whereas fish consumption had generally been low – 72.0% of respondents served fish to their children only once a week. 90.0% of parents give sweets to their children, including half of them making it several times a week. Parents supplement the children’s diet with various vitamins (e.g. Vibovit, Multisanostol, Cebion) but only 11 respondents (7.9%) mentioned that their child had been given vitamin D3. The beverages preferred by parents had been fruit juices – served by 85.5% of the respondents.
Conclusions. Infant feeding, including natural feeding, is not much different from the binding nutrition standards for that age group. Owing to the determined serious irregularities in young children nutrition, the developed nutrition standards should be propagated among the parents of children in the age bracket of 1-3 years of age. General practitioners should pay attention to vitamin D supplementation in small children.
Wstęp
Żywienie dzieci w okresie pierwszych trzech lat życia, a zwłaszcza w okresie poniemowlęcym ma istotne znaczenie dla kształtowania prawidłowych nawyków żywieniowych. Okres życia pomiędzy ukończeniem pierwszego roku a trzecim rokiem życia charakteryzuje się niezwykle dynamicznym rozwojem ruchowym i potrzebą poznawania środowiska zewnętrznego. Ten naturalny proces powoduje, że dziecko traci zainteresowanie żywieniem, które było priorytetem dla niemowlęcia. Jednocześnie w tym okresie życia dziecka wielu rodziców, czy to z braku czasu lub wiedzy na temat właściwie zbilansowanej diety, próbuje dostosować dziecko do sposobu żywienia dorosłych członków rodziny (1). Wiek poniemowlęcy i przedszkolny charakteryzuje się dużą wrażliwością młodego człowieka na działanie autorytetów, jednocześnie dziecko jest wrażliwe na często szkodliwe działanie reklam dotyczących sposobów żywienia i zły przykład z otoczenia (2, 3). Dzieci dwu- i trzyletnie mogą w sposób świadomy brać udział w żywieniu. Oprócz upodobań smakowych kształtują u siebie również umiejętności manualne w zakresie samoobsługi podczas spożywania posiłków, jednak należy wziąć pod uwagę prawidłową dla tego wieku ruchliwość i tendencję do szybkiego rozpraszania uwagi dziecka (4). Problem niewłaściwego żywienia małego dziecka, jak pokazuje wiele badań naukowych, jest niezwykle istotny, ponieważ błędy popełniane w tym okresie życia w negatywny sposób procentują w przyszłości pod postacią nadwagi, niedożywienia, chorób układu krążenia, anemii z niedoboru żelaza czy osteoporozy (5, 6). W celu ukierunkowania żywienia dzieci w wieku 13-36 miesięcy zespół ekspertów powołany przez konsultanta krajowego ds. pediatrii opracował normy i zasady dotyczące żywienia dzieci w tej grupie wiekowej (7). W dniu 26 lutego 2013 roku wystartował ogólnopolski program ,,1000 Pierwszych dni dla zdrowia” poświęcony edukacji żywieniowej rodziców i opiekunów dzieci do 3. roku życia. W programie bierze udział kilkanaście organizacji pozarządowych i instytucji publicznych, które prowadzą spotkania i warsztaty dotyczące zasad zdrowego żywienia małych dzieci (8).
Cel pracy
Celem pracy jest poznanie wiedzy rodziców na temat prawidłowego żywienia dziecka w grupie wiekowej do 3 lat, ze szczególnym uwzględnieniem przedziału pomiędzy pierwszym a trzecim rokiem życia.
Materiał i metody
Badania sondażowe przeprowadzono z użyciem autorskiej, anonimowej ankiety. W treści ankiety zawarto dane demograficzne dotyczące badanej grupy oraz pytania dotyczące wiedzy w zakresie ilości, jakości oraz czasu podawania posiłków, żywienia w domu i poza nim (żłobek, przedszkole), źródła wiedzy dotyczącego zasad żywienia dziecka w wieku do 3 lat, preferencji dotyczących spożywanego rodzaju mięsa, owoców, warzyw, słodyczy oraz rodzaju podawanych płynów, sposobu obróbki kulinarnej przygotowywanych potraw, statusu materialnego rodziny, który w istotny sposób może rzutować na ilość i jakość posiłków przygotowywanych dla dziecka. W badaniu ankietowym wzięło udział 216 rodziców, w tym 202 kobiety i 14 mężczyzn. Badania zostały przeprowadzone wśród rodziców dzieci uczęszczających do państwowych przedszkoli w Bielsku-Białej i okolicznych przedszkoli wiejskich (Pisarzowice, Hecznarowice) oraz rodziców dzieci hospitalizowanych w Szpitalu Pediatrycznym w Bielsku-Białej. Udział rodziców w badaniach był dobrowolny i anonimowy. Informacje na temat wieku, miejsca zamieszkania, dzietności, wykształcenia i statusu materialnego rodziny prezentuje tabela 1.
Tabela 1. Dane demograficzne badanej grupy rodziców.
| Wiek | ↓ 25 | 25-30 | 31-35 | ↑ 35 | Razem |
| n | % | n | % | n | % | n | % | n | % |
| Miejsce zamieszkania |
| Miasto | 2 | 1% | 55 | 25,4% | 67 | 31% | 17 | 7,9% | 141 | 65,3% |
| Wieś | 2 | 1% | 35 | 16,2% | 29 | 13,4% | 9 | 4,1% | 75 | 34,7% |
| Wykształcenie |
| Zawodowe | – | – | 2 | 1% | 1 | 0,4% | 2 | 1% | 5 | 2,4% |
| Średnie | 2 | 1% | 41 | 19% | 44 | 20,3% | 14 | 6,5% | 101 | 46,8% |
| Wyższe | 2 | 1% | 47 | 21,7% | 51 | 23,5% | 10 | 4,6% | 110 | 50,8% |
| Warunki materialne |
| Pieniędzy wystarcza na najtańsze jedzenie i ubrania | – | – | 8 | 4% | – | – | – | – | 8 | 4% |
| Żyjemy oszczędnie i są problemy z większymi zakupami | 4 | 2% | 16 | 7,4% | 15 | 7% | 8 | 3,6% | 43 | 20% |
| Żyjemy oszczędnie i pieniędzy wystarcza na wszystko | – | – | 66 | 30,6% | 63 | 29% | 16 | 7,4% | 145 | 67% |
| Wystarcza pieniędzy na wszystko bez oszczędzania | – | – | – | – | 18 | 8% | 2 | 1% | 20 | 9% |
| Liczba dzieci |
| Jedno dziecko | 4 | 1,9% | 69 | 32% | 51 | 23,6% | 11 | 5% | 135 | 62,5% |
| Dwoje dzieci | – | – | 20 | 9,2% | 28 | 13% | 19 | 8,8% | 67 | 31% |
| Troje dzieci | – | – | – | – | 4 | 1,9% | 6 | 2,7% | 10 | 4,6% |
| Czworo dzieci | – | – | 1 | 0,5% | – | – | 3 | 1,4% | 4 | 1,9% |
Wyniki
181 respondentów (83,7%) podało, że ich dziecko w pierwszym roku życia było karmione naturalnie, z tego aż u 44,5% dzieci karmienie naturalne było prowadzone zgodnie z zaleceniami i zakończono je między 4. a 6. miesiącem życia dziecka, 14,1% respondentów podało, że karmienie naturalne zakończono między 1. a 3. miesiącem oraz 14,0% – między 7. a 9. miesiącem życia dziecka (ryc. 1). Posiłki uzupełniające wprowadzono zgodnie z zaleceniami – jeżeli chodzi o soki i przeciery owocowe był to przełom 4. i 5. miesiąca życia dziecka (ryc. 2). W przypadku zup średni czas ich wprowadzenia to 5,7 miesiąca życia dziecka, kleiki – 5,5 miesiąca, natomiast kaszki większość rodziców wprowadzała w 6. miesiącu życia dziecka (ryc. 3).
Ryc. 1. Procentowe przedstawianie czasu trwania karmienia naturalnego.
Ryc. 2. Wprowadzanie w poszczególnych miesiącach życia dziecka soków i przecierów owocowych.
Ryc. 3. Wprowadzanie w poszczególnych miesiącach życia dziecka zup, kleików, kaszek.
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Rusin J, Marć M: Zwyczaje żywieniowe dzieci w okresie wczesnego dzieciństwa (2. i 3. rok życia). [W:] Januszewicz P, Socha P, Mazur A (red.): Żywienie w zdrowiu publicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2009: 13. 2. Kułaga Z, Erenc M: Reklama a zdrowie dzieci – przegląd regulacji prawnych oraz dokumentów niebędących źródłem prawa powszechnego. Stand Med Pediat 2010; 7(1): 152-159. 3. Kułaga Z, Barwicka K: Związek między reklamą żywności a nasileniem występowania nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży. Stand Med 2007; 4(3): 245-250. 4. Łoś-Rycharska E, Niecławska A: Analiza wybranych cech diety dzieci w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym w zależności od sposobu sprawowania opieki nad dzieckiem. Pediatr Pol 2010; 85(5): 462-470. 5. Weker H, Barańska M, Dyląg H et al.: Analysis of nutrition aged 13-36 months in Poland: a nation-wide study. Med Wieku Rozw 2011; 15(3): 224-231. 6. Sochacka-Tatara E, Jacek R, Sowa A, Musiał A: Ocena sposobu żywienia dzieci w wieku przedszkolnym. Probl Hig Epidemiol 2008; 3(89): 389-394. 7. Dobrzańska A, Czerwionka-Szaflarska M, Kunachowicz H et al.: Zalecenia dotyczące żywienia dzieci zdrowych w wieku 1-3 lat (13-36 mies.) opracowane przez zespół ekspertów powołany przez Konsultanta Krajowego ds. pediatrii. Stand Med 2007; 5: 11-15. 8. Program „1000 pierwszych dni dla zdrowia”. Dostępny na stronie: www.1000dni.pl/dlaczego-100-dni (stan na: 05.10.2013 r.). 9. Dubiel B, Szajewska H: W którym miesiącu życia należy wprowadzać żywienie uzupełniające? Wpływ czasu wprowadzania żywienia uzupełniającego u niemowląt na ich rozwój. Med Prakt Pediatr 2013; 2: 71-74. 10. Stolarczyk A, Szott K, Socha P: Ocena sposobu żywienia niemowląt w wieku 6 i 12 m.ż. w populacji polskiej w odniesieniu do zaleceń Schematu Żywienia Niemowląt z 2007 r. Stand Med Pediatr 2012; 9(4): 545-551. 11. Wybrane aspekty zachowań żywieniowych dzieci 2-3-letnich w województwie podkarpackim. Biuletyn Nestle 2012 wrzesień: 18-36. 12. Gregorczyk-Maślanka K, Matusik P, Małecka-Tendera E: Jak w praktyce stosować zalecenia w zapobieganiu i leczeniu otyłości u dzieci? Med Prakt Pediatr 2012; 1: 36-45. 13. Ryżko J, Socha P: Żywienie niemowląt, dzieci i młodzieży. [W:] Grzymisławski M, Gawęcki J (red.): Żywienie człowieka zdrowego i chorego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010: 15-37. 14. Weker H, Barańska M, Rowicka G et al.: Analiza sposobu żywienia dzieci w wieku 13-36 miesięcy z niedoborami masy ciała – badania ogólnopolskie. Stand Med Pediatr 2011; 8(4): 639-643. 15. Raport z sondażu CAPIBUS MATKI. Badania konsumpcji ryb wśród dzieci w wieku 3-12 lat, Millward SMG/KRC, czerwiec 2009. Dostępne na stronie: www.babyonlaine.pl/maluch_zdrowie_artykul,7637,html. 16. Charzewska J, Chlebna-Sokół D, Chybicka A et al.: Polskie zalecenia dotyczące profilaktyki niedoborów witaminy D – 2009. Stand Med 2009; 6(6): 876-879. 17. Dobrzańska A, Charzewska J, Weker H et al.: Normy żywienia dzieci w 1-3 roku życia – stanowisko Polskiej Grupy Ekspertów. Developmental Period Medicine 2013; XVII(1): 91-100. 18. Riahi A: Poradnik żywienia dziecka w wieku 1 do 3 roku życia. Zakład Żywienia Instytutu Matki i Dziecka, Warszawa 2012: 3-72. 19. Chlebna-Sokół D, Golec J, Karalus J: Suplementacja witaminy D u dzieci i młodzieży w Polsce. Stand Med Pediatr 2012; 9(5): 701-703.
