Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Stomatologia 3/2018, s. 121-125 | DOI: 10.25121/NS.2018.23.3.121
*Aleksandra Malinowska
Zwichnięcie całkowite zęba stałego – aktualna koncepcja terapii oraz rokowanie
Complete permanent tooth avulsion – current therapy concept and prognosis
Praktyka Lekarsko-Dentystyczna Aleksandra Malinowska
Kierownik Praktyki: Aleksandra Malinowska
Streszczenie
Zwichnięcie całkowite zęba stałego jest urazem, który dotyczy zarówno zębów z niezakończonym rozwojem, jak i tych dojrzałych. Etiologia bywa różna, jednak najczęściej nie determinuje wyboru metody leczenia.
Aktualna koncepcja terapii zębów stałych zwichniętych całkowicie opiera się na decyzji o celowości replantacji zęba i jeśli są do niej wskazania, jak najszybszym jej wykonaniu. Ma to na celu utrzymanie zęba w jamie ustnej jak najdłużej lub w czasie potrzebnym do rozpoczęcia dalszych etapów leczenia. Bardzo istotne jest określenie dokładnego czasu wystąpienia urazu i ustalenie, czy zostały wykonane czynności pierwszej pomocy w obrębie jamy ustnej oraz jakie to były czynności. Postępowanie w gabinecie stomatologicznym zależy od czasu przebywania zęba poza zębodołem, dojrzałości zęba oraz środowiska, w którym ząb był przechowywany. Rola lekarza dentysty poza profesjonalną terapią zaistniałych już urazów polega również na profilaktyce oraz edukowaniu i promowaniu odpowiednich postaw pacjentów. Rokowanie w przypadku zwichnięcia całkowitego jest również ściśle uzależnione od tych czynników, a wystąpienie powikłań ma często związek ze zbyt późnym rozpoczęciem leczenia lub brakiem wiedzy osób obecnych przy urazie odnośnie postępowania z wybitym zębem. W celu promowania odpowiednich zachowań w społeczeństwach International Association of Dental Traumatology (IADT) udostępnia poprzez stronę internetową, plakaty czy aplikację mobilną, zalecenia dla pacjentów dotyczące urazów zębów.
Summary
Complete permanent tooth avulsion is trauma relating both to teeth not fully developed and the mature ones. The aetiology may vary, but usually it does not determine the choice of treatment method.
The current concept of avulsed permanent teeth is based entirely on the decision on the expediency of tooth replantation and its possibly swift performance, as long as there are indications for it. This is aimed at maintaining the tooth in the oral cavity for as long as possible, or as long as it takes to start the further stages of the treatment. It is important to determine the exact time of injury and to establish whether any first-aid operations in the mouth were performed and what they were. The course of action in the dental office depends on the time the tooth spent outside the socket, its maturity and the environment in which the tooth was stored. The role of the dental practitioner, in addition to the professional treatment of the injuries which have already occurred, consists in the prevention, education and the promotion of appropriate attitudes in the patients. In complete avulsion, the prognosis is strictly dependent on these factors and the occurrence of complications is often associated with late treatment initiation or lack of knowledge among the persons present at the injury with respect to the way in which an avulsed tooth should be handled. In order to promote the appropriate behaviour in the society, the International Association of Dental Traumatology (IADT) provides recommendations for patients concerning trauma to the teeth via its website, posters and a mobile application.
Słowa kluczowe: zwichnięcia, uraz, replantacja.



Wstęp
Zwichnięcie całkowite, inaczej wybicie zęba, jest to całkowita utrata kontaktu zęba z zębodołem na skutek przerwania wszystkich więzadeł ozębnej. Uraz tego rodzaju występuje głównie u pacjentów w wieku 7-10 lat i stanowi 0,5-16% wszystkich urazowych uszkodzeń zębów. Zwichnięciu całkowitemu ulegają najczęściej zęby przednie, głównie siekacze szczęki, rzadziej siekacze żuchwy. Uraz ten często wiąże się z uszkodzeniem tkanek miękkich i złamaniem wyrostka zębodołowego (1).
Etiologia wybicia zębów, podobnie jak i innych ich uszkodzeń, jest zróżnicowana, jednak najczęściej są to upadki, uprawianie sportów, a w późniejszym wieku również bójki. Należy również zaznaczyć, że dzieci z wadami zgryzu, takimi jak tyłozgryz całkowity lub częściowy, tyłozgryz z protruzją czy zgryz otwarty, są bardziej narażone na urazy zębów (2). Predysponowane do tych sytuacji są również dzieci z upośledzoną koordynacją mięśni, chorobami układu nerwowego (m.in. padaczką) oraz innymi schorzeniami wpływającymi na sprawność fizyczną.
Terapia całkowitego zwichnięcia zęba stałego polega na jego replantacji lub jej zaniechaniu oraz czynnościach towarzyszących wybranemu postępowaniu. Decyzja o wyborze metody leczenia jest trudna ze względu na złożoność urazu oraz możliwe powikłania działań lekarza. Jest ona również zależna od wielu czynników i często musi być podjęta bardzo szybko. Rokowanie w przypadku wybicia zęba stałego nie jest tylko konsekwencją postępowania w gabinecie stomatologicznym. Czynnikiem obecnie uważanym za najważniejszy jest czas przebywania zęba poza zębodołem. Istotne są również takie czynniki, jak medium, w którym wybity ząb transportowano czy postępowanie w ramach pierwszej pomocy.
Pomyślność rokowania jest coraz większa dzięki usystematyzowaniu wskazań do konkretnej terapii w zależności od współistniejących czynników. Brak wiedzy społeczeństwa, wynikający głównie ze zbyt małej ilości informacji, niestety wielokrotnie pogarsza prognozy leczenia tak poważnych urazów zębów.
Poniższy artykuł ma na celu ukazanie, że leczenie zwichnięcia całkowitego zęba jest ściśle uzależnione od czynników opisanych powyżej oraz że obecnie w wielu sytuacjach udaje się zachować ząb i utrzymać go w jamie ustnej, nawet jeżeli jest to tylko tymczasowe, konieczne do dalszego leczenia, utrzymanie zęba.
Leczenie zwichnięć całkowitych – pierwsza pomoc
Aktualna koncepcja terapii zwichnięć całkowitych zębów stałych opiera się na wiedzy, iż najważniejszym czynnikiem zwiększającym szansę na utrzymanie zęba jest jak najszybsza jego replantacja, jeśli nie występują do niej przeciwwskazania. Długoterminowe rokowanie znacząco się zmniejsza przy odroczeniu replantacji powyżej 10 min od urazu (3).
Zalecenia odnośnie postępowania bezpośrednio po urazie przed udaniem się do gabinetu stomatologicznego (za IADT) zakładają replantację natychmiastową, czyli ponowne umieszczenie zęba w zębodole niezwłocznie po urazie, trzymając go za koronę, wzorując się na położeniu zęba sąsiedniego. Jeśli ząb jest zanieczyszczony, należy krótko opłukać go pod bieżącą, zimną wodą. Gdy ząb znajdzie się w odpowiednim miejscu, należy zalecić pacjentowi zagryzienie chusteczki higienicznej i jak najszybciej udać się do lekarza dentysty (najlepiej do 60 min). Należy pamiętać, że replantujemy tylko zęby stałe. Jeśli replantacja natychmiastowa nie jest możliwa, zaleca się również, trzymając ząb za koronę, umieścić go w pojemniku z odpowiednim medium transportowym. Do tego celu możemy użyć specjalnych roztworów transportowych dostępnych w aptece (np. Save-A-Tooth) lub mleka. Obecnie mleko pasteryzowane jest najczęściej polecane ze względu na jego dostępność. Ząb można również przechowywać w jamie ustnej, między trzonowcami a policzkiem, jednak należy rozważyć ryzyko zadławienia w przypadku niespokojnego pacjenta (4). Nie należy używać do tego celu wody, gdyż powoduje ona lizę komórek ozębnej, których zachowanie jest istotne w dalszym procesie leczenia.
Leczenie – rola lekarza dentysty
Postępowanie w gabinecie stomatologicznym rozpoczynamy od badania podmiotowego i przedmiotowego. Bardzo ważne jest, aby podczas wywiadu stomatologicznego i ogólnolekarskiego ustalić dokładne okoliczności zdarzenia – kiedy, gdzie i co się wydarzyło, jakie czynności wykonano na miejscu wypadku i czy wystąpiły objawy ogólne, np. utrata przytomności. W badaniu przedmiotowym poza wnikliwą oceną zęba, zębodołu i ich okolicy, które uległy urazowi, należy sprawdzić stan wszystkich innych zębów, tkanek miękkich oraz wyrostka zębodołowego szczęki i części zębodołowej żuchwy w celu wykluczenia złamań.
Wybór zastosowanego rodzaju terapii zależy od tego, czy została wykonana replantacja natychmiastowa poza gabinetem, czy należy rozważyć replantację odroczoną. W przypadku zabiegu odroczonego istotne jest, by ustalić, czy minęło do 60 min od urazu, czy jednak ząb przebywał poza zębodołem dłużej.
Jeżeli ząb został replantowany natychmiast, powinno się pozostawić go w pozycji, w której się znajduje i oczyścić pole zabiegowe np. roztworem chlorheksydyny. Jeśli występują uszkodzenia tkanek miękkich, należy je zszyć, następnie skontrolować pozycję zęba radiologicznie oraz zastosować szynowanie elastyczne na 14 dni. Konieczne jest zalecenie odpowiedniej osłony antybiotykowej oraz ustalenie terminu pierwszej wizyty kontrolnej.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Szpringer-Nodzak M, Wochna-Sobańska M (red.): Stomatologia wieku rozwojowego. PZWL, Warszawa 2006: 382-414.
2. Barańska-Gachowska M, Postek-Stefańska L (red.): Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego. Czelej, Lublin 2011: 374-376, 383-387.
3. Cameron AC, Widmer RP, Kaczmarek U (red. pol.): Stomatologia dziecięca. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013: 152-159.
4. https://www.iadt-dentaltrauma.org/.0.
5. Andreasen JO, Bakland LK, Flores MT et al., Kaczmarek U (red. pol.): Pourazowe uszkodzenia zębów, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012: 18-27, 48-83.
6. Arabska-Przedpełska B, Pawlicka H (red.): Współczesna endodoncja w praktyce. Bestom DENTOnet.pl, 2011: 368-370.
7. Udoye CI, Jafarzadeh H, Abott PV: Transport media for avulsed teeth: A review. Aust Endod J 2012; 38: 129-136.
8. Sapir S, Kalter A, Sapir MR: Decoronation of an ankylosed permanent incisor: alveolar ridge preservation and rehabilitation by an implant supported porcelain crown. Dent Traumatol 2009; 25(3): 346-349.
9. Pazera R, Szczepańska J: Resorpcja jako powikłanie pourazowe – diagnostyka, leczenie. Nowa Stomatol 2016; 21(2): 135-146.
10. Dominiak M, Papiór P, Hadzik J: Koronektomia jako alternatywa wobec zabiegu ekstrakcji zęba trzeciego trzonowego w żuchwie – opis przypadku. TPS 2014; 11: 65-69.
11. https://www.iadt-dentaltrauma.org/polish%20save%20tooth%20poster.pdf.
otrzymano: 2018-07-16
zaakceptowano do druku: 2018-07-27

Adres do korespondencji:
*Aleksandra Malinowska
Praktyka Lekarsko-Dentystyczna Aleksandra Malinowska
ul. F.P. Schuberta 50c/2, 52-129 Wrocław
tel.: +48 668-027-159
malinowska.aleksandra@onet.pl

Nowa Stomatologia 3/2018
Strona internetowa czasopisma Nowa Stomatologia