Izabela Haduch-Pietruszka1, Żaneta Brudkowska2-4, Dariusz Moczulski1
Życie pacjentów z cukrzycą typu 1 w kontekście wsparcia społecznego i psychologicznego – analiza wyników badań własnych
Patients with type 1 diabetes in the context of social and psychological support – analysis of own research results
1Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów w Łodzi
2Klinika Neurologii Dziecięcej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
3Zakład Neuropsychiatrii Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
4Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Summary
Introduction. Social and psychological support are important therapeutic factors that should be considered in the treatment of patients with type 1 diabetes. In the age of global computerization, modern communication methods should also be taken into account.
Aim. To assess the need and having social and psychological support in patients with type 1 diabetes.
Material and methods. The study involved 100 patients with type 1 diabetes hospitalized in the Department of Internal Diseases and Nephrodiabetology in Łódź. The personal questionnaire and psychological questionnaires – STAI, GSES and COPE were used for the study.
Results. In the study population, 61% reported the need for psychological support. In addition, 92% of the respondents confirmed having social support. There was also a correlation between the need for psychological support and the intensity of anxiety – the respondents who assessed the intensity of anxiety were more likely to report the need for support. Excessive anxiety and self-efficacy had a direct impact on the quality of life of patients. Respondents who showed greater anxiety and lower subjective self-efficacy were more likely to choose strategies for coping with emotional stressors and emotional stress.
Conclusions. Social and psychological support should be an indispensable component of the therapeutic process of a patient with chronic disease, e.g. type 1 diabetes, and the psychologist should be included in the healing team. Evaluation of quality of life, including anxiety and self-efficacy, should be performed on a regular basis during diabetologist visits, and the results should be taken into account when possible modification of therapy.
Wstęp
Co roku wzrasta ilość nowych przypadków cukrzycy. Wczesne wykrycie ma na celu nie tylko opóźnienie wystąpienia powikłań przewlekłych, ale również uniknięcie powikłań ostrych. Ciągły postęp medycyny umożliwia lepszą kontrolę oraz wyrównanie metaboliczne cukrzycy. Stałe pomiary glikemii, reżim dietetyczny oraz zmiana stylu życia mają jednak istotny wpływ na jakość życia pacjentów. Od wielu lat w terapii pacjentów z chorobą przewlekłą zwraca się uwagę na istotną rolę ich jakości życia oraz na potrzebę, aby traktować pacjenta jako całość, a nie jedynie jednostkę chorobową. Na całym świecie powstają programy edukacyjne dla personelu medycznego, mające na celu zwrócenie uwagi na psychospołeczne uwarunkowania choroby przewlekłej (2001 r. DAWN, 2003 r. Narodowy Program Wsparcia Osób z Cukrzycą) (1, 2).
Historia badań nad jakością życia opiera się na licznych skomplikowanych narzędziach badawczych, u których podłoża leżały w większości intuicyjne przeświadczenia, a nie solidne naukowe podstawy. Uważa się, że pojęcia „jakość” użył po raz pierwszy Platon (3). Badania nad satysfakcją z życia zakrojone na szeroką skalę rozpoczęły się w 1971 roku w Stanach Zjednoczonych. Autorów badania interesowały jednak subiektywne odczucia badanej populacji, a nie obiektywne wyznaczniki jakości życia (4). Początek badań nad jakością życia w medycynie szacuje się na rok 1972 (4).
Obecnie istnieje wiele narzędzi do pomiarów jakości życia w każdej jego dziedzinie. W medycynie dostępne są liczne kwestionariusze psychologiczne standaryzowane dla konkretnego kraju, populacji wiekowej czy jednostki chorobowej.
W piśmiennictwie znaleźć można wiele badań analizujących jakość życia pacjentów z cukrzycą typu 2 oraz dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1. Opieka nad pacjentami pediatrycznymi oraz ich rodzinami – zarówno diabetologiczna, jak i psychologiczna – jest bardzo dobrze rozwinięta. Pacjent, który ukończy 18. r.ż., jest natomiast często pozostawiany sam ze swoją chorobą.
Cel pracy
Poniższe badanie miało na celu ukazać istnienie potrzeby wsparcia zarówno społecznego, jak i psychologicznego wśród pełnoletnich pacjentów z cukrzycą typu 1 oraz ich subiektywną ocenę jakości życia.
Materiał i metody
W badaniu wzięło udział 100 pacjentów z cukrzycą typu 1 hospitalizowanych w Klinice Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii USK im. WAM-CSW w Łodzi. Zastosowano dwa kryteria włączenia pacjentów do grupy badanej: zdiagnozowana cukrzyca typu 1 oraz wiek powyżej 18. roku życia.
Badanie przeprowadzono w oparciu o wzajemnie uzupełniające się kwestionariusze psychologiczne, uznane przez towarzystwa psychologiczne, oraz stworzoną własną ankietę osobową. Wykorzystane kwestionariusze psychologiczne to: kwestionariusz samooceny STAI, kwestionariusz COPE (w polskiej adaptacji Juczyńskiego i Ogińskiej-Bulik) oraz skala uogólnionej własnej skuteczności. Występowanie powikłań cukrzycy oceniono na podstawie pytań w ankiecie osobowej, co potwierdzono następnie w dostępnej dokumentacji medycznej.
Wyniki
W badanej populacji 46% stanowiły kobiety w wieku 19-66 lat, a 54% mężczyźni w wieku 19-69 lat. 87% pacjentów posiadało wykształcenie średnie lub wyższe, a 58% pochodziło z miast liczących powyżej 25 tysięcy mieszkańców. Czas trwania cukrzycy typu 1 wynosił od 2 do 40 lat. U 52% badanych występowały choroby współistniejące – najczęściej nadciśnienie tętnicze i niedoczynność tarczycy. Zdecydowana większość pacjentów stosowała insulinoterapię za pomocą penów (69%), jedynie około 1/3 badanych miało prowadzoną insulinoterapię za pomocą osobistych pomp insulinowych. 18% pacjentów potwierdziło występowanie powikłań przewlekłych (najczęściej angiopatii cukrzycowej).
W badanej populacji 61% pacjentów potwierdziło potrzebę wsparcia psychologicznego. Zdecydowanie częściej potrzebę taką zgłaszały kobiety (73,91%) niż mężczyźni (50%) (p = 0,015).
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Skovlund SE, Peyrot M: The Diabetes Attitudes, Wishes, and Needs Program: A new Approach to Improving Outcomes of Diabetes Care. Diabetes Spectr 2005; 18(3): 136-142.
2. Dudzińska M, Tarach J, Nowakowski A: Pomiar jakości życia zależnej od zdrowia w cukrzycy. Diabetol Prakt 2011; 12(2): 56-64.
3. Brzeziński J: Metodologiczny i etyczny kontekst badań nad jakością życia. [W:] Bańka A, Derbis R (red.): Psychologiczne i pedagogiczne wymiary jakości życia. UAM i WSP, Poznań-Częstochowa 1994: 13-18.
4. Kowalik S, Ratajska A, Szmaus A: W poszukiwaniu nowego wymiaru jakości życia związanego ze stanem zdrowia. [W:] Wołowicka L (red.): Jakość życia w naukach medycznych. Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2001: 13-16.
5. Rubin R, Peyrot M: Quality of Life and Diabetes. Diabetes Metab Res Rev 1999; 15: 205-218.
6. Peasgood T, Brennan A, Mansell P et al.: The Impact of Diabetes-Related Complications on Preference-Based Measures of Health-Related Quality of Life in Adults with Type I Diabetes. Med Decis Making 2016; 36: 1020-1033.
7. Kazemi S, Parvizy S, Atlasi R, Baradaran HR: Evaluating the effectiveness of peer-based intervention in managing type 1 diabetes mellitus among children and adolescents: A systematic review. Med J Islam Repub Iran 2016; 30: 442.
8. Rose M, Burkert U, Scholler G et al.: Determinants of quality of life of patients with diabetes under intensified insulin therapy. Diabetes Care 1998; 21: 1876-1883.
9. Aalto AM, Uutela A: Glycemic control, self-care behaviors and psychosocial factors among insulin treated diabetics: a test of an extended health belief model. Int J Behav Med 1997; 3: 191-214.
10. Andruszkiewicz A, Kubica A, Nowik M et al.: Poczucie koherencji i poczucie własnej skuteczności jako wyznaczniki akceptacji choroby w grupie pacjentów przewlekle chorych. Probl Pielęg 2014; 22(2): 239-245.
11. Macrodimitris SD, Endler NS: Coping, control and adjustment in type 2 diabetes. Health Psychol 2001; 3: 208-216.
12. Kokoszka A, Sieradzki J: Styl radzenia sobie z chorobą a wybór wstrzykiwacza insuliny u chorych na cukrzycę typu 2 rozpoczynających insulinoterapię. Diabetol Prakt 2004; 5: 67-74.
