Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Medycyna Rodzinna 3/2017, s. 215-221 | DOI: 10.25121/MR.2017.20.3.215
Joanna Solarz-Bogusławska1, Aleksander Araszkiewicz2, Wojciech Bogusławski3
Emocje i relacje interpersonalne u pacjentów z osobowością typu borderline
Emotions and interpersonal relationships of patients with borderline personality type
1III Oddział Psychiatryczny, Szpital Powiatowy Lipno
2Katedra Psychiatrii Collegium Medicum, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
3Oddział Chorób Wewnętrznych, Szpital Powiatowy w Golubiu-Dobrzyniu
Summary
Borderline personality disorder is defined as a serious disruption of the regulation of affect, deficits in social relations and behavioral dysregulation. The concept of emotional control is an interdisciplinary issue in psychopathology that has received numerous studies, both empirical and experimental. In parallel, the correct social relationships are partly a reflection of the ability to recognize emotions as their own and other people. The article collected information on the processes of emotional and personal interaction with people who are emotionally unstable (borderline personality type).
The text analyzed various scientific publications relating to the following descriptors: borderline disorder, affect, emotion, emotional control, emotional awareness, emotional acceptance, social behavior, social exclusion, trust, loyalty. The main clinical features of patients with personality disorders (borderline) are irregularities in the mechanisms of emotional control and the defect in the course of social relations. The genesis of such disorders can be both genetic as well as environmental, affecting already at the stage of prenatal development. Diagnosis of these disorders is difficult, because the symptoms of borderline personality may overlap with other psychiatric disorders.



Wstęp
Pojęcie „zaburzenia osobowości z pogranicza” zostało opisane pod koniec XIX wieku (1). Wówczas po raz pierwszy użyto sformułowania „borderline insanity” (2). Od czasu wprowadzenia terminu „borderline” do nazewnictwa psychopatologii przez Sterna (3), określenie to odnosiło się do dolegliwości psychicznych pacjentów, których sposób funkcjonowania nie mógł być zaklasyfikowany według obowiązujących wówczas kryteriów diagnostycznych jako choroba psychotyczna lub nerwica. Obecnie funkcjonująca terminologia diagnostyczna wskazuje, że osobowość borderline dotyczy pacjentów wykazujących zachwianą równowagę emocjonalną, niesprawną kontrolę impulsów, labilność interpersonalną oraz niestabilność obrazu własnej osoby (4). Diagnoza różnicowa powinna uwzględniać szerokie spektrum zaburzeń psychicznych, szczególnie zaś schizofrenii, zaburzeń afektywnych, nadużywania substancji psychoaktywnych oraz zaburzeń lękowych (5).
Współcześnie, zaburzenia osobowości typu borderline są diagnozowane częściej niż miałoby to miejsce w porównaniu z latami wcześniejszymi. Szacuje się, że w ogólnej populacji zaburzenia osobowości z pogranicza występują z częstością do 5,9% (3). W grupie pacjentów leczonych z powodów psychiatrycznych, współwystępowanie osobowości typu borderline może dotyczyć nawet 30% chorych (6). Nadal jednak brak rzetelnych badań epidemiologicznych, zaś aktualne wskaźniki pochodzą z badań retrospektywnych, nierzadko niewychwytujących objawów prodromalnych. Choroba częściej dotyka osób poniżej 30. roku życia ze środowisk o niskim statusie społecznym, rozwiedzionych lub w separacji. Diagnoza częściej dotyczy kobiet (7), co może wynikać z odmiennych względem mężczyzn wzorców społecznych oraz kulturowych (8).
Obraz kliniczny
Obecnie, osobowość z pogranicza przynależy nozologicznie do grupy zaburzeń osobowości (4). Psychologiczne wykładniki zaburzeń obejmują odmienny od normy kulturowej charakter zasobów wewnętrznych, tj. przewlekłe i niezmienne nieprawidłowe wzorce zachowań i przeżyć wewnętrznych, które prowadzą do psychicznej niepełnosprawności (9). Trudności osobowościowe zmierzające do borderline rozpoczynają się w okresie dojrzewania, szczyt rozpoznawalności przypada na 25. rok życia. Wraz z wiekiem maleje liczba zdiagnozowanych przypadków, co wskazuje na większą stabilność emocjonalną i behawioralną u dojrzałych osób.
Pacjenci z osobowością z pogranicza często zdają sobie sprawę z kruchości swojej tożsamości. Objawy obejmują wyraźną ambiwalencję w licznych obszarach funkcjonowania. Częste są u nich gwałtowne zmiany nastrojów, mocno zarysowana skłonność do negatywnego afektu. Postrzeganie „self” nacechowane jest zarówno afirmacją, jak i dewaluacją. Ogromne są deficyty w relacjach interpersonalnych przejawiające się jako: nieumiejętność nawiązania dialogu i współpracy, nieprzerwana krytyka i obwinianie innych oraz techniki bezuczuciowej manipulacji. Globalnie, wyraźna jest emocjonalna i społeczna chaotyczność życia, do której ukojenia dążą, podejmując akty autodestrukcji. Należą tu początkowo agresja werbalna, zaś finalnie nieumiejętność poradzenia sobie z negatywnymi emocjami prowadzi do samookaleczeń i prób samobójczych (10).
Regulacja emocji
Zaburzenia osobowości z pogranicza charakteryzują się wyraźnie jako nieadaptacyjne sposoby kontroli emocji. Kontrola emocji jest w literaturze przedmiotu różnie definiowana. Fletcher i wsp. (11) podają, że definicja ta jest prawidłowa i obowiązująca, niemniej kontrola emocji jest konstruktem wielowymiarowym. Jak wskazują Gratz i Roemer (12), w kontroli emocji ważne są nie tylko monitorowanie i ocena oraz modyfikacja afektywnego doświadczenia, ale również świadomość i rozumienie tych procesów. W ujęciu podstawowym równowaga w mechanizmach kontroli emocji wyrażona jest jako deprecjonowanie negatywnych i wzmacnianie pozytywnych emocji (13).
Jednocześnie, istnieją liczne definicje opisujące niestabilność emocjonalną. Według „Diagnostyczno-Statystycznego Podręcznika Zaburzeń Psychiatrycznych” DSM V („The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders”) labilność emocjonalna charakteryzowana jest jako permanentne zmiany nastroju i brak stabilnych doświadczeń emocjonalnych (4). Wcześniejszy, szerszy opis został zaproponowany przez Koenigsberga (14) i wskazywał, że pojęcie „niestabilności emocjonalnej” opisuje łatwo wzbudzane, intensywne i/lub nieproporcjonalne do doświadczeń emocje oraz opóźniony czas powrotu do emocjonalnej stabilności.
Według Cole i wsp. (15) brak równowagi emocjonalnej jest najbardziej istotną charakterystyką kliniczną wszystkich pacjentów. Wykazano, że eskalacja emocji jest u nich wyraźnie nasilona w porównaniu do osób zdrowych (16), nawet gdy nie doświadczają zaburzeń nastroju (17). Dodatkowo zauważono, że u pacjentów z osobowością borderline dzienne zmiany nastroju są też istotnie silniejsze w porównaniu do miesięcznych fluktuacji nastroju raportowanych przez chorych na depresję (18). Wskazuje to na zwiększoną impulsywność emocjonalną, której wykładnikami są ruminacje oraz katastrofizacja, a przyczyną zaburzone wyciszanie aktywności nerwowej związanej z emocjami (10). Jednocześnie wykazano, że niestabilność emocjonalna jest silniejszym niż impulsywność predyktorem objawów charakterystycznych dla osobowości z pogranicza (19). Wyraźna ekspresja emocji u osób zdrowych ma bowiem przemijający charakter, co zwraca uwagę na wartość diagnostyczną dynamiki reakcji emocjonalnych w zaburzeniach osobowości (18).
Pacjenci z zaburzeniami osobowości z pogranicza eliminują emocje wywołane negatywnym afektem, co z jednej strony przekłada się na nieumiejętność rozróżniania stanów emocjonalnych, a z drugiej na brak tolerancji dla ekspresji negatywnych stanów emocjonalnych. Czynniki te w połączeniu z biologicznymi predyspozycjami do zaburzeń osobowości oraz niekorzystnymi czynnikami środowiskowymi działającymi w okresie dzieciństwa, a charakteryzującymi się niewłaściwym kształtowaniem kontroli emocji dziecka przez opiekunów, mogą ostatecznie znaleźć odzwierciedlenie w zaburzeniach osobowości typu borderline (20). Młody człowiek nie korzysta bowiem z własnych emocji, błędnie je interpretując, stąd szuka nowych, często nierzeczywistych celów i oczekiwań wobec własnej osoby (21). Jednocześnie, u jednostek wychowywanych w rodzinach hamujących doświadczanie pełnego wachlarza emocji, stopniowo pielęgnowany jest brak akceptacji dla nadmiernej wrażliwości, nasilonej ekspresji emocji oraz trudności w powrocie do równowagi emocjonalnej po wystąpieniu afektywnego doświadczenia określanych wspólnie mianem emocjonalnej podatności na zranienie (22). Model konfliktu pomiędzy „self” a „obiektem” – rodzicem – był również analizowany przez Kernberga i wsp. (23). Zakładał on, że agresja w okresie wczesnego dzieciństwa zaburza przebieg procesów integracji osobowości i doprowadza do osłabienia ego poprzez uruchomienie mechanizmów rozszczepienia i skrajnych form projekcji. Poza rozszczepieniem badacz wskazywał również na inne prymitywne mechanizmy obronne dobrego „self”, ale i „obiektu”, takie jak zaprzeczenie, wszechmocna kontrola, idealizacje i dewaluacje. Wewnętrzne mechanizmy sterowania emocjami zapobiegają osobistym konfliktom, jednak doprowadzają do poważnych deficytów kontroli nad złością (24). Tak kształtowany w dzieciństwie typ osobowości jednostki nie może być zaklasyfikowany do żadnej z organizacji osobowości, umiejscawiając się na ich „pograniczu” (25).
Należy podkreślić, że u pacjentów z zaburzeniami osobowości z pogranicza występują poważne deficyty w świadomości emocjonalnej, niezbędnej dla kontroli afektu. Zaburzona jednostka nie jest zdolna do eksploracji własnych doświadczeń wewnętrznych, nie potrafi też nazwać przeżywanych emocji, stąd jej mechanizmy samoregulacyjne w konkretnych sytuacjach nie mają charakteru adaptacyjnego. Co więcej, brak świadomości emocjonalnej implikuje deficyty w relacjach społecznych, potęgując upośledzoną samoregulację emocji. (26). Beblo i wsp. (27) ocenili świadomość emocjonalną u 19 osób z diagnozą osobowości borderline i 20 ochotników, wykorzystując technikę ankietową. Autorzy wykazali, że brak świadomości doświadczanych emocji jest istotnie wyższy w grupie badanej, jednocześnie konkludując, że intensywnie negatywne doświadczenia dnia codziennego u chorych mogą wywoływać poważną labilność emocjonalną, przy czym dysfunkcje emocjonalne nie dotyczą kompetencji poznawczych, a jedynie przejawianych zachowań.

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Kaess M, Hille M, Parzer P et al.: Alterations in the neuroendocrinological stress response to acute psychosocial stress in adolescents engaging in nonsuicidal self-injury. Psychoneuroendocrinology 2012; 37: 157-161.
2. Schmahl C, Herpertz SC, Bertsch K et al.: Mechanisms of disturbed emotion processing and social interaction in borderline personality disorder: state of knowledge and research agenda of the German Clinical Research Unit. Borderline Personal Disord Emot Dysregul 2014; 1: 12.
3. Tomko RL, Trull TJ, Wood PK, Sher KJ: Characteristics of borderline personality disorder in a community sample: Comorbidity, treatment utilization, and general functioning. J Pers Disord 2014; 28(5): 734-750.
4. American Psychiatric Association: The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. 5th ed. American Psychiatric Association, Arlington 2013.
5. Cloitre M, Garvert DW, Weiss B et al.: Distinguishing PTSD, Complex PTSD, and Borderline Personality Disorder: A latent class analysis. Eur J Psychotraumatol 2014; 5: 10.
6. Wongpakaran N, Wongpakaran T, Boonyanaruthee V et al.: Comorbid personality disorders among patients with depression. Neuropsychiatr Dis Treat 2015; 11: 1091-1096.
7. Bourke ME, Grenyer BF: Psychotherapists’ response to borderline personality disorder: a core conflictual relationship theme analysis. Psychother Res 2010; 6: 1-12.
8. Mandal E, Kocur D: Makiawelizm i taktyki manipulacji podejmowane przez pacjentów z zaburzeniem osobowości typu borderline w życiu codziennym i podczas terapii. Psych Pol 2013; XLVII(4): 667-678.
9. Brüne M: Borderline Personality Disorder: Why ‘fast and furious’? Evol Med Public Health 2016; 2016(1): 52-66.
10. Van Rheenen TE, Murray G, Rossell SL: Emotion regulation in bipolar disorder: profile and utility in predicting trait mania and depression propensity. Psychiatry Res 2015; 225: 425-432.
11. Fletcher K, Parker G, Bayes A et al.: Emotion regulation strategies in bipolar II disorder and borderline personality disorder: differences and relationships with perceived parental style. J Affect Disord 2014; 157: 52-59.
12. Gratz LK, Roemer L: Multidimensional Assessment of Emotion Regulation and Dysregulation. Development, Factor Structure, and Initial Validation of the Difficulties in Emotion Regulation Scale. J Psychopathol Behav Assess 2004; 26(1): 41-54.
13. Quoidbach J, Berry E, Hansenne M, Mikolajczak M: Positive emotion regulation and well-being: comparing the impact of eight savoring and dampening strategies. Pers Individ Differ 2010; 49: 368-373.
14. Koenigsberg HW: Affective instability: toward an integration of neuroscience and psychological perspectives. J Pers Disord 2010; 24: 60-82.
15. Cole PM, Llera SJ, Pemberton CK: Emotional instability, poor emotional awareness, and the development of borderline personality. Dev Psychopathol 2009; 21(4): 1293-1310.
16. Becerra R, Cruise K, Murray G et al.: Emotion regulation in bipolar disorder: are emotion regulation abilities less compromised in euthymic bipolar disorder than unipolar depressive or anxiety disorders? Open J Psychiatry 2013; 3: 1-7.
17. Hay AC, Sheppes G, Gross JJ, Gruber J: Choosing how to feel: emotion regulation choice in bipolar disorder. Emotion 2015; 15: 139-145.
18. Allen JG, Fonagy P, Bateman AW: Mentalizing in clinical practice. American Psychiatric Publishing, Washington 2008: 1-24.
19. Tragesser SL, Solhan M, Schwartz-Mette R, Trull TJ: The role of affective instability and impulsivity in predicting future BPD features. J Pers Disord 2007; 21(6): 603-614.
20. Clarkin JF, Levy KN, Lenzenweger MF, Kernberg OF: Evaluating three treatments for borderline personality disorder: a multiwave study. Am J Psychiatry 2007; 164(6): 922-928.
21. Chapman AL, Derbidge ChM, Cooney E et al.: Temperament as a prospective predictor of self-injury among patients with borderline personality disorder. J Pers Disord 2009; 23(2): 122-140.
22. Ogłodek E: Emotional dysregulation in borderline personality disorder. Pol Merkur Lekarski 2011; 30(176): 160-163.
23. Kernberg OF, Yeomans FE, Clarkin JF, Levy KN: Transference focused psychotherapy: overview and update. Int J Psychoanal 2008; 89(3): 601-620.
24. Posner MI, Rothbart MK, Vizueta N et al.: An approach to the psychobiology of personality disorders. Dev Psychopathol 2003; 15(4): 1093-1106.
25. Caligor E, Diamond D, Yeomans FE, Kernberg OF: The interpretive process in the psychoanalytic psychotherapy of borderline personality pathology. J Am Psychoanal Assoc 2009; 57(2): 271-301.
26. Crowell SE, Beauchaine TP, Linehan MM: A biosocial developmental model of borderline personality: Elaborating and extending Linehan’s theory. Psychol Bull 2009; 135(3): 495-510.
27. Beblo T, Pastuszak A, Griepenstroh J et al.: Self-reported emotional dysregulation but no impairment of emotional intelligence in borderline personality disorder: an explorative study. J Nerv Ment Dis 2010; 198(5): 385-388.
28. Campbell-Sills L, Barlow DH: Incorporating emotion regulation into conceptualizations and treatments of anxiety and mood disorders. [In:] Gross JJ (ed.): Handbook of emotion regulation. Guilford Press, New York 2007: 542-559.
29. Hofmann SG, Heering S, Sawyer AT, Asnaani A: How to handle anxiety: The effects of reappraisal, acceptance, and suppression strategies on anxious arousal. Behav Res Ther 2009; 47(5): 389-394.
30. Roemer L, Orsillo SM: An open trial of an acceptance-based behavior therapy for generalized anxiety disorder. Behavior Ther 2007; 38: 72-85.
31. Schramm AT, Venta A, Sharp C: The role of experiential avoidance in the association between borderline features and emotion regulation in adolescents. Pers Disord 2013; 4: 138-144.
32. Veague HB, Hooley JM: Enhanced sensitivity and response bias for male anger in women with borderline personality disorder. Psychiatry Res 2014; 215: 687-693.
33. Ochsner KN, Gross JJ: The Neural Bases of Emotion and Emotion Regulation: A valuation Perspective. [In:] Gross JJ (ed.): Handbook of Emotion Regulation. 2nd ed. Guilford Press, New York 2014: 23-42.
34. Buckholtz JW, Sust S, Tan HY et al.: fMRI evidence for functional epistasis between COMT and RGS4. Mol Psychiatry 2007; 12: 893-895.
35. Niedtfeld II, Schulze L, Krause-Utz A et al.: Voxel-based morphometry in women with borderline personality disorder with and without comorbid posttraumatic stress disorder. PLoS One 2013; 8: e65824.
36. Fineberg NA, Potenza MN, Chamberlain SR et al.: Probing compulsive and impulsive behaviors, from animal models to endophenotypes: a narrative review. Neuropsychopharmacology 2010; 35: 591-604.
37. Feldman R, Zagoory-Sharon O, Weisman O et al.: Sensitive parenting is associated with plasma oxytocin and polymorphisms in the OXTR and CD38 genes. Biol Psychiatry 2012; 72: 175-181.
38. Bertsch K, Schmidinger I, Neumann I, Herpertz S: Reduced plasma oxytocin levels in female patients with borderline personality disorder. Horm Behav 2013; 63: 424-429.
39. Kirsch P, Esslinger C, Chen Q et al.: Oxytocin modulates neural circuitry for social cognition and fear in humans. J Neurosci 2005; 25: 11489-11493.
40. Bertsch K, Gamer M, Schmidt B et al.: Oxytocin and reduction of social threat hypersensitivity in women with borderline personality disorder. Am J Psychiatry 2013; 170: 1169-1177.
41. Pavony MT, Lenzenweger MF: Somatosensory processing and borderline personality disorder: pain perception and a signal detection analysis of proprioception and exteroceptive sensitivity. Pers Disord 2014; 5: 164-171.
42. Bandelow B, Schmahl C, Falkai P, Wedekind D: Borderline personality disorder: a dysregulation of the endogenous opioid system? Psychol Rev 2010; 117: 623-636.
43. Stanley B, Sher L, Wilson S et al.: Non-suicidal self-injurious behavior, endogenous opioids and monoamine neurotransmitters. J Affect Disord 2010; 124: 134-140.
44. Prossin AR, Love TM, Koeppe RA et al.: Dysregulation of regional endogenous opioid function in borderline personality disorder. Am J Psychiatry 2010; 167: 925-933.
45. Calati R, Gressier F, Balestri M, Serretti A: Genetic modulation of borderline personality disorder: systematic review and meta-analysis. J Psychiatr Res 2013; 47: 1275-1287.
46. Lubke GH, Laurin C, Amin N et al.: Genome-wide analyses of borderline personality features. Mol Psychiatry 2014; 19: 923-929.
47. Stern A: Psychoanalytic investigation of and therapy in the borderline group of neuroses. Psychoanal Q 1938; 7: 467-489.
48. Lis S, Bohus M: Social interaction in borderline personality disorder. Curr Psychiatry Rep 2013; 15: 338.
49. Doering S, Hörz S, Rentrop M et al.: Transference-focused psychotherapy treatment by community psychotherapists for borderline personality disorder: randomised controlled trial. Br J Psychiatry 2010; 196: 389-395.
50. Stepp SD, Pilkonis PA, Yaggi KE et al.: Interpersonal and emotional experiences of social interactions in borderline personality disorder. J Nerv Ment Dis 2009; 197: 484-491.
51. Bouchard S, Godbout N, Sabourin S: Sexual attitudes and activities in women with borderline personality disorder involved in romantic relationships. J Sex Marital Ther 2009; 35: 106-121.
52. White H, Flanagan TJ, Martin A, Silvermann D: Mother-infant interactions in women with borderline personality disorder, major depressive disorder, their co-occurrence, and healthy controls. J Reprod Infant Psychol 2011; 29: 223-235.
53. McKay D, Gavigan CA, Kulchycky S: Social skills and sex-role functioning in borderline personality disorder: relationship to self-mutilating behavior. Cogn Behav Ther 2004; 33: 27-35.
54. Williams KD, Jarvis B: Cyberball: a program for use in research on interpersonal ostracism and acceptance. Behav Res Methods 2006; 38: 174-180.
55. Domsalla M, Koppe G, Niedtfeld I et al.: Cerebral processing of social rejection in patients with borderline personality disorder. Soc Cogn Affect Neurosci 2014; 9(11): 1789-1797.
56. Unoka Z, Seres I, Aspán N et al.: Trust game reveals restricted interpersonal transactions in patients with borderline personality disorder. J Pers Disord 2009; 23(4): 399-409.
57. King-Casas B, Sharp C, Lomax-Bream L et al.: The rupture and repair of cooperation in borderline personality disorder. Science 2008; 321: 806-810.
otrzymano: 2017-07-20
zaakceptowano do druku: 2017-08-16

Adres do korespondencji:
Joanna Solarz-Bogusławska
Szpital Powiatowy Lipno
ul. Nieszawska 6, 87-600 Lipno
tel. +48 602-189-110
aboguslawska@poczta.onet.pl

Medycyna Rodzinna 3/2017
Strona internetowa czasopisma Medycyna Rodzinna