© Borgis - Nowa Pediatria 1/2003, s. 17-19
Leszek Szewczyk, Iwona Beń-Skowronek
Cukrzyca insulinozależna typu 1 i autoimmunologiczne choroby tarczycy u dzieci
The insulindependent diabets mellitus typ I and autoimmunological thyroid diseases in children
z Kliniki Endokrynologii i Neurologii Dziecięcej Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. Leszek Szewczyk
Streszczenie
Type I diabets mellitus is frequently associated with autoimmune thyroid disease: Hashimoto thyroiditis occur in 40% children with IDDM, goiter in 20%, Graves´ disease in 0,5-7,0% diabebtic patients. Therefore monitoring for thyroid autoantibodies and routine thyroid function testing in children with IDDM should allow for early detection of such problems and prompt treatment.
![](img/bannery/wcierka2.png)
Obserwacje kliniczne wskazują na współistnienie różnych endokrynopatii o podłożu autoimmunologicznym. Dotyczy to również cukrzycy typu 1 i chorób tarczycy. Pacjenci chorujący na cukrzycę insulinozależną typu 1 mają większe szanse na rozwój autoimmunologicznych chorób tarczycy (AITD). Ten typ autoimmunologicznej endokrynopatii występuje też najczęściej w rodzinach dzieci z IDDM (1). Poziomy autoprzeciwciał przeciwtarczycowych u dzieci, jak i u dorosłych z cukrzycą typu I są istotnie statystycznie wyższe niż w ogólnej populacji, co stwierdzono w licznych badaniach niezależnie od wieku, płci i pochodzenia etnicznego pacjentów (2, 3, 4, 5, 6, 7, 8). Częstość występowania przeciwciał przeciwtarczycowych wahała się pomiędzy 20-30% u białych Amerykanów i pomiędzy 6,3-14,2% u Europejczyków, była niższa u Murzynów amerykańskich (4%-5,5%). Częstość występowania tych przeciwciał była wyższa u dzieci po dziesięciu latach trwania choroby niż w jej początkowym okresie (9). Autoprzeciwciała przeciwtarczycowe częściej występowały u dziewcząt (9%) niż u chłopców (5%) (3, 7). Wśród nich częściej spotykano przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej (TPO Ab) – niż przeciw tyreoglobulinie (TG Ab). TPO Ab zaś częściej występowały u dzieci z IDDM produkujących przeciwciała przeciw komórkom okładzinowym żołądka (PCA) (3).
Zapalenie tarczycy typu Hashimoto
Thyroiditis Hashimoto występuje u około 40% dzieci z IDDM i jest najczęściej rozpoznawana jako niewielkie wole w stadium eutyreozy z wysokimi poziomami autoprzeciwciał przeciwtarczycowych we krwi. Przeciwciała przeciw TPO występują u 90%, zaś przeciw Tg u 50% pacjentów. Niedoczynność tarczycy rozwija się u ok. 1-3% dzieci IDDM (12) zaburzając wyrównanie cukrzycy zarówno w fazie subklinicznej, jak i klinicznej (11) – pacjenci skłonni są do nieuzasadnionych hypoglikemii ze względu na upośledzone mechanizmy metabolizmu glukozy: gorsze wchłanianie i spalanie w komórkach. W wieku dojrzałym po dłuższym czasie trwania choroby może rozwinąć się niedoczynność tarczycy u większej liczby chorych na cukrzycę insulinozależną. (10). Poziomy przeciwciał przeciwtarczycowych wykazują fluktuację na przestrzeni dłuższego czasu niezależnie od prowadzonego leczenia (12). Leczeniem z wyboru jest podawanie preparatów l-tyroksyny w dawkach substytucyjnych gwarantujących stan eutyreozy.
Wole proste
Wole proste, prawdopodobnie z niedoboru jodu występuje u ok. 20% pacjentów z cukrzycą insulinozależną (12), co odpowiada występowaniu w przeciętnej populacji. Ponadto niedobór jodu w organizmie wiąże się ze wzmożoną utratą tego pierwiastka z moczem związaną z nasileniem glukozurii, z monitorowaniem leczenia i stopniem wyrównania cukrzycy (13). Poprawa wyrównania metabolicznego reguluje wydalanie jodu z moczem, istniejące wole można zmniejszyć podając niewielkie dawki l-tyroksyny.
Choroba Graves-Basedowa
Nadczynność tarczycy w przebiegu choroby Graves-Basedowa występuje u dzieci z IDDM statystycznie częściej niż w populacji dzieci bez cukrzycy. Jest ona opisywana u 0,5%-7% pacjentów cukrzycowych (3, 8, 10, 14, 15, 16). Oprócz niewielkiego zazwyczaj powiększenia tarczycy i wysokich poziomów przeciwciał przeciw receptorowi dla TSH często obecne są przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej (TPO) i tyreoglobulinie (Tg) w wysokich mianach. Obserwuje się wówczas trudności w metabolicznym wyrównaniu cukrzycy. Za wzrost poziomu cukru we krwi w nadczynności tarczycy odpowiada opóźniona, nieadekwatna do stwierdzanej glikemii odpowiedź insulinowa, wzrost absorpcji glukozy z jelit, wzrost glukoneogenezy i zmniejszona synteza glikogenu w wątrobie (20). W przebiegu tyreotoksykozy dochodzi również do zwiększonej sekrecji hormonu wzrostu i hyperglukagonemii. Zwłaszcza wydzielany w nadmiarze hormon wzrostu jest odpowiedzialny za wzrost glikemii w przebiegu nadczynności tarczycy (21). W nadczynności tarczycy stwierdza się zwiększone zapotrzebowanie na insulinę z powodu oporności na insulinę i szybszej degradacji tkankowej insuliny (22).
Patogeneza autoimmunologicznych endokrynopatii
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Gorsuch A.N. et al.: Evidence that type I diabetes and thyrogastric autoimmunity have different genetic determinants. Br. N. J. 1980, 1:145-147. 2. Neufeld M. et al.: Islet cell and other organ specific antibodies in U.S. Caucasian and blacs with insulin dependent diabetes mellitus. Diabetes 1980, 29:589-592. 3. Riley W.J. et al.: Thyroid autoimmunity in insulin-dependent diabetes mellitus: the case for routine screening, J. Pediatr 1981, 98:350-354. 4. Clarke W.L.Scott J.: Thyroid autoimmunity in children with insulin-dependent diabetes mellitus, Diabetes in the Young 1990, 22:13-15. 5. Dorchy H. et al.: Subclinical thyroid hormone abnormalities in type I diabetic children and adolescents. Relationship to metabolic control. Acta Paediatr. Scand 1985, 74:386-389. 6. Kokkonen J. et al.: Organ specific autoantibodies in healthy and diabetic children and young adults, Acta Paediatr. Scand. 1982, 71:223-226. 7. Landin Olson M. et al.: Islet cell and other organ-specific antibodies in all children developing type 1 (insulin dependent) diabetes mellitus in Sweden during one year and in matched controls. Diabetologia 1989, 32:387-393. 8. Lorini L. at al.: Autoimmunity in children with diabetes mellitus and in their relatives. Eur. J. Ped. 1986, 145:182-184. 9. Bright G.M. et al.: Organ specific autoantibodies in children with common endocrine diseases, J. Paediatr. 1982, 26:431-436. 10. Mc Kenna M. et al.: Screening for thyroid disease in children with IDDM, Diabetes care 1990,13:801-803. 11. Mohn A. et al.: The effect of subclinical hypothyroidism on metabolic control in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus Diabetic Med. 2002,19:70-73. 12. Lorini et al.: IDDM and Autoimmune Thyroid disease in the pediatric age group. J Pediatric Endocrinol. Metab. 1996, 9:89-94. 13. Steiss J.O. et al.: Thyroid gland ultrasound and urinary iodine excretion in children and adolescents with type I diabetes mellitus. Klin.Pediatr. 1996, 208:327-333. 14. Frasier S.D. et al.: Antithyroid antibodies in Hispanic patients wth type I diabetes mellitus AJDC 1986, 140:1278-1280. 15. Prina Cerai L.M. et al.: Prevalence of thyroid autoantibodies and thyroid autoimmune disease in diabetic children and adolescents. Diabetes Care 1994, 17:782-783. 16. Reasner C.A. et al.: Autoimmune thyroid disease and type I diabetes, Diabetes Rev. 1993, 16:404-405. 17. Santamaria P. et. al.: HLA-DQB1 – associated susceptibility that distinguishes Hashimoto´s thyroiditis from Graves Disease in type I diabetic patients, J.Clin. Endocrinol. Metab. 1994, 78:878-883. 18. Brosnan P. Riley W.: Autoimmune polyglandular syndrome. In: Sperling M. Ed. Pediatric Endocrinology. Philadelphia Saunders, 1996, 509-522. 19. Simonds P.J. et al.: Pre-autoimmune thyroid abnormalities in the biobreeding diabetes-prone (BBDP) rat: a possible relation with the intrathyroid accumulation of dendritic cell and the initiation of the thyroid autoimmune response, J.Endocrinol. 1998, 157:43-51. 20. Górska M. et al.: Wpływ L-tyroksyny na wychwyt insuliny przez perfundowaną wątrobę szczura. Endokrynol. Pol. 1991, 42:57-61. 21. Tosi F. et al.: Early changes in plasma glucagon and growth hormone response to oral glucosae in experimental hyperthyroidism. Metab. 1996, 45:1029-1033. 22. Lorini R. et al.: IDDM and autoimmune thyroid disease. J. Pediatr. Endocrinol. Metab 1996, 3, 9, Suppl. 1:89-94. 23. Baker J.R.: Autoimmune endocrine disease, JAMA 1997, 278:1931-1937. 24. Mukuta T. et al.: Activation of T lymphocyte subsets by synthetic TSH receptor peptides and recombinant glutamate decarboxylase in autoimmune thyroid disease and insulin dependent diabetes. J. Clin. Endocrinol. Metabol. 1995, 80:1264-1272. 25. Donner H. et al.: CTLA-4 alanine-17 confers genetic suscebility to Graves´disease and to type I diabetes mellitus. J. Clin. Endocrinol. Metab. 1997, 82:143-146. 26. Tomer Y. et al.: The immunogenetics of autoimmune diabetes and autoimmune thyroid disease, Trend Endocrinol. Metab. 1997, 8:63-70. 27. Nishimura Y. et al.: Anomaly of chromosome 18 complicated with diabetes mellitus and hyperthyroidism. Pediatr. Int. 1999, 41:177-80. 28. Dacou-Voutetakis C. et al.: Insulin dependent diabetes mellitus (IDDM) and autoimmune thyroiditis in a boy with a ring chromosome 18: Additional evidence of autoimmunity or IDDM genes on chromosome 18. J.Med. Genet 1999, 36:156-158. 29. Kallmann R.A. et al.: Systemic bias of cytokine production toward humoral immunity in Graves´disease. Diabetes 1997, 46:237-243. 30. Itoh M. et. al.: Production of IL-10 and IL-12 in CD40 and interleukin 4-activated mononuclear cells from patients with Graves disease, Cytokine 2000, 12:688-693. 31. Salmaso C. et al.: Regulation of apoptosis in endocrine autoimmunity: Insights from Hashimoto´s thyroiditis and Graves´disease. Ann.New York Acad.Sci 2002, 966:496-501. 32. Ogedegbe H.O.: Autoimmune diseases: A spectrum of diseases processes Lab.Med. 2001, 32:670-679. 33. Leslie et al.: Autoantigens IA-2 and GAD in type 1 (insulin dependent) diabetes Diabetologia 1999, 42:3-14. 34. Notkins A.L. Lernmark A.: Autoimmune type 1 diabetes resolved and unresolved issues. J.Clin. Ivest. 2001, 108:1247-1252. 35. Leslie R.D. Elliot R.B.: Early environmental events as a cause of IDDM. Evidence and implications. Diabetes 1994, 43:843-850. 36. Rapoport B., McLachlan S.M.: Thyroid autoimmunity. J. Clin. Invest 2001, 108:1253-1259. 37. Kordonouri O. et al.: Predictivity of thyroid autoantibodies for the development of thyroid disorders in children and adolescents with type 1 diabetes. Diabetic Med. 2002,19:518-521. 38. Holl R.W. et al.: Thyroid autoimmunity in children and adolescents with type 1 diabetes mellitus. Effect of age, gender and HLA type. Horm. Res. 1999, 52:113-118.