Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Nowa Stomatologia 1/2010, s. 3-8
*Ewa Iwanicka-Grzegorek1, Joanna Michalik2, Kinga Zapalska3
Poziom wiedzy na temat choroby próchnicowej i jej zapobiegania wśród uczniów szkół gimnazjalnych
The level of knowledge about caries and its prevention among junior high schools pupils
1Zakład Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. n. med. Elżbieta Jodkowska
2Zakład Informatyki Medycznej i Telemedycyny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. inż. Robert Rudowski
3Magistrantka na Wydziale Nauki o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego kierunek: Zdrowie Publiczne
Summary
Introduction:The aim of the study was to evaluate the level of knowledge about caries and its prevention among secondary schools pupils. The oral hygiene habits were also estimated.
Materials and methods: Questionnaire survey was conducted among 170 respondents aged 12-16 years (Avg. 14+/-1). Two groups were examined – pupils of urban junior high school (101 children, girls 49.5%) and pupils of rural junior high school (69 children, girls 60.9%).
Results: The level of respondents knowledge is on the satisfactory level. But 19% boys and about 6% girls don't know that caries may affect the general health status (p<0.01). The differences of answers depends on respondents gender. Girls more often brush their teeth twice a day (83.8% vs. 62.8%, p<0.01), paying attention to the fluorine content in toothpaste (62% vs. 42.3%, p<0.05), using mouthrinses (62% vs. 42%, p<0.01) and brush their tongues (90.2% vs. 71.8, p<0.01). 55.4% girls and 34.6% boys eat sweets everyday (p<0.01). Almost 75% of examined population are drinking regularly beverages sweetened with sugar.
Conclusions: 1. The study showed the need of diversification of educational and prophylactic programs for girls and boys in junior high schools. Educational programs should contain more information about diet. The special attention should be paid for risk caused by beverages sweetened with sugar. 2. A need of implementing educational programs designed for parents also exists. 3. The knowledge about importance of oral hygiene daily routine is still inadequate. 4. The study confirmed that patients aren't adequate motivated for treatment of caries.



Wstęp
>W ostatnich latach można zaobserwować rosnące zainteresowanie młodzieżą, procesami i zjawiskami związanymi z dojrzewaniem oraz funkcjonowaniem tej grupy w różnych sferach życia społecznego. Badania dotyczące zdrowia młodzieży, zachowań prozdrowotnych, występowania nierówności w zdrowiu i dostępie do opieki zdrowotnej dostarczają ważnych informacji, między innymi dla osób zajmujących się planowaniem polityki zdrowotnej. Badanie zachowań zdrowotnych umożliwia projektowanie programów edukacyjnych, uświadamiających młodzież, które elementy ich zachowania stanowią czynniki ryzyka chorób cywilizacyjnych, przez co mogą obniżać stan zdrowia całej populacji. Choroba próchnicowa jest nadal chorobą powszechną, zarówno w krajach wysokorozwiniętych, jak i rozwijających się. Poprawie stanu zdrowia jamy ustnej u dzieci w wielu krajach towarzyszy zjawisko polaryzacji występowania próchnicy – wśród dzieci o bardzo dobrym stanie zdrowia jamy ustnej znajduje się grupa o bardzo dużym nasileniu próchnicy. Stąd konieczność tworzenia zróżnicowanych strategii zdrowotnych (1). Nowe cele zdrowia jamy ustnej do 2020 roku zostały sformułowane w dokumencie WHO „Health21 policy for Europe” (2). Jednym z ważnych celów jest aktywizacja lokalnych jednostek celem opracowania programów profilaktycznych, dostosowanych do lokalnych potrzeb, z uwzględnieniem sytuacji socjalnej, ekonomicznej oraz nasilenia próchnicy. Tworzenie takich programów ma uzasadnienie również w Polsce, gdzie następuje bardzo powolna poprawa stanu zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży, wraz ze zjawiskiem polaryzacji nasilenia próchnicy (1, 3). Stąd istotne są badania dotyczące poziomu wiedzy na temat choroby próchnicowej i jej zapobiegania oraz ocena nawyków higienicznych w społecznościach lokalnych. W niniejszej pracy przedstawiono wyniki badania ankietowego przeprowadzonego w dwóch szkołach gimnazjalnych – jednej położonej w mieście i jednej na wsi.
Materiał i metody
>Przeprowadzono badanie ankietowe wśród 170 respondentów obojga płci, w wieku 12-16 lat (Avg. 14+/-1). Respondenci byli podzieleni na 2 grupy – gimnazjalistów szkół miejskich (101 dzieci, 49,5% dziewczynek) oraz gimnazjalistów szkół wiejskich (69 dzieci, 60,9% dziewczynek). Respondenci wypełniali ankiety dobrowolnie i samodzielnie. Ankieta była anonimowa. Składała się z 21 pytań, których celem było sprawdzenie poziomu wiedzy gimnazjalistów na temat profilaktyki próchnicy, zachowań prozdrowotnych i nawyków w zakresie higieny jamy ustnej. Uzyskane wyniki badań zakodowano, a następnie poddano analizie statystycznej za pomocą testu Chi-kwadrat Pearsona. W analizie wzięto pod uwagę dwa czynniki – miejsce zamieszkania oraz płeć respondenta. Analizę wykonano przy użyciu licencjonowanego pakietu statystycznego Statistica 8.0PL.
Wyniki
>Pierwsze pytanie ankiety dotyczyło częstotliwości wizyt u stomatologa – analiza nie wykazała różnic odpowiedzi zależnych od miejsca zamieszkania (p=0,35) czy płci (p=0,24). Ponad połowa gimnazjalistów ze szkół wiejskich (58,0%) i miejskich (58,4%) odwiedza stomatologa kontrolnie co 6 miesięcy. Niepokojący w obu grupach jest fakt, że pewna część dzieci chodzi na wizyty tylko z powodu ostrego bólu – w przypadku dzieci wiejskich taką odpowiedź zakreśliło aż 17,4%, a miejskich 11,9%. Pozostali odpowiadali, że na wizyty chodzą raz do roku.
>Kolejne pytanie dotyczyło zabiegów profilaktycznych wykonywanych w gabinecie stomatologicznym – respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi. Większość gimnazjalistów (48%) stwierdziła, że nie wie, jakie zabiegi profilaktyczne były wykonywane, lakowanie deklarowało 33% badanych, lakierowanie zębów 21%, a 13% odpowiedziało, że nie miało żadnych zabiegów w gabinecie stomatologicznym. Odpowiedzi przedstawione są na rycinie 1.
Ryc. 1. Odpowiedzi na pytanie, jakie zabiegi profilaktyczne były wykonywane u respondentów w gabinecie dentystycznym.
Uwaga: w pytaniu respondent mógł wybrać kilka odpowiedzi.
>Rozkład odpowiedzi na pytanie, jak często szczotkujesz zęby, w zależności od miejsca zamieszkania, jest podobny (p=0,13). Przynajmniej dwa razy dziennie szczotkuje zęby 72,7% badanych ze wsi oraz 75,2% pochodzących z miasta, a raz dziennie, odpowiednio 17,4% oraz 18,8%. Odpowiedź 3-4 razy w tygodniu zaznaczyło około 6% ankietowanych ze szkół wiejskich i miejskich, a odpowiedź rzadko lub w ogóle została wybrana przez 3,9% dzieci – tylko ze szkół wiejskich. Stwierdzono natomiast różnice odpowiedzi pomiędzy chłopcami i dziewczynkami (p<0,01). Dziewczynki zdecydowanie częściej myją zęby dwukrotnie w ciągu dnia (83,8% vs. 62,8%). Prawie 27% chłopców i jedynie około 11% dziewcząt myje zęby raz dziennie. Wśród chłopców znalazło się 3,9% takich, którzy przyznali, że wcale nie myją zębów. Odpowiedzi zestawiono na rycinie 2.
Ryc. 2. Odpowiedzi na pytanie, jak często szczotkujesz zęby, w zależności od płci respondentów.
>Kolejne pytanie ankiety dotyczyło czasu trwania szczotkowania zębów – odpowiedzi mają podobny rozkład, co potwierdziła analiza statystyczna (p=0,69). Ponad 64% dzieci uczęszczających do gimnazjum miejskiego i 58,0% dzieci uczęszczających do gimnazjum wiejskiego odpowiedziało, że myją zęby przez 2-3 minuty, a 14,1% ogółu dzieci przyznaje się do szczotkowania zębów w czasie nie dłuższym niż 1 minuta. Zastanawiające jest, że ponad 20% ogółu dzieci nie potrafi określić czasu trwania tej czynności, co świadczy, że nie zwraca uwagi na czas mycia zębów (23,2% wieś i 24,7% miasto). Analiza statystyczna nie wykazała również statystycznie znamiennych różnic odpowiedzi w zależności od płci respondentów (p=0,1).
>Ponad 40% ogółu dzieci nie zwraca uwagi na zawartość fluoru w paście do zębów – odpowiedzi dzieci wiejskich i pochodzących z miasta są porównywalne w tym zakresie (p=0,32). Różnice odpowiedzi wykazuje analiza w zależności od płci (p<0,01). Składu używanej pasty do zębów nie zna prawie 49% chłopców i 37% dziewcząt – rycina 3.
Ryc. 3. Odpowiedzi na pytanie, czy używasz pasty do zębów z fluorem, w zależności od płci respondentów.
>Dzieci zapytano również, czy wiedzą co to jest nitka dentystyczna. Aż 94%, ogółu dzieci odpowiedziało pozytywnie. Niestety posiadana wiedza nie sprawia, że dzieci stosują ten środek higieny jamy ustnej. Tylko 11,6% dzieci wiejskich i podobna ilość, bo 12,9% dzieci z miasta deklaruje używanie nici dentystycznej (p=0,32). Nie stwierdzono również różnic odpowiedzi zależnych od płci (p=0,28).
>Co ciekawe ponad połowa gimnazjalistów zarówno z miasta (56%), jak i ze wsi (51%) deklaruje używanie płukanek do jamy ustnej (p=0,63). Płukanki używają zdecydowanie częściej dziewczęta niż chłopcy (62% vs. 42%, p<0,01).
>W kolejnym pytaniu respondenci zostali zapytani o częstotliwość wymiany szczoteczki na nową. Stwierdzono, że 60,9% uczniów z gimnazjów wiejskich oraz 65,3% uczniów gimnazjów miejskich wymienia szczotki co 3 miesiące, a 18,8% i odpowiednio 12,9% co pół roku. Aż 18,8% respondentów z obu środowisk nie pamięta, jak dawno wymieniło szczoteczkę na nową, a pozostali wymieniają szczotkę raz do roku. Analiza statystyczna nie wykazała różnic odpowiedzi zależnych od miejsca zamieszkania (p=0,69) oraz płci (p=0,17).
>W pytaniu dotyczącym potrzeby mycia języka, porównywalny odsetek dzieci miejskich i wiejskich (79,7% i 83,1%) uważa, że należy myć język (p=0,8). Pozostałe dzieci nie posiadają wiedzy (13,5% ogółu), lub uważają, że ten zabieg jest zbędny (4,7% ogółu). Analiza wykazała natomiast różnice odpowiedzi w zależności od płci – rycina 4. Ponad 90% dziewcząt i prawie 72% chłopców uważa, że należy myć język. Ponad 20% chłopców i jedynie 6,5% dziewcząt nie posiada wiedzy w tym zakresie (p<0,01).
Ryc. 4. Odpowiedzi na pytanie, czy uważasz że oprócz mycia zębów należy myć również język, w zależności od płci respondentów.
>Dalsze pytanie ankietowe oceniało częstość spożywania słodyczy. Analiza odpowiedzi wykazała, że 43,5% gimnazjów ze wsi i 47,5% codziennie spożywa słodycze. Znaczna grupa respondentów podaje, że spożywa słodycze kilka razy w ciągu tygodnia (39,1% vs. 46,6%). Ponad 17% dzieci ze wsi i jedynie 6% z miasta deklaruje sporadyczne spożywanie słodyczy (p<0,05). Różnice odpowiedzi są bardziej zarysowane (p<0,01), jeżeli rozpatrujemy rozkład w zależności od płci respondentów – rycina 5. Ponad 55% dziewcząt jada słodycze codziennie, a 38% kilka razy w tygodniu. Natomiast chłopcy częściej odpowiadali, że jadają słodycze kilka razy w tygodniu (46,6%) niż codziennie (34,6%).
Ryc. 5. Odpowiedzi na pytanie, czy jadasz słodycze, w zależności od płci respondentów.
>Jak wykazało dalsze pytanie, dzieci spożywają chętnie i często słodycze, pomimo faktu, że mają świadomość ryzyka rozwoju choroby próchnicowej. Aż 85,9% ogółu dzieci (p=0,39) uważa, że jedzenie słodyczy sprzyja rozwojowi próchnicy, podobny poziom wiedzy posiadają chłopcy i dziewczęta (p=0,84). Kolejne pytanie ankietowe dotyczyło częstotliwości picia napojów słodzonych. Okazuje się, że odpowiedzi młodzieży ze wsi jak i z miasta w zasadzie nie różnią się (p=0,51). Odpowiednio 71,0% gimnazjalistów wiejskich i 76,2% uczniów z miasta pije słodzone napoje codziennie. Kilka razy w tygodniu słodzone napoje pije 23,5% ogółu badanych i zaledwie 2,4% ogółu nie pije wcale słodkich napojów. Nie znaleziono również różnic analizując odpowiedzi na to pytanie w zależności od płci (p=0,82).

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Bader JD et al.: A systematic review of selected caries prevention and management methods. Community Dent Oral Epidemiol 2001; 29: 399-411. 2. Health21. The health for all policy framework for the WHO European Region. World Health Organization Regional Office in Europe, Copenhagen 1999. 3. Wierzbicka M, Kaczmarek U: Trend choroby próchnicowej u 12-letnich dzieci na podstawie badań monitoringowych stanu zdrowia jamy ustnej. Czy polskie dzieci mają szanse na osiągnięcie narodowego i europejskiego celu zdrowia jamy ustnej? Dent Med Probl 2009; 46, 2: 149-156. 4. Rybarczyk-Townsend E: Ocena stomatologicznej świadomości zdrowotnej dzieci 12-letnich z województwa łódzkiego w świetle badań ankietowych. Nowa Stomatologia 2002; 3: 107-111. 5. Wierzbicka M et al.: Changing oral health status and oral health behavior of schoolchildren in Poland. Community Dental Health 2002; 19: 243-25.
otrzymano: 2009-10-17
zaakceptowano do druku: 2009-12-14

Adres do korespondencji:
*Ewa Iwanicka-Grzegorek
Zakład Stomatologii Zachowawczej Instytutu Stomatologii WUM
ul. Miodowa 18, 00-246 Warszawa
tel.: (22) 502 20 32
e-mail: egrzegorek@gmail.com

Nowa Stomatologia 1/2010
Strona internetowa czasopisma Nowa Stomatologia