© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 8/2016, s. 584-587
*Joanna Lech, Paweł Łaguna, Michał Matysiak
Krwawienie do ośrodkowego układu nerwowego u pacjenta z umiarkowaną postacią hemofilii A – opis przypadku
Intracranial haemorrhage in a boy with moderate haemophilia A – case report
Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Michał Matysiak
Streszczenie
Przedstawiamy przypadek chłopca z umiarkowaną postacią hemofilii A hospitalizowanego w Katedrze i Klinice Pediatrii, Hematologii i Onkologii WUM z powodu krwawienia wewnątrzczaszkowego poprzedzonego urazem głowy. Chcemy podkreślić, iż choć największe ryzyko krwawienia do OUN związane jest z poziomem czynnika VIII < 1%, to jednak należy pamiętać, że może ono wystąpić także u pacjentów z postacią umiarkowaną i łagodną hemofilii, którzy przebyli uraz głowy lub zgłaszających się z powodu bólu głowy o niewyjaśnionym pochodzeniu, wymiotów czy zaburzenia świadomości. Tym samym chorzy ci powinni niezwłocznie otrzymać koncentrat brakującego czynnika krzepnięcia jeszcze przed wdrożeniem pełnej diagnostyki. Chcemy podkreślić, że choć niejednokrotnie kliniczny obraz krwawienia jest u tych chorych dramatyczny, to jednak wszelkie decyzje dotyczące interwencji neurochirurgicznych muszą być podejmowane w tej grupie chorych z wielką ostrożnością.
Summary
This report describes the case of a boy with moderate haemophilia A who was hospitalised and treated in The Department of Paediatric, Haematology and Oncology Warsaw Medical University for intracranial haemorrhage, which resulted from head trauma. We would like to emphasise that although the severe form of haemophilia carries the greatest risk of intracranial haemorrhages, patients with moderate and mild haemophilia may have this complication as well. That is why all patients with haemophilia after head injury or those who complain about unexplained headaches, vomiting or present with altered level of consciousness should have the factor replacement therapy started immediately, followed by a thorough physical assessment and a CT scan or preferably an MRI of the brain. In the group of haemophilic patients with intracranial haemorrhages the decisions about performing a neurosurgical procedure must be done with extreme caution, nevertheless the clinical presentation of bleeding to central nervous system may be dramatic.
Wstęp
Krwawienia do ośrodkowego układu nerwowego (OUN) u pacjentów z hemofilią są najgroźniejszym i bezpośrednio zagrażającym życiu powikłaniem tej choroby, niezależnie od jej typu i postaci. Po okresie noworodkowym częstość występowania krwawień do OUN w populacji pediatrycznej pacjentów z hemofilią ocenia się na 3-12% (1-3). Według Revel-Vilk i wsp. 60% krwawień ma miejsce u niemowląt, a 20% u dzieci pomiędzy 2. a 3. rokiem życia (4).
Stałym i najważniejszym czynnikiem ryzyka krwawienia do OUN występującym w 50-67,2% przypadków jest uraz głowy. Zwiększone ryzyko krwawienia stwierdzono także u chorych na hemofilię powikłaną inhibitorem, a także u dzieci po przebytym wcześniej krwawieniu oraz w przypadku towarzyszącej małopłytkowości. Najwięcej krwawień obserwuje się u pacjentów z ciężką postacią hemofilii, chociaż podkreślić należy, że krwawienia dotyczą także chorych z jej postacią umiarkowaną lub łagodną, którzy leczeni są na żądanie (2, 5-7).
Poniżej przedstawiamy przypadek 4,5-letniego chłopca z umiarkowaną postacią hemofilii A (poziom czynnika VIII 3,7%), leczonego na żądanie za pomocą koncentratu rekombinowanego czynnika VIII, u którego po urazie wystąpiło krwawienie do OUN.
W przeszłości, chłopiec ten z powodu licznych urazów wymagał 8-krotnie substytucji czynnika VIII, a ponadto otrzymywał czynnik także w okresie okołooperacyjnym (usunięcie wyrośli przedusznych w 4. roku życia).
W dniu poprzedzającym zgłoszenie się do szpitala, w czasie zabawy chłopiec doznał dwukrotnego w ciągu dnia urazu głowy: pierwszy raz w okolicy czołowej, a następnie po 4 godzinach, w domu, wystąpił drugi uraz głowy w okolicy potylicznej. W nocy pojawiły się wymioty, a nad ranem nasilające się bóle głowy. Rano o godzinie 7.00 matka dziecka skontaktowała się telefonicznie z lekarzem dyżurnym tutejszej Kliniki, informując o objawach, które wystąpiły w nocy, a jednocześnie zaznaczyła, że od kilku dni większość dzieci w przedszkolu ma podobne objawy, które najprawdopodobniej są związane z infekcją gastroenterologiczną. Po wnikliwym zebraniu wywiadu przez lekarza matka dziecka wspomniała o dwóch epizodach urazu głowy w dniu poprzednim. Chłopiec został przyjęty w trybie pilnym do szpitala.
Zaraz po przyjęciu do oddziału otrzymał rekombinowany czynnik VIII w dawce 50 j/kg masy ciała. Dziecko było w stanie ogólnym dość dobrym. W badaniu przedmiotowym z pełną oceną neurologiczną nie stwierdzono nieprawidłowości poza obecnym od urodzenia zezem zbieżnym oka prawego oraz wylewem podskórnym na głowie w okolicy czołowej o średnicy około 3 cm. Wykonano tomografię komputerową (TK) głowy, w której opisano krwiak podtwardówkowy o wielkości 36 x 17 x 31 mm w okolicy prawej półkuli móżdżku ze szczeliną złamania kości potylicznej prawej oraz obszar krwawienia podpajęczynówkowego po stronie lewej (ryc. 1a, b). Rozległość oraz lokalizacja krwawienia opisane w obrazie radiologicznym stanowiły bezpośrednie zagrożenie życia dla pacjenta.
Ryc. 1a. TK głowy – pierwsze badanie: w okolicy prawej półkuli móżdżku widoczny jest krwiak podtwardówkowy (w płaszczyźnie poprzecznej), b. TK głowy – pierwsze badanie: w okolicy prawej półkuli móżdżku widoczny jest krwiak podtwardówkowy wielkości ok. 36 x 17 x 31 mm (w płaszczyźnie czołowej)
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
Nelson MD, Maeder MA, Usner D et al.: Prevalence and incidence of intracranial haemorrhage in a population of children with haemophilia. Haemophilia 1999; 5: 306-312.
Ljung RCR: Intracranial haemorrhage in haemophilia A and B. Br J Haematol 2007; 140: 378-384.
Bladen M, Khair K, Liesner R: Long-term consequences of intracranial haemorrhage in children with haemophilia. Haemophilia 2009; 15: 184-192.
Revel-Vilk S, Golomb MR, Achonu C et al.: Effect of intracranial bleeds on the health and quality of life of boys with haemophilia. J Pediatr 2004; 144: 490-495.
Klinge J, Auberger K, Auerswald G et al.: Prevalence and outcome of intracranial haemorrhage in haemophiliacs – a survey of the paediatric group of the German Society of Thrombosis and Haemostasis (GTH). Eur J Paediatr 1999; 158 (suppl. 3): S162-S165.
Stieltjes N, Calvez T, Demiguel V et al.: Intracranial haemorrhages in French haemophilia patients (1991-2001): clinical presentation, management and prognosis factors for death. Haemophilia 2005; 11: 452-458.
Antunes SV, Vicari P, Cavalheiro S et al.: Intracranial haemorrhage among a population of haemophilic patients in Brazil. Haemophilia 2003; 9: 573-577.
Witmer CM, Raffini LJ, Manno CS: Utility of computed tomography of the head following head trauma in boys with haemophilia. Haemophilia 2007; 13: 560-566.
Lo WD, Lee J, Rusin J et al.: Intracranial haemorrhage in children. Arch Neurol 2008; 65: 1629-1633.
Windyga J, Chojnowski K, Klukowska A et al.: Wytyczne postępowania w hemofilii A i B niepowikłanej inhibitorem czynnika VIII i IX (wydanie zaktualizowane). Acta Haematologica Polonica 2016; 47(2): 86-114.
Nagel K, Mohan KP, Bosco AP et al.: Diagnosis and treatment of intracranial hemorrhage in children with hemophilia. Blood coagul and fibrinolysis 2013; 24: 23-27.
Laguna P, Klukowska A: Intracranial haemorrhage in a boy with severe haemophilia A and factor VIII inhibitor. Childs Nerv Syst 2006; 22: 432-435.
Hoots WK: Emergency care issues in haemophilia. World Federation of Haemophilia 2007; www.wfh.org.