Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2017, s. 3-8
Dariusz Bazaliński1, 2, Paweł Więch1, Izabela Sałacińska1, Monika Binkowska-Bury1
Ryzyko niedokrwienia kończyn dolnych wśród populacji otwartej mieszkańców Rzeszowa uczestniczących w profilaktycznej akcji zdrowotnej
Risk of lower limb ischemia in an open population of Rzeszów residents participating in a preventive health campaign
1Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu, Wydział Medyczny, Uniwersytet Rzeszowski
2Szpital Specjalistyczny, Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny w Brzozowie
Summary
Introduction. Arterosclerosis of the peripheral arteries is an advancing chronic disease. On average, it affects 12-14 per cent of the general population. The use of ankle-brachial index (ABI) in diagnostics allows for a quick, noninvasive estimation of the risk of peripheral artery disease and its symptoms.
Aim. Assess the risk of lower limb ischemia, with the use of ankle-brachial index, in an open population of Rzeszów District residents participating in a preventive health campaign.
Material and methods. The study involved a group of 92 adults, aged 32-83. Assessment of ABI was performed with MD2 Multi Dopplex II Doppler with VP5HS (35 mm) 5 MHz probe, and the sociodemographic factors were examined with the use of a specially designed questionnaire. Mann-Whitney U, as well as Kruskal-Wallis tests were applied in addition to Spearman’s rank correlation coefficient.
Results. The study group consisted of 63.0% females and 37.0% males, aged 32-83 years. The subjects’ means age was 63 ± 10.93 years. Normal values of the index were identified in 84.8% cases (N = 78) (ABI – 0.9-1.3). A group comprising 10.9% of the subjects (N = 10) was found with a mild peripheral arterial disease (ABI – 0.89-0.60), and 3.1% of the subjects (N = 3) presented with moderate peripheral arterial disease (ABI – 0.59-0.40). It was established that the subjects’ age (p = 0.0070) affected the values of ankle brachial index. Subjects with no comorbid conditions presented (p < 0.05) higher values of ankle brachial index (1.00 ± 0.15) than the individuals with diseases (0.95 ± 0.15).
Conclusions. The risk of lower limb ischaemia in the study group was determined to be low. The risk of lower limbs ischaemia increases with age. Lower values of ABI were identified in economically inactive subjects. High BMI and chronic conditions determine the risk of lower limbs ischaemia in the study group.



Wstęp
Miażdżyca tętnic obwodowych (ang. peripheral arterial diseases – PAD) jest schorzeniem przewlekle postępującym, występującym średnio u 12-14% osób w populacji ogólnej, dotyczy częściej osób w podeszłym wieku i wiąże się ze zwiększoną chorobowością i śmiertelnością z powodu chorób układu krążenia oraz ryzykiem amputacji kończyn dolnych (1). Cukrzyca i nikotynizm są najsilniejszymi czynnikami ryzyka PAD. Do innych czynników zalicza się: nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemie, zwiększony poziom białka C-reaktywnego (CRP), fibrynogenu, homocysteiny, apolipoproteiny B, lipoproteiny (a) (2, 3). Chromanie przestankowe jest dominującym objawem, ale dotyczy osób w zaawansowanej fazie choroby. Rozpoznanie choroby na podstawie objawów podmiotowych związanych z chromaniem przestankowym wiąże się z dużym ryzykiem niewykrycia do 90% chorych zagrożonych rozwojem choroby bez objawów klinicznych (4, 5). Pacjent z PAD wymaga szczególnie wnikliwej diagnostyki: u około 40-60% osób z tej grupy współistnieje choroba niedokrwienna serca, często bezobjawowa, u 25-50% obecne są zmiany w naczyniach domózgowych, a u 60% populacji pacjentów z PAD – choroba niedokrwienna serca lub choroba naczyń mózgowych (6).
Pomimo coraz nowszych technik diagnostycznych i rosnącej złożoności naczyniowych praktyk chirurgicznych, od 46 lat, gdy w 1970 roku S. Yao dokonał za pomocą wskaźnika oceny zaawansowania miażdżycy tętnic kończyn dolnych, wskaźnik kostka-ramię (ang. ankle-brachial index – ABI lub ankle-brachial pressure index – ABPI) stał się podstawowym, nieinwazyjnym, obiektywnym badaniem w ostrym i przewlekłym niedokrwieniu kończyn dolnych (7).
ABI pozostaje kamieniem węgielnym w nieinwazyjnej ocenie pacjenta z objawową chorobą tętnic obwodowych. Jest uważany za podstawowe badanie we wstępnej ocenie chorego zarówno w podstawowej, jak i specjalistycznej opiece zdrowotnej, służy do różnicowania bólu kończyn dolnych pojawiającego się podczas wysiłku, który nie ma podłoża niedokrwiennego (8). Ponadto wykorzystanie wskaźnika ABI może odgrywać kluczową rolę w badaniach przesiewowych skierowanych wobec osób z bezobjawową PAD, którzy są w grupie wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego, nie prezentując przy tym objawów choroby, a chcą zmienić styl życia i minimalizować rozwój choroby (9).
Cel pracy
Celem badań była ocena ryzyka niedokrwienia kończyn dolnych za pomocą wskaźnika ABI w populacji otwartej mieszkańców powiatu rzeszowskiego uczestniczących w profilaktycznej akcji zdrowotnej.
Materiał i metody
W trakcie dwudniowej prozdrowotnej akcji społecznej „Festiwal zdrowia w sercu miasta” w Rzeszowie związanej z propagowaniem zdrowego stylu życia i profilaktyką chorób cywilizacyjnych, przeprowadzono edukację zdrowotną w formie dyskusji i instruktarzu oraz dokonano nieinwazyjnych badań antropometrycznych i pomiarów wśród kilkuset uczestników dotyczących profilaktyki chorób układu krążenia i cukrzycy. Do badań kwalifikowano osoby wyrażające zgodę, powyżej 30. roku życia, bez obwodowej niewydolności krążenia w wywiadzie. Dane socjodemograficzne oraz ogólne informacje o stylu życia dokumentowano w kwestionariuszu wywiadu. Badanym osobom w wyznaczonym punkcie medycznym dokonano pojedynczego pomiaru: wzrostu, masy ciała, ciśnienia tętniczego krwi oraz wskaźnika kostka-ramię (ABI). Przed oceną wskaźnika badany w czasie 5 minut przebywał w pozycji horyzontalnej na przygotowanej w tym celu kozetce, następnie dokonywano czterech pomiarów Dopplerem z wykorzystaniem manometru zegarowego do mierzenia pośredniego ciśnienia tętniczego krwi. Pomiaru ciśnienia skurczowego dokonywano na tętnicy ramiennej prawej i lewej oraz na tętnicy piszczelowej tylnej prawej i lewej, ze względu na trudności związane z oceną ciśnienia na tętnicy grzbietowej zrezygnowano z tego pomiaru. Średni czas jednego badania wynosił około 10 minut. Spośród 127 przebadanych osób w wieku 30-86 lat do analizy statystycznej zakwalifikowano 92 badanych w wieku 32-83 lata, zamieszkujących w obrębie powiatu rzeszowskiego. Pomiary zostały przeprowadzone przez osobę z wyższym wykształceniem medycznym, posiadającą doświadczenie w posługiwaniu się aparaturą pomiarową. Pomiar wskaźnika ABI przeprowadzono Dopplerem Multi Dopplex II MD2 z głowicą VP5HS (35 mm) 5 MHz, wykorzystano również manometr zegarowy do pomiaru pośredniego ciśnienia krwi „Novama” z bezstopniowym mechanizmem igłowym i precyzyjnym mechanizmem sterującym. Przyjęto następujące normy wskaźnika ABI:
0,90-1,30 – prawidłowe ukrwienie kończyny dolnej,
0,89-0,60 – łagodna choroba tętnic obwodowych,
0,59-0,40 – umiarkowana choroba tętnic obwodowych,
pon. 0,39 – ciężka choroba tętnic obwodowych (4, 9-11).
W opracowaniu statystycznym weryfikacji różnic między zmiennymi dokonano przy użyciu testu Manna-Whitneya (porównania dwóch kategorii) i testu Kruskala-Wallisa (porównania więcej niż dwóch kategorii). W pracy przyjęto poziom istotności p < 0,05. Obliczeń dokonano przy użyciu programu IBM SPSS Statistics 20.
Wyniki
Badana grupa liczyła 92 osoby, w tym 63,0% kobiet i 37,0% mężczyzn w wieku 32-83 lata (średnia wieku – 63 ± 10,93 roku). Większość badanych (70,7%) pozostawała w związku małżeńskim. Wykształcenie średnie deklarowało 47,8% osób, zawodowe – 22,8% i wyższe – 19,6%. Dominowali badani (82,6%) mieszkający w obszarze miasta Rzeszowa. Większość osób (64,1%) to emeryci, tylko co piąta osoba (20,7%) była aktywna zawodowo (tab. 1). Wśród badanych dominowały osoby z nadwagą (37,0%) i otyłością (30,4%), deklarujące przeciętną aktywność fizyczną (51,1%) (dystans lokomocji do 3 tys. kroków na dobę) i wysoką aktywnością fizyczną (28,3%) (do 10 tys. kroków na dobę), głównie niepalące (91,3%). Występowanie chorób w badanej grupie rzadkie, 75% nie podawało chorób przewlekłych, z powodu których byliby leczeni. Najczęściej wymieniane schorzenia to: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niewydolność serca, nerek.
Tab. 1. Charakterystyka socjodemograficzna badanej grupy
Wiek
min.-maks.32-83 lata
średnia ± SD63,00 ± 10,93
N%
Płeć
kobieta5863,0
mężczyzna3437,0
Stan cywilny
żonaty/zamężna/w stałym związku6570,7
kawaler/panna1010,9
wdowiec/wdowa1617,4
inna sytuacja11,1
Wykształcenie
podstawowe99,8
zawodowe2122,8
średnie4447,8
wyższe1819,6
Zamieszkanie
duże miasto8086,9
wieś1213,1
Aktywność zawodowa
pracuje1920,7
nie pracuje11,1
renta77,6
emerytura5964,1
bezrobotny66,5

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Al-Qaisi M, Nott DM, King DH et al.: Ankle brachial pressure index (ABPI): An update for practitioners. Vasc Health Risk Manag 2009; 5: 833-841.
2. Ouriel K: Peripheral arterial disease. The Lancet 2001; 358: 1257-1264.
3. Criqui MH: Peripheral arterial disease: epidemiological aspects. Vasc Med 2001; 6 (suppl. 1): 3-7.
4. Dąbrowski M: Zastosowanie i znaczenie rokownicze wskaźnika kostkowo-ramiennego w diagnostyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Pieleg Chir Angiol 2014; 3: 111-115.
5. Fowkes FG, Rudan D, Rudan I et al.: Comparison of global estimates of prevalence and risk factors for peripheral artery disease in 2000 and 2010: a systematic review and analysis. Lancet 2013; 382: 1329-1340.
6. Neubauer-Geryk J, Bieniaszewski L: Wskaźnik kostka-ramię w ocenie pacjentów z ryzykiem miażdżycy. Chor Serca i Nacz 2007; 1: 1-5.
7. Caruana MF, Bradbury AW, Adam DJ: The Validity, Reliability, Reproducibility and Extended Utility of Ankle to Brachial Pressure Index in Current Vascular. Eur J Vasc Endovasc Surg 2005; 29: 443-451.
8. Migalski A, Jawień A: Wartość kliniczna wskaźnika kostka-ramię. Pieleg Chir Angiol 2007; 2: 81-86.
9. Potier L, Abi Khalil C, Mohammedi K, Roussel R: Use and Utility of Ankle Brachial Index in Patients with Diabetes. Eur J Vasc Endovasc Surg 2011; 41: 110-116.
10. Hennion DR, Siano KA: Diagnosis and treatment of peripheral arterial disease. Am Fam Physician 2013; 88: 306-310.
11. Cierzniakowska K, Szewczyk MT, Kozłowska E et al.: Wskaźnik kostka-ramię – efektywna diagnoza chorób tętnic obwodowych. Pieleg Chir Angiol 2016; 1: 26-33.
12. Belch JJ, Topol EJ, Agnelli G et al.: Critical issues in peripheral arterial disease detection and management: a call to action. Arch Intern Med 2003; 163: 884-892.
13. Reaven PD, Sacks J: Coronary artery and abdominal aortic calcification are associated with cardiovascular disease in type 2 diabetes. Diabetologia 2005; 48: 379-385.
14. Norgren L, Hiatt WR, Dormandy JA et al.: Inter-Society Consensus for the management of peripheral arterial disease (TASC II). Eur J Vasc Endovasc Surg 2007; 33: 25-32.
15. Watson L, Ellis B, Leng GC: Exercise for intermittent claudication. Cochrane Database Syst Rev 2008; 8(4): CD000990.
16. Frans FA, Bipat S, Reekers JA et al.: Systematic review of exercise training or percutaneous transluminal angioplasty for intermittent claudication. Br J Surg 2012; 1: 16-28.
17. Diehm C, Lange S, Darius H et al.: Association of low ankle brachial index with high mortality in primary care. Eur Heart J 2006; 27: 1743-1749.
otrzymano: 2017-01-02
zaakceptowano do druku: 2017-01-23

Adres do korespondencji:
Dariusz Bazaliński
Instytut Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu
Wydział Medyczny
Uniwersytet Rzeszowski
Al. Kopisto 2a, 35-310 Rzeszów
tel. +48 608-782-645
darek.bazalinski@wp.pl

Medycyna Rodzinna 1/2017
Strona internetowa czasopisma Medycyna Rodzinna