Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Medycyna Rodzinna 1/2017, s. 31-36
Izabela Przetaczek-Rożnowska, Gabriela Warzecha
Analiza znajomości i wykorzystania olejków eterycznych wśród wybranej grupy konsumentów
The analysis of acquaintance and useful of essential oils by chosen consumer group
Katedra Analizy i Oceny Jakości Żywności, Wydział Technologii Żywności, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
Summary
The essential oils have been used by people for many years but their curative properties and easily of using then cause still show interest many scientific departments in them. Better and better consciousness of consumer and high food quality and health style of live expectations cause to increase of natural products which assist in medical treatment and also to prevent appear sick symptoms. The essential oils because of their chemical compositions there are used as anty-bacterial, anti-inflammatory, tranquilizer, refreshing, warm and other preparation. The aim of paper was examined the knowledge and degree of using the essential oils by consumers. The subject was realised based on the consumer analysis.
On the basis of examined poll, there was confirmed a large interest in essential oils among the consumers. In spite of medium or poor knowledge of essential oils, the two third of polled used the essential oils. The consumer use them during inhalation, massages or aromatherapy. The essentials oils are the most appreciated by their relaxing, resting and refreshment properties. The Internet gives possibility to make easy shopping, however most of the polled declared that their more often purchase essential oils in traditional shopping places like pharmacy, chemist or herbal shops.



Wprowadzenie
Olejki eteryczne to mieszaniny lotnych substancji organicznych, które są bardzo szeroko rozpowszechnione w świecie roślinnym i cechują się silnym, na ogół przyjemnym zapachem. Są to produkty metabolizmu wtórnego roślin, których rola jak dotąd nie została do końca określona. Wiadomo jednak, że polega ona między innymi na przyciąganiu owadów mających zapylić kwiat bądź też na odstraszaniu szkodników (1-3). Niektóre z roślin olejkodajnych charakteryzuje przyjemny i intensywny zapach, zwabiając dzięki temu owady, które zapylają rośliny. Z kolei nieprzyjemna woń olejków, która wydziela się z innych gatunków roślin, może być sposobem rośliny na ochronę przed gryzoniami lub pasożytami (3, 4). Substancje te zadziwiają swoją różnorodnością w budowie chemicznej, jak i złożonością składu mieszaniny. Pod względem chemicznym olejki eteryczne to mieszaniny związków monoterpenowych i seskwiterpenowych lub związków pochodnych fenylopropanu, które mogą mieć charakter alkoholi, ketonów, aldehydów, węglowodorów, estrów czy eterów. Ponadto w olejkach eterycznych spotyka się także kwasy organiczne, fenole, kumaryny, substancje azotowe i siarkowe. W skład jednego olejku może wchodzić od 20 do 200 komponentów, z czego zawsze tylko jeden jest dominujący i nadaje zapach całej mieszaninie związków. Różnice w składzie olejków eterycznych zależą od czynników środowiskowych, odmian roślin, a także od części roślin, z których jest pozyskiwany (2, 5).
Składniki olejków eterycznych posiadają wiele cennych właściwości farmakologicznych, które mogą w różny sposób oddziaływać na organizm człowieka. Mogą być stosowane między innymi jako środki o działaniu antyseptycznym, wykrztuśnym, moczopędnym, spazmolitycznym, a także uspokajającym. Oprócz zastosowania w farmaceutyce olejki eteryczne wykorzystywane są jako składniki żywności, kosmetyków, surowce zapachowe w perfumerii, a także w aromaterapii (6, 7).
Aromatyczne rośliny i olejki były stosowane już tysiące lat temu, by zadbać o zdrowie, piękno i duchowość. Pomimo że pojęcie aromaterapii zaistniało dopiero w XX wieku, to jedną z pierwszych wzmianek na temat niezwykłej mocy zapachów można odnaleźć w sumeryjskim eposie o Gilgameszu, który datowany jest na 1500 rok p.n.e. (8, 9). Olejki eteryczne były również wysoko cenione w starożytnym Egipcie, co opisują dziesiątki papirusów i inskrypcji. W Dolinie Nilu znano olejki pozyskiwane między innymi z mięty, cynamonu, jałowca, olibanum i galbanum. Pojemniki z olejkami były jednym z obowiązkowych elementów, który musiał znaleźć się w sarkofagu zmarłego, a także służyły do balsamowania ciał. Produkowane przez Egipcjan wonności stały się przedmiotem międzynarodowego handlu z Indiami, Chinami, Afryką oraz całym basenem Morza Śródziemnego, gdzie również pozyskiwano i stosowano olejki eteryczne (8).
W starożytnej kulturze Chin przodownikiem w nauce o aromatycznych substancjach był Shen Nung, który zbadał właściwości zdrowotne setek roślin i ziół. W jednym z antycznych tekstów można przeczytać o sposobie pozyskiwania olejków ze skórek owoców cytrusowych, gdzie w naczyniu z wodą spalano skórkę i później zbierano powstały na powierzchni wody „pływający olej”. Wiedza o właściwościach aromatycznych roślin i ziół była wykorzystywana w ceremoniach religijnych. W świątyniach palono kadziła z imbiru, kasji i innych roślin, co miało na celu dezynfekcję pomieszczeń (10).
Bogatą tradycję wykorzystywania właściwości zapachowych i leczniczych roślin oraz olejków eterycznych można zaobserwować również w kulturze indyjskiej. Mieszkańcy Indii używali aromatycznych roślin w medycynie ajurwedyjskiej, ale także w obrzędach religijnych, życiu codziennym i społecznym. Istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo, że to właśnie na Półwyspie Indyjskim rozwinęła się technika pozyskiwania olejków eterycznych przy pomocy destylacji z parą wodną (8, 10).
Dzięki odkryciom Bliskiego Wschodu i Egiptu tradycja wykorzystywania mocy zapachów rozwinęła się także w starożytnej Europie. Zarówno Grecy, jak i Rzymianie bardzo często wykorzystywali wonności w życiu codziennym i religijnym. Świadczą o tym niezwykle cenne i kunsztownie wykonane pojemniki na pachnidła, a także ikonografie przedstawiające tworzenie i stosowanie substancji zapachowych. Nauka o zapachach była domeną filozofów oraz medyków, jednak budziła ona również zainteresowanie wśród poetów i pisarzy. Dzieła Arystotelesa, Hipokratesa, Galena zostały przetłumaczone na inne języki i dzięki temu wiedza dotycząca zapachów i olejków eterycznych dotarła na Półwysep Arabski, a stamtąd do średniowiecznej Europy (3, 8, 9).
Przed wiekiem XIV w Europie właściwości olejków eterycznych były wykorzystywane głównie w ceremoniach religijnych oraz w medycynie ludowej, ponieważ używanie pachnideł zostało zakazane. Substancje zapachowe stosowano w celu zachowania higieny i zdrowia, ponieważ uważano, że zapobiegają one zarazom i epidemiom (11).
W wieku XVI we Francji nastąpił rozkwit w dziedzinie perfumerii, która stała się formą ekspresji twórczej. Zapoczątkowało to proces hodowli wielu cennych i aromatycznych roślin. Kolejne dwa stulecia pozwoliły, aby w Europie przemysł perfumeryjny stał się dobrze prosperującym biznesem. Natomiast ponowne wprowadzenie olejków eterycznych do współczesnej medycyny miało miejsce na przełomie XIX i XX wieku. Podczas I wojny światowej powszechne stało się stosowanie aromatycznych esencji w szpitalach cywilnych i wojskowych. Doktor Monciere wykorzystywał olejki eteryczne ze względu na ich właściwości przeciwbakteryjne, a także wspomagające gojenie się ran (10, 12).
Doktor Renè-Maurice Gattefossè, francuski chemik kosmetyczny, jest powszechnie uznawany za ojca aromaterapii. W 1907 roku on i grupa naukowców rozpoczęli badania dotyczące olejków eterycznych. Natomiast dopiero w 1937 roku w książce pt. „Aromatherapy” opowiedział swoją prawdziwą historię – słynnego wykorzystania olejku lawendowego, który użyto do leczenia poważnych oparzeń. Doktor Gattefossè podzielił się wynikami swoich badań z Jeanem Valnet, doktorem nauk medycznych, który podczas II wojny światowej zaczął stosować olejki eteryczne na pacjentach cierpiących z powodu obrażeń doznanych na polu walki. Okazało się, że olejki wykazują silne efekty w walce z infekcjami (12).
W 1990 roku doktor nauk medycznych Daniel Pènoël oraz biochemik Pierre Franchomme współpracowali nad stworzeniem pierwszej książki informacyjnej dotyczącej olejków eterycznych. Miała ona zawierać opis właściwości medycznych i sposobu użytkowania ponad 270 olejków eterycznych. Ich praca została oparta na doświadczeniach laboratoryjnych oraz klinicznych. Do dziś prowadzone są badania, które pozwalają na odkrywanie nieznanych dotąd właściwości olejków eterycznych (12).
Drogocenne właściwości olejków eterycznych znane są od setek lat i wciąż wiele jednostek naukowych podejmuje liczne badania nad ich właściwościami i znaczeniem żywieniowym. Jednak konsumenci na skutek rewolucji przemysłowej i w związku z rozwojem produkcji leków chemicznych, ograniczyli stosowanie naturalnych preparatów leczniczych, w tym ziół i olejków eterycznych. Jednak obserwuje się zarówno w technologii żywności, jak i w sferze preparatów leczniczych coraz większe zainteresowanie konsumentów naturalnymi produktami.
Cel pracy

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

29

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

69

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

129

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 78 zł
Piśmiennictwo
1. Brud W, Konopacka I: Pachnąca apteka – tajemnice aromaterapii. Wydawnictwo Pagina, Warszawa 1998.
2. Kohlmünzer S: Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998.
3. Wolarski W (red.): Encyklopedia Britannica – wydanie polskie. Tom 30. Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002: 29-30.
4. Kilmek R: Olejki eteryczne. Wydawnictwo Przemysłu Lekkiego i Spożywczego, Warszawa 1957.
5. Tisserand R, Young R: Essential Oil Safety. A Guide for Health Care Professionals. Churchill Livingstone 2014.
6. Pisulewska E, Janeczko Z: Krajowe rośliny olejkowe. Wydawca „Know-How” Piotr Kaczmarczyk, Kraków 2008.
7. Kozłowska-Lewecka M, Borowiecka J: Zawartość olejku eterycznego w surowcach przyprawowych wykorzystywanych w kulinariach. Bromat Chem Toksykol 2011; XLIV(2): 217-220.
8. Brud W, Konopacka-Brud I: Podstawy perfumerii. Historia, pochodzenie i zastosowanie substancji zapachowych. Oficyna wydawnicza MA, Łódź 2009.
9. Lawless J: The Encyclopedia of Essential Oils. Wydawnictwo Conari Press, San Francisco 2013.
10. White G: Essential Oils and Aromatherapy. How to Use Essential Oils for Beauty, Health and Spirituality. White Willow Books, Seattle 2013.
11. Potargowicz E: Substancje zapachowe – budowa, otrzymywanie i zastosowanie w kosmetykach. Pol J Cosmetol 2008; 11(3): 183-196.
12. Anonim: Essential Oils Desk References. Life Science Publishing, Orem 2011.
13. Góra J, Lis A: Najcenniejsze olejki eteryczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004.
14. Nartowska J: Lawenda – nie tylko pachnidło. Panacea 2012; 3(40): 5-7.
15. Adaszyńska M, Swarcewicz M, Markowska-Szczupak A, Jadczak D: Skład chemiczny i właściwości przeciwdrobnoustrojowe olejku eterycznego i ekstraktu z mięty pieprzowej odmiany „Asia”. Zywn-Nauk Technol Ja 2013; 2(87): 116-125.
16. Kędzia A, Kędzia WA: Działanie in vitro olejku sosnowego wobec bakterii beztlenowych wyizolowanych z jamy ustnej i dróg oddechowych. Post Fitoter 2009; 1: 19-23.
17. Kędzia A, Ziółkowska-Klinkosz M, Kędzia WA et al.: Aktywność przeciwgrzybiczna olejku sosnowego (Oleum Pini sylvestris). Post Fitoter 2012; 4: 211-215.
18. Kędzia B, Alkiewicz J, Han S: Znaczenie olejku z drzewa herbacianego w fitoterapii. Cz. I. Skład olejku i jego właściwości biologiczne. Post Fitoter 2000; 2: 36-40.
19. Kędzia B, Alkiewicz J, Han S: Znaczenie olejku z drzewa herbacianego w fitoterapii. Cz. II. Zastosowanie lecznicze. Post Fitoter 2000; 3: 33-37.
20. Dylewska-Grzelakowska J: Kosmetyka stosowana. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2009.
otrzymano: 2017-02-08
zaakceptowano do druku: 2017-02-28

Adres do korespondencji:
Izabela Przetaczek-Rożnowka
Katedra Analizy i Oceny Jakości Żywności
Wydział Technologii Żywności
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
ul. Balicka 122, 30-149 Kraków
tel. +48 (12) 662-47-46
i.roznowska@ur.krakow.pl

Medycyna Rodzinna 1/2017
Strona internetowa czasopisma Medycyna Rodzinna