Ponad 7000 publikacji medycznych!
Statystyki za 2021 rok:
odsłony: 8 805 378
Artykuły w Czytelni Medycznej o SARS-CoV-2/Covid-19

Poniżej zamieściliśmy fragment artykułu. Informacja nt. dostępu do pełnej treści artykułu
© Borgis - Postępy Nauk Medycznych 7/2017, s. 362-370
Adela Radziwon1, *Monika Chorąży2, Marzena Wojewódzka-Żelezniakowicz3, Jerzy Robert Ładny 3, Jan Kochanowicz2, Alina Kułakowska2, Tomasz Ilczak4, Tomasz Kulpok-Bagiński5, 6, Anna Rej-Kietla5, Łukasz Szarpak7, Klaudiusz Nadolny5, 6
Analiza czynników wpływających na rokowanie w grupie pacjentów po przebytych urazach czaszkowo-mózgowych
The analysis of factors affecting prognosis in patients with a history of traumatic brain injuries
1Absolwentka Wydziału Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik Wydziału: prof. dr hab. Sławomir J. Terlikowski
2Klinika Neurologii, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik Kliniki: dr hab. med. Jan Kochanowicz
3Zakład Medycyny Ratunkowej i Katastrof, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Kierownik Zakładu: prof. dr hab. med. Jerzy Robert Ładny
4Zakład Ratownictwa Medycznego, Katedra Pielęgniarstwa i Ratownictwa Medycznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Kierownik Zakładu: dr hab. med. Rafał Bobiński, prof. ATH
5Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego w Dąbrowie Górniczej
Dyrektor Szkoły: dr med., mgr prawa Anna Rej-Kietla
6Zakład Zdrowia Publicznego, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Kierownik Zakładu: dr hab. n. farm. Elżbieta Grochowska-Niedworok
7Zakład Medycyny Ratunkowej, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik: dr med. Zenon Truszewski
Streszczenie
Wstęp. Urazy czaszkowo-mózgowe stanowią częstą przyczynę śmierci, ale również ciężkiego i nieodwracalnego inwalidztwa fizycznego i psychicznego.
Cel pracy. Analiza czynników wpływających na wystąpienie i rokowanie u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych.
Materiał i metody. Grupę badaną stanowiło 34 pacjentów po urazie czaszkowo-mózgowym, hospitalizowanych w Klinice Neurochirurgii UM w Białymstoku. Przeprowadzono analizę dokumentacji medycznej.
Wyniki. Wśród badanych było 7 kobiet (20,6%) oraz 27 mężczyzn (79,9%). Średnia wieku ankietowanych wyniosła 52,9 ± 17,85 roku. Wśród badanych pacjentów nie wykazano zależności pomiędzy stężeniem glukozy oraz etanolu we krwi przy przyjęciu a punktacją GCS. Nie wykazano istotnej zależności pomiędzy trybem wypisu a wiekiem i płcią pacjentów czy długością hospitalizacji.
Wnioski. Urazy czaszkowo-mózgowe częściej występowały wśród mężczyzn i mieszkańców miast. Liczba zgonów jest wyższa w grupie kobiet i rośnie z wiekiem.
Summary
Introduction. Cranio-traumatic injuries are a common cause of death, but also severe and irreversible physical and mental disability.
Aim. Analysis of factors affecting the occurrence and prognosis in patients after cranio-traumatic brain injury.
Material and methods. The study group consisted of 34 patients after craniocerebral injury, hospitalized in the Department of Neurosurgery of the Medical University of Białystok. The medical documentation was analyzed.
Results. There were 7 women (20.6%) and 27 men (79.9%). The mean age of respondents was 52.9 ± 17.85. There was no relationship between blood glucose and ethanol in admission and GCS score. There was no significant relationship between the mode of discharge and the age and gender of the patients or length of hospitalization.
Conclusions. Cranio-traumatic injuries were more common among men and urban dwellers. The number of deaths is higher for women and increases with age.



Wstęp
Urazy, w tym urazy czaszkowo-mózgowe, stają się obecnie bardzo poważnym problemem socjomedycznym, a jednocześnie jedną z najpoważniejszych przyczyn zagrożenia zdrowia i życia współczesnego człowieka (1). Urazy czaszkowo-mózgowe stanowią częstą przyczynę śmierci, ale również ciężkiego i nieodwracalnego inwalidztwa fizycznego i psychicznego. Według WHO urazy i zatrucia są trzecią co do częstości przyczyną zgonów na świecie. Urazy czaszkowo-mózgowe stanowią 70% wszystkich urazów (2). Natomiast przyczyna urazu jest w dużej mierze zależna od wieku poszkodowanych: powyżej 65. roku życia za urazy odpowiadają upadki, natomiast wypadki komunikacyjne dominują między 5. a 64. rokiem życia. Około 80% poszkodowanych z powodu urazu głowy to ludzie młodzi. Trzy razy częściej urazu doznają mężczyźni (85%) niż kobiety. Ludzie starsi częściej doznają urazu w warunkach domowych, natomiast młodzi w wyniku wypadków drogowych, rozbojów lub wypadków związanych z pracą (3).
Cel pracy
1. Analiza czynników wpływających na wystąpienie urazów czaszkowo-mózgowych.
2. Analiza czynników wpływających na rokowanie u pacjentów po urazach czaszkowo-mózgowych.
Materiał i metody
Grupę badaną stanowiło 34 pacjentów po urazie czaszkowo-mózgowym, hospitalizowanych w Klinice Neurochirurgii UM w Białymstoku.
Badania miały charakter retrospektywny. Analiza została dokonana na podstawie dokumentacji medycznej (historia choroby: wyniki badań laboratoryjnych, wykonanych pomiarów RR, HR oraz kart informacyjnych), pod kątem występowania czynników urazu czaszkowo-mózgowego oraz rokowania w grupie badanych pacjentów. Zgodę na przeprowadzenie badań uzyskano od Dyrektora USK w Białymstoku, Kierownika Kliniki Neurochirurgii oraz Komisji Bioetycznej nr R-I-002/372/2014.
Uzyskane wyniki badań poddano analizie statystycznej testem jednorodności x2. Przyjęto 5% ryzyka błędu wnioskowania. Wartość prawdopodobieństwa p < 0,05 uznano za statystycznie istotną.
Wyniki
Badaniem zostało objętych 34 pacjentów obu płci po przebytym urazie czaszkowo-mózgowym. Wśród badanych było 7 kobiet (20,6%) oraz 27 mężczyzn (79,4%). Średnia wieku ankietowanych wyniosła 52,9 ± 17,85 roku. Spośród przebadanych pacjentów 26 (76,5%) zamieszkiwało w mieście, a 8 osób (23,5%) na wsi. Czas hospitalizacji pacjentów wynosił maksymalnie 14 osobodni (2,9%), najkrócej 1 dobę (20,6%). Średni czas hospitalizacji wyniósł 3,74 ± 3,008 osobodnia. Wśród 34 pacjentów, 26 (76,5%) zostało wypisanych do domu, 5 (14,7%) przeniesionych na inny oddział, zmarło 3 (8,8%).
Przyczynami urazu czaszkowo-mózgowego wśród badanych były: nieokreślony uraz głowy (44,1%), (44,2%) wypadek komunikacyjny (20,6%), upadek z wysokości (17,6%) oraz pobicie (14,7%) i zasłabnięcie (2,9%). Wyniki przedstawia tabela 1.
Tab. 1. Przyczyna urazu
PrzyczynaCzęstośćProcent
Wypadek komunikacyjny720,6
Upadek z wysokości617,6
Pobicie514,7
Nieokreślony uraz głowy1544,2
Zasłabnięcie12,9
Ogółem34100,0
Charakterystyka badanych przy przyjęciu do szpitala
Przy przyjęciu pacjenci uzyskali średnio 12,9 ± 3,17 punktu w skali Glasgow Coma Scale (GCS), średni poziom glukozy we krwi wynosił 127,7 ± 56,25 mg%. Poziom kreatyniny średnio wynosił 0,97 ± 0,67 mg/dl. Skurczowe ciśnienie tętnicze wynosiło 144,73 ± 22,48 mmHg, a rozkurczowe 80,79 ± 13,39 mmHg. Przy przyjęciu pacjenci mieli średnio 79,52 ± 12,46 uderzenia serca na minutę. Średni poziom hemoglobiny przy przyjęciu wynosił 14,45 ± 3,67 g/dl, a etanolu 2,28 ± 1,68 promila.
Urazy czaszkowo-mózgowe najczęściej są urazami złożonymi. Przeprowadzone badania wykazały, że do stłuczenia mózgu doszło u 15 osób (44,1%). Krwiak nadtwardówkowy stwierdzono u 7 osób (20,6%), krwiak podtwardówkowy u 2 osób (5,8%), krwiak śródmózgowy również u 2 osób (5,8%). Złamanie podstawy czaszki występowało u 3 osób (8,8%), złamanie sklepienia czaszki u 2 osób (5,8%), złamanie twarzoczaszki i złamanie kości skroniowej miały 4 osoby (11,7%), złamanie kości czołowej – 4 osoby (11,7%), złamanie kości potylicznej – 6 osób (17,6%). Wstrząśnienie mózgu rozpoznano u 2 osób (5,8%). Wyniki przedstawia rycina 1.
Ryc. 1. Rodzaj doznanego urazu czaszkowo-mózgowego
*Procenty się nie sumują do 100, ponieważ kilka urazów dotyczyło jednego pacjenta
Najczęstszą przyczyną urazu głowy w grupie wiekowej 70-89 lat były wypadek komunikacyjny i nieokreślony uraz głowy (33,3%). U 16,7% osób stwierdzono zasłabnięcie i upadek z wysokości jako przyczynę urazu czaszkowo-mózgowego. W przedziale wiekowym 50-69 lat dominował nieokreślony uraz głowy (46,2%). Wypadek komunikacyjny spowodował 23,1% urazów głowy, upadek z wysokości i pobicie 15,4%.
W grupie wiekowej 30-49 również najliczniejsze były nieokreślone urazy głowy (41,7%). Upadki z wysokości powodujące urazy głowy stanowiły 25%. Wypadek komunikacyjny i pobicie spowodowały po 16,7% urazów czaszkowo-mózgowych.
W grupie wiekowej 18-29 lat dominowały nieokreślone urazy głowy (66,7%) oraz pobicia (33,3%). Analiza statystyczna nie wykazała zależności pomiędzy wiekiem pacjentów a przyczyną urazu. Wyniki obrazuje tabela 2.
Tab. 2. Zależność pomiędzy wiekiem a przyczyną urazu
χ2 = 0,704Przyczyna urazuOgółem
Wypadek komunikacyjnyUpadek z wysokościPobicieNieokreślony uraz głowyZasłabnięcie
Przedziały wiekowe (lata)70-89liczebność210216
% 33,316,70,033,316,7100,0
50-69liczebność3226013
% 23,115,415,446,20,0100,0
30-49liczebność2325012
% 16,725,016,741,60,0100,0
18-29liczebność001203
%0,00,033,366,60,0100,0
Ogółemliczebność76515134
% 20,617,614,744,22,9100,0
W analizie przyczyn urazu i ich zależności od płci pacjentów wykazano, że wypadek komunikacyjny spowodował 28,6% urazów głowy u kobiet. U 14,3% kobiet przyczynami urazu były upadek z wysokości, pobicie i zasłabnięcie. Nieokreślony uraz głowy był przyczyną 28,6% urazów w tej grupie. W grupie mężczyzn 18,5% doznało urazu głowy w wyniku wypadku komunikacyjnego i upadku z wysokości, a 14,8% w wyniku pobicia. U 48,1% uraz czaszkowo-mózgowy wystąpił w niejasnych okolicznościach. Wyniki przedstawia tabela 3.
Tab. 3. Zależność pomiędzy przyczyną urazu a płcią pacjenta
P = 0,323Przyczyna urazuOgółem
Wypadek komunikacyjnyUpadek z wysokościPobicieNieokreślony uraz głowyZasłabnięcie
Płećkobietaliczebność211217
% 28,614,314,328,514,3100,0
mężczyznaliczebność55413027
% 18,518,514,848,20,0100,0
Ogółemliczebność76515134
% 20,617,614,744,22,9100,0
Analizowano związek pomiędzy przyczyną urazu a miejscem zamieszkania. 26,9% osób zamieszkujących w mieście doznało urazu czaszkowo-mózgowego spowodowanego wypadkiem komunikacyjnym. W wyniku upadku z wysokości 7,7% mieszkańców miast doznało urazu głowy. Pobicie spowodowało 15,4%, a zasłabniecie 3,8% urazów głowy, nieokreślony uraz głowy był przyczyną 46,2% wszystkich urazów czaszkowo-mózgowych u mieszkańców miast. W grupie badanych zamieszkujących wieś upadek z wysokości spowodował 50% urazów głowy, pobicie 12,5%, nieokreślony uraz głowy 37,5%. Przeprowadzając badania nad zależnością przyczyny urazu a miejscem zamieszkania pacjentów, nie wykazano istotnej zależności (tab. 4).
Tab. 4. Zależność pomiędzy miejscem zamieszkania a przyczyną urazu
χ2 = 0,066Przyczyna urazuOgółem
Wypadek komunikacyjnyUpadek z wysokościPobicieNieokreślony uraz głowyZasłabnięcie
Miejsce zamieszkaniamiastoliczebność72412126
% 26,97,715,446,23,8100,0
wieśliczebność041308
% 0,050,012,537,50,0100,0
Ogółemliczebność76515134
% 20,617,614,744,22,9100,0
Badania nie wykazały istotnej zależności pomiędzy wiekiem ankietowanych a rodzajem urazu. U 10% osób w wieku 70-89 lat, 30% osób w wieku 50-69 lat, ponad 22,73% osób w wieku 30-49 lat oraz 75% osób w wieku 18-29 lat stwierdzono stłuczenie mózgu.
Krwiak nadtwardówkowy wykazano u 10% osób w wieku 70-89 lat, 10% osób w wieku 50-69 i 18,18% w grupie 30-49 lat. Krwiak podtwardówkowy stwierdzono u 20% osób w wieku 70-89 lat, natomiast u młodszych pacjentów nie wykazano obecności krwiaka podtwardówkowego.
Krwiak śródmózgowy zaobserwowano u 20% osób w wieku 70-89 lat, u 15% w grupie wiekowej 50-69, u 5% osób w wieku 30-49 lat. Złamanie podstawy czaszki stwierdzono u 10% osób w przedziale 70-89, u 5% osób w wieku 30-49 i 18-29 lat. Natomiast złamanie czaszki nie wystąpiło w grupie wiekowej 50-69. Wyniki przedstawia tabela 5.
Tab. 5. Wiek badanych a rodzaj urazu
Rodzaj urazu Krwiak nadtwardówkowyKrwiak podtwardówkowyKrwiak śródmózgowyZłamanie podstawy czaszkiZłamanie sklepienia czaszkiZłamanie twarzoczaszkiZłamanie kości skroniowejZłamanie kości ciemieniowejZłamanie kości czołowejZłamanie kości potylicznejWstrząśnienie mózguStłuczenie mózguRazem
N = 7%N = 2%N = 6%N = 3%N = 2%N = 4%N = 4%N = 1%N = 4%N = 6%N = 2%N = 15%
Wiek
89-701102202201101100000000011011011010
69-5021000315000015210152102101563020
49-30418,1800151514,55313,6429,090029,09313,6400522,7322
29-1800000015000000000000003754
Istotność X2 31,60 56

Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
  • Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
  • Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
  • Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.

Opcja #1

24

Wybieram
  • dostęp do tego artykułu
  • dostęp na 7 dni

uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony

Opcja #2

59

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 30 dni
  • najpopularniejsza opcja

Opcja #3

119

Wybieram
  • dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
  • dostęp na 90 dni
  • oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Ścisło L: Opieka nad chorym z urazem czaszkowo-mózgowym. [W:] Walewska E (red.): Podstawy Pielęgniarstwa Chirurgicznego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012; 117-139.
2. Rutkowska M: Urazy czaszkowo-mózgowe epidemią XXI wieku. Med Ogólna 2010; 16(2): 192-200.
3. Szarpak Ł: Analiza urazów czaszkowo-mózgowych u dzieci w praktyce szpitalnego oddziału ratunkowego. Anest Ratow 2012; 6: 396-401.
4. Campell JE: International Trauma Life Support. Ratownictwo przedszpitalne w urazach. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2009: 180-195.
5. Budzyński P, Brongel L: Chirurgia urazowa. Med Prakt Chir 2010; 3: 18-27.
6. Szarpak Ł, Madziała M: Epidemiologia obrażeń czaszkowo-mózgowych w praktyce pogotowia ratunkowego. Pol Prz Chir 2011; 83(12): 1197-1205.
7. Jackiewicz A: Epidemiologia, następstwa kliniczne i wyniki leczenia chorych z obrażeniami czaszkowo-mózgowymi. Ann Acad Med Gedan 2004; 34: 135-150.
8. Ślusarz R, Lorencowicz R, Rosińczuk J, Jabłońska R: The use of Functional Capacity Scale and the Assesment of Patients with Traumatic Brain Injury – Multicenter Studies. PNN 2014; 3(4): 175-182.
9. Bobrowska-Solonynko A, Dąbkowska A, Raczkowska Z, Kwietniewski W: Wpływ spożycia alkoholu etylowego na ciężkość doznanych obrażeń, rokowanie i śmiertelność – przegląd piśmiennictwa. Arch Med Sąd Kryminol 2012; LXII: 47-54.
10. Sienkiewicz P: Alkohol etylowy i środki psychoaktywne u pacjentów z urazami głowy i tułowia leczonych na oddziale chirurgii ogólnej Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Siedlcach. Ann Acad Med Siles 2011; 57(1): 96-104.
11. Szczeklik A: Interna Szczeklika Podręcznik chorób wewnętrznych. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2014: 97-103.
12. Drużdż A, Szymański K, Albrecht T, Radziszewski K: Pourazowe uszkodzenia czaszkowo-mózgowe – definicja, objawy, podział związany ze skalą GSC, diagnostyka i leczenie. [W:] Drużdża A (red.): Neurologia w medycynie ratunkowej. Praca zbiorowa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2011; 73-86.
13. Richter PS, Acewicz A: Urazy głowy – postępowanie w praktyce neurologicznej. Terapia 2013; 4: 4-13.
otrzymano: 2017-06-02
zaakceptowano do druku: 2017-06-29

Adres do korespondencji:
*Monika Chorąży
Klinika Neurologii Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
ul. Skłodowskiej-Curie 24A, 15-276 Białystok
tel. +48 (85) 746-83-26
chorazym@op.pl

Postępy Nauk Medycznych 7/2017
Strona internetowa czasopisma Postępy Nauk Medycznych