*Aleksandra Nowakowska, Jarosław Kierkuś
Infekcja CMV we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego – przegląd literatury
CMV infection in ulcerative colitis – literature review
Klinika Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii, Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Marek Woynarowski
Streszczenie
Nieswoiste choroby zapalne jelit to grupa przewlekłych chorób zapalnych przewodu pokarmowego o niewyjaśnionej etiologii. W ich skład wchodzą: wrzodziejące zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna oraz niespecyficzna choroba zapalna jelit. Pacjenci z tymi chorobami są wysoce narażeni na infekcje, w tym na zakażenie cytomegalowirusem. Mimo że etiologia nieswoistych chorób zapalnych jelit jest nadal nieznana, liczne badania sugerują, że zakażenia wirusowe są związane z wystąpieniem oraz zaostrzeniem wyżej wymienionych chorób, wpływają również na gorsze rokowanie u osób dorosłych. Wiąże się to z większym ryzykiem sterydooporności oraz kolektomii. Diagnostyka zakażenia u osób chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego opiera się na wykryciu DNA wirusa w badaniach histopatologicznych za pomocą barwienia hematoksyliną i eozyną, immunohistochemicznie oraz za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy. Leczenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego jest zależne od ciężkości choroby. Składają się na nie: preparaty kwasu 5-aminosalicylowego, sterydy działające miejscowo i systemowo, cyklosporyna oraz leczenie biologiczne. W razie obecnej infekcji CMV leczenie choroby podstawowej należy połączyć z leczeniem przeciwwirusowym gancyklowirem. Brakuje badań pokazujących częstość zakażenia CMV oraz jego wpływ na przebieg colitis ulcerosa u dzieci.
Summary
Inflammatory bowel disease is a group of chronic inflammatory diseases of the gastrointestinal tract with unknown etiology. They include ulcerative colitis, Crohn's disease and non-specific inflammatory bowel disease. Patients suffering from these diseases are highly exposed to infections, including CMV infection. Despite their still unknown etiology studies suggest that viral infections are connected with its exacerbation and worse prognosis as well among adults. It is associated with a higher risk of steroid resistance and colectomy. Diagnosis of cytomegalovirus infections among adult with ulcerative colitis is based on histopathological examination with hematoxylin eosin staining, immunohistochemistry or polymerase chain reaction. Management of ulcerative colitis depends on severity of the disease. It consists of 5-aminosalicylic acid compounds, local and systemic steroids, cyclosporine and biologic treatment. In case of an acute CMV infection among adults the treatment of the primary disease should be connected with antiviral therapy. There are no studies of the frequency of CMV infections in CU among children and its influence on the progress of the disease.
Wstęp
Nieswoiste choroby zapalne jelit to grupa przewlekłych chorób zapalnych przewodu pokarmowego o niewyjaśnionej etiologii. W ich skład wchodzą: wrzodziejące zapalenie jelit (łac. colitis ulcerosa – CU), choroba Leśniowskiego-Crohna oraz niespecyficzna choroba zapalna jelit. Głównymi objawami choroby pochodzącymi z układu pokarmowego są: bóle brzucha, długotrwałe biegunki lub zaparcia, krew lub śluz w stolcu, osłabienie, utrata masy ciała, aftowe zapalenie jamy ustnej. Objawy pozajelitowe obejmują: zapalenie stawów, zapalenie skóry oraz zapalenie tkanek oka. Choroba charakteryzuje się występowaniem zaostrzeń i okresów remisji o różnym okresie trwania.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego najczęściej obejmuje końcową (lewą) część jelita grubego – odbytnicę, esicę, okrężnicę zstępującą, zagięcie śledzionowe. Rzadziej zajmuje całe jelito grube, aż do zastawki krętniczo-kątniczej. Jedynym objawem może być tzw. backwash ileitis, występujący w momencie zajęcia jelita grubego na całej długości (pancolitis) wraz z zastawką krętniczo-kątniczą, która staje się niewydolna i przepuszcza mediatory procesu zapalnego w kierunku końcowych odcinków jelita krętego (1).
Cytomegalowirus (ang. cytomegalovirus – CMV) jest członkiem rodziny wirusów Herpes, do której należą również wirusy Herpes simplex 1 i 2, ospy wietrznej-półpaśca, Epsteina-Barr. Wszystkie te wirusy posiadają zdolność do pozostawania w organizmie w stanie latentnym przez bardzo długi czas (2).
Początkowe zakażenie CMV, które może dawać niewiele objawów, zazwyczaj pociąga za sobą przedłużone, bezobjawowe zakażenie, w czasie którego wirus przebywa w komórkach, nie czyniąc wykrywalnych uszkodzeń czy klinicznych symptomów choroby. Poważne osłabienie układu immunologicznego organizmu przez stosowane leki lub choroby może reaktywować wirusa ze stanu latentnego lub uśpionego (3).
Cytomegalowirus może się rozprzestrzeniać w płynach ciała każdej poprzednio zakażone osoby i stąd można go znaleźć w moczu, ślinie, spermie, łzach, krwi i mleku kobiecym. Rozprzestrzenianie się wirusa może mieć miejsce z przerwami, bez jakichkolwiek wykrywalnych oznak i bez występujących objawów.
Pacjenci z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit są wysoce narażeni na infekcje CMV, ze względu na częste leczenie lekami immunosupresyjnymi. Pomimo że etiologia nieswoistych chorób zapalnych jelit jest nadal nieznana, liczne badania sugerują, że zakażenia wirusowe są związane z wystąpieniem, jak również zaostrzeniem ww. chorób wraz z gorszym rokowaniem.
Epidemiologia
Epidemiologia zachorowań na wrzodziejące zapalenia jelit o początku w wieku dziecięcym sięga 15-20% pacjentów we wszystkich kategoriach wiekowych i waha się od 1 do 4 na 100 000/rok w populacji północnoamerykańskiej i europejskiej (4).
Zmiany występujące we wrzodziejącym zapaleniu jelit u dzieci mają rozległy zasięg w 60-80% przypadków, czyli dwa razy częściej niż u dorosłych. Ponieważ zasięg zmian ma wpływ na przebieg choroby, stwierdzono, że CU ma gorszy przebieg niż u dorosłych z 20-30% ryzykiem kolektomii w ciągu 10 lat od rozpoznania w porównaniu z ryzykiem 20% u dorosłych (5).
Częstość występowania zakażeniem wirusem CMV, stwierdzona za pomocą stężenia swoistych przeciwciał, wynosi ok. 70% u ludzi dorosłych (6) i 28% u dzieci (7). Częstość zakażeń CMV u dorosłych chorujących na wrzodziejące zapalenie jelit waha się od 5 do 13,5% w różnych badaniach (8-10). Nie znaleziono badań dotyczących zakażenia CMV u dzieci chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Diagnostyka
Powyżej zamieściliśmy fragment artykułu, do którego możesz uzyskać pełny dostęp.
Mam kod dostępu
- Aby uzyskać płatny dostęp do pełnej treści powyższego artykułu albo wszystkich artykułów (w zależności od wybranej opcji), należy wprowadzić kod.
- Wprowadzając kod, akceptują Państwo treść Regulaminu oraz potwierdzają zapoznanie się z nim.
- Aby kupić kod proszę skorzystać z jednej z poniższych opcji.
Opcja #1
24 zł
Wybieram
- dostęp do tego artykułu
- dostęp na 7 dni
uzyskany kod musi być wprowadzony na stronie artykułu, do którego został wykupiony
Opcja #2
59 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 30 dni
- najpopularniejsza opcja
Opcja #3
119 zł
Wybieram
- dostęp do tego i pozostałych ponad 7000 artykułów
- dostęp na 90 dni
- oszczędzasz 28 zł
Piśmiennictwo
1. Silverberg MS, Satsangi J, Ahmad T et al.: Toward an integrated clinical, molecular and serological classification of inflammatory bowel disease: report of a Working Party of the 2005 Montreal World Congress of Gastroenterology. Can J Gastroenterol 2005; 19 (suppl. A): 5A-36A.
2. Landolfo S, Gariglio M, Gribaudo G, Lembo D: The human cytomegalovirus. Pharmacol Ther 2003; 98: 269-297.
3. Roblin X, Pillet S, Oussalah A et al.: Cytomegalovirus load in inflamed intestinal tissue is predictive of resistance to immunosuppressive therapy in ulcerative colitis. Am J Gastroenterol 2011; 106(11): 2001-2008.
4. Benchimol EI, Fortinsky KJ, Gozdyra P et al.: Epidemiology of pediatric inflammatory bowel disease: a systematic review of international trends. Inflamm Bowel Dis 2011; 17: 423-439.
5. Van Limbergen J, Russell RK, Drummond HE et al.: Definition of phenotypic characteristics of childhood-onset inflammatory bowel disease. Gastroenterology 2008; 135: 1114-1122.
6. Lockwood MR, Liddle J, Kitsanta P: Cytomegalovirus colitis – an unusual cause for diarrhoea in an elderly woman. Age Ageing 2006; 35: 198-200.
7. White NH, Yow MD, Demmler GJ et al.: Prevalence of cytomegalovirus antibody in subjects between the ages of 6 and 22 years. J Infect Dis 1989; 159(6): 1013-1017.
8. Kim JJ, Simpson N, Klipfel N et al.: Cytomegalovirus infection in patients with active inflammatory bowel disease. Dig Dis Sci 2010; 55: 1059-1065.
9. Domenech E, Vega R, Ojanguren I et al.: Cytomegalovirus infection in ulcerative colitis: a prospective, comparative study on prevalence and diagnostic strategy. Inflamm Bowel Dis 2008; 14: 1373-1379.
10. Kambham N, Vij R, Cartwright CA, Longacre T: Cytomegalovirus infection in steroid-refractory ulcerative colitis: a case-control study. Am J Surg Pathol 2004; 28: 365-373.
11. Garrido E, Carrera E, Manzano R, Lopez-Sanroman A: Clinical significance of cytomegalovirus infection in patients with inflammatory bowel disease. World J Gastroenterol 2013; 19: 17-25.
12. Domenech E, Vega R, Ojanguren I et al.: Cytomegalovirus infection in ulcerative colitis: a prospective, comparative study on prevalence and diagnostic strategy. Inflamm Bowel Dis 2008; 14: 1373-1379.
13. Beaugerie L, Cywiner-Golenzer C, Monfort L et al.: Definition and diagnosis of cytomegalovirus colitis in patients infected by human immunodeficiency virus. J Acquir Immune Defic Syndr Hum Retrovirol 1997; 14: 423-429.
14. Harbord M, Eliakim R, Bettenworth D et al.; European Crohn’s and Colitis Organisation (ECCO): Third European Evidence-based Consensus on Diagnosis and Management of Ulcerative Colitis. Part 2: Current Management. J Crohns Colitis 2017; 11(7): 769-784.
15. Turner D, Levine A, Escher JC et al.; European Crohn’s and Colitis Organization; European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition: Management of pediatric ulcerative colitis: joint ECCO and ESPGHAN evidence-based consensus guidelines. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2012; 55(3): 340-361.
16. Rahier JF, Magro F, Abreu C et al.: European evidence based consensus in the prevention, diagnosis and management of opportunistic infections in inflammatory bowel diseases. J Crohns Colitis 2009; 3: 47-91.
17. Jakobsen C, Bartek J Jr, Wewer V et al.: Differences in phenotype and disease course in adult and paediatric inflammatory bowel disease – a population-based study. Aliment Pharmacol Ther 2011; 34: 1217-1224.
18. Hyams J, Markowitz J, Lerer T et al.: The natural history of corticosteroid therapy for ulcerative colitis in children. Clin Gastroenterol Hepatol 2006; 4: 1118-1123.
19. Tung J, Loftus EV Jr, Freese DK et al.: A population-based study of the frequency of corticosteroid resistance and dependence in pediatric patients with Crohn’s disease and ulcerative colitis. Inflamm Bowel Dis 2006; 12(12): 1093-1100.
20. Pietrzak AM: Zaostrzenie nieswoistych chorób zapalnych jelit spowodowane infekcją Clostridium difficile lub wirusem cytomegalii. Gastroenterol Klin 2012; 4(3): 89-97.
21. Zagórowicz E, Bugajski M, Wieszczy P et al.: Cytomegalovirus infection in ulcerative colitis is related to severe inflammation and a high count of cytomegalovirus-positive cells in biopsy is a risk factor for colectomy. J Crohns Colitis 2016; 10(10): 1205-1211.
